MktfÕÃk Mku rmkrø fe ykuh yøkúumkh økwshkík

Transkript

1 ð»ko : 59 ytf : 16 íkk ykrëòrík rðþu»k MktfÕÃk Mku rmkrø fe ykuh yøkúumkh økwshkík rlkýkoþf Lkuík]íð ylku ÃkkhËþof MktðuËLkþe íkklkkt ºký ð»ko

2 økwshkíku WsÔÞku rðï ykrëðkmke rëðmk ðlkçktäw Ãkrhðkhku ÚkÞkt ¾wþnk

3 ð»ko : 59 ytf : 16 íkk íktºke : yþkuf fk heþk Mkníktºke : yh ðë Ãkxu fkþoðknf íktºke : Ãkw f rºkðuëe MktÃkkËf : r{lkuþ rºkðuëe WÃkMktÃkkËf : Ãkrh{ ËuMkkR MknMktÃkkËf : Ëuðktøk {uðkzk, n»koë YÃkkÃkhk f k rlkëuoþf : sm{elk Ëðu rðíkhý : sþuþ Ëðu : Rïh Xkfkuh økwshkík Ãkkrûkf Lkk { íkwt nkuþ íkku Lke[u Ëþkoðu k Lktçkh WÃkh MktÃkfo fhe rðøkíkku {u ðe þfkþu. rðíkhý rð¼køk : VkuLk : , E-{uR yuzùumk : gujaratmagazine@gmail.com VuMkçkwf ªf : gujaratinformation.official íktºke rð¼køk økwshkík Ãkkrûkf fkþko Þ, {krníke rlkþk{f elke f[uhe, økwshkík hkßþ, ç kuf Lkt. 19/1, zkp. Sðhks {nuíkk ¼ðLk, økktäelkøkh VkuLk : , ðkš»kf ðks{ : hkßþ MkhfkhLkk Mk kkðkh ynuðk ku rmkðkþ yk Mkk{rÞf{kt «rmkø Úkíkk ylþ u¾ku{kt ÔÞõík ÚkÞu k rð[khku MkkÚku hkßþ Mkhfkh Mkt{ík Au s, yu{ {klkðwt Lknª xkrx = fw 52 ÃkkLkk {krníke ¾kíkwt, økwshkík hkßþ, økktäelkøkh îkhk «fkrþík ylku MkkrníÞ {wÿýk Þ «k. r. íkúkk økwshkík ykuvmkux «k. r., y{ëkðkë îkhk {wrÿík yk ytf Lke[uLke ðuçkmkkrx ÃkhÚke rðlkk {qõþu zkwlk kuz fhe þfkþu ðks{ Lke[uLkkt MÚk kuyu MðefkhkÞ Au økwshkík ÃkkrûkfLkwt ðkš»kf ðks{ hkßþlke ík{k{ fbãþqxhkrítz ÃkkuMx ykurvmk{kt MkŠðMk [kso [qfðe ¼he þfkþu. økwshkík ÃkkrûkfLkwt ðkš»kf ðks{ hkufzuúke íkúkk kumz rz{klz zùk^x MðYÃku {krníke rlkþk{f elke f[uhe, rnmkkçke þk¾k, ç kuf Lkt. 19, zkì. Sðhks {nuíkk ¼ðLk, økktäelkøkhlkk MkhLkk{k Ãkh Mðefkhðk{kt ykðþu. økwshkík ÃkkrûkfLkwt ðks{ rsõ klke {krníke ¾kíkkLke f[uheyku Ãký Mðefkhþu. MktÃkfo yräfkhelke f[uhe, økwshkík Mkhfkh, Bnkzk rçkõzªøk Lkt. 36, à kux Lkt. 150, ykuþeðkhk Ãkku emk MxuþLkLke çkksw{kt, òuøkuïhe (Ãkrù{), {wtçkr ðks{ Mðefkhðk fkur ¾kLkøke ÔÞÂõík fu MktMÚkkLku yuslmke ykãke LkÚke. ykãklkk rðmíkkh{kt hkßþ MkhfkhLke slkrník ûke fkur {n ðãkqýo æþklkkf»kof çkkçkík økwshkík Ãkkrûkf{kt «rmkø fhðk ÞkuøÞ køku íkku ykãk gujaratmagazine@gmail.com R{uR ykrze WÃkh íkmkðeh MkkÚku rðøkík {kuf e ykãkþku íkku ÞkuøÞíkk ylkwmkkh íkulku økwshkík Ãkkrûkf{kt MÚkkLk ykãkðklkku yð~þ «ÞíLk fhðk{kt ykðþu. þçëþ: ÃkkhËŠþŒk, tðuë þe Œk, r ýkoþfœk y u «rœþe Œk k [kh wþk MŒt¼ u ykäkh ƒ kðe þk e sðkƒëkhe t¼k e Au. ÃkË fu «rœck {kxu rn, xe{ wshkœu sðkƒëkheúke hkßþ k rðfk {kxu {ŠÃkŒ Úkðk «íþuf Ãk yãkoý fhe Au. «Äk {tºke e hulÿ¼kr {kuëeyu hkßþ k {wïþ{tºke Œhefu su ÃkØrŒyku - RLMxexÞwþ kríz þk ÔÞðMÚkk «MÚkkrÃkŒ fhu e Œu k ÃkËr[Lnku Ãkh [k ðk ku Ãkzfkh y{u rð {úœkãkqðof Ãkkh ÃkkzÞku Au. wshkœ k rðfk e [[ko ËþuÞ rëþk{kt - Ëwr Þk{kt ÚkkÞ Au. rðfk y u wþk k y{khk s fõþký tfõãkku u wãkuhu Ãkkh Ãkkzðk yk¾wt {tºke{tz ŒŒ fœoôþhœ hìkwt Au. kufku k rðfk kúku hkßþ e «rœ skuzkþu e Au. ÔÞrõŒ ÍqÃkzÃkèe{ktÚke ^ ux{kt hnuðk òþ Œu kúku s Œu wt Sð Äkuhý ƒë kþ Au, Œu ku k{krsf {ku¼ku y u {níðfktûkk Ãký ðäu Au ylku wrðäkyku ðäu Au. ð»kkouúke Ãku k yuõx k y{ e ðkœku ÚkŒe nœe, Ãký yk hfkhu Œu ku ŒwhtŒ s y{ fþkou Au. hkßþ hfkhu heƒ, ÃkerzŒ, þkur»kœ u y úe{œk ykãke Au, íku{s ¾uŒe- k{zw t {]Ø ÚkkÞ, ¾uzqŒ e ykðf ƒ{ýe ÚkkÞ ylku ËqÄ WíÃkkË ðäu Œu {kxu fxeƒø Au. e-ãkwy»k «{ký u tœwr Œ fhðk y u Ëefheyku ku sl{ëh ðäkððk e hksþ hfkh e «ríkçkøíkk ðnk e Ëefhe Þkus k MðYÃku kfkh ÚkR hne Au. ({wïþ {tºke eyu ykãku kt rðrðä ðõíkôþkulkk Mktfr ík ytþku)

4 ykf»koý 14 fðh Mxkuhe rlkýkoþf Lkuík]íðLkkt ºký ð»ko, MktfÕÃk Mku rmkrø fe ykuh yøkúumkh økwshkík 6 hrþþk zkþhe økwshkík, ¼khík ylku hrþþklkk {iºkeãkqýo MktçktÄku ðäw MkwáZ çklþk 8 rlkýkoþf fë{ sb{w - fk~{eh{ktúke f { ylku 35-yu LkkçkqË 10 «òòuøk MktËuþ 73{k Mðíktºkíkk Ãkðo rlkr{ ku {wïþ{tºke elkku «òòuøk MktËuþku 13 Mk{eûkk ¼khu ðh këúke W¼e ÚkÞu e Ãkqh e rmúkrœ{kt «òlke Ãkz¾u yrz¾{ Mkhfkh 22 yr¼lkð {wïþ{tºke MkkÚku {kuf k {Lku 38 ð {nkuí ð y{ëkðkë{kt hkßþfûkk k 70{k ð {nkuí ðlke Wsðýe rðfkmk rðþu»k 40 yks zu{ ¾kíku yçkolk VkuhuMx Lkwt rlk{koý 41 «u{lkk Ãkxkhk 42 ðnk e Ëefhe Þkus k ku «kht¼ 43 rlkýoþ 44 ykmkãkkmk 47 rðþu»k 48 Mk{k[kh rðþu»k 50 «uhýk zku. WËÞLkk hõœëk Lke fnklke ykrëòrík rðþu»k 24 ð ƒtäw - ykrëòrœ rðmœkhku k ðko e rðfk {kxu e «rœƒøœk 26 ðlkçktäwykulkk MkðkOøke rðfkmk {kxulke ÞkusLkkykuLkk MkV ylku «uhf y{ efhýlkwt {kuzu : økwshkík 31 ykrëòrœyku ku k{krsf rðfk : yuf Í f 32 ð ƒtäwyku k þiûkrýf Wíf»ko {kxulkk rðrðä Ãkøk kt 36 ðlkçktäwykulkk rðfkmklke Lk h ðkmœrðfœk... økwshkík 4 16 ykuøkmx, 2019

5 Q½zíku ÃkkLku rlkýkoþf Lkuík]íðLkk «økríkþe ºký ð»ko... tðuë þe Œk, ÃkkhËþoõŒk, «rœþe Œk y u r ýkoþfœk k [kh ykäkh MŒt¼ Ãkh {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe ylku LkkÞçk {wïþ {tºke e LkeríkLk¼kR Ãkxu Lke xe{ økwshkíku ðo {kðuþf y u ðkot e rðfk kæþku Au íkulku ºký ð»ko Ãkwhk ÚkÞk. r ýkoþf uœ]íð k ºký ð»ko Ãkqýo Úkðk «t u tfõãk u r rø fe ykuh y úu h fkþo { ytœ oœ s rnœ ûke Ãkkt[ {níðãkqýo ÞkusLkkykuLkku þw¼kht¼ ÚkÞku. {wïþ{tºke tþkuä «kuí knf Þkus k, qþo Qsko YVxkuÃk Þkus k( qþo- wshkœ), {wïþ{tºke f]r»k Þktrºkfefhý Þkus k, «keðux M { zuð Ãk{uLx {kxu ÃkeÃkeÃke Ãkku e e ŒÚkk {ku E-xuƒ rðœhýlke ÞkusLkkykuLkku økwshkíklke slkíkklku nðu k¼ { íkku ÚkÞku. {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu ŒksuŒh{kt hrþþk ku rºkrëð eþ «ðk fþkou. {wïþ {tºke eyu ErLzÞk-hrþÞk fku-ykuãkhuþ E Ä hrþþ Vkh EMx ur{ kh {kt wshkœ k rðfk rðí Lku hsq fþwo níkwt. hrþþk k ÞkfwríkÞk «Ëuþ kúku ku o ykuv hv zkþ{lz yt u yu{.yku.þw. Œu{s r«{koumfe e «ktœ{kt wshkœ k nehk Wãku t[k fku îkhk zkþ{lz fxª y u «ku u Þwr x e MÚkkÃk k yt u íku{ýu fhkh fþko. Mkkhk ðh këúke hkßþ k çkäk rðmœkhku{kt Ëe, Œ kð ylku s kþþku{kt ðk eh wt yk { ÚkÞwt Au. hkßþ hfkh ylku s ¼k eëkheúke s t[þ yr¼þk ytœ oœ Œ kðku Ÿzk fhðk k ¼ ehúk «Þk k fkhýu fhkuzku ½Lk {exh Ãkkýe ku t[þ ÚkÞku Au. wshkœ e SðkËkuhe {k {oëk Ëe Ãkh k hëkh hkuðh zu{{kt Œu e yirœnkr f Ãkkxeyu Ãkkýe ku t ún ÚkÞku Au. hkßþ k {wïþ {tºke e ŒÚkk kþƒ {wïþ {tºke e rnœ hkßþ k nòhku k rhfku yk yirœnkr f ûký k Mkkûke çklkðk fuðrzþk ÃknkutåÞk nœk. hkßþ{kt hksfkux, ðzkuëhk, {kuhƒe rnœ k rðmœkh{kt ¼khu ðh këúke tðuë þe, «kuyuõxeð hkßþ hfkhu Œkífkr f Äkuhýu ƒ[kð fk{ ehe fhe tfx k {Þu kufku e Ãkz¾u Au yulke MkwÃkuhu «rœrœ fhkðe. hkßþ¼h{kt 9 yku Mx k rëð u rðï ykrëðk e rëð e Wí kn¼uh Wsðýe ÚkR. hkßþ hfkh {ks k ƒäk ð kou k k rhfku {kxu ÿz r ýkoþfœk kúku Þkus kyku ku y{ fhe hne Au. ykrëòrœ ƒtäwyku, Þwðk ku, ¼ e eyku {kxu hkßþ hfkhu rðþu»k y úœk y u tðuë þe Œk kúku Þkus kyku wt y{ efhý fþow Au. ð ƒtäw rðþu»kktf{kt ðkt[fku u ykrëòrœ k rhfku {kxu hkßþ hfkhu Ãkrhýk{ ûke heœu y{ e ƒ kðu e k{krsf, ykšúkf y u þiûkrýf Wíf»ko e Þkus kyku e rðmœ]œ {krnœe ðk[fku {kxu WÃkÞkuøke çklke hnuþu. sþ sþ hðe wshkœ... - yþkuf fk heþk økwshkík 5 16 ykuøkmx, 2019

6 økwshkík, ¼khík ylku hrþþklkk {iºkeãkqýo MktçktÄku ðäw MkwáZ çklþk hrþþk y u wshkœ ðå[u k ÔÞkÃkkrhf tƒtäku u ÔÞkÃkf ƒ kððk k ðk yð hku wshkœ y u hrþþ Vkh RMx hersþ kúku { e u çk ð kh çklkkðþu. zkþ{tz uõxh{kt hrþþk kúku wshkœ e ðuãkkh- Wãku e rðãkq t¼kð kyku ku Au. hrþþk rðï k kiúke {kuxk nehk k ¼tzkh Ãkife wt yuf Au. rðï k ºkeò ¼k k hv zkþ{tz hrþþk{kt WÃk çä Au. yk të¼o{kt {wïþ{tºke eyu yu{lkk rð[khku yr¼ôþõík fhíkkt fìkwt fu, ¼khŒ hv zkþ{tz Ãkkur þ y u f x {kt rðï wt kiúke {kuxwt fulÿ Au. wshkœ{kt 80 xfk zkþ{tz «ku u ª ÚkkÞ Au y u 95 xfk «ku umz zkþ{lz yk¾k rðï{kt ¼khŒ{ktÚke r fk ÚkkÞ Au. whœ{kt rðï e kiúke {kuxe zkþ{tz fxª yulz Ãkku eþª RLzMxÙe Au. zkþ{tz ûkuºku hrþþk- wshkœ e yk ¼k eëkhe {níðãkqýo WÃkÞwõŒ ƒ e hnuþu. {wïþ{tºke e hrþþk «ðk k ƒeò rëð u RrLzÞk hrþþk fku-ykuãkhuþ R Ä hrþþ Vkh RMx ur{ kh{kt wshkœ k ðuãkkh-wãku «rœr rä{tz kúku n¼k e ÚkÞk nœk. hrþþk k zuãþwxe «kr{{e emxh y u Vkh RMx o Vuzh rzmxùefx k «u ezul eþ yulðkuþ e Þwhe xwx uð yk ur{ kh{kt WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. e rðsþ¼kr YÃkkýe wshkœ k 28 sux k ðuãkkh-wãku y úýeyku kúku fulÿeþ ðkrýßþ Wãku {tºke e rãkþw»k kuþ k uœ]íð{kt hrþþk k «ðk u Þu k ¼khŒeÞ «rœr rä {tz {kt skuzkþk níkk. ¼khŒ y u hrþþk ðå[u ƒnw ktƒk {ÞÚke «kz r{ºkœk hne Au. ÃkkA k kœ ËþfÚke hrþþk kúku ¼khŒ k tƒtäku ¼kð kí{f hìkk Au. «Äk {tºke e hulÿ¼kr {kuëe e ŒksuŒh e hrþþk Þkºkk y u hrþþk k hrþþk zkþhe hküùãkrœ e ÃkwrŒ e ¼khŒ Þkºkk k ÃkrhÃkkfYÃku rîãkûkeþ tƒtäku u ðku ykþk{ {éþku Au. wshkœlke íku{k {níðãkqýo ¼qr{fk Au. wshkœ kúku k tƒtäku wÿz fhðk k hrþþk îkhk uðkþu kt Ãk kyku e hkn k fhœkt {wïþ{tºke eyu sýkôþwt fu, ðkþƒúlx r{x e 2019 y u 2017 e ƒu ]t¾ k{kt hrþþk wt 60Úke ðäw ÇÞku wt zur uþ n¼k e ÚkÞwt nœwt e ŒksuŒh e ðkeƒúlx r{x{kt yu seo uõxh e hrþþk e y úýe ftãk e hkuí uvx îkhk ¼khŒ{kt kiúke {kuxk rðëuþe hkufký e ònuhkœ wshkœ e ðkze kh rhvkr he{kt ª «kusuõx kþhk yu seo {kxu fhe nœe. Œu{ýu hrþþ Vkh RMx hersþ {kt {þe RLzMxÙeÍ, ykur yulz u, {ux yulz {ke, zkþ{tz, xwrhí{ y u xùkl Ãkkuxo, kusmxeõ suðk ufx o ¼khŒ y u wshkœ {kxu h k ûkuºkku Au yu{ Ãký W{uÞowt nœwt. {wïþ{tºke eyu hrþþk k yk hersþ kúku wshkœ e zkþ{lz ufxh rnœ k rðrðä ûkuºkku e n¼kr Œk {kxu skurlx RLðuMx{uLx, «kuzõþ, «ku u ª y u rmfõz uƒh ûkuºk{kt kúku { e u fkþohœ Úkðk e «ƒ yãkuûkk Ãký Ëþkoðe nœe. e rðsþ¼ke YÃkkýeyu wshkœ y u hrþþ Vkh RMx hersþ ðå[u ÔÞkÃkkrhf tƒtäku «kuí krnœ fhðk y u wshkœ Œu{s ðkõze ðkumœkuf{kt yuf «ku u Vu u exe økwshkík 6 16 ykuøkmx, 2019 MÚkkrÃkŒ fhðk e Ãký rn{kþœ fhe nœe. {wïþ{tºke eyu kuõz y u zkþ{tz {kr, {ux kþl, u[h rh kuš k WÃkÞku {kxu y㜠xuf ku kus y u ykäwr f WÃkfhýku k r {koý ûkuºk{kt hrþþk ku y w¼ð ¼khŒ- wshkœ e ftãk eyku {kxu WÃkÞku e eðzþu Au Œu{ Ãký sýkôþwt nœwt. e rðsþ¼ke YÃkkýe hrþþ zur uþ {ûk wshkœ e ÔÞqnkí{fŒk ðýoðœk fìkwt fu, wshkœ ¼khŒ k SzeÃke{kt 8 % y u RLzMxÙeÞ ykwxãkwx{kt 17% Œu{s Ëuþ e fw r fk {kt 20 %Úke ðäw Þku Ëk ykãku Au. fur{fõ, ÃkuxÙkufur{fÕ, xuõ xkrõ, sub yulz ßðu he y u r hkr{õ suðk ÃkkhtÃkrhf ûkuºk{kt y úýe wshkœ AuÕ k yuf ËkÞfkÚke 10 %Úke ðäkhu ykšúkf ð]rø Ëh kúku yr ú{ hkßþ Au yu{ Œu{ýu fìkwt nœwt. {wïþ{tºke eyu kiúke ktƒku {wÿ rf khku y u 40 Úke ðäw Ãkkuxo ÄhkðŒwt wshkœ ux ðu ykuv RrLzÞk ƒlþwt Au Œu e ¼qr{fk ykãkœk yu{ Ãký fìkwt fu, rëõne- {wtƒe zuzefuxuz urx fkurhzkuhúke wshkœ e ykiãkur f ykšúkf «rœ ðk rþ¾hu Ãknkut[ðk e Au. Œu{ýu wshkœeyku e Wã{þe Œk y u ðuãkkhfwþ Œk u Ãkrhýk{u ykr f Ëuþku, {æþ Ãkqðo, ÞwhkuÃk fu y{uhefk ƒäu s wshkœeykuyu L{k {u ÔÞwt Au Œu{ Ãký

7 hrþþk zkþhe W{uÞowt nœwt. yk ur{ kh{kt W kh«ëuþ y u nrhþkýk k {wïþ{tºke eyku rnœ ¼khŒeÞ «rœr rä {tz k ËMÞku y u hrþþ zu e ux Ãký WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. Ô krëðkumœkuf{kt wshkœe Qãku knr fku kúku {w kfkœ {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu hrþþk «ðk k ºkeò rëð u ðkõzeðkumxkuf{kt zkþ{lz fxª ûkuºku tf kþu k wshkœe Qãku knr fku k Þwr x e {q kfkœ E u {kœ]¼qr{úke Ëqh ËrhÞkÃkkh k Ëuþ{kt wshkœe knr fku e Qã{þe Œk u rƒhëkðe nœe. {wïþ {tºke e YÃkkýeyu wshkœ «rœr rä{tz kúku wshkœ kt Wãku knr f e rðê ¼kR hk{kýe k fu.s.fu zkþ{lz yulz fxª Þwr x e {q kfkœ R y㜠{þe he ð uhu r nkéþk nœk. e rðê ¼kR hk{kýe k yk Þwr x{kt ytëksu Ãk00 sux k wshkœe fkhe hku fkþohœ Au. Œuyku 18 ð»ko Ãkqðou ðkõzeðkumxkuf{kt MÚkkÞe ÚkÞu k Au. {wïþ{tºke eyu e rðê ¼kR hrþþk{kt ylþ Þwðk Qãku fkhku {kxu «uhýkyãk ƒlþk Au Œu e hkn k fhe nœe. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu whuþ yulz ftãk e k ðk Þwr x e {q kfkœ R ÃkqòrðrÄ fhe nœe. yk zkþ{lz fxª Þwr x{kt Ãký hãk0 Úke ðäw wshkœe fkhe hku hkus khe {u ðe hìkk Au. {wïþ{tºke eyu zkþ{lz fxª Þwr x k t[k fku ŒÚkk wshkœe Þwðkyku u ËrhÞkÃkkh k Ëuþ{kt Ãký wshkœe Wã{þe Œk Í fkððk {kxu yr¼ të ÃkkXÔÞk nœk. hrþþklkkt rºk-rëðmkeþ «ðkmkúke økwshkík Ãkhík ykðu kt {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu «ðkmklke V wrík ðýoðíkkt sýkôþwt níkwt fu, hrþþk{kt zkþ{tz y u rxbƒh k ÔÞkÃkkh {kxu e ¾qƒ Ws e Œfku Au. wshkœ y u hrþþk ðå[u yuf yu{.yku.þw. fhðk{kt ykôþku Au y u nsq Ãký ½ýe Œfku hnu e Au. yk k{e ÃxuBƒh {rn k{kt ¼khŒ k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe hrþþk k «ðk u sðk k Au, Œu Ãkqðou ¼khŒeÞ zu e uþ e yk {w kfkœ ÃkkÞkYÃk ƒ e hnuþu. Œu{ýu fìkwt níkwt fu, hrþþk kúku ¼khŒ k khk tƒtäku Ãknu uúke hìkk Au y u ºký rëð e V Þkºkk ƒkë ƒtòku Ëuþku ðå[u k ÔÞkÃkkhe tƒtäku ðe ô[kr [ku «kó fhu Œu {kxu k y ufrðä «Þk ku-ykþk{ku Ãký fhðk{kt ykôþk Au. {wïþ{tºke eyu fìkwt níkwt fu, Ô krëðkumœkuf «kf]rœf tãkëkúke ¼hÃkqh rðmœkh Au. íþkt «kf]rœf zkþ{tz, kuõz, ykur, u ûkuºku ÔÞkÃkkh e {kuxe Œfku hnu e Au. wshkœ k ftz k ƒtëhuúke {kuxk ÃkkÞk Ãkh rnhk e r fk ÚkkÞ Au y u kfzk e hrþþk{ktúke ykþkœ fhðk{kt ykðu Au. hrþþk k kufku e k ýe Au fu, wshkœ k Wãku ÃkrŒyku y{khu íþkt ykðe u fk{ fhu y u ÃkhMÃkh k ÔÞkÃkkrhf tƒtäku ðäw {sƒqœ ƒ kðu. ºký rëð e Þkºkk yk árüyu ¾qƒ s WÃkÞku e ƒ e hnuþu Œuðku Œu{ýu rðïk ÔÞõŒ fþkuo nœku. økwshkík 7 16 ykuøkmx, 2019

8 rlkýkoþf fë{ ¼khíkLkwt ðäw yuf yiríknkrmkf Ãkøk wt Ëuþ{kt f { 370 e kƒqëe kúku ƒu fulÿþkr Œ «Ëuþ sb{w-fk~{eh y u Æk¾ e h[ k fulÿ Mkhfkhu yiríknkrmkf rlkýoþ fhelku f { Ëqh fhe Au. yk rlkýoþ ytøku ðzk«äklk e LkhuLÿ¼kR {kuëeyu hk»xùòuøk MktËuþ ykãþku níkku. «Míkwík Au ðzk«äklk elkkt ðõíkôþlkk fux ktf ytþku... ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe k ðzãký nux e fulÿ hfkhu ŒksuŒh{kt yuf yirœnkr f r ýoþ fþkou Au. su{kt sb{w fk~{eh {kxu e f { 370 u nxkðe uðk k ykëuþ Ãkh hküùãkrœ e hk{ kúk fku ðëu ne fhœkt sb{w y u fk~{eh{kt rðfk kt ðk îkh ¾qÕÞkt Au. yk f { 370 e kƒqëe kúku zkì. ƒkƒk knuƒ yktƒuzfh, zkì. ~Þk{k«kË {w¾so, hëkh ðõ ¼¼kE Ãkxu y u Ãkqðo ðzk«äk yx rƒnkhe ðksãkuþe kt Mð kfkh ÚkÞkt Au. fulÿ hfkh kt yk ykëuþ e kúku sb{w - fk~{ehlku ƒu ¼k {kt ðnu[e Ëuðk{kt ykôþwt Au. su{kt sb{w-fk~{eh y u Æk¾ yu{ ƒu fulÿþkr Œ «Ëuþ ƒ kððk{kt ykôþk Au. f { 370 k fkhýu sb{w-fk~{eh y u Æk¾ k Lkkøkrhfku y uf yräfkhkuúke ðtr[œ hne Þk nœk y u Œu{ k rðfk {kt {kuxku yðhkuä nœku, Œu nðu Ëqh ÚkE Þku Au. sb{wfk~{eh y u Æk¾{kt yuf ðk Þw e þyykœ ÚkE Au. nðu Ëuþ k Œ{k{ k rhfku k nf yuf h¾k Au y u sðkƒëkhe Ãký yuf h¾e s Au. f {-370 y u f {-35-ALkk fkhýu sb{w-fk~{eh{kt y ŒkðkË, ykœtfðkë, ÃkrhðkhðkË y u ¼úük[kh ðæþku. ÃkkrfMŒk îkhk yk ƒt u f {ku ku WÃkÞku Ëuþ e rðyø fux kf kufku e ¼kð kyku u ¼zfkððk {kxu yuf þ Œhefu WÃkÞku fhðk{kt ykðœku nœku y u Œu k fkhýu AuÕ k ºký ËkÞfk{kt ¼ 42,000 r Ëkou»k kufkuyu ÃkkuŒk ku Sð w{kððku Ãkzâku Au. sb{w-fk~{eh y u Æk¾ ku rðfk yu rœúke Úke ÚkE þõþku fu su k {kxu Œuyku nfëkh nœk. nðu ÔÞðMÚkk e yk QýÃk Ëqh ÚkE sðkúke sb{w-fk~{eh y u Æk¾ k kufku ku ðœo{k {Þ Œku wähþu s, kúku kúku Œu{ wt ¼rð»Þ Ãký whrûkœ ƒ e hnuþu. ykãkýk Ëuþ{kt fkueãký hfkh nkuþ, Œu t Ë{kt fkþëku ½ze u Ëuþ k rnœ {kxu fk{ fhœe nkuþ Au. fkueãký Ãkûk e hfkh nkuþ, fkueãký XƒtÄ e hfkh nkuþ, yk fkþo r htœh [k w hnuœwt nœwt. fkþëku ½zŒe ð¾œu ½ýe [[ko ÚkŒe nkuþ Au. [Œ y u { ÚkŒwt nkuþ Au. Œu e syrhþkœ y u Œu e y hku ƒkƒœu t¼eh heœu yr¼«kþ ÔÞõŒ fhðk{kt ykðu Au. yk «r Þk{ktÚke Ãk kh ÚkE u fkþëku ƒ u Au y u Œu kúke Ëuþ k kufku wt ¼ tw ÚkŒwt nkuþ Au, ÃkhtŒw fkue fõãk k Ãký fhe þfœwt Úke fu t Ë{kt ykx e {kuxe tïþk{kt ½zkÞu k fkþëkyku Ëuþ k yuf ¼k {kt k w Ãký ÃkzŒk Úke. y u Œu Ãký yux u wäe fu y kw e su hfkhku nœe Œu yuf fkþëku ƒ kðe u «þt k nkt fhœe Au. Œu Ãký yuðku Ëkðku fhe þfœe nœe fu Œu{ ku ƒ kðu ku fkþëku sb{wfk~{eh{kt Ãký k w Ãkzþu. su fkþëku Ëuþ e { ú ð rœ {kxu ½zðk{kt ykðœku nœku Œu fkþëk k k¼úke sb{w-fk~{eh k ËkuZ fhkuzúke ðäw kufku ðtr[œ hne sœk nœk. Ëuþ kt ylþ hkßþku{kt ƒk fku u rþûký ku yräfkh Au, ÃkhtŒw sb{w-fk~{eh k kufku Œu kúke ðtr[œ hìkk Au. Ëuþ kt ylþ hkßþku{kt Ëefheyku u su Œ{k{ nf { u Au Œu Œ{k{ nf sb{w-fk~{eh e Ëefheyku u { Œk nœk. Ëuþ kt ylþ hkßþku{kt VkE f{o[kheyku {kxu VkE f{o[khe fkþëku k w Au, ÃkhtŒw sb{wfk~{eh k VkE f{o[kheyku Œu kúke ðtr[œ Au. Ëuþ k ylþ hkßþku{kt Ër Œku WÃkh yíþk[kh hkufðk {kxu fzf fkþëkyku ½zðk{kt ykôþk Au, ÃkhtŒw sb{w-fk~{eh{kt ykðwt Úke. Ëuþ kt ylþ hkßþku{kt ½w{rŒ kt rnœku e whûkk {kxu {ke kurhxe yuõx k w Ãkzu Au, ÃkhtŒw sb{w-fk~{eh{kt yuðwt Úke. Ëuþ kt ylþ hkßþku{kt r{fku kt rnœku k hûký {kxu ½wŒ{ ðuœ Äkhku k w Ãkzu Au, ÃkhtŒw sb{w- økwshkík 8 16 ykuøkmx, 2019

9 rlkýkoþf fë{ fk~{eh{kt fk{ fh khk r{fku {kxu yk fkþëku {kºk fk WÃkh s hnu Au. Ëuþ kt ylþ hkßþku{kt [q txýe zœk {Þu y w qr[œ s òrœ k ¼kE-ƒnu ku u y k{œ ku k¼ { u Au, ÃkhtŒw sb{w-fk~{eh{kt yuðwt nœwt. nðu f {-370 y u 35yu RrŒnk e ƒkƒœ ƒ e Þk ÃkAe Œu e fkhkí{f y hku{ktúke Ãký sb{w-fk~{eh ƒnkh ef e sþu. ðe ÔÞðMÚkk{kt fulÿ hfkh e yu y úœk hnuþu fu hkßþ hfkh k f{o[kheyku u, sb{w-fk~{eh e Ãkku e u y u ylþ fulÿ þkr Œ «Ëuþku k f{o[kheyku y u íþkt e Ãkku e u yuf h¾e wrðäkyku «kó Úkþu. ¾qƒ xqtfk k k{kt sb{w-fk~{eh y u Æk¾{kt fulÿ hfkh y u hkßþ hfkh{kt ¾k e Ãkzu e Œ{k{ søþkyku ¼hðk e «r Þk þy ÚkE sþu. Œu kúke MÚkkr f ðþwðk ku u hkus khe e Ãkqhe Œfku WÃk çä Úkþu. fulÿ hfkhu f {-370 Ëqh fhðk e kúku- kúku s Úkkuzkf {Þ {kxu sb{wfk~{eh u fulÿ hfkh k eäk þk nux hk¾ðk ku r ýoþ {S rð[khe u fþkou Au. Œu e ÃkkA wt fkhý {sðwt ¾qƒ s {n ð wt Au. ßÞkhÚke íþkt ð oh wt þk k w Ãkzâwt Au, sb{w-fk~{eh wt ðrnðxe Œtºk eäwt fulÿ hfkh k tãkfo{kt nkuðk k fkhýu rðœu k Úkkuzkf {rn kyku{kt wþk y u rðfk e ƒnuœh y h ÄhŒe Ãkh skuðk { e Au. su Þkus kyku {kºk fk Ãkh s hne E nœe Œu u nðu s{e WÃkh kðe þfke Au. ËkÞfkykuÚke yxðke Ãkzu k «kusuõx u nðu ðe rœ { e Au y u Œu kúke sb{wfk~{eh{kt yuf ðe fkþo tmf]rœ kððk ku y u ÃkkhËŠþŒk kððk ku «Þk fhkþku Au. ykãkýk Ëuþ e kufþkne {sƒqœ Au. ÃkhtŒw ykùþolke ðkík yu Au fu, sb{w-fk~{eh{kt ËkÞfkykuÚke,nòhku e tïþk{kt yuðkt ¼kRyku- ƒnu ku hnu Au,su{ u kuf ¼k e [qtxýe{kt {Œ ykãkðk ku yräfkh Œku {éþku nœku, ÃkhtŒw Œuyku rðäk ¼k y u MÚkkr f Mðhks e [qtxýeyku{kt {ŒËk nkuœkt fhe þfœkt. ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëeyu MÃküÃkýu fìkwt nœwt fu sb{w- fk~{eh k k rhfku îkhk s kuf «rœr räyku u [qtxðk{kt ykðþu. Ãknu kt e nœe, Œuðe s {tºke Ãkrh»kË nþu. su «fkhu rðœu k rëð ku{kt Ãkt[kÞŒ e [qtxýe ÃkkhËþofŒk kúku tãkòk fhkððk{kt ykðe, Œu «fkhu s sb{w-fk~{eh rðäk ¼k e [qtxýeyku Ãký Þkusðk{kt ykðþu. ßÞkhu ÄhŒe wt Mð o, ykãkýwt sb{wfk~{eh Vhe yuf 𾜠rðfk e ðe Ÿ[kEyku Ãkkh fhe u { ú Ëwr Þk u ykf»koðk k þu, k rhfku k Sð {kt RÍ ykuv r ð ðäþu, k rhfku u su nfku { ðk skuryu Œu fkurãký hkufxkuf ð h { ðk k þu, þk -Œtºk Œ{k{ ÔÞðMÚkkyku s rnœ kt fkþkou u ÍzÃkÚke yk ðäkhþu, Ëuþ kt ylþ hkßþku{kt [qtxýe zœk {Þu y w qr[œ s òrœ k ¼kE-ƒnu ku u y k{œ ku k¼ { u Au, ÃkhtŒw sb{w-fk~{eh{kt yuðwt nœwt. fulÿþkr Œ «Ëuþ e ÔÞðMÚkk sb{w-fk~{eh{kt nt{uþk [k w hk¾ðk e syh Ãkzþu Lknª. [kh-ãkkt[ {rn k Ãknu kt sb{w-fk~{eh y u Æk¾ e Ãkt[kÞŒ e [qtxýe{kt su kufku [qtxkr u ykôþk, Œuyku ¾qƒ W k{ fk{ fhe hìkk Au.Ãkt[kÞŒ k yk kúkeyku k fkhýu sb{w-fk~{eh{kt rðœu k rëð ku{kt úk{eý MŒhu ¾qƒ s ÍzÃkÚke fk{ ÚkÞwt Au.Ëhuf ½h{kt ðes e Ãknkut[kzðk wt fk{ nkuþ fu ÃkAe hkßþ u ODF (ònuh{kt þki[r ÞkÚke {wõík) ƒ kððwt nkuþ, Œu{kt Ãkt[kÞŒ k «rœr räyku e ƒnw s {kuxe ¼qr{fk hne Au. nðu y wåauë 370 nxkðe ËeÄk ÃkAe, yk Ãkt[kÞŒ k ÇÞku u ðe ÔÞðMÚkk{kt fk{ fhðk e Œf { þu. ËkÞfkyku k MkwÄe sb{w-fk~{eh k Þwðk ku u uœ]íð e Œf s { e Úke. nðu yk Þwðk ku, sb{w-fk~{eh k rðfk wt økwshkík 9 16 ykuøkmx, 2019 uœ]íð fhþu y u Œu u ðe Ÿ[kEyku Ãkh R sþu. fulÿ hfkhu su r ýoþ eäku Au, Œu sb{wfk~{eh y u Æk¾ k yu ðþwðk ku u Ãký {ËË fhþu, suyku MÃkkuxT o e Ëwr Þk{kt yk ðäðk {kt u Au. ðe MÃkkuxT o yufuzu{e, ðk MÃkkuxT o MxurzÞ{, kþrlxrvf ðkœkðhý{kt Œk e{, Œu{ u Ëwr Þk{kt ÃkkuŒk e xu ulx ƒœkððk{kt {ËË fhþu. fulÿ þkr Œ «Ëuþ ƒ e Þk ÃkAe nðu Æk¾ k kufku ku rðfk, ¼khŒ hfkh e Mðk¼krðf sðkƒëkhe ƒ e òþ Au. MÚkkr f «rœr räyku, Æk¾ y u fkh e e rðfk Ãkrh»kË k nþku Úke fulÿ hfkh, rðfk e Œ{k{ Þkus kyku ku k¼ nðu ðäw ÍzÃkÚke Ãknkut[kzþu. Æk¾{kt rmãkrhåþwy xqrhí{, yuzðul[h xqrhí{ y u Rfku xqrhí{ wt kiúke {kuxtw fulÿ ƒ ðk e ûk{œk Au. ku h Ãkkðh s huþ wt Ãký Æk¾ ¾qƒ {kuxwt fulÿ ƒ e þfu Au. ykšxf 370{ktÚke {wrõœ yuf å[ke Au, ÃkhtŒw å[ke yu Ãký Au fu ðœo{k {Þ{kt yirœnkr f árüyu WXkððk{kt ykðu kt Ãk kyku k fkhýu su Ãký {w~fu eyku ykðe hne Au, Œu ku k{ ku Ãký yu kufku s fhe hìkk Au. fux kf {wêe¼h kufku, suyku íþkt e ÃkrhrMÚkrŒ ƒ kzðk {kt u Au, Œu{ u ÄiÞoÃkqðof sðkƒ Ãký íþk kt ¼kE ƒnu ku ykãke hìkkt Au. Äe{u-Äe{u ÃkrhrMÚkrŒ k{klþ ÚkR sþu y u Œu{ e {w~fu e Ãký ykuae ÚkŒe sþu. yuf þktœ, whrûkœ, {]Ø sb{w fk~{eh ƒ kððk wt Œu{ wt Ãk wt ykãkýu kúku { e u Ãkqhwt fhðk wt Au. yk r ýoþ sb{w fk~{eh y u Æk¾ e kúku s { ú ¼khŒ e ykšúkf «rœ{kt nþku fhþu.ßþkhu Ëwr Þk k yk {n ðãkqýo ¼q-¼k {kt þktrœ y u ¾wþnk e ykðþu Œku Mðk¼krðfÃkýu rðï þktrœ k «Þk u þrõœ { þu. ykãkýu ki kúku { e u, ðk ¼khŒ e kúku kúku nðu ðk sb{w fk~{eh y u ðk Æk¾ wt Ãký r {koý fheyu.

10 «òòuøk MktËuþ 73{k Mðíktºkíkk Ãkðo rlkr{ ku {wïþ{tºke elkku «òòuøk MktËuþku fý fý ûký ûký hk»xù WíÚkkLk - ËuþLkkt rðfkmk {kxu Mk{ŠÃkík {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu 73{kt ykíkëe Ãkðou wshkœ k ki k rhf ¼kR-ƒnu ku u ykntðk fþow Au fu Þk ¼khŒ k «Äk {tºke tfõãk{kt wshkœ ez uþu. yk {kxu Œu{ýu wshkœeyku k þrfœ k{úþoúke þk Ëkh ò Ëkh wshkœ ƒ kððk ku fku ykãþku Au. {wïþ {tºke eyu yuf ykih qþo W k k ni, ytƒh u Ÿ[k ò k ni, Þk ¼khŒ ƒ k k ni ku {tºk ykãkœkt ki u Ëuþ {kxu Sðe òýðk, fý-fý ûký-ûký hküù WíÚkk {kxu {ŠÃkŒ fhðk «uhýk ykãke Au. {wïþ {tºke e ku MðkŒtºÞ rë «òsku tëuþ yûkhþ : yk {wsƒ Au:- Ônk k wshkœ k {khk ¼kRyku y u ƒnu ku, ykíkëe Ãkðo e ykãk ki u ¾qƒ ¾qƒ þw¼fk{ kyku. Ëuþ 73{wt MðkíktºÞ Ãkðo e Wsðýe Wsðe hìkku Au. yu MðkŒtºÞ ykíkëe k {q eþk su{ýu åþk Au yuðk ykíkëe k Œ{k{ zðiþkyku, ktrœfkheyku y uf k{e-y k{e yuðk ki fkur u yks k rëð u ÃkqÛÞ M{hý fhe u ykãkýu yu{ u ðtë fheyu Aeyu. ð»kkou k ð»kkou yrðhœ t½»ko rƒúxeþhku e kxeyku ¾kR ¾kR u, ku eyku Íe e Íe e u y uf rðh kykuyu Vkt e k Œgk WÃkh [Ze u yk {nk{q e ykíkëe yãkkðe Au. ¾wËehk{ ƒkuí, ¼ Œ n w¾ëuð, hks wy, ðeh kðhfh, {nkí{k ktäe, hëkh ðõ ¼¼kE Ãkxu, kuf{klþ rœ f ykðk y uf kufkuyu Ëuþ wt uœ]íð fhe u, w¼k»k[tÿ ƒkuí suðk kufkuyu ykíkë në Vkus W¼e fhe u rƒúxeþhku k{u zœk zœk ykãký u {nk{q e ykíkëe yãkkðe Au. Ëuþ {kxu {he Vex khk, ò fwhƒk fh khk, ki fkur u yk { fhðk ku yð h Au. kœ ËkÞfkykuÚke ykíkëe e ykƒkunðk{kt ykãkýu Sðe hìkk Aeyu. ykãký u MðhkßÞ {éþwt 1947{kt ÃkhtŒw ¼khŒ k fþk ku ðk hküù Œhefu WËÞ ÚkÞku y u wshkœ e ÄhŒe k ƒu {nk Ãkwºkku {nkí{k ktäe y u hëkh ðõ ¼¼kE Ãkxu u yk zœ wt uœ]íð fhe u ykíkëe yãkkðe. Ëuþ k «Úk{ ]n {tºke yuðk hëkh knuƒu Ëuþ k hsðkzkyku wt rð e efhý fhe u ðkƒ u ¼ kze u, r Ík{ u ˃kðe u yuf hküù ƒ kððk u ¼ ehúk ÃkwY»kkÚko Ãkkh ÃkkzÞku Au. ÃkhtŒw fk~{eh{kt 370 e f { 35yu k fkhýu òýu fk~{eh ¼khŒÚke y nkuþ yuðwt f{ eƒu Mxux ƒlþwt. fk~{eh k y Ëhßòyu ykãkýk Ëuþ{kt y ŒkðkË W¼ku fþkou. zko. ~Þk{k«kË {w¾hsyu ÃkkuŒk k Sð e ƒks kze u þnkëœ ðnkuhe u fk~{eh {kxu zkr zþk. nª [ u k... nª [ u k... yuf hküù {U Ëku r þk... Ëku rðäk... Ëku «Äk. fk~{eh u ¼khŒ wt yrð¼ksþ yt ƒ kððk ~Þk{k«kË {w¾hsyu ÃkkuŒk wt ƒr Ëk ykãþwt. fk~{ehe ½kxe{kt ð»kkou wäe kœ kœ ËkÞfk wäe y ŒkðkËeyku ykœtfðkë u ðäkhœk Þk. 41 nòhúke ðäw r Ëkou»k kufku ykœtf ku ¼ku ƒlþk, ò w{kôþk. fk~{eh kœ ËkÞfkÚke rðfk Úke ðtr[œ hìkwt. ¼khŒ wt Mð o fk~{eh yu fo ƒlþwt yux u s yu{ fneyu Aeyu fu Ëuþ u MðhkßÞ {éþwt ÃkhtŒw fk~{eh e {MÞkyku{kt yu Ãk wt yäwyt Ëu¾kÞwt. Mðhks wt Ãk wt 15 yku Mx, 1947{kt ƒu ÃkqŒ wshkœ k ktäes y u hëkh knuƒu kfkh fþowt. yu s heœu wshkœ k ƒu hƒtfkyku «Äk {tºke e hulÿ¼ke {kuëe y u ]n {tºke e yr{œ¼ke þknu 7h ð»ko ÃkAe Ãk{e yku Mx, h019yu Ãkqýo Mðhks {kxu fk~{eh{kt ykãkýu yu{ fneyu fu fk~{eh ku {w x {ýe ¼khŒ {kœk k kx WÃkh yu u Ãkqýofk e YÃku þku¼kôþku. 370 e f { nxkðe 35yu f { Ëqh fhe y u ðk ku fhkuz ¼khŒeÞku {kxu ¾hk yúko{kt yk ykíkëe Ãkðo yuf yiœnkr f Ãkðo ƒ e hìkwt. ¼kRyku-ƒnu ku wshkœ{kt Ãký ykãkýe hfkhu ktäe, hëkh, hulÿ¼ke, yr{œ¼ke k ÃkËr[Lnku Ãkh [k e u MðhkßÞ ÃkAe whkßþ wz- ð ol fuze u «MÚkkrÃkŒ fhe Au. ykíkëe Ãknu k zkr Vkuh Ä uþ y u nðu eð Vkuh Ä uþ. Ëuþ{kt Ãkku exef zuð Ãk{uLx ku ðku Þw rðfk e hks erœ «MÚkkrÃkŒ fhe Au. {kºk hfkh [ kððe nª, kk{kt xfe hnuðwt yuðk r {eœ WÆuþÚke nª. ÃkhtŒw hfkh yu kufku {kxu, khe heœu kufku k Ãk kyku u kfkh fhœe hfkh yk økwshkík ykuøkmx, 2019

11 ðäkhðe. hfkh kufku {kxu, kufku ðzu, kufku Úkfe, kufku k Ãk kyku u r Ø fhu y u yux u s y{u kufkuyu wshkœ{kt ÃkkhËŠþŒk, tðuë þe Œk, r ýkoþfœk, «rœþe Œk k [kh MŒtÚkku WÃkh kuffõþkýk ku æþuþ e fhe u ykãkýu yk ðäe hìkk Aeyu. «òœtºk{kt «ò s ðkouãkhe Au y u «òyu nt{uþk fxkufxe k fk {kt «òyu yuf {uåþkuh {ulzulx ykãþk Au. kufþkne e rh{k u ðäkhe Au. k{klþ{kt k{klþ {k ðe heƒ, ðtr[œ, ÃkerzŒ, þkur»kœ, k{zwt, ¾uzqŒ, Þwðk, {rn k yk ƒäk u k u fu hfkh ÃkkuŒefe Au. ÃkkuŒk ku yðks kt¼ khwt fkur Au. yuðku ¼hku ku k u y u yux k {kxu y{khku {tºk Au ki ku kúk ki ku rðfk y u nðu ki ku rðïk yuf Ãk Ãký ykhk{ fþko ð h rë -hkœ «òfõþký k fk{ku{kt ykãkýu {ŠÃkŒ Aeyu. ºký ð»ko k uðk k fk {kt 600Úke ðäw r ýþkou fhe u yr ýkoþfœk u V kðe u r ýkoþfœk k ykäkh Ãkh ykãkýu yk ðäe hìkk Aeyu. ¼kRyku-ƒnu ku, tðuë þe hfkh Œhefu «íþuf Sðku e [Œk, ƒäktþ u y¼þëk y u yu rëþk{kt ykãkýu yk ðäe hìkk Aeyu. y uf r ýoþku yuðk Au fu su r ýoþku{kt tðuë þe Œk y u tðuë k kufku, heƒku y u ÃkerzŒku {kxu ykãkýu ÔÞfŒ fhe Au. y uf «t ku yuðk Au fu heƒku {kxu {ŠÃkŒ hfkh ƒ e Au ÃkAe yu ykhkuøþ e ðkœ nkuþ, wshkœ k 60 k¾ Ãkrhðkhku u ykhkuøþ e whûkk ykãkðk {kxu {k y{]œ{ y u {k ðkí ÕÞ e Þkus k [ kðe u ki u ykhkuøþ e whûkk, fkur e Ãkk u nkúk ktƒku fhðku Ãkzu. hfkh Ãkkt[-Ãkkt[ k¾ YrÃkÞk wäe yu{ k ykuãkhuþ ku y u Ëðk ku ¾[o fhe u ykhkuøþ e uðkyku Ãkqhe Ãkkze Au. ƒuxe u sl{úke s ðäkððk Ônk e Ëefhe Þkus k þy fhe Au y u Ëefheyku y u Ëefhkyku {k Au. ykãkýu yu u kúku ýe u ƒuxe ƒ[kðku, ƒuxe ÃkZkðku y u yu rëþk{kt ykãkýu yk ðäe hìkk Aeyu. kúku kúku fþktþ Ãký yfm{kœ ÚkÞku nkuþ Œku kuõz yðh{kt Ãk[k nòh YrÃkÞk hfkh ykãku. zkofxhkuyunkurmãkx kuyu Ãki k e hkn skuðe Ãkzu yu rëþk{kt ykãkýk «ÞJku Au y u yu Þkus k ykãkýu k w fhe ËeÄe Au. kúku kúku heƒ Ãkrhðkhku k ø {kxu ò {kt sðk {kxu ƒ k ðkn ku k «òòuøk MktËuþ WÃkÞku Úke yfm{kœku ÚkŒk nœk. yu.xe. e ƒ Sðk Ëhu ykãke u ht u[t u ø Wsðu. heƒku Ãký yk tëúke ø e Wsðýe fhu yu rëþk{kt Ãký heƒku {kxu ykãkýu r ýoþ fþko Au. heƒku {kxu, {sëqhku {kxu 10 YrÃkÞk{kt h{ ¼kus yòkãkqýko Þkus k nux Ëk, ¼kŒ, þkf y u hkux e { u. fkur ¼qÏÞwt wðu. yu e [Œk fhe Au. heƒku u hnuðk {kxu {kúku AŒ «Äk {tºke ykðk Þkus k, {wïþ {tºke ykðk Þkus k. Ëhuf u ½h wt ½h, hkuxe, fãkzkt {fk e [Œk Ãký yk hkßþ hfkhu fhe Au. fyýk yr¼þk u yu e{ yubçþw L îkhk Ãkþw-Ãkt¾eyku u Ãký 108 e su{ uðkyku Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðe Au. rðäkðk-{kœk ƒnu ku wt ykurþþk wt Sð òþ, rðœkððwt Ãkzu yux k {kxu 1.5 k¾ rðäðk ƒnu ku k ÃkuLþ {kt ðäkhku fþkou Au. kúku kúku 1.65 fhkuz heƒku-ðtr[œku, {sëqhku, ð ƒtäwyku ƒäk k {kxu uðk uœw k fkþo {Úke hfkh «ò ðå[u òþ y u íþkt yu k yräfkhku ykãkðk{kt ykðu yu{ e Þkus kyku e nkþœk ykãkðk{kt ykðu. k[ku hne òþ, ¾kuxku R òþ yu e [Œk fhe Au. hkßþ{kt {kœk, ƒnu ku, Ëefheyku e k{œe- whûkk yu y{khk wshkœ k 60 k¾ Ãkrhðkhku u {kxu sðkƒëkhe Au y u yux k {kxu fzf fkþëk {k y{]œ{ y u {k ðkí ÕÞ ƒ kôþk Au. [ur M u[ª Þkus k îkhk ykhkuøþ Mkwhûkk fð[ fh khk kufku u fzf{kt fzf ò { u, fkur ƒnu - Ëefhe k k{ktúke [ur qxðk ku «ÞJ fhu. ËkYƒtÄe u fzf fhe u ƒnu ku e su ƒurßsœe ÚkŒe nœe y u ËkYzeÞkyku Ëhhkus ƒnu ku u {khu yu nðu fux k {Þ wäe [ kððwt Au yk {kxu ËkYƒtÄe u fzf ƒ kðe y u ËkY k fwxwtƒ u ËkY{ktÚke W khðwt Au. kiðtþ níþkhkyku {kxu y{u fkur ËÞk Ëk¾ððk {kt Œk Úke. yksð fuë. kþ {kœk Au y u kþ e whûkk {kxu hfkh fxeƒø Au. k e ƒk feyku WÃkh ËwÔÞoðnkh, ƒ kífkh ykðk hkä{ku u Vkt e e ò y u VkMxxÙuf fkuxo e sku ðkr fhe u fzf{kt fzf heœu ykãkýu yk ðäe hìkk Aeyu. ¼kRykuƒnu ku, wshkœ{kt fkþëku ÔÞðMÚkk {kxu e exeðe fu{uhk k uxðfo, zùuk ðou L, fkur w u kh Axfe òþ yu e [Œk fheyu Aeyu. kúku kúku ¼úük[kh k{u ku st Au ykãkýku. ¼úük[kh yu rþük[kh ƒ e òþ. w[ky ðneðx, «òr«þ þk y u yux k {kxu yulxefhãþ u ðäw {sƒqœ ƒ kðe ÃkqhŒe kk ykãke Au. ykðk ¼úü kufku {kxu fzf{kt fzf fkþoðkne e økwshkík ykuøkmx, 2019

12 yk hkßþ hfkhu Aqx ykãke Au. y uf fkþëk, r Þ{ku yuðk nœk su k fkhýu ¼úük[kh u «kuí kn { Œwt nœwt. yuðk fkþëkyku, r Þ{ku ƒë kôþk. Ãkhðk kyku{ktúke {wõœe ykãke y u k{klþ {ký u Ä k ¾kðk Ãkzu. Ãki k ykãkðk Ãkzu yu rëþk{kt ykãkýu yk ðäe hìkk Aeyu. ¼kRyku-ƒnu ku, r ýoþku Ãký VxkVx fhe hìkk Aeyu. ykšúkf heœu ÃkAkŒ kufku u rþûký{kt, hkus khe{kt 10 xfk y k{œ. ¼khŒ hfkh e yk Þkus k ku wshkœu kiúke Ãknu ku y{ fþkou Au. ¾uzqŒku {kxu ¾uzqŒku u ÔÞks k ¾ÃÃkh{ktÚke Ëqh fhðk 0 xfk ÔÞksÚke rähký ykãþwt Au. Yk. 500 fhkuz heðkuõðª Vtz Ãký W¼wt fþowt Au. rf k L{k r rä Þkus k ytœ oœ wshkœ k Œ{k{ rf k ku u ykðhe eäk Au. kúku kúku ¾uzqŒku k Ãkkýe y u ðes e khe heœu { u, [kr y u f]r»k e [Œk fhe u ¾uzqŒ e ykðf ƒ{ýe fhðk {kxu Ãký hkßþ hfkh fxeƒø Au. xufk k ¼kð e ¾heËe{kt 8000 fhkuz YrÃkÞk e ¾heËe fhe Au. ykðe ¼qŒfk {kt fþkhuþ ¾heËe ÚkR nkuþ yux e ¾heËe ¾uzqŒku e {nu Œ yu u òþ y u ÃkqhŒku ¼kð { e hnu yu e [Œk Ãký hfkhu fhe Au. Ëw»fk k rëð ku{kt Ãký fåa rnœ y uf rðmœkhku{kt fkurãký Ãkþw ½k y u Ãkkýe ð h ŒhVzu nª yux k {kxu 15 fhkuz rf ku ½k wt rðœhý, Ãkkýe e ÔÞðMÚkk y u Ëw»fk {kt Ãký kufku e Ãkz¾u hfkh W¼e hne Au. kufku u räþkhku ykãþku Au y u yu ¾hkƒ rëð ku ykãkýu ƒäkþu Ãk kh fþko Au y u yksu {u½hkò e f]ãkkúke wshkœ{kt ÃkqhŒku ðh kë y u Ãkkýe e ÔÞðMÚkk ÚkR R Au. Ëw»fk ¼qŒfk ƒlþku Au. ¼kRyku-ƒnu ku, Mxu uƒ zuð Ãk{uLx{kt ykãkýu yk ðäðwt Au. ÃkÞoðkhý e [Œk fhðe Au. kih Qsko u {níð ykãkðwt Au. ku kh YV xkuãk Ëhuf {æþ{ ð o wt fwxwtƒ ÃkkuŒk k Äkƒk WÃkh ku kh Ãku kðe u yíþkhu Úk{o R ufxùe exe ðkãkhu Au yu ƒtä ÚkkÞ. ÃkkuŒu ÃkkuŒk e ðes e wt WíÃkkË fhe u ÃkkuŒk wt ƒe Íehku ykðu y u Ãki k ƒ[u y u ðäkhu ðes e fhf húke ÃkuËk fhþu Œku hfkh ¾heËþu. yu{ktúke Ãki k f{kþ yuðe qþo wshkœ Þkus k ykãkýu þy fhe Au. s Œk yu ku ¾qƒ k¼ u. hfkh ƒ eze Ãký ykãku Au y u kúku kúku Ãkkýe e Ãký [Œk, Ãkkýe k ku o u ðäkhðk ¾khk-Ãkkýe u {exwt fhðk rz ur uþ à klxku W¼k fhðk y u kúku kúku Ãkkýe e fuãku exe ðäkhðk {kxu Œ kðku «òòuøk MktËuþ {wïþ {tºke yu«ulxe þeãk Þkus k îkhk 75 nòh Þwðk ku u fkiþõþðklk fþko Au. kúku kúku Þwðk ku {kxu hkusøkkh ¼hŒe {u kyku ÞkusÞk Au íkúkk Mkhfkh{kt Ãký AuÕ k ºký ð»ko{kt 1.5 k¾úke ðäw ÞwðkLkkuLke ¼hŒe fhðk{k ykðe Au Ÿzk fhðk, Ëeyku kv fhðe, yu wt yr¼þk Ãký ykãkýu fþowt Au y u yuðe s heœu Ëhhkus ðãkhkþu k Ãkkýe u kv fhe u heþwí, hexùex y u he[kso y u yk {kxu yuf yuf Ãkkýe k ƒwtë ku WÃkÞku fhe u Ãkkýe u Ãkkh {ýe e su{ ðkãkhe u wshkœ u ÃkkýeËkh ƒ kððwt Au. u s Œf ku tfõãk Ãký h0hh wäe{kt Ãkqýo fhðku Au. Ëhuf ½h{kt nkðku skuryu. Ëhuf wt ÃkkuŒk wt ½h nkuðwt skuryu y u fnu Au u ykãkýu íþkt ½h k ½h, V e{kt, Ëefhk kr h yu rëþk{kt Ãký ykãkýu yk ðäðwt Au. ¼kRyku-ƒnu ku ykãkýu ykð khk rëð ku{kt nh fkúk fku fk{, nh ¾uŒ fku Ãkkýe Ëhuf u ÃkkuŒk u fk{ { u. {wïþ {tºke yu«ulxe þeãk Þkus k{kt 75 nòh Þwðk ku u ykãkýu Mfe fþko Au. kúku kúku Þwðk ku {kxu k kufhe {kxu k à u {ulx {kxu k ykãkýu ¼hŒe {u kyku Ãký fhe u kufku u ðäw u ðäw kufhe { u. hfkh{kt Ãký AuÕ k ºký ð»ko{kt 1.5 k¾úke ðäw ykãkýu ¼hŒe Ãký fhe Au. kufhe Ãký ykãke Au. ¼kRyku-ƒnu ku, wshkœ Œku Ãkzfkhku Íe Œwt ykôþwt Au. Ãkqh nkuþ, Ëw»fk nkuþ, ðkþwðkðkíkuzwt nkuþ fu ÃkAe ƒ k fktxk Ãkqh k {kuxk tfxku nkuþ íþkhu Ãký Œtºk «ò e kúku W¼wt hne y u Ãkzfhku u yð h{kt Ãk xðk wt ykãkýe ¾w{khe u ykãkýu «MŒwŒ fhe Au. ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëeyu Þk ¼khŒ ku su tfõãk fþkou Au yu{kt wshkœ ez uþu y u ykãkýu yk ¼khŒ {kœk s Œ s e ƒ u wshkœ yu{kt yk nkuþ Þk wshkœ k tfõãk u Ãký ykãkýu yk ykíkëe k Ãkðo{kt ƒ kðeyu. yuf ykih qþko W k k ni, ytƒh u Ÿ[k ò k ni, Þk ¼khŒ ƒ k k ni y u yk heœu ykð kh rëð ku{kt ¼khŒ su ktrœfkheykuyu ykãký u ykíkëe yãkkðe Au yu{ k kune e þnkëœ k yuf-yuf ƒwtë yu e þneëe u ykãkýu { fhe u yu u òþ. yu{ e su fõãk kyku y u Ãk kyku nœk yu {wsƒ wt ¼khŒ þrõœþk e, k{úþo þk e, {]Ø ¼khŒ yuðwt s wshkœ yu{kt WÒkŒ {MŒfu, «rœrcœ wshkœ, yk ðwt wshkœ, ykãkýwt þk Ëkh wshkœ ƒ kððwt Au y u ykãkýu ki nðu Ëuþ k {kxu Sðe u Ëuþ k {kxu fýfý-ûkýûký {ŠÃkŒ fhe u ykãkýu ki yk ðäeþwt yu s yks k rëð e ykãk ki u þw¼uåakyku, þw¼fk{ kyku. sþ në, sþ sþ hðe wshkœ.. ¼khŒ {kœk fe sþ... økwshkík ykuøkmx, 2019

13 ¼khu ðh këúke W¼e ÚkÞu e Ãkqh e rmúkrœ{kt «òlke Ãkz¾u yrz¾{ Mkhfkh yk ð»kou yku Mx {rn k e þyykœúke hkßþ{kt ðoºk ðh kë Ãkzâku Au. hkßþlkkt fux ktf ¼k ku{kt ¼khuÚke yrœ¼khu ðh kë ðh Œkt Ãkqh e rmúkrœ wt r {koý ÚkÞwt Au. yk rmúkrœ Ãkh hkßþ hfkh îkhk ŒŒ r heûký hk¾ðk{kt ykðe hìkwt Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe rnœ { ú ðneðxeœtºk ƒ[kð y u hknœ e fk{ ehe {kxu rsõ k{kt {k oëþo ykãke hìkkt Au. ktäe h{kt ykðu k Mxux R{hsL e ykuãkhuþ ulxh{kt Wå[MŒheÞ ƒuxf ÞkuS u {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu hkßþ{kt kðorºkf ðh kë e rmúkrœ e {eûkk fhe nœe. Œu{ýu hkßþ k rsõ kyku k Œtºkðknfku Ãkk uúke Œu{ k rsõ k e ðh këe rmúkrœ e {krnœe xur Vkur f ðkœ[eœ fhe u {u ðe, ÃkrhrMÚkrŒ ku ytëks {u ÔÞku nœku. yk ytøku e rðsþ¼ke YÃkkýe sýkôþwt nœwt fu, hkßþ{kt ÃkkA k fux ktf rëð ku{kt ÚkÞu k ¼khu ðhmkkëúke WfkE y u hëkh hkuðh {oëk zu{ ¼hkE Þk Au. hkßþ kt fux ktf zu{ 100 xfk ¼hkE Þk Au Œu{s ylþ zu{ku 70 xfkúke ðäw ¼hkE Þk Au. Œu{ýu W{uÞowt fu, Þk ð»kou [ku{k wt Ãkqhwt ÚkÞwt íþkhu hkßþ k s kþþku{kt 56 xfk Ãkkýe nœwt, sþkhu yk ð»kou khk ðh këúke yíþkh wäe{kt s fw 68 xfk s t ún ÚkR Þku Mk{eûkk Au. hkßþ{kt Œ ð»kou 10 yku ü wäe{kt {e.{e ðh kë ÚkÞku nœku, Œu e k{u yk ð»kou {e.{e. ðh kë ðhmþku Au. {wïþ{tºke eyu fìkwt nœwt fu, yk ðh kë u Ãkrhýk{u hkßþ{kt 6000 kufku u k{œ MÚk u ¾ uzðk{kt ykôþk Au. hkßþ{kt yk ðh këúke fw 11 {k ð {]íþw ÚkÞk Au. Œu{ýu fìkwt níkwt fu, hkßþ{kt yu.ze. ykh.yuv. Œu{s yu.ze.ykh.yuv. xwfzeyku WÃkhktŒ yk{eo y u yuhvku o Ãký ðh këe rmúkrœ{kt ƒ[kð hknœ {kxu Œi kœ Au. whulÿ h k Äúkt Äúk Ãkk u ðkðýe k{{kt Ãkkýe{kt xùuõxh{kt V kþu k kufku u Œu{s ò{ h k ƒk t¼k k yuf ƒnu u nur fkuãxhúke yuhr ^x fhe humõþw fhðk{kt ykôþk Au. s kþþku{kt ðäkhk k ykðœk Ãkkýe Ãký kufku u Œf ev Ãkzu Œu heœu Akuzðk e q[ k ykãke Au yu{ Œu{ýu sýkôþwt nœwt. e rðsþ¼ke YÃkkýeyu kihküù k ðh kë «¼kðe rsõ k ¾k fhe u hksfkux, ò{ h rnœ e rmúkrœ e ¾k [Œk fhe u rsõ k f uõxh eyku kúku R{hsL e ykuãkhuþ ulxhúke ðkœ[eœ fhe ÃkrhrMÚkrŒ ku Œk {u ÔÞku nœku. Œu{ýu hksfkux þnuh y u rsõ k{kt ÚkÞu k yrœ ðh kë e {krnœe f uõxh y u BÞwr r Ãk fr{þ h kúku rð Œu ðkœ fhe {u ðe nœe. hksfkux þnuh{kt e[kýðk k rðmœkhku{kt Ãkkýe ¼hkÞkt Au Œuðk MÚk kuyu ƒ[kð y u {ËË {kxu ðzkuëhkúke yk{eo e ƒu xwfze ƒkux y u ylþ kä ku kúku hksfkux hðk k fhðk{kt ykðe Au. ò{ h y u ð kheúke yu.ze.ykh.yuv. e xe{ u Ãký hksfkux Ãknkut[kzðk{kt ykðe hne Au. {wïþ{tºke e kúku yk {eûkk ƒuxf{kt {wïþ r[ð zku. su yu ½, {wïþ{tºke e k {wïþ y ú r[ð e fu. fi k kúk, {nu w yräf {wïþ r[ð e Ãktfs fw{kh rnœ k ðrhc yräfkheyku skuzkþk nœk. hkßþ{kt ðh kë e rmúkrœ e Wå[MŒheÞ ƒuxf ÞkuS {eûkk fhœk {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe. hkßþ k 17 zu{ 100 xfk ¼hkÞk ¼hkÞk ßÞkhu 42 zu{ 70 xfkúke ðäw ¼hkE Þk. Œ ð»kou 10 yku Mx wäe{kt {e.{e ðh kë ÚkÞku nœku. Œu e k{u yk ð»kou {e.{e ðh kë ðhmþku. hkßþ{kt yu zeykhyuv, yu zeykhyuv e xwfzeyku WÃkhktŒ yk{eoyuhvku o e rðrðä xe{ku Ãký ƒ[kð hknœ fk{ ehe {kxu Œi kœ. økwshkík ykuøkmx, 2019

14 fðh Mxkuhe rlkýkoþf Lkuík]íðLkkt ºký ð»ko MktfÕÃk Mku rmkrø fe ykuh yøkúumkh økwshkík ËqhtËuþe¼he hksfeþ RåAkþÂõík, MkwáZ ylku {sçkqík Lkuík]íð ylku slkþâõíklkwt ÃkeXçk yk ºký Ãkrhçk ku WÃkh fkurãký hk»xù fu «ËuþLkku rðfkmk rlk¼oh nkuþ Au. økwshkík Mkhfkhu yk ºkýuÞ ykþk{kulku ykí{mkkík fhe rðfkmklke yuf Lkðe Ÿ[kR Mkh fhe Au. ÃkkhËþofíkk, rlkýkoþfíkk, MktðuËLkþe íkk, «økríkþe íkklkk [kh ykäkh Míkt¼kuÚke ylku MkkiLkku MkkÚk, MkkiLkku rðfkmk Lkk æþuþ {tºkúke kuf fõþkýlku fulÿ{kt hk¾e hkßþ MkhfkhLkk MktðuËLkþe {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe ylku LkkÞçk {wïþ {tºke e LkeríkLk¼kR Ãkxu Lkk rlkýkoþf Lkuík]íðLkk ºký ð»ko íkk. 7 ykuøkmx Lkk hkus Ãkqýo ÚkÞkt. yk ºký ð»ko{kt {wïþ {tºke e ylku íku{lke xe{ økwshkíku hk»xùlkk rðfkmk {kxu økwshkíklkk rðfkmklke Ãkrh¼k»kkLke ylkw¼qrík hkßþlkk slk slklku fhkðe Au. {wïþ{tºke e hkßþlkk ðzk íkhefu Lknª Ãkhtíkw fku{lk {ulk íkhefu Mkíkík fkþohík hìkk, suúke slk Mkk{kLÞLkku hkßþ Mkhfkh ÃkhLkku rðïkmk ðäw {sçkqík çklþku Au. {wïþ {tºke íkhefu þãkúk eäk íku rëðmkúke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu hkßþlkk rðfkmk {kxu Mkíkík, {LkLk, [íklk ylku {túklk fþwo Au. su{kt slkrník ûke ÞkusLkkykuLkku y{, rðfkmkfkþkuolkkt kufkãkoý, rðrðä Mk{ks ylku Mk{qnLkk kufku MkkÚku {w kfkík ylku rðrðä «& kulkwt rlkhkfhý, rðrðä kuf fõþký ûke ÞkusLkkyku íkúkk fkþo {kulke Wå[ yräfkheyku MkkÚku [[ko rð[khýk ðøkuhu fkþkuolkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeLkk Ãkrhýk{ ûke ºký ð»kolkk Lkuík]íð{kt MkuðkÞ klke ykn uf søkkðíkkt økwshkík økwshkík ykuøkmx, 2019 hkßþu zçk rzríx{kt 10.4 xfk rðfkmkëh nktmk fþkuo Au. e LkhuLÿ¼kR {kuëeyu «çkkuäu k økwshkíklkk slkrník rðfkmklkk hkn WÃkh e rðsþ¼kr YÃkkýeLke rlkýkoþf Mkhfkhu økwshkíklkk slk-slklkk rðfkmk {kxu MktðuËLkþe yr¼øk{ MkkÚku slk fõþký ûke ylkufrðä ÞkusLkkyku Mkw[khw heíku y{ {kt {qfe ktrík MkSo Au. su{kt heƒ y u {æþ{ ð o k Ãkrhðkhku k rnœ u «käklþ ykãke u qr[œ ku kþxe y u Þwyu e e Vks s{e {kxu {kr fe k n ku - yku ke yu yu y u yku ke uykwx Lkfþk r Mx{ ylku

15 fðh Mxkuhe yulxe fhãþlk çþwhkulkwt {sçkqíkefhý - þk kyku{kt rþûkfku y u rðãkúkeoyku e nkshe e [fk ýe {kxu yku ke xùu f r Mx{ - økwshkíklke ÃkkýeLke Mk{MÞkyku rlkðkhðk ylku ÃkkýeËkh økwshkík çklkkððk kihk»xù {kxu ki e ÞkusLkk, W kh wshkœ {kxu ws k{t wv k{t, ËrhÞkE rðmœkhku {kxu rz ur uþ à klx, ðh këe Ãkkýe k t ún {kxu ws k{t - wv k{t s yr¼þk, økwshkíklke SðkËkuhe Mk{kLk Lk{oËk ÞkusLkkLkwt ð»kkuoúke [k íkwt fk{ MktÃkLLk fhkþwt, ËefheykuLkku sl{ëh ðäu íku {kxu ðnk e Ëefhe ÞkusLkk, rðäðk ÃkuLþ, yòkãkqýko Þkus k, {rn kyku {kxu 33 xfk ylkk{ík, Lkðe 6 {urzf fku uòu{kt 2200 ƒuxfkulkku ðäkhku, «ðkmklk ûkuºklkk rðfkmk {kxu rðïlke MkkiÚke Ÿ[e «rík{k MxuåÞq ykuv ÞwrLkxeLkwt rlk{koý, zkƒux{kt e{këþo, hksfkux{kt ktäe BÞwrÍÞ{, MkkMký{kt nëþo, Ëktze{kt ðõzo õ kmk økktäe yuâõírçkþlk, çkk krmklkkuhlkwt zkþlkkmkkuh Ãkkfo ylku fåalkwt MkVuË hý WÃkhktík ÞwðkÄ u þk¾kuheúke ƒ[kððk {kxu nw kƒkh y u ËkYƒtÄeLkku fzf fkþëku, zùømklkk MkuðLkLku hkufðk ÔÞkÃkf Ãkøk kyku Mkhfkhu eäkt Au. økwshkík ykuøkmx, 2019 þnuhe ylku økúkbþ rðmœkhku{kt hnuíkk ÍqtÃkzÃkèe{kt ðmkíkk heƒ Ãkrhðkhku u wrðäkþwõœ Ãkkfk {fk ku, fkþëku ylku ÔÞðMÚkk ò ððk {kxu w u khku WÃkh ƒks sh hk¾ðk hkßþ k Œ{k{ þnuhku{kt e exeðe fu{uhk uxðfo - ¾uzqŒku u Íehku xfk k ÔÞksÚke rähký {kxu + Ãkkt[ ku fhkuz wt rhðku Õð Vtz ylku fhkuzúke ðäwlkk f]r»k WíÃkkËLkLke Mkhfkh îkhk xufklkk ¼kðu ¾heËe - «Ëq»ký hkufðk kih Qòo, xkez Qòo, YVxkuÃk ku kh à klx, ðelz Ãkkðh suðk rƒ ÃkhtÃkhk Œ Qòo kuœku{kt økwshkík MkkiÚke {ku¾hu - økheçk kufkulku Mkkhðkh íku{s ykuãkhuþlk {kxu ykþw»{klk ¼khík, {k y{]ík{, {k ðkímkõþ ÞkusLkkÚke k¾ku ÃkrhðkhkuLku ykšúkf {ËË { e Au. hfkhe kufheyku{kt ËkuZ k¾ f{o[kheyku e ÃkkhËþof ¼hŒe, hkus kh {u k k {kæþ{úke 15 k¾ Þwðk kulku hkus kh - Mðhkus kh e ŒfkuLke WÃk ÂçÄ - rëôþktøkkulkk k¼kúkuo rlkøk{, ÞkuøkLkk

16 «Mkkh {kxu rlkøk{, Mkk{krsf Mk{hMkíkk {kxu rçklk ylkk{ík rlkøk{ ylku ykþkuøklke h[lkk, ðlkçktäwykulkk fõþký yúkuo ÃkuMkk yuõxlke y{ ðkhe ylku ðtr[íkkulku MkkÚkýeLke s{elkkulke MkkUÃkýeLke ÔÞkÃkf Íwtçkuþ - {qtøkk Ãkþw - Ãkt¾eyku «íþu fhwýk: Ëw»fk Lkk ð»ko{kt 15 fhkuz rf kuúke ðäw ½kMkLkwt rðíkhý, fhwýk yurlk{ yubçþw LMk MkuðkLke þyykík ðøkhulkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. økwshkíku yksu f]r»k, Wãkuøk ylku Mkuðk ºkýuÞ ûkuºkku{kt Mk{økú Ëuþ{kt QzeLku ykt¾u ð øku yuðku rðfkmk MkkæÞku Au. slkrníklku økíke fõþkýfkhe ÞkusLkkykuLkk rðfkmklke MÃkÄkoLkk fõþký {tºk MkkÚku MkkiLkku MkkÚk, MkkiLkku rðfkmk Lkk MkqºkLku Mkk[k yúko{kt hkßþlkk {wïþ {tºke e rðsþ¼krlkk ðirïf MÃkÄko{kt Ëuþ u yrøkú{ nhku {kt hk¾ðk Œu k úkuúk yuâls wshkœu [k fƒ e ¼qr{fk{kt hnuðk wt Au. yk f]œr ùþ kúku {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu Þwðkyku u þkuä- tþkuä {kxu «urhœ fhðk {wïþ{tºke tþkuä «kuí kn Þkus k e ònuhkœ fhe Au. wshkœ ku rðãkúkeo M{kxo Lkøk îkhk ¼khŒ rðï whw ƒ u Œuðk WÆuþ kúku, Akºkku e tþkuä ûk{œk u rðf kððk, «kuí krnœ fhðk hkßþ hfkhu ðäw yuf îkh ¾kuÕÞwt Au. yuf W{Ëk y u yirœnkr f «fõãk yux u þkuä (SHODH-Scheme of Developing High quality research). þkuä (SHODH) Þkus k ytœ oœ hkßþ e {klþ Þwr ðš xe{kt wýð kkþwõœ tþkuä fhœk rðãkúkeoyku u ƒu ð»ko wäe Ëh {rn u 15,000 YrÃkÞk wt MxkRÃkuLz ykãkðk{kt ykðþu. yk WÃkhktŒ Ãkeyu[. ze. k rðãkúkeoyku u yk w»ktr f ¾[o {kxu fðh Mxkuhe Lkuík]íð{kt Mkkfkh fþwo Au. yuðhus økúkuúk hux, RLzrMxÙÞ ykwxãkwx, yuõmkãkkuxo, {økv e, fãkkmk, Shk ylku {Mkk klkk WíÃkkËLk, hkusøkkh fulÿkulkk à umk{ulx Mkrník ½ýkçkÄkt rðfkmklkk RÂLzfuxMko Au, su{kt økwshkík yøkúnhku {kt Au. yk{ MkkíkíÞÃkqýo rðfkmklke Ãkrh¼k»kk økwshkíku Ëuþ ylku ËwrLkÞkLku çkíkkðe Au. hkßþlkk rðfkmk {kxu MktfÕÃkçkØ rlkýkoþfíkk yu MkkiÚke syhe çkkçkík Au. ºký ð»ko{kt e rðsþ¼kr YÃkkýeLkk Lkuík]íð nux xe{ økwshkíku 600 sux k slkrník ûke rlkýoþku eäk Au. MkhfkhLkk Ëhuf rlkýoþ{kt slkrník fulÿmúkklku Au, ylku rlkýoþkulkwt y{ efhý fhðk {kxu VkMxxÙuf økðlkolmklke slkslklku ylkw¼qrík ÚkR Au. þkuä (SHODH) Þkus k ðkš»kf +20,000 YrÃkÞk ykãkðk{kt ykðþu. ð»kou fw ƒu k¾ YrÃkÞk «{kýu tþkuäf u ƒu ð»ko k ytœu [kh k¾ YrÃkÞk e nkþ ykãkðk{kt ykðþu. yk Þkus k ku {wïþ ykþþ wshkœ k rðãkúkeoyku u Wå[ fûkk k wýð kkþwõœ tþkuä «rœ yr¼{w¾ fhðk ykšúkf nkþ Ãkqhe Ãkkze Ãkqýo {Þ k tþkuä Úkfe ûk{œkðäo fhðk ku Au. su kúke ðirïf MŒhu Wãku ku y u {kskuãkþku e tþkuä ku îkhk wshkœ e «rœ¼k u ðe yku ¾ { þu. yk Þkus k ku ykþþ hkßþ{kt {klþœk «kó yktœhhküùeþ Þwr ðš xeyku y u hküùeþ tmúkkyku ðå[u «rœ¼kðk rðãkúkeoyku ku {wëkþ ŒiÞkh ík{k{ rlkýoþku{kt kufkulkk rðfkmk {kxu Ãkrhýk{ ûke y{ efhý ÚkÞwt Au. ºký ð»kkuo{kt slk Mkk{kLÞLkk rðfkmk {kxulke ylkuf Lkðíkh Ãknu Lkwt Mkkûke økwshkík çklþwt Au. ÃkkýeËkh økwshkík çklkkððk s Mkt[Þ, s MktðÄoLk ylku s rðíkhý {kxulkku ylkku¾ku Ãkrh { Þ k økwshkíku Ëuþ ylku ËwrLkÞkLku çkíkkôþku Au. kufkulkk «& ku ylku {w~fu eykulku MkuðkMkuíkw suðe ÞkusLkkyku îkhk íku{lkk îkhu srlku Wfu ðk{kt ykðe Au. Qòo WíÃkkËLk ylku MktðÄoLk ûkuºku økwshkíku QzeLku ykt¾u ð øku yuðwt fk{ fþwo Au. þnuhku Mkrník økk{zkykulku Mk{íkku rðfkmklke Ãkrh¼k»kk{kt kððk ¾uzqíkku, {rn kyku, ÞwðkLkku ðtr[íkku, ðlkçktäwyku ylku Mk{ksLkk ík{k{ kufkulkk WíÚkkLk {kxu {wïþ{tºke eyu MktfÕÃk Mku rmkrø fe ykuh yøkúumkh k yk {khkun{kt hkßþ hfkh e ðe Þkus kyku {wïþ{tºke tþkuä «kuí kn Þkus k (þkuä), ¾k e s{e Ãkh ykðu ÍqtÃkzÃkèeyku wt Œu s MÚk u wrðäk ¼h Ãkkfkt {fk ku k YÃkktŒh {kxu e Ãke.Ãke.Ãke. Ãkw ðo erœ-h019, ½h ðãkhkþ {kxu qþo Wòo YVxkuÃk ÞkusLkk - MkqÞo- wshkœ y u {wïþ{tºke f]r»k Þktrºkfefhý Þkus kyku ku þw¼kht¼ fhkôþku nœku. økwshkík ykuøkmx, 2019 fhðk ku Ãký Au. ð e ykšúkf nkþ u eäu rðãkúkeoyku u ykðf fu kýkfeþ WÃkkso ku «nª Œkðu. ykšúkf nkþ { ðk u eäu të¼o ÃkwMŒfku, kä k{ úe e ¾heËe, «ðk fu rvõzðfo îkhk y y MÚk u YƒY {w kfkœ R wýð kkþwõœ tþkuä hsq fhðk{kt rðãkúkeoyku u «kuí kn { þu. ¾qƒ s k¼ëkþe y u {n ðkfktûke yk Þkus kúke rðãkúkeo{kt tþkuä e ßsŒk ðäþu. wshkœ e kk tãkëk{kt ƒnw ûke ð]rø Úkþu Œu{s {Þ sœkt yk «kuí kn u Ãkrhýk{u wshkœ k rðãkúkeoyku ku rðï{kt ztfku ðk þu. Ãk f kãkhk, y{ëkðkë hkßþ hfkhu ŒksuŒh{kt rðrðä rðãkþk¾k{kt tþkuä u «kuí kn ykãkðk y{ {kt {wfu e þkuä Þkus k{kt

17 fðh Mxkuhe Mk{wr[ík «ÞkMkku fhðk{kt ykôþk Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe y u kþƒ {wïþ {tºke e erœ ¼kR Ãkxu k r ýkoþf uœ]íð k ºký ð»ko e Wsðýe fhœk tfõãkúke r rø ŒhV y úu h k kihðãkqýo {khkun{kt {wïþ {tºke eyu tƒkuä fhíkkt sýkôþwt níkwt fu, ðœo{k hfkh k V wþk k ºký ð»ko e r røyku, s rnœ fkþkou{kt ki k kúk, ki k rðfk kúkku kúk ki ku rðïk Ãký {qšœ{tœ ÚkÞku Au. yk të¼o{kt Œu{ýu fìkwt fu, hfkhu kk u uðk wt {kæþ{ ƒ kðe, Ãkrh { e Ãkhkfkck seo u «k{krýfœkúke kufku e ykþk-yãkuûkk-ykfktûkk tœku»kðk ku tr c «Þk fþkou Œu wt yk Ãkrhýk{ Au. e rðsþ¼kr YÃkkýe y u e erœ ¼kR Ãkxu rnœ hkßþ {tºke{tz k {tºke eykuyu yk Þkus k k k¼kúkeoyku u nkþ-{tsqheãkºk wt rðœhý {khe Ãk të e ÚkŒk yk të e k ýe y w¼ðw Awt. ntw ƒkux e rðãkþk¾k{kt Ãkeyu[.ze fhe hne Atw. {khu {khk tþkuä fkþo {kxu rvõz rðríx, swëk-swëk ubãk ku k xumx ŒÚkk huvhl ƒqf ð uhu ku ¾[o ÚkkÞ Au. hkßþ hfkh e þkuä Þkus k ytœ oœ MxkEÃkuLz { ðkúke ykšúkf [Œk hnuþu n. r» k ¼k kuze, y{ëkðkë nwt Vk{koMÞwrxf kþl {kt Ãkeyu[.ze. fhwt Awt. hkßþ hfkhu ŒksuŒh{kt þy fhu e þkuä Þkus k ku { u k¼ { ðkúke ¾wþ Awt. Ãkeyu[.ze {kxu rvõz ŒÚkk ylþ Þwr ðš xe e {w kfkœ uðk e nkuþ Au. kúku tþkuä {kt swëe swëe uƒ{kt xumx ð uhu{kt ¾qƒ ¾[o ÚkŒku nkuþ Au. þkuä Þkus k ytœ oœ MxkEÃkuLz { ðkúke tþkuäfku u ÃkkuíkkLkk MktþkuÄLk{kt ¾qçk {ËË { þu. fþow nœwt. {wïþ{tºke eyu fk~{eh{ktúke 370 y u 3Ãk-yu f { Ëqh fhe fk~{eh u ¼khŒ wt yr¼òk yt ƒ kððk k yirœnkr f r ýoþ {kxu kzk 6 fhkuz wshkœeyku ðœe «Äk {tºke e hulÿ¼kr y u fulÿeþ ]n {tºke e yr{œ¼kr u bëþãkqðof yr¼ të ÃkkXÔÞkt nœkt. {khkun{kt WÃkrMÚkŒ kiyu yk y¼qœãkqðo r ýoþ {kxu wshkœ k yk ƒu ÃkqŒku u Mxu Lz ykuðuþ ykãþwt nœwt. {wïþ{tºke eyu ÃkÚk fk ytrœ{ ûþ rn ni nk [ZŒu ò k, ƒ {ks fku r Þu kúk {u yk u ni ƒzœu ò k ÃktrfŒyku ku rðþu»k WÕ u¾ fhœkt fìkwt fu, ÃkkhËŠþŒk, tðuë þe Œk, r ýkoþfœk y u «rœþe Œk k [kh wþk MŒt¼ u ykäkh ƒ kðe þk e sðkƒëkhe t¼k e Au y u ÃkË fu «rœck rn, sðkƒëkheúke hkßþ k rðfk {kxu {ŠÃkŒ Úkðk ûký-ûký, Ãk -Ãk yãkoý fhe Au. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu fìkwt níkwt fu, «Äk {tºke e hulÿ¼kr {kuëeyu hkßþ k {wïþ{tºke Œhefu su ÃkØrŒyku - RÂLMxxâqþ kríz þk ÔÞðMÚkk -«ýkr yku «MÚkkrÃkŒ fhu e Œu k ÃkËr[nTLkku Ãkh [k ðk ku Ãkzfkh y{u rð {úœkãkqðof Ãkkh ÃkkzÞku Au. fãkhkt [Zkýku nœkt, hksþ e þktrœ- k{œe- {h Œk u znku ðk k fkh kyku ÚkÞk yuðk ðkœkðhý{kt y{u kiyu kúku { e u yrmúkhœk{ktúke rmúkhœk wt ðkœkðhý So wshkœ u rðfk k hknu økwshkík ykuøkmx, 2019 yze¾{ hkïþwt Au. {wïþ{tºke eyu sýkôþwt níkwt fu, wshkœ k rðfk e [[ko ËþuÞ rëþk{kt - Ëwr Þk{kt ÚkkÞ Au íþkhu yu rðfk y u wþk k y{khk s fõþký tfõãkku u wãkuhu Ãkkh Ãkkzðk yk¾wt {tºke{tz yuf Ãk ku Ãký rðhk{-rð k{ rð k ŒŒ fœoôþhœ hìkwt Au. «Äk {tºke e hulÿ¼kr {kuëeyu Þk ¼khŒ k r {koý e su tfõãk k fhe Au Œu{kt wshkœ «kuyufrxð - «ku rãkãk ðo L Úke y úu h hnuðk wt Au. Œu{ýu hkßþ k ¼kðe whu¾ y u wáz rðfk kúku Mxu uƒ zuð Ãk{uLx îkhk s -s k fõþký e tfõãk k ÔÞfŒ fhe nœe. {wïþ{tºke eyu yk æþuþ u kfkh fhðk íðrhœ r ýkoþfœk - ku ÃkuLzL e, ¼úük[kheyku k{u fzf Ãk kt R ÃkkhËþeo «þk, ykäwr f þnuhe rðfk, h0hh wäe{kt wshkœ u ðkuxh hã Mxux ƒ kððk k ykþkus e rðþë ¼qr{fk ykãke nœe. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu 3 ð»ko k wþk {kt «ò e Ãkz¾u hne u, rf k ku- heƒku-ðtr[œku e Ãkz¾u hne u su fõþký ûke fk{ku fþkuo Au Œu e rð Œku ykãkœkt heƒ Ãkrhðkhku u ø e ò {kxu hknœ Ëhu ƒ, rðäðk ÃkuLþ Þkus k{kt tœk e Ãkwg ðþ e {ÞkoËk Ëqh fhðe, Ëefhe sl{ u ðäkðœe Ônk e Ëefhe Þkus k, kiðtþ níþk fh khkyku ŒÚkk [u M u [ fh khkyku k{u fzf fk q e

18 t t w t fkþoðkne, ¾uzqŒku u Íehku xfk ÔÞks ð uhu r røyku ðýoðe nœe. {wïþ{tºke eyu sýkôþwt níkwt fu, hkßþ e s Œk s këo u rðïk ykãþku fu «òs kuyu hfkh{kt {qfu ku rðïk, ¼hku ku ykuaku ÚkkÞ, wshkœ k rðfk {kt s -s e n¼kr Œk ÚkkÞ y u wshkœ Ëuþ wt hku {kuzu nhuf ûkuºku ƒ u Œuðe nhnt{uþ «rœƒøœk Œu{ e hfkh e hnuþu. r ýkoþf uœ]íð kt ºký ð»ko fkþo { u yirœnkr f y ðh ýkðœkt kþƒ {wïþ {tºke e erœ ¼kR Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu, hkßþ k kzk A fhkuz k rhfku e ykþkykfktûkkyku ÃkrhÃkqýo fhe u Œu{ e syrhþkœku u ½hykt ýu ÃkkhËŠþŒkÚke ÍzÃkÚke Ãkqhe Ãkkzðk {kxu y{ u su yðmkh {éþku Au yu y{khk {kxu k rhfku k ykþeðkoë Au. Œu{ýu W{uÞowt nœwt fu, Œífk e {wïþ{tºke e y u Ëuþ k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëeyu wshkœ e {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe e hfkh u ºký ð»ko Ãkqýo ÚkÞkt. yk rlkr{ ku ktäe h ¾kŒu ykþkursœ tfõãk u r rø fe ykuh y úu h fkþo {{kt {wïþ{tºke, kþƒ {wïþ{tºke îkhk Ãkkt[ Þkus k e ònuhkœ fhðk{kt ykðe. yk Ãkkt[ Þkus kyku Ãkife kiúke {n ð e ònuhkœ ÍwÃkzÃkèe k Ãkw ðomk u R u fhkr nœe. þnuhku{kt ònuh rnœ ÄhkðŒe nkuþ Œuðe ¾k e s{e WÃkh hnuœk Íq tãkzkðk eyku k Ãkw ðo {kxu hkßþ hfkhu ¾k erœ ŒiÞkh fhe Au. ¾k e s{e Ãkh ykðu e Íq tãkzãkèeyku w Œu s MÚk u Ãkkfkt {fk ku{kt YÃkktŒh {kxu Ãkw ðo erœ ƒnkh Ãkkzðk{kt ykðe nœe. «Äk {tºke ykðk Þkus k nux ð»ko 2022 wäe{kt ki u {kxu ykðk Ãkqhk Ãkkzðk w ûþ nkt fhðk {nk hãkkr fk y u Œu u t ø rðmœkh{kt ykðu e ¾k e s{e Ãkh e Íq tãkzãkèe w t Ãkw ðo Œu s MÚk u fhðk fðh Mxkuhe rðfk Þkºkk ku ykht¼ fþkou nœku y u wshkœ Ëuþ wt hku {kuz ƒlþwt Au. Œu u wãkuhu ò ðe hk¾ðk wt fkþo y{khe hfkhu fhe ƒœkôþwt Au. AuÕ kt ºký ð»ko{kt ½ýe ykãkr kyku, yktëku ku ÚkÞkt Œu {Þu Ãký kufku k nþku Úkfe hkßþ{kt yufœk ò ðe u rðfk Þkºkk u yk ðäkhðk wt fk{ y{u fhe þõþk Aeyu yu {kºk u {kºk k rhfku k nþku u yk¼khe Au. e Ãkxu u W{uÞowt fu, Ëuþ k RrŒnk {kt ¼qŒfk {kt su ¼q ku ÚkR nœe Œu 70 ð»ko sq e ¼q ku u wäkhðk wt fkþo wshkœ e ƒu ze ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe y u ]n {tºke e yr{œ¼kr þknu fhe ƒœkôþwt. fk~{eh yu wshkœ wt yrð¼kßþ yt Au. hëkh knuƒu y uf hsðkzkt yufºk fþko nœkt íþkhu wshkœ k yk ƒòku ÃkqŒkuyu fk~{eh{ktúke 370 e f { Ëqh fhe u y¾tz ¼khŒ wt r {koý fþowt Au yu {kxu ki wshkœeyku ðœe Œu{ u yr¼ të ÍqtÃkzÃkèe {kxu ÃkwLkðoMkLk Lkerík Œu{s «kúkr{f wrðäk kúku w t ƒu Y{ - h kuzt kúku kt 37 [ku.{e. kt fkhãkux rðmœkh kt Ãkkfkt {fk ku rð k{qõþu WÃk çä fhkððk Œu{s {nk hku{kt k{krsf, ykšúkf y u ÃkÞkoðhý{kt wýkí{f wäkhku fhðk, Ãkw ðomk {kxu h y u ÃkkhËþof erœ ¾k e s{e Ãkh ykðu e Ít qãkzãkèeyku k Ãkw ðomk {kxu e erœ 2019 ŒiÞkh fhkr Au. hkßþ k {nk hãkkr fk rðmœkh{kt y u Œu u t ø rðfk kk{tz ku k rðmœkhku{kt Œk e rmúkrœyu nþkœ nkuþ Œuðe Ít qãkzãkèeyku{kt hnuœk Ãkrhðkhku u yk erœ økwshkík ykuøkmx, 2019 ÃkkXÔÞkt nœkt. hkßþ k ðkot e rðfk {kxu hfkhu y uf ðœh ykþk{ku AuÕ kt ºký ð»ko{kt nkúk ÄÞkot Au. xuf ku kus ku Ãký {n k{ WÃkÞku fhe u ÃkkhËŠþŒkÚke k¼ku s s wäe Ãknkut[kzâk Au. ðzk«äk e ßÞkhu {wïþ{tºke nœk íþkhu Œu{ e kúku fk{ fhðk e y{ u Œf { e Œu k Ãkrhýk{u yksu yk rðfk Þkºkk yk ðäkhe hìkk Aeyu. hksþ hfkh e uc erœyku k Ãkrhýk{u wshkœ yksu Ëuþ¼h{kt yr ú{ nhku {kt Au. hkßþ hfkhu ßÞkurŒ úk{ Þkus k îkhk 24 f kf ðes e Ãkqhe Ãkkze Au, Œu Þkus k yksu Ëuþ¼h{kt y{ e ƒ e hne Au. su kihðyãk Au. hkßþ{kt 18 nòh k{zk- ÃkuxkÃkhkyku u {wïþ{tºke úk{ zf Þkus k nux Ãkkfk zk{h hkuz e wrðäk Ãkqhe Ãkkze Au y u yk {kxu yk k{e ð»ko{kt +10 nòh fhkuz hkßþ hfkh ¾[oþu yu{ e Ãkxu u sýkôþwt nœwt. ytœ oœ k¼kúkeo Œhefu ýðk{kt ykðþu. ¾k e s{e {kt ykðu e ÍqtÃkzÃkèe k Ãkw ðomk {kxu Œu k {kr fu s{e w t xkrx rõ Þh ŒÚkk ylþ «{kýãkºk f uõxh f[uheúke {u ðe {wr[œ kk{tz u Ãkw : rðfk e yhs fhðk e hnuþu. { ú fk{ ehe Ëhr{Þk hkßþ fûkk e rm Lkøk r{rœ {kmxh à k «r Þk, xkw à k Œu{s s{e k WÃkÞku ƒkƒœu tf kþu e ƒkƒœku e fhðkúke {kzª u {n ð w t {k oëþo Ãkqhw Ãkkzþu. yk erœ ytœ oœ k¼kúkeoyku u 37 [ku.{e fkãko ux yurhþk ÄhkðŒk ƒu Y{, h kuzw t, ƒkúky{, òsy rnœ w t Ãkkft w {fk Vk ðkþu. su u 7 ð»ko wäe ðu[e fu ¼kzu ykãke þfþu nª. ðäw{kt Íq tãkzãkèe{kt sku Ëwfk nþu Œku 12.[ku. {e. e Ëwfk Ãký k¼kúkeo u { ðkãkkºk Úkþu. Ít qãkzãkèe Ãkw ðo {kxu e s{e Ãkh 3 yuvyu ykr Œu{s ƒkfe e yuvyu ykr ÃkuRz yuvyu ykr { e þfþu.

19 w fðh Mxkuhe Œu{ýu W{uÞowt níkwt fu, heƒ Ãkrhðkhku u t¼eh hku ku k{u khðkh ykãkðk {kxu {k-ðkí ÕÞ Þkus k y{ e Au. su nux + 5 k¾ wäe e khðkh rð k{qõþu Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðu Au. yu s heœu «Äk {tºke s ykhkuøþ Þkus k nux Ãký hkßþ k 1.20 fhkuz Ít qãkzãkèe k Ãkw ðo {kxu ŒiÞkh fhðk{kt ykðu k ykðk ku e Vk ðýe r ÞŒ kk{tz k «rœr räyku e WÃkrMÚkrŒ{kt fbãþqxhkrítz zùku îkhk fhðk{kt ykðþu. yk ykðk ku ku {kr fen ÃkrŒ-ÃkíLke k tþwõœ k{u hnuþu Œu{s Œu {wsƒ s «kuãkxeo fkzo{kt hsmxù uþ Úkþu. yk{, þnuh u wtëh ƒ kððk e hkßþ hfkh e tãkqýo ÃkkhËþof yk erœ{kt k¼kúkeoyku Œu{s Ít qãkzãkèe k ¾k e {kr f ƒt u w t æþk h¾kþw t Au. kúku kúku k¼kúkeoyku u ylþkþ ÚkkÞ Œu {kxu Ãký MðÞt uðe tmúkkyku, fkubþwr xe ƒuítz yku o u kríuþ ku e {ËË Ãký Þkus k ytœ oœ R þfkþ Œuðwt ykþkus fhðk{kt ykôþwt Au. ßÞkhu ÍqtÃkzÃkèe k Ãkw ðo e {tsqheúke {ktze u ŒiÞkh ÚkÞu k ykðk ku e Vk ðýe y u íþkh ƒkë e ò ðýe wäe e tãkqýo «r Þk hfkhe Œtºk e r unƒk e{kt s ÚkkÞ Œu {kxu hkßþ hfkhu qû{ ykþkus fþo t Au. k rhfku u ykðhe uðk{kt ykðþu. wshkœ k fkur heƒ k rhf wt Ãki k k y¼kðu {]íþw ÚkkÞ yu y{khe u{ Au. Œu{ýu fìkwt fu, W kh wshkœ, kihküùfåa, {æþ wshkœ{kt Ãkeðk k Ãkkýe {kxu Ãký y uf Þkus kyku +12 nòh fhkuz k ¾[ou Ãkqhe fhkr Au. {oëk Þkus k Ãký ðzk«äk eyu hküùkãkoý fhe ËeÄe Au. su k Ãkrhýk{u yksu {exh wäe Ãkkýe ¼he þfkþwt Au. ¾uzqŒku {kxu y{khe hfkhu ¾k æþk furlÿœ fhe u syrhþkœ {wsƒ [kr {kxu Ãkkýe Ãký ykãþwt Au. {oëk ÃkkRÃk kr kúku skuzkþu k W kh wshkœ k 400Úke ðäw Œ kðku ¼hðk wt þy fþowt Au. ki e Þkus k îkhk kihküù k rðmœkhku u Ãkkýe ŒÚkk {æþ wshkœ {kxu fzkýk zu{{ktúke {ne f{klz rðmœkh{kt Ãkkýe ykãkðk wt þy fþowt Au. {wïþ r[ð e su.yu. ½u sýkôþw t fu, yk hfkhu ÃkkhËþofŒk, «rœþe Œk tðuë þe Œk y u r ýkoþfœk k MŒt¼ku Ãkh ºký ð»ko{kt r ýkoþf rðfk fþko u Au. yk hfkhu Œífkr {wïþ{tºke e y u nk k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe e rðfk Þkºkk u yk ðäkhe Au. wshkœ ku rðfk Ëh { ú Ëuþ{kt kiúke ðäw Au. hkßþ hfkhu ykuak ¾[o u ðäw rðfk fhe Auðkzk k {k ðe wäe fõþký ûke økwshkík ykuøkmx, 2019 Þkus k k k¼ku Ãknku t[kzâk Au. yk «t u {wïþ{tºke e Œu{s WÃkrMÚkŒ {nk w¼kðku k nmœu rðrðä Þwr ðš xe k rðãkúkeoyku u Ãkeyu[.ze. y u tþkuä {kt + 15 nòh e hkrþ k [uf rðœhý fhðk{kt ykôþk nœk. Ãkw ðo erœ ytœ oœ ¾k e s{e WÃkh ƒ kðu k ykðk ku e Ëku, ku kh YV xkuãk nux MÚkÃkkÞu k rðrðä {u kðkux à klx k ƒr ze Ãkuxu [uf rðœhý, {wïþ{tºke f]r»k Þktrºkfefhý Þkus k nux ¾uzqŒku u rðrðä kä nkþ Ãkuxu [uf rðœhý Ãký yk tfõãk u r rø fe ykuh y úu h k yð hu fhðk{kt ykôþk nœk. Ãkqðo rðëuþ {tºke Mð. w»{k MðhksS k Ëw:¾Ë yð k yt u ƒu r{r x wt {ki Ãkk e Øktsr ykãkðk{kt ykðe nœe. yk «t u rðäk ¼k k yæþûk e hksulÿ¼kr rºkðuëe, fulÿeþ f]r»k hkßþ {tºke e Ãkwhw»kkuŒ{¼kR YÃkk k, hkßþ {tºke {tz k ðo ÇÞ eyku, Äkhk ÇÞ eyku, {uþh eyku, rsõ k Ãkt[kÞŒ, Œk wfk Ãkt[kÞŒ y u hãkkr fk k «{w¾-wãk «{w¾ eyku, rðrðä rð¼k ku k Ëe yräfkhe eyku y u rðrðä Þwr ðš xe k fw ÃkrŒ eyku y u hs ku WÃkrMÚkŒ hìkk nœk.

20 fðh Mxkuhe wshkœ hfkh e {ku E-xuƒ ux Þkus k rðãkúkeoyku {kxu ¾qƒ s WÃkÞku e ƒ e hne Au. ykšúkf heœu ƒ k rðãkúkeoyku ƒòh{kt { Œk {kut½k¼kð k xuƒ ux ¾heËðk e {Úko nkuðkúke ykt e k xuhðu { Œk kk Úke ðtr[œ hne òþ Au. rðãkúkeoyku u kk Mkso {kt ykðœe {w~fu eyku u kƒqë fhðk s R- {ku xuƒ Þkus k ytœ oœ k¼kúkeo Akºkku u MŒk Ëhu xuƒ ux WÃk çä fhkôþkt Au. hfkh îkhk yk Þkus k ku k¼ Œ{k{ þk¾k{kt yçþk fhœk rðãkúkeoyku wäe Ãknkut[kzðk k «ÞíLkku fhðk{kt ykðe hìkkt Au. yk Þkus k e V Œk yt u rðãkúkeoyku k qh{kt s fne yu Œku ËuþrðËuþ e rðrðä rð»kþku e rð[khäkhkyku òýðk- {sðk{kt yk E- {ku xuƒ {khk suðk ½ýk rðãkúkeoyku {kxu ¾qƒ s WÃkÞku e nrhœ Qsko ŒhV hkßþ e nhývk yux u qþo Qsko YVxkuÃk Þkus k qþo wshkœ. yk Þkus k ytœ oœ ðes rðœhý ftãk e k «krðux hnuýktf uýe k fkurãký úknf ÃkkuŒk e AŒ Ãkh yúkðk ÃkkuŒk e r{ fœ{kt ku kh YVxkuÃk r Mx{ kuxðe þfþu. hnuýktf nuœw k ðes úknfku u hfkh 3 rf kuðkux e ûk{œk wäe r ÞŒ f{œ WÃkh {ku E-xuƒ Þkus k eðze hìkwt Au. 12{wt Äkuhý Ãkk fhe fku us e Œ{k{ þk¾k k fku us k Ãknu k ð»ko{kt «ðuþ {u ð kh ŒÚkk Ãkkur xufrlkf k «Úk{ ð»ko{kt «ðuþ {u ðœk Œ{k{ rðãkúkeoyku {kºk 1000 YrÃkÞk k xkuf Ëhu {kut½k ¼kð wt xuƒ ux fku us{ktúke s {u ðe Œu ku ËwÃkÞku fhe hìkk Au y u yk s hkßþ hfkh e r rø y u V Œk Au. WÕ u¾ eþ Au fu {ku R-xuƒ{kt 16 qþo wshkœ qþo Qsko YVxkuÃk Þkus k 40 xfk Œu{s 3 rf kuðkìxúke ðäw y u 10 rf kuðkìx wäe 20 xfk ƒr ze ykãkðk{kt ykðþu. ð»ko wäe{kt ytëksu 8 k¾ hnuýkf k úknfku u íþkt ku kh YVxkuÃk kððk wt ykþkus Au. su ytœ oœ ð»ko {kt ytëksu 2 k¾ ku kh YVxkuÃk kððk wt Ãký ykþkus fhðk{kt ykôþwt Au. WíÃk ðes e k ðãkhkþ ƒkë úez{kt ykãku e ðäu e ðes e u ðesftãk e îkhk 2.25 «rœ Þwr x k Ëhu ¾heËe uðk{kt ykðþu. ðes úknf {klþ yusl eyku e ÞkËe{kt Ãk të fhu e yusl e îkhk ku kh økwshkík ykuøkmx, 2019 Sƒe Mxkuhus, 2 {u k Ãkeõ Lx y u 5 {u k Ãkeõ ƒuf (zâwy ) fu{uhk, yuzðkl 4S xuf ku kus y u 2 Sƒe hu{ Au. Œu{kt R ƒeõx yurã fuþ {kt 450 rðrðä yçþk feþ uõ[h ŒÚkk 46 r¼òk fku eo t ø ðerzþku Œu{s 110 ðåþoqy Lk fku o {kxu wt {xerhþ Ãký ykt e k xuhðu WÃk çä ƒlþwt Au. ysþ Ãkxu, y{ëkðkë yúkoþk suðku rð»kþ ðirïf WÃkÞkur Œk Ähkðu Au. Ëwr Þk¼h{kt òýeœk yúkoþk eyku Œu{s eœ ðe rðfk Ãkk{Œe rð[khäkhkykuúke E {ku xuƒ ux îkhk òýfkh hne þfkþ Au. E {ku xuƒ ux rðœhý Þkus k k fkhýu heƒ Œu{s r Mx{ MÚkkrÃkŒ fhkðe þfþu y u Œu yusl e 5 ð»ko wäe r Mx{ wt rð k {qõþu {urlxu L fhþu. yk erœ ð»ko wäe y{ {kt hnuþu íþkhu yk k{e {Þ{kt wshkœ hfkh k yk «Þk ku Úkfe þnuh y u k{zkyku k ½h e AŒ WÃkh XuhXuh ku kh YVxkuÃk Þkus k e ku kh Ãku Ëu¾kŒe Úkþu y u kufku ½uhƒuXkt ðäkhk e ðes e ðu[e u f{kýe fhe þfþu. Sø uþ Ãkxu, ktäe h yksu nwt {khk ½h {kxu e ðes e òœu ÃkuËk fhe hìkku Awt. ku kh YV xkuãk Þkus k nux {khk ½h WÃkh ku kh Ãku kze Au. fulÿ y u hksþ hfkh e ykšúkf nkþ k fkhýu yk Þkus k {khk suðk {æþ{ð eoþ Ãkrhðkh {kxu k¼ëkþe Au.nwt

21 fðh Mxkuhe {æþ{ ð o u Wßsð fkhrfëeo e {k Œf «kó ÚkE hne Au. rðãkúkeoyku u practical ƒkƒœku {sðk{kt Ãký ¾qƒ s h Œk { e hne Au. Þkuøkeçkk hkxkuz, økktäelkøkh wshkœ hfkhu Ëefheyku k rþûký u «kuí kn ykãkðk ½ýe Þkus kyku y{ {kt {qfe Au. E {ku xuƒ ux rðœhý Þkus k ðzu {kºk 1000 YrÃkÞk k xkuf u rðãkúkeoyku u Wå[økwýð kk Ähkðíkwt xuƒ ux wshkœ hfkh íkhvúke fku us{kt s { e hnu Œuðe ÔÞðMÚkk kuxððk{kt ykðe Au. E {ku xuƒ ux ðzu rðãkúkeoyku ÃkkuŒÃkkuŒk k rð»kþku u æþk {kt hk¾e xuƒ ux{kt inbuilt ykðœk ðerzþku ŒÚkk ELxh ux e {ËËÚke ðäkhk wt ðkt[ fhe Ãkheûkk ûke y u «kusuõx ûke h {ËË {u ðe hìkk Au. ¼ ð»ko k 350 Úke ðäw rëð ku h Ãku Úkfe ðes e ÃkuËk fhe þfwt Awt. yk Þkus k e ¾kr ÞŒ yu Au fu, ðäw WíÃkkrËŒ ÚkÞu e ðes e u ðu[e u nwt ykšúkf k¼ {u ðe hìkku Awt. [uœ ¼kR sku»ke, ð khe nwt ðesftãk e ku r ð] k f{oþku e Awt. suúke yk Þkus k rðþu tãkqýo {krnœ kh Awt. hfkh e ƒ eze k k¼úkeo {khk ½hu ku kh Ãku k kze Au. yksu {khk ½h k R urõxùfúke [k Œkt Œ{k{ kä ku {kxu e ðes e {kxu ðesftãk e Ãkh yð trƒœ Úke. nwt Œ{k{ k rhfku u yk Þkus k ku k¼ uðk yãke fhwt Awt. yk Þkus k k fkhýu ykšúkf k¼ Úkþu, Œux wt s rn, ÃkhtŒw ÃkÞkoðhý e ò ðýe{kt Ãký ku kh Ãku e ¼qr{fk ¾qƒ {n ð e Au. f]r»k Þktrºkfefhý Þkus k ðœo{k hkßþ hfkh k V Œk k ºký ð»ko e r rø yux u f]r»k Þkus k Úkfe 1,36,429 ¾uzqŒku k¼kúkeoyku u hkuxkðuxh, à kw, ðkðrýþku, frõxðuxh, Úkúu h y u ylþ ykuòhku{kt fw YrÃkÞk 30, k¾ e y u xùufxh{kt fw 74,813 k¼kúkeoyku u k¾ YrÃkÞk e ykãkðk{kt ykðu e nkþ. [k w ð»ko hkßþ hfkhu kýkfeþ nkþ k Äkuhýku{kt wäkhku fhe wshkœ k ¾uzqŒku u k¼krlðœ fhðk ƒsux{kt ¾uŒykuòhku e nkþ kt Äkuhýku{kt {kœƒh ðäkhku fþkou Au. ¾uzqŒ rnœ ûke Þkus kyku u ðäw y hfkhf, WÃkfkhf ƒ kððk hkßþ hfkhu Þkus kyku u ðäw fkþoûk{ ƒ kðe Au. ¾uzqŒku u W k{ fûkk k ykuòhku { ú hkßþ{kt yuf s ¼kðu { e hnu Œuðk wshkœ {kuzu u ylþ hkßþkuyu yãk kôþwt - y w ÞwO Au íþkhu wshkœ hfkhu f]r»k Þktrºkfefhý Þkus k ytœ oœ ¾uzqŒku u W k{ k¼ { u Œu {kxu ¾uŒykuòhku k WíÃkkËfku k yubãku {ulx e þyykœ fhe Ëuþ¼h{kt ðœh Ãknu fhe Au. ð»ko {kt fw 3918 sux kt kä ku wt yubãku {ulx Ãký fhðk{kt ykðu Au. Ëuþ¼h{kt ykðwt fh kh ðo«úk{ wshkœ hfkhu yhsúke {ktze u [wfðýk wäe e { ú «r Þk ykr- ¾uzqŒ Ãkkuxo WÃkh yku kr fhe f]r»k ÞktrºkfefhýÚke rf k þõœefhý e rëþk{kt «Þk ykëþko Au. su kúke ¾uzqŒku e ykðf ð»ko 2022 wäe{kt ƒ{ýe fhðk wt ûþ r ÄkorhŒ {Þ Ãknu k s Ãkqýo fhðk e hfkh e u{ «rœ ƒrƒœ ÚkkÞ Au. rf k rnœ ûke hkßþ hfkh îkhk f]r»k ûkuºk k rðfk k ûþ kúku f]r»k Þktrºkfefhý Þkus k ytœ oœ ¾uzqŒ k¼kúkeoyku u kä nkþ Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðu Au. su ku {wïþ WÆuþ f]r»k{kt Þktrºkf WÃkÞku ðäu suúke ykuae {nu Œu, ykuak ¾[ou, ðäkhu rðmœkh{kt ¾uzqíkku {Þ h ŒÚkk ÍzÃkÚke ðäw Ãkkf R þfu Œu{s yuf s ð»ko{kt yuf fhœkt ðäw Ãkkf uðk Œuyku ûk{ ƒ u Œuðku Au. {k ð y u Ãkþw k MÚkk u ¾uŒfkÞkou suðkt fu s{e u ŒiÞkh fhðe, ðkðýe, ¾uz, LkªËk{ý, Ãkkf thûký, fkãkýe, Úkúu Mk {kt ykäwr f Þtºkku ku WÃkÞku ðäðkúke ¾uzqŒku ðäw ûk{ ƒ þu. kutä eþ Au fu fulÿ y u hkßþ hfkh îkhk ¾uzqŒku u nkþ ykãkðk{kt ykðu Au. hksþ k ¾uzqŒku u ðäw ûk{ ƒ kððk {kxu f]r»k Þktrºkfefhý Þkus kyku nux [k w ð»ko{kt fhkuz e ƒsux sku ðke fhðk{kt ykðe Au. Œu kúke 56,000 Úke ðäw ¾uzqŒku u xùufxh Œu{s ¾uŒ ykuòhku e ¾heËe{kt nkþ ykãkðk{kt ykðþu. økkuhälk¼kr {fðkýk, LkrzÞkË {Lku hkßþ Mkhfkh îkhk xùuõxh ¾heËðk 45 nòh e nkþ ykãkðk{kt ykðe nœe. {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu y{ u yk nkþ Ãkqhe Ãkkze u y{khk rëð ku wäkhe ËeÄk. yk nkþ { Œk nwt xùuõxh ¾heËe þfeþ, xùuõxh { ðkúke { u þkherhf ykhk{ { þu. {khe ¾uŒe h ƒ þu. ÃkMkk¼kR Ãkh{kh, rëþkuëh hkßþ hfkh y{khe ŒŒ [Œk fhu Au Œu e y w¼qrœ { u yksu ÚkE. hkßþ hfkh ¾uzqŒku e ¾zuÃk u MkËkÞ Q¼e hne Au. hkßþ hfkhu ƒkfe ef Œe ðes skuzký e hf{{kt hknœ ykãkœe {kve Þkus k ku {n ð ku r ýoþ E u y{khk suðk ¾uzqŒ Ãkh {kuxku WÃkfkh fþkou Au. yksu Mkhfkhu {Lku hkuxkðuxh {kxu ykšúkf MknkÞ fhelku ykšúkf Mk{]rØLke rëþk ¾ku e ykãke Au. økwshkík ykuøkmx, 2019

22 yr¼lkð hkßþ e þk Äwhk t¼k e hnu k {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe yux u h Œk, tðuë þe Œk, uðk y u nsœk suðk Ésw wýkuúke þku¼œwt kibþ ÔÞrõŒíð. e rðsþ¼ke YÃkkýe wt [kh ËkÞfk WÃkhktŒ wt ònuh Sð t X, {Ãkoý, uðk y u f{oxœk e kä k {k hìkwt Au. {wïþ {tºke e k [kh ËkÞfk k ònuhsð {kt Œu{ e ¾kr ÞŒ hne Au, ƒku ðk wt ykuawt y u kt¼ ðk wt ðäkhu. Œu{ k yk ð ý k fkhýu k rhfku kúku Œu{ wt ŒkËkíBÞ s ðke hìkwt Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe wt æþuþ Œ{k{ k rhfku kt Sð {kt w¾kfkhe kððk ku Au. Œu wt WËknhý Au... AuÕ kt {wïþ{tºke r ðk - e.yu{. nkw ƒlþtw fku{ {u nkw {wïþ{tºke MkkÚku {kuf k {Lku ºký ð»ko{kt ðœo{k hfkhu eäu k 600Úke ðäkhu s rnœ ûke r ýoþku. {wïþ {tºke eyu r ýkoþf uœ]íð k ºký ð»ko Ãkqýo ÚkðkLkk yð hu ŒksuŒh{kt yuf yr¼ ð s tðkë WÃk { {wïþ{tºke kúku {kuf k { u îkhk «ÞkusÞku nœku. yk WÃk {{kt Œuyku r Þr{Œ Ëh {rn u {ks k rðrðä ð kou- k{klþ {k ðeyku u {wïþ{tºke r ðk u yk{tºke u ns tðkë «MÚkkrÃkŒ fhðk k Au. yíþkh wäe ÍqtÃkzÃkèe{kt hnu khkyku wt k{- h k{wt ku Œwt nðu yk¾k hkßþ{kt ÍqtÃkzÃkèe wt s fþktþ k{- h k{wt hnu yuðku ykãkýku «ÞíLk Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu {wïþ{tºke kúku {kuf k { u fkþo { e þ]t¾ k e Ãknu e fze{kt hkßþ kt {nk hku k ÍqtÃkzÃkèe rðmœkhku{ktúke ykðu k kufku kúku {kuf k { u ðkœ fhœk yk{ fìkwt nœwt. k{klþœ: {wïþ{tºke r ðk MÚkk e {w kfkœ k{klþ, heƒ, ðtr[œ kufku {kxu {w~fu nkuþ Au. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu {wïþ{tºke - e.yu{ fku{ {u. Œhefu e ÃkkuŒk e Arƒ u ðäw Wò h fhœk nðu e.yu{. nkw u ykðk MktðkË r{ LkÚke fku{ {u nkw ƒ kôþwt Au. y{ëkðkë- ktäe h WÃkhktŒ whœ, ðzkuëhk, hksfkux, sq k ZÚke ÍqtÃkzÃkèe rðmœkhku{kt hnuœk k rhfku u {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ÃkkuŒk k r ðk MÚkk u ktäe h ƒku kôþk nœk. hkßþ k k{klþ k rhfku-«òð kou u {wïþ{tºke kúku eäk tðkë e Œf {wïþ{tºke kúku {kuf k { u ytœ oœ { þu økwshkík ykuøkmx, 2019

23 yr¼lkð hkßþ kt {nk hku k ÍqtÃkzÃkèe rðmœkhku k k rhfku e {wïþ{tºke kúku {kuf k { u ðkœ ktäe h{kt {wïþ{tºke r ðk MÚkk e nrhþk e{kt heƒ- k{klþ k rhfku kúku Œu{ýu {kuf k { u ðkœ fhe nœe. ÍqtÃkzÃkèe k k rhfkuyu Ãký fkur s tfku[ rð k {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe kúku {kuf k { u ðkœ[eœ fhe nœe. {wïþ{tºke e {ûk ŒksuŒh{kt hkßþ k {nk hku k þnuhe heƒkulkk Ãkrhðkhkuyu ÃkkuŒk k «rœ¼kðku ÔÞfŒ fhe hkßþ hfkh e rðrðä Þkus kyku k Œu{ u { u k k¼ e h «Ë ðkœku fhe nœe. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu Ãký yíþtœ tðuë kmãkþeo yr¼ {Úke ki u kt¼ e u {kuf k { u hsqykœ e Œf ykãke nœe. Œu{ýu kufku e «rœ kúku hkßþ e «rœ skuzkþu e nkuðk wt sýkðœk fìkwt fu, {ký ÍqtÃkzÃkèe{ktÚke ^ ìx{kt hnuðk òþ Œu kúku s Œu wt Sð Äkuhý ƒë kþ Au. h k{wt ƒë kðk e kúku Œu ku k{krsf {ku¼ku y u {níðfktûkk Ãký ðäu Au, wrðäkyku ðäu Au, su yk¾hu { ú hkßþ k «rœ k [ u yk ÄÃkkðu Au. yk hkßþ{kt ðäw u ðäw heƒ ÃkrhðkhkuLku {fk {kr f ƒ kððk hfkh tfõãkƒø Au y u hkßþ hfkh 6 k¾úke ðäw ykðf nkuþ Œuðk kufku u {fk ƒ kððk {kxu k¾ e nkþ Ãký ykãku Au. hfkh e rðrðä ÔÞrõŒ ûke Þkus kyku ku kufku u h ŒkÚke k¼ { u Œu {kxu yuf ðœh rð[kh ykãkœk {wïþ{tºke eyu fìkwt fu, Ëhuf ÍqtÃkzÃkèe y u k{-ãkhk{kt fkur yuf ÔÞrõŒ r Þ ƒ u. Œu kufku k Vku{o ¼hkðu, Œku uðk- uœw fkþo { îkhk kufku u uðkyku ku k¼ h ŒkÚke { þu. {wïþ{tºke e kúku {kuf k { u {kt e rðsþ¼ke YÃkkýeyu ðzk«äk e e {n ðkfktûke u s Þkus k u wshkœ{kt 100 xfk V ƒ kððk e tfõãk k ÔÞõŒ fhe nœe y u fìkwt fu, ykðœkt 3 ð»ko{kt hkßþ{kt Ëhuf ½h u Úke Ãkkýe ykãkðk ku y{khku æþuþ Au. {wïþ {tºke eyu y k{krsf Œ ðku u Ëqh fhe ylku wshkœ{kt ËkYƒtÄe k fkþëk k fzf y{ rnœ kt rðrðä Ãk kyku e ¼qr{fk ykãke nœe. ËkY u k{krsf ƒëe ýe u ÔÞ Akuzkððk y u ðe ÃkuZe u yk ƒëeúke ƒ[kððk {kxu ò ]rœ-íwtƒuþ e syrhþkœ WÃkh {wïþ {tºke eyu ¼kh {qõþku nœku. yk tðkë{kt {wïþ{tºke eyu MðåAŒk k të¼o{kt hkßþ hfkh e «rœƒøœk WÃkh rðþu»k ¼kh {qfœkt sýkôþwt nœwt fu, rðrðä hku kuúke ƒ[ðk y u ykhkuøþ ò ððk {kxu MðåAŒk yr ðkþo Au. {wïþ{tºke eyu hfkh k {n ðkfktûke þk k ykhkuøþ fkþo { e Ãký YÃkhu¾k ykãke nœe. þk k ykhkuøþ fkþo {{kt Ëh ð»kou syrhþkœðk kt ƒk fku e {VŒ khðkh- {VŒ fkufr Þh RBà klx WÃkhktŒ ðkõð- ÓËÞ e {MÞkyku k ykuãkhuþ Ãký hfkh fhkðe ykãku Au, yu{ Œu{ýu W{uÞowt nœwt. hfkhe þk kyku e wýð kk{kt {kuxwt ÃkrhðŒo ykððk ku tfuœ ykãkœkt {wïþ{tºke eyu fìkwt fu, 3 ð»ko{kt hfkhe þk k e wýð kk wäkhðk ku hfkhu r ýoþ fþkou Au. hfkhu ðœh yr¼ { yãk kðe u rðãkúkeoyku y u rþûkfku e yku kr nkshe VhrsÞkŒ ƒ kðe Au. þk k rþûký wýð kk wäkhýk {kxu r{þ rðãk Ãký þy fþowt Au. yk tðkë kurc{kt {wïþ {tºke eyu e ¼úqý níþk u hkufðk e r ŒktŒ ykð~þõœk nkuðk wt sýkôþwt nœwt y u fìkwt fu, «íþuf Ëefhe u yðœhðk ku nf Au. {ks k tœw {kxu Ëefheyku ykð~þf Au. {wïþ{tºke eyu þnuhe heƒku kúku fhu ku yk {kuf k { ku tðkë Mk{økú hkßþ{kt yuf Wí knðäof {knku soðk ku Ãkrh[kÞf ƒlþku nœku. økwshkík ykuøkmx, 2019

24 M{kxo r xe ËknkuË u fhkuz kt rðfk fkþkou e ¼ux ð ƒtäw - ykrëòrœ rðmœkhku k ðko e rðfk {kxu e «rœƒøœk ðlkçktäwyku ðlþ tãkëk y u ðlþ «kýeyku wt hûký fhu Au. ð «íþu k ykrëðk e {ks k {Ãkoý k Ãkrhýk{u s ykãkýu fwëhœe ð e yý{ku ¼ux wt thûký fhe þõþk Aeyu. Œu{ AŒkt yk {ks ykhkuøþ, ƒuhkus khe, rþûký e fúk u e rmúkrœ ð uhu suðe {MÞkykuÚke ÃkerzŒ Au. yk {MÞk k r hkfhý {kxu tþwõœ hküù t½ îkhk Ëh ð»kou 9{e yku Mx u rðï ykrëðk e rëð Œhefu Wsððk ku r ýoþ fþkou. ¼khŒ Ëuþ{kt Ãký Ëh ð»kou rðï ykrëðk e rëð e W{t ¼uh Wsðýe fhðk{kt ykðu Au. yk ð»kou wshkœ hkßþ{kt ykrëðk e rëð e hkßþfûkk e Wsðýe ËknkuË ¾kŒu ÞkuòE nœe. su{kt {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu ykrëòrœ k k rhfku u ykhkuøþ, y㜠rþûký, Ãkkýe, hmœk rnœ e ¼kirŒf wrðäkyku y u rðfk fk{ku {kxu hkßþ hfkhu ƒsux{kt ykrëòrœ rðfk fk{ku {kxu + h481 fhkuz Vk ððk e ònuhkœ fhe nœe. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ytƒksúke W{h k{ wäe k { ú ykrëðk e rðmœkh k 14 rsõ k k 53 Œk wfkyku k ðko e rðfk e «rœƒøœk ÔÞõŒ fhe Au. Œu{ýu ykrëðk e rðmœkh{kt ir f þk kyku þy fhðk wt ykþkus hkßþ hfkh wt nkuðk wt Ãký sýkôþwt Au. yk të¼o{kt {wïþ {tºke eyu sýkôþwt nœwt fu, ðzk«äk e ykrëòrík rðþu»k hulÿ¼kr {kuëe ßÞkhu wshkœ k {wïþ{tºke nœk íþkhu Œu{ýu ð ƒtäw fõþký Þkus k ku «kht¼ fþkou nœku. yk Þkus k nux hkßþ k ykrëðk e {ks u rðfk k {wïþ «ðkn{kt kððk{kt ykðe hìkk Au. yíþkh wäe{kt ð ƒtäw fõþký Þkus k nux + 90 nòh fhkuz ykrëðk e {ks k fõþký {kxu ðkãkhðk{kt ykôþk Au. ykrëðk e hƒtfkyku wt ÃkwÛÞ M{hý fhœk e YÃkkýeyu fìkwt nœwt fu, ƒeh k {wtzkyu yt úusku u Äq [kxœk fhe ËeÄk nœk. wshkœ{kt {k Z ¾kŒu e ku ðë whwyu yt úusku k{u zkr fhœe nœe y u yk st {kt 1500 ykrëðk eyku þneë ÚkÞk nœk. ykðk y uf þqhðehkuyu ¼khŒ ¼ku{fk wt hûký fþowt Au. ykrëðk e {ks nt{uþk Ëuþ e Ãkz¾u Q¼ku hìkku Au. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu fìkwt nœwt fu, wshkœ{kt ð ƒtäwyku k ðkot e rðfk {kxu hkßþ hfkh «rœƒø Au. st rðmœkh k s{e k yräfkhku ykrëðk eyku u ykãkðk{kt ykôþk Au, kiý ð ÃkuËkþ, ¾ es k yräfkhku ykrëðk e {ks u hkßþ hfkh îkhk Ãku k yuõx nux ykãkðk{kt ykôþk Au. ð»kkouúke Ãku k yuõx k y{ e ðkœku ÚkŒe nœe, Ãký yk hfkhu Œu ku ŒwhtŒ s y{ fþkou Au. nðu, ykrëðk e {ks Ãký ki ku kúk y u ki k rðfk {tºk u V e¼qœ fhðk k e Þku Au. økwshkík ykuøkmx, 2019

25 ykrëòrík rðþu»k {wïþ{tºke eyu fìkwt nœwt fu, ykrëðk e {ks k ykhkuøþ e [Œk hkßþ hfkhu fhe Au. {wïþ{tºke y{]œ{ Þkus k WÃkhktŒ t¼eh ƒe{khe úmœ ykrëòrœ k kufku u ykrëðk e Ãkuxk Þkus k nux ykšúkf nkþ ykãkðk{kt ykðu Au. rþûký {kxu {kuzu þk k, yuf ÔÞ þk k, Akºkk Þku þy fhðk{kt ykôþkt Au. ykrëòrœ rðmœkh kt ƒk fku k Ãkku»ký {kxu 11 k¾ ykrëòrœ ƒk fku u ËqÄ tsð e Þkus k ku k¼ ykãkðk{kt ykðu Au. yk Þkus k {kxu Ãký fhkuz e sku ðkr fhe Au. k k k{ku{kt Ãký ðes e Ãknkut[kzðk{kt ykðe Au. ð k ytœrhþk rðmœkh k k{ku wäe sðk k hmœk Ãkkfk ƒ kððk{kt ykôþk Au. yk{, xùkþƒ ƒuõx ku ðkot e rðfk fhðk wt hkßþ hfkh wt ûþ Au. ð {tºke e ýãkœ n ð kðkyu fìkwt nœwt fu, ykrëðk e Ãkèk k 14 rsõ k k 53 Œk wfk kt 4000 fhœkt ðäw k{ku{kt ð Œk ykrëðk eykuyu rðfk kt V [kïþkt Au. Œu{ýu fìkwt fu, Ãku k yuõx k fkhýu 13 k¾ yufh fhœk ðäw s{e ykrëðk e {ks u { e Au. yk s hfkh ykðku íðrhœ r ýoþ fhe þfu. {wïþ{tºke e YÃkkýe ŒÚkk kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu u M{kxo r xe r{þ nux ËknkuË h{kt Ãkkýe y u xh {kxu k fhkuz kt rðfk fk{ku wt ¾kŒ{wnqŒo fþowt nœwt. kúku, hküùeþ y u yktœhhküùeþ MŒhu h{œ {Œ{kt V Œk «kó fh kh ykrëðk e {ks k fw. rhœk kþfðkz rnœ k ykx ¾u kzeyku wt ƒnw{k Ãký fhðk{kt ykôþwt nœwt. {wïþ{tºke eyu r þk R-yuf ÔÞ {kuƒkr yurã fuþ y u ykrëòrœ rðfk rð¼k îkhk «fkrþœ Þkus kyku u Œe ÃkwrMŒfk wt ku L[ Ãký fþowt nœwt. rðï ykrëðk e rë e yk Wsðýe{kt hkßþ {tºke e ƒ[w¼kr ¾kƒz, kt Ë e s ðtœ n ¼k¼kuh, Äkhk ÇÞ ðo e ðsu n ÃkýËk, e [trÿfkƒu ƒkrhþk, e h{uþ¼kr fxkhk, e ¼kðuþ¼kR fxkhk, e þi u»k¼kr ¼k¼kuh, {wïþ r[ð e su. yu. ½, rnœ ykrëðk e {ks ƒnku e tïþk{kt WÃkrMÚkŒ hìkku nœku. hkßþ¼h{kt rðï ykrëðkmke rëðmklke WíMkkn¼uh Wsðýe fhðk{kt ykðe níke. ytƒks : «r æä ÞkºkkÄk{ ytƒks ¾kŒu { y u hkus kh {tºke e rë eãkfw{kh Xkfkuh e WÃkrMÚkrŒ{kt rðï ykrëðk e rëð e Wsðýe fhðk{kt ykðe nœe. yk «t u {tºke eyu sýkôþwt fu, hksþ¼h k ykrëòrœ rðmœkhku{kt rþûký e ÔÞkÃkf wrðäkyku WÃk çä ƒ kðkr Au. ykrëðk e rðmœkhku{kt Xuh Xuh rþûký e wrðäkyku nkuðkúke ykrëòrœ ƒk fku ky rþûký {u ðe hìkk Au. Ãkrhýk{u ykðœefk Wßsð y u w¾- {]ræä¼he ƒ ðk e Au. yk «t u {tºke e k nmœu ykðk Þkus k, fwtðhƒkr wt {k{uy Þkus k y u ð yräfkh ytœ oœ Ãkºkku k¼kúkeoyku u yãkoý fhðk{kt ykôþk nœkt. Œu{s ŒusMðe rðãkúkeoyku y u rðrðä ûkuºkku{kt sð tœ r ræäyku {u ð kh k rhfku wt L{k fhðk{kt ykôþwt nœwt. Äh{Ãkwh : k{krsf LÞkÞ y u yräfkheœk {tºke e Rïh¼kR Ãkh{kh e yæþûkœk{kt ð kz k Äh{Ãkwh{kt ykrëðk e rëð e Wsðýe fhðk{kt ykðe nœe. yk yð hu {tºke Rïh¼kR Ãkh{khu sýkôþwt fu, yks k rëð wt {n ð {kºk Wsðýe ÃkqhŒwt er{œ Úke. yk rëð { ú rðï{kt ð Œk ykrëðk eyku {kxu Œu{ ku ðkh ku, tmf]rœ, ¼k»kk ð uhu yräfkhku {kxu tfõãkƒæä Úkðk ku rëð Au. {klkøkz : {ne k h k tœhk{ãkwh{kt ykðu wt e ku ðë wy {k Z ÃkðoŒ Äk{ wy e Äqýe y u fkþkou Ãkhk {ku ðehœk y u ktrœfkhe rð[khku ¼rõŒ-þrõŒ kúku ykrëðk eyku wt ykmúkk wt fulÿ Au. {k Z ¾kŒu {ímþkuãku {tºke e sðknh¼kr [kðzk k yæþûkmúkk u rsõ k fûkk k yktœhhküùeþ rëð e Wsðýe fhðk{kt ykðe nœe. k kãkkutzk : ykrëðk e {ks k ¼ÔÞ RrŒnk y u kihððtœe tmf]rœ{ktúke «uhýk R Œu e Wßsð ÃkhtÃkhk y u yâmíkíð u xfkðe hk¾ðk k «Þk k ¼k YÃku «rœð»ko yktœhhk»xùeþ ykrëðk e rëð e Wsðýe fhðk{kt ykðu Au. su k ¼k YÃku ð kz k k kãkkutzk k{u ykrëðk eyku k fq Ëuðe y u ËuðeËuðŒkyku u Ãkw»Ãk yãkoý fhe nfkh, Þwðk y u ktmf]rœf «ð]r kyku rð¼k k hkßþ {tºke e Rïh n Ãkxu u fkþo { ku þw¼kht¼ fhkôþku nœku. Ãkt[{nk : Ãkt[{nk k ½ku½tƒk ylku {kuhk økk{ ¾kŒu ykrëðkmke rëðmklke W{tøk¼uh Wsðýe fhðk{kt ykðe níke. su{kt ½ku½tçkk ¾kíku f]r»k hkßþ {tºke e sþÿúk n Ãkh{kh e yæþûkœk{kt rðï ykrëðk e rëð e ¼khu Äk{Äq{Ãkqðof Wsðýe fhðk{kt ykðe nœe. yk «t u {tºke e Ãkh{khuu sýkôþwt nœwt fu «f]rœ k ¾ku u h{œk yk {ksu ykãkýe «k[e tmf]rœ u y u fwëhœ k kk u ð ku{kt ò ðe hk¾e u { ú {k ðòœ WÃkh WÃkfkh fþkou Au. ßÞkhu {kuhk k{u ]nhkßþ {tºke e «ËeÃk n òzuòyu sýkôþwt nœwt fu, hkßþ hfkh hkßþ k ykrëðk e {wëkþ k ðkot e rðfk {kxu frxƒæä Au. wshkœ hfkh nhnt{uþ ykrëðkmke Mk{wËkÞLkku MkðkOøke rðfk fkþkou {kxu fkþohík hne Au. zku ðý : ŒkÃke k zku ðý Œk wfk {Úkfu k{krsf y u þiûkrýf heœu ÃkAkŒ ð kou kt fõþký hkßþ{tºke e ðk ý¼kr ykrnh k yæþûkmúkk u ykrëðk e rëð e Wsðýe fhðk{kt ykðe nœe. {tºke e ðk ý¼keyu sýkôþw fu, ykíkëe e zkrúke R u yks k rðfk {kt Ãký ykrëðk e {wëkþ ku ƒnw{qõþ Vk ku hök Au. økwshkík ykuøkmx, 2019

26 ykrëòrík rðþu»k ðlkçktäwykulkk MkðkOøke rðfkmk {kxulke ÞkusLkkykuLkk MkV ylku «uhf y{ efhýlkwt {kuzu : økwshkík hkßþ k ykrëðk e ƒktäðku k k{krsf, ykšúkf y u þiûkrýf rðfk e Ãkrhýk{ ûke «rœƒøœkúke wshkœ hkßþ e rðfk Þkºkk ðäw Œus hvœkhúke yk ðäe hne Au. ð ƒtäwyku u ykhkuøþ ð Œ, ykðk wrðäk, [kr y u Ãkkýe e ð Œ, hkus kh- Mðhkus kh k ðœh ykþk{ku îkhk wshkœ k ykrëðk e ¼kRƒnu ku{kt rðfk ku yuf ðku rðïk òøþku Au. Œífk e {wïþ{tºke e y u ¼khŒ k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëeyu «MÚkkrÃkŒ fhu k ð ƒtäwyku k rðfk k rðí y u r{þ u {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k r ýkoþf uœ]íð{kt kfkh fhðk e rëþk{kt wshkœ{kt { { Ãk kt uðkr hìkkt Au. wshkœ hfkhu hkßþ k ykrëðk e Ãkrhðkhku k rðfk Ãkh rðþu»k æþk furlÿœ fþowt Au. hkßþ hfkh e yk V y u ðo úkne rðfk e Ãknu u hküùeþ y u rðïmœhu rðfk k wshkœ {kuzu Œhefu yk ðe yku ¾ { e Au. yklkk Ãkrhýk{u økwshkíklku ËuþLkk rðfkmklkwt økúkuúk yuâlslk {klkðk{kt ykðu Au. økwshkíklkk rðfkmklke MkVh{kt hkßþlkk ík{k{ ðøkolkku Mk{íkku rðfkmk ÚkÞku Au. hkßþ Mkhfkhu yk yuf slkrník ûke ÞkusLkk {khvíku ykrëðkmke rðmíkkh{kt rþûký, hkusøkkh, ÃkeðkLkwt Ãkkýe, hmíkk, ðes e MkrníkLke MkwrðÄkyku WÃk çä çklkkðe Au. AuÕ kt çku ËkÞfk{kt ðlkðkmke rðmíkkh{kt rþûkýlkk «{ký{kt LkkUÄÃkkºk ðäkhku ÚkÞku Au. yksu ðlkðkmke Þwðf rþûký îkhk Mkhfkhe íku{s ¾kLkøke ûkuºku Lkkufhe «kãík fhe hìkk Au, MkkÚku MkhfkhLke ÞkusLkkyku îkhk ÃkkuíkkLkk ¾kLkøke ÔÞðMkkÞ þy fhe hkusøkkhe MkkÚku LkkufheËkíkk Ãký çklþk Au. hkßþlke MktðuËLkþe Mkhfkh ykrëòrík rðmíkkh{kt rðrðä ÞkusLkkykuLkk ÃkkhËþeo y{ {kxu frxçkø Au. yksu ykrëòrík rðmíkkh{kt nkuâmãkx, 108 Mkuðk íku{s ykþw»{klk ¼khík y{]ík{t fkzo MkrníkLke ykhkuøþ rð»kþf ÞkusLkkykuLku fkhýu íku{lkk ykhkuøþ Míkh{kt LkkUÄÃkkºk MkwÄkhku ÚkÞku Au. ykrëòrík {rn kykulku r[htsðe ÞkusLkkLkk k¼ { íkk ÚkÞk Au. sulkk Ãkrhýk{u {kíkk {]íþwëh íkúkk çkk {]íþwëhlkwt «{ký LkrnðíkT ÚkR økþwt Au. ykrëòrík çkk fkulku Mk{ÞMkh rðrðä ykhkuøþ ûke hmkeyku { u íku {kxu hkßþ Mkhfkh Mkíkík «ÞíLkþe Au. ðlkðkmke rðmíkkhlkkt økk{zkyku Ãkkfe Mkzf {khvíku {wïþ {køko MkkÚku òuzkþkt Au. sulkk Ãkrhýk{u økk{zkyku{kt y øk y øk hkusøkkh, f]r»k íkúkk Mkk{krsf ûkuºku rðfkmk ÚkÞku Au. ðlkðkmke rðmíkkhlkk Ÿ[k rðmíkkhku{kt Ãkkýe íkúkk ðes elke Mkøkðz ÚkR Au. ykrëòríklke çknulkkulku fulÿ Mkhfkh îkhk Wßsð k ÞkusLkk {khvíku økumk flkufþlk { íkkt {rn kykulkk ykhkuøþ ÃkhLkku økt¼eh ¾íkhku xéþku Au. MkkÚku MkkÚku økumk Ãkh hmkkur fhðklkk fkhýu {rn kykulkk Mk{ÞLkku çk[kð ÚkÞku Au. ykrëòrík Þwðfku Wå[ rþûký {u ðu íku {kxu hkßþ Mkhfkh «ÞíLkþe hne Au. sulkk Ãkrhýk{u AuÕ kt ËkÞfk{kt Wå[ rþûký{kt ¾qçk Mkkhku ðäkhku òuðk {éþku Au. ykrëòrœ {ksu ðko e rðfk kæþku Au íkulkk Ãkrhýk{u «íþuf ð ƒtäw Ãkrhðkh{kt rðfk wt rm{œ ykôþwt Au. ykrëðkmke Mk{ksLkku RríknkMk ¾qçk s Ws ku ylku ¼ÔÞ Au. ykíkëelke zke{kt ykrëðkmke Mk{ksLkwt {n ðlkwt «ËkLk hìkwt Au. Mk{økú ¼khík Ëuþ{kt ykrëðkmke Mk{ksLke ðmkíke økwshkík WÃkhktík {nkhk»xù, {æþ«ëuþ, hksmúkklk, yktäú«ëuþ, A kemkøkz, Íkh¾tz økwshkík ykuøkmx, 2019

27 ykrëòrík rðþu»k ðøkuhu Ãkqðkuo khlkkt hkßþku{kt òuðk { u Au. ytçkksúke W{høkk{ MkwÄeLke Ãkqðo Ãkèe{kt 15 rsõ kyku, 53 sux k íkk wfkyku, 4 nòh fhíkkt ðäkhu økk{zkyku{kt 90 k¾ sux ku ykrëðkmke Mk{ks økwshkík{kt ðmkðkx fhu Au. ykrëðk e {ks k rðfk {kxu çksux{kt yk ð»kou + 14,567 fhkuz sux e {kíkçkh hf{ e Vk ðýe fhðk{kt ykðe Au su y kw kt ð»ko fhœkt fhkuz ku yux u fu 9.71% ðäkhku Ëþkoðu Au. ykrëòrœ rð¼k {kt fhkuz ku ðäkhku fhe [k w ð»kou Œu fhkuz Vk ððk{kt ykôþk Au yux u fu Œ ð»ko e h¾k{ýe{kt Œu{kt Ãký xfk ku ðäkhku fhðk{kt ykôþku Au. yk ð»kou çksux{kt 66 sux e ðe Þkus kyku {kxu fhkuz Vk ððk{kt ykôþk Au. ð ƒtäw fõþký Þkus k{kt «Úk{ 5kt[ ð»ko{kt Y 15 nòh fhkuz e sku ðkr k{u + 17 nòh fhkuz ku ¾[o fhðk{kt ykôþku nœku. ƒeò Œƒ k k Ãkkt[ ð»ko {kxu 40 nòh fhkuz e sku ðkr k{u + 42 nòh fhkuz YrÃkÞk Vk ððk{kt ykôþk Au. yíþkh wäe{kt hkßþ hfkhu AuÕ kt 22 ð»ko{kt + 80 nòh fhkuz ykrëòrœ {ks k rðfk {kxu Vk ÔÞk Au. ð yräfkh k fkþëk k y{ ÃkAe hfkh îkhk 88,198 k¼kúkeoyku u 1 k¾ 39 nòh yufh st e s{e k ykëuþãkºkku økwshkík ykuøkmx, 2019

28 ykãkðk{kt ykôþk Au. yux wts rn 4,659 k{wëkrþf Ëkðkyku {tsqh fhe íkulke k{u 11 k¾ 60 nòh yufh ð s{e k yräfkhku ykãkðk{kt ykôþk Au. k{wëkrþf Ëkðk {klþ fhðk të¼uo { ú Ëuþ{kt wshkœ hksþ {æþ«ëuþ ÃkAe ƒeò {u Au. wshkœ hksþ {k ¾kfeÞ wrðäkyku {kxu st e 1247 Ëh¾kMŒku {tsqh fhðk{kt ykðe Au y u 1456 yufh s{e Vk ððk{kt ykðe Au. ykrëòrœ rðmœkhku{kt 6 {kuxe [kr Þkus kyku {kxu ytëksu fw fhkuz {tsqh fhðk{kt ykôþk Au. su{kt ŒkÃke rsõ k {kxu WfkR s kþþ ykäkrhœ fhkuz, W{hÃkkzk-zurzÞkÃkkzk {kxu fhkuz, ð khe{kt ðk½hus «kusufx {kxu fhkuz, whœ ¾kŒu fkfhkãkkh- kuzäk-ðz ({ktzðe-{kt hku {kxu) Þkus k {kxu fhkuz, fhsý Þkus k {kxu ( uºkt -ðk eþk-í½rzþk) fhkuz, fzkýk{ktúke ËknkuË u Ãkkýe ykãkðk fhkuz ku {kðuþ ÚkkÞ Au. ykrëòrœ rðmœkh{kt Ãkeðk k Ãkkýe {kxu ytƒksúke W{h k{ wäe k ykrëòrœ rðmœkhku {kxu fw fhkuz e sku ðkr yk ƒsux{kt fhðk{kt ykðe Au. kƒhfktxk rsõ k{kt ¾uzƒúñk, rðsþ h y u Ãkkuþe k {kxu fhkuz, zkt rsõ k {kxu rðþh ykäkrhœ fhkuz, Yzuïh Œk wfk {kxu + 45 fhkuz, ð kz k Ãkkhze y u ylþ Œk wfkyku {kxu fhkuz ku {kðuþ ÚkkÞ Au. nk nòh fhkuz kt fk{ «rœ nux Au. su kúke 11 rsõ k k 31 Œk wfk k 2022 k{ku y u 6 þnuhku e 41 k¾ e ðmkœe u k¼ Úk kh Au. ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëelkwt Mð Au fu u s yr¼þk îkhk Ëuþ k Œ{k{ kufku u þwø Ãkkýe ykãkðk{kt ykðu yk ytœ oœ ykrëðk e rðmœkhku{kt ð»ko 2001{kt fw 48 nòh sux k s fwxwtƒku u Úke Ãkkýe ykãkðk{kt ykðœwt nœwt. nk {kt yk tïþk{kt ðäkhku ÚkR fw 11 k¾ 30 nòh sux k Ãkrhðkhku u Úke Ãkkýe { u Au. xfkðkhe e árüyu skuryu Œku 2001{kt 3.9 xfk kufku u s Úke Ãkeðk wt Ãkkýe { Œtw nœwt. nk {kt ðäe u Œu xfk sux wt Úkðk ÃkkBÞwt Au. ykrëðk eyku{kt Ãký yrœãkakœ òrœyku suðe fu fkúkkuze, fku Äk, fkuxðkr Þk, eëe y u ÃkZkh suðe òrœ {kxu A ÃkkÞk e wrðäkyku suðe fu hmœkyku, Ãkeðk wt Ãkkýe, rþûký, ykðk, yksrðfk y u ðes e rðf kððk {kxu yk ƒsux{kt + 56 fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. WÃkhktŒ ykrëðk e y u n ÃkrŒ ykrëòrík rðþu»k ykrëòrœ {ks k rðfk {kxu + 14,567 fhkuz e Vk ðýe, Œ ð»ko fhœkt 9.71 xfk ku st e ðäkhku : 66 sux e ðe Þkus kyku {kxu fhkuz {tsqh ytƒksúke W{h k{ wäe k ykrëòrœ rðmœkhku{kt Ãkeðk k Ãkkýe {kxu fhkuz e sku ðke {ks k ykðk ƒktäfk{ {kxu yk ƒsux{kt + 4h fhkuz e sku ðkr fhkr Au. ËqÄ tsð e Þkus k nux ykrëðk e ƒk fku k rþûký e kúku þkherhf, {k r f rðfk ÚkkÞ Œu k ykhkuøþ{kt wäkhku ÚkkÞ, Œu {kxu hksþ hfkh îkhk ËqÄ tsð e Þkus k nux 8891 «kúkr{f þk k{kt ¼ýŒk 10 k¾ 48 nòh sux kt ƒk fku u yxðkrzþk{kt Ãkkt[ rëð ku 140 fhkuz wt ËqÄ ¾heËe u ykãkðk{kt ykðe hìkwt Au. ykrëòrœ ƒk fku {kxu hkßþ hfkh îkhk r«.yu.yu. e., ýðuþ nkþ, ÃkkuMx {urxùf ð uhu suðe fw 1112 fhkuz e rþ»þð]r k [qfððk {kxu yk ƒsux{kt ¾k sku ðkr fhe Au. ykrëòrœ rðãkúkeoyku {urzf suðk Wå[ yçþk {ku{kt yk ðäu Œu {kxu «kuvuþ fkur[t tmúkkyku {khvœu fkur[t ð kou wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt Au suúke {urzf y u zulx e y w qr[œ s òrœ e ík{k{ 100 xfk çkuxfku y w qr[œ s òrœ k W{uËðkhkuÚke ¼hkÞ Au. yuf ÔÞ ku kþxe t[kr Œ þk kyku {kxu y u Akºkk Þku k ƒktäfk{ {kxu + 55 fhkuz e sku ðkr fhke Au. ½ku½tƒk, {kt hku, fwfh{wtzk, W{h k{ y u {u½hs ¾kŒu ðe yuf ÔÞ {kuzu þk k þy fhðk{kt ykðlkkh Au. ðe ykëþo r ðk e þk kyku {kxu ykrëòrœ ƒsux k RrŒnk {kt Ãknu eðkh yuf kúku ykrëòrœ Œk wfk{kt h4 ykëþo r ðk e þk kyku þy fhðk wt ykþkus Au. su Ãkife r{ þk kyku 18, flþk {kxu 5 y u fw{kh {kxu 1 ðe þk k {tsqh fhðk{kt ykðe Au. hksþ hfkh k MkrLkc «ÞíLkku u fkhýu ykrëðk e {ks k rþûkýëh{kt ðäkhku ÚkÞku Au. ðmkœe ýœhe k yktfzk {wsƒ ykrëòrœ kûkhœk Ëh ð»ko 1991{kt xfk nœku. su ð»ko 2011{kt ðäe u xfk sux ku ÚkR Þku. yk{ ykrëòrœ kûkhœk Ëh{kt xfk ku ðäkhku ÚkÞku. ð»ko 2001{kt hksþ ku k{klþ kûkhœk Ëh y u ykrëòrœ kûkhœk Ëh{kt xfk ku ŒVkðŒ nœku. Œu 2011{kt ½xe u xfk ÚkÞku y u 2011 e ðmkœe ýœhe {wsƒ hksþ{kt ykrëòrœ {rn kyku k kûkhœk Ëh{kt 17.2 xfk ku ðäkhku ÚkŒk ykrëðk e {ks{kt yuf {kuxwt ÃkrhðŒo Ëu¾kR hìkwt Au, y u Ãkwhw»k kûkhœk Ëh{kt 12.5 xfk ku ðäkhku ÚkÞku Au. ykrëòrœ k rðãkúkeoyku Wå[ yçþk {kxu rðëuþ sr ¼ýðk {k Œk nkuþ Œku rðëuþ yçþk ku 4 xfk k ykuak ÔÞksu +15 k¾ wäe ykãkðk{kt ykðu Au k ð»ko{kt 26 økwshkík ykuøkmx, 2019

29 ykrëòrík rðþu»k rðãkúkeoyku u rðëuþ ¼ýðk y u Œu{ u k¾ e ku ykãkðk{kt ykðe Au. y kw k ð»kou 18 rðãkúkeoyku e k¾ e ku ykãkðk{kt ykðe nœe hkßþ hfkhu wshkœ k RrŒnk {kt Ãknu eðkh ykrëðk e {ks k Ãkqs eþ yuðk rƒh k {wtzk k k{úke +341 fhkuz k ¾[ou hksãkeãk k ¾kŒu rƒh k {wtzk xùkþƒ Þwr ðš xe wt r {koý fhðk wt e fþowt Au. su k {kxu yk ð»kou +125 fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. MxuåÞq ykuv ÞwrLkxe ¾kíku k¾ku «ðkmkeyku økwshkík íkhv ðéþk Au. fuðrzþk ¾kíku ykíkëelke [ ð {kt ¼køk ulkkh ykrëðkmke ðehku ylku ykrëðkmke MktMf]ríkÚke kufku Ãkrhr[ík ÚkkÞ íku {kxu fhkuzlkk ¾[uo hk»xùeþ fûkklkwt xùkþçk BÞwrÍÞ{ çklkkððklkwt fkþo [k e hìkwt Au. Ãku k fkþëk k fkhýu 15 rsõ k y u 53 Œk wfk k 4 nòh fhœkt ðäkhu k{ku k 90 k¾ ykrëðk eyku u 2019 k ð»ko Ëhr{Þk hksþ k fux kf kiý ¾r s k ç kuf R-nhkS {kxu {qfðk{kt ykôþk nœk. Ãku k yufx ylðþu ykrëðk e rðmœkhku{kt 85 sux k ç kuf {qfðk{kt ykôþk Au. su Ãkife fw 62 ç kuf{kt V nhks ÚkR Au. yk{ yk 62 sux e huœe y u ç uf xùuãk e eí ykrëðk eyku u ykãkðk{kt ykðe Au. wshkœ hfkhu ¾u {nkfwt¼ suðe MÃkÄkoyku ÞkuS u ykrëðk e h{œðehku k fkiþõþ u ƒnkh kððk wt fk{ fþowt Au. zkt rsõ k k k{klþ Ãkrhðkh e Ëefhe rhœk kþfðkzu yurþþ ub {kt kuõz {uz SŒe RrŒnk håþku Au. ŒksuŒh{kt Ãkku ulz{kt h{kþu e ðw{ yuúk urxf [urbãkþ þeãk{kt Ãký kuõz {uz {u ÔÞku níkku. hksþ hfkhu þrõœëqœ Þkus k nux yíþkh wäe{kt Œu u yuf fhkuzúke ðäw k hkufz ÃkwhMfkhÚke ðkßþk Au. zkt k ylþ yuúk urxõ {wh e krðœu Ãký rðrðä h{œku{kt W k{ Ëu¾kð fþkou Au. Œuyku u Ãký ¾u «rœ¼k ÃkwhMfkh Þkus k nux + 20 k¾ ku ÃkwhMfkh ykãke «kuí krnœ fhðk{kt ykôþk Au. ykrëòrœ {ks k ðko e rðfk {kxu ð»ko 2007{kt þy ÚkÞu e ð ƒtäw fõþký Þkus kúke ykrëòœe {ks k kufku kt Sð -Äkuhý{kt kutäãkkºk wäkhku ÚkÞku Au. y w qr[œ s òrœ k ykšúkf rðfk e kúku kúku Œu{ e tmf]rœ k sœ y u uðkä {kxu hkßþ hfkh tfõãkƒø Au. ykrëòrœ {ks k þiûkrýf rðfk {kxu 50 ykëþo r ðk e þk k, 544 yk {þk k y u 91 R.yu{.ykh.yu. Mfq { e 685 þk kyku k 1 k¾ 30 nòh ykrëòrœ ƒk fku kt rþûký, hnuðk s{ðk e wrðäk {kxu fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. y w qr[œ s òrœ k ƒu k¾ rðãkúkeoyku u ÃkkuMx {urxùf rþ»þð]r k ykãkðk {kxu fhkuz e sku ðkr ŒÚkk r«yu. yu. e. k 15 k¾ rðãkúkeoyku u rþ»þð]r k y u ýðuþ ykãkðk {kxu fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. W{hÃkkzk, ðktf, ƒkhzku e, Ík kuë y u ¼Y[ ¾kŒu k flþk Akºkk Þ Œu{s ku Z, ðkãke, Œh kze r ðk e þk k k rðmœ]œefhý ŒÚkk Œ k k, ƒkhzku e ¾kŒu ƒu ðe ykëþo r ðk e þk k ƒktäðk {kxu fw + 64 fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. flþk kûkhœk r ðk e þk k (GLLRS) k {kæþ{úke ykuak kûkhœkëhðk k ykrëòrœ rðmœkh e ykrëòrœ flþkyku k rþûký Ãkh rðþu»k æþk ykãkðk{kt ykðu Au. GLLRS{kt nk {kt fulÿ hfkh îkhk flþkëex ðkš»kf y u hkßþ hfkh îkhk + 10 nòh, yk{ fw + 37,100 ku ¾[o fhðk{kt ykðu Au. nðu hkßþ hfkh îkhk økwshkík ykuøkmx, 2019

30 Œu{kt flþkëex ðkš»kf + 20 nòh ku kutäãkkºk ðäkhku fhe ku ¾[o fhðk{kt ykðþu. hfkh k yk {n ðãkqýo r ýoþúke ykrëòrœ flþkyku u eäku k¼ { þu. su {kxu + 33 fhkuz ku ¾[o fhðk{kt ykðþu. zkt rsõ k{kt ƒkheãkkzk, {k u k{, kh¾ze, {nk y u [[ e ¾kŒu yuf ÔÞ Ãkux o {wsƒ fkþohœ þk kyku{kt + 57 fhkuz k ¾[ou Akºkk Þ ƒktäðk{kt ykðþu. su {kxu yk ð»kou + 18 fhkuz ku ¾[o fhkþu. ykrëòrœ {ks {kxu yksrðfk k yð hku «kãík fhðk yrœ ÃkAkŒ yuðk n ÃkrŒ y u ykrë{sqúk u Ãkeðk wt Ãkkýe, ykšúkf ØhŒk, rþûký, ðes e, ykðk y u hmœk e yu{ A ÃkkÞk e wrðäkyku ykãkðk {kxu + 56 fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. ŒÚkk tfr Œ zuhe rðfk Þkus k nux ËktŒk y u Ãkkuþe k ¾kŒu zuhe k ¾k «kusuõx þy fhðk{kt ykðþu. su k {kxu + 37 fhkuz e sku ðkr Au. ykrëòrœ rðmœkh{kt [kr {kxu Ãkkýe WÃk çä fhkððk hkßþ k ytœrhþk rðmœkh{kt kufku u þwø Ãkeðk wt ŒÚkk [kr {kxu wt Ãkkýe Ãknkut[u Œu {kxu hkßþ hfkh y hfkhf s ÔÞðMÚkkÃk {kxu «rœƒø Au. WfkR s kþþ k WÃkhðk {k ð Œk ykrëòrœ kufku e {MÞk u æþk u R WfkR s kþþ ykäkrhœ WåA, r Íh y u ku Z Œk wfk k nuõxh rðmœkh u [kr ku k¼ ykãkðk fhkuz k ¾[ou 3 {kuxe WËðn [kr Þkus k nkúk Ähðk{kt ykðe Au. su {kxu + 75 fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. ku Z, W{hÃkkzk y u zurzþkãkkzk Œk wfkyku{kt ŒkÃke-fhsý ªf ÃkkRÃk kr WËðn [kr Þkus k fhkuz k ¾[ou nkúk Ähðk{kt ykð kh Au. su kúke 73 k{ku k 21 nòhúke ðäkhu nuõxh u [kr ku k¼ Úkþu. Œu{s nþkœ 100 [ufzu{ku ¼hðk{kt ykðþu. ð khe rsõ k k ýëuðe Œk wfk{kt fhkuz k ¾[ou ytrƒfk Ëe Ãkh ðk½huþ rh[kso «kusuõx nkúk Ähðk{kt ykðþu. su kúke 11 k{ku k 800 nuõxh rðmœkh u [kr ku k¼ Œu{s rƒ e{kuhk hãkkr fk u Ãkeðk wt Ãkkýe WÃk çä Úkþu. whœ rsõ k k fkfhkãkkh- kuhäk-ðz WËðn [kr Þkus kúke {ktzðe ŒÚkk {kt hku Œk wfk k 47 k{ku k 23 nòh ¾uzqŒku u nuõxh{kt [kr ku k¼ { þu. su k {kxu + ykrëòrík rðþu»k ykrëðk e y u n ÃkrŒ {ks k ykðk {kxu + 42 fhkuz e sku ðke ykrëòrœ Œk wfk{kt 24 ykëþo r ðk e þk kyku þy fhkþu rƒh k {qtzk xùkþƒ Þwr ðš xe {kxu fhkuz e sku ðke 245 fhkuz ku ¾[o fhðk{kt ykðþu. fhsý s kþþ ykäkrhœ ÃkkRÃk kr Þkus k «rœ nux Au. su k {kxu fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. fzkýk s kþþ ykäkrhœ fzkýk-ëknkuë ÃkkRÃk kr Þkus kúke 10 nòh nuõxh u [kr ku k¼ { þu. su k {kxu fhkuz e sku ðkr ŒÚkk Ãkqðo Ãkèe rðmœkh e Ãkk { Wå[MŒheÞ fu k ykäkrhœ Þkus k y u Ãkk { s kþþ ykäkrhœ ƒu ðe Þkus k {kxu + 40 fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. ŒËWÃkhktŒ qû{ [kr ytœ oœ rðrðä «ð]r kyku {kxu fhkuz ku ¾[o fhkþu. ykrëòrœ rðmœkhku{kt Ãkeðk k Ãkkýe e ÔÞðMÚkk {kxu kƒhfktxk rsõ k k ¾uzƒúñk, rðsþ h y u Ãkkuþe k Œk wfkyku kt 119 k{ku y u 40 Vr Þk u ykðhe uœe fhkuz e Þkus k, zkt rsõ k kt 69 k{ku {kxu Ëeyku Ãkh rðþh ykäkrhœ fhkuz e Þkus k, Yzuïh Œk wfk kt 36 k{ku y u 27 Vr Þk u ykðhe uœe + 45 fhkuz e Þkus k, ð kz rsõ k k Ãkkhze Œk wfk kt 40 k{ku y u 389 Vr Þk u ykðhe uœe fhkuz e Þkus k, ð kz Œk wfk kt 111 k{ku y u 374 Vr Þkyku u ykðhe uœe fhkuz e Þkus k ŒÚkk AqxkAðkÞk ykrëòrœ rðmœkhku{kt MÚkkr f Ãkkýe e ÔÞðMÚkk {kxu 2000 {e e ÃkkRÃk Þkus k ytœ oœ fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. ykrëðk eyku k rðfk e {q ¼qŒ syrhþkœku y u ¾qxŒe fzeyãk «ku k r ðkhý {kxu ykrëòrœ u MÃkþoŒk hkßþ k rðrðä rð¼k ku nmœf Ãký ½ýe ƒäe Þkus kyku fkþohœ Au. su{kt {wïþíðu rþûký, ykðk, f]r»k, ykhkuøþ uðkyku- wrðäkyku, úk{eý hkus kh, Wãku rðfk, «ðk rðfk, ÃkþwÃkk, ð rðfk, {k ¾k Œ wrðäkyku ku rðmœkh suðe tïþkƒtä ƒkƒœku {krðü Au. ykrëðk e {ks {n k{ «rœþe ƒ e hnu Œu rëþk{kt {n ðkfktûke Þkus kyku u ykðhe E {kœƒh hf{ wt ƒsux ykrëòrœ Mk{ksLkk rðfkmk {kxu hkßþ hfkh îkhk Vk ððk{kt ykôþwt Au. wshkœu ð ƒtäwyku k «rœþe rðfk e Wå[ tfõãkƒøœk ò ðe hk¾e Au. ylku yux u s ytƒksúke W{h k{ wäe k { ú ð ðk e rðmœkh{kt w¾kfkhe- wrðäkyku ðäkhðk e ŒÚkk rðrðä rðfk fk{ku e þ]t¾ k yrðhœ heœu yk ðäe hne Au. økwshkík ykuøkmx, 2019

31 t t ykrëòrœyku ku k{krsf rðfk : yuf Í f hkßþ e ykrëòrœyku k {Œku rðfk {kxu ytœrhþk - Auðkzk kt ykrëòrœ k{ku{kt Ãku k yuõx-rþûký-xùkl Ãkkuxo-hMŒk suðe RL kmxùf[h Œu{s hfkh e rðrðä Þkus kyku ku k¼ { e hnu Œu {kxu hkßþ hfkh rðþu»k fk S E hne Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeLkk uœ]íð{kt hkßþ hfkh ykrëòrœ ŒÚkk ð ðk e rðmœkhku u rðfk e {wïþ nhku {kt kððk e «rœƒøœk kúku fk{ fhe hne Au. hkßþ k ykrëòrœ rðmœkhku{kt ykhkuøþ rþûký e wrðäk ykrëòrœ ƒk fku u ½hykt ýu { u Œu {kxu {urzf fku us þy fhe Au. Œƒeƒku Ãký íþkt MÚkkr f WÃk çä ƒ kôþk Au. ykhkuøþ uðkyku e su{ s rþûký e ylþ wrðäkyku ku ÔÞkÃk ðäw rðmœkhe hìkk Au. ykrëòrœ rðmœkhku{kt [kr {kxu Ãkkýe, ðes e, VkuhuMx yufx, Ãkt[kÞŒ k r Þ{ku ð uhu u fkhýu Auðkzk k k{ku-ðtr[œku e k e-{kuxe {MÞkyku ku Wfu ykðe hìkku Au. yk WÃkhktŒ, ylþ {MÞkyku ku Wfu Ãký tƒträœ rð¼k ku kúku { e u kððk ku «ÞíLk fhðk{kt ykðe hìkku Au. ykrëòrœ rðmœkhku{kt rþûkýúke E ykhkuøþ ûkuºku ÚkÞu k yktœh{k ¾kfeÞ rðfk e y h ykrëòrœ rðmœkhku{kt k{krsf MŒhu skuðk { e hne Au. AuÕ kt ËkuZ ËkÞfk{kt ykrëòrœ {ks rðfk e ðe rûkrœs u yktƒe hìkk Au. ykrëòrœ rðmœkhku{kt ykðu k ÃkrhðŒo ÃkkA ð ƒtäwyku kt ðko e rðfk {kxu ÚkÞu k «[tz Ãkwhw»kkÚko, ËqhtËuþeŒk kúku kt ykþkus ku, Œu e ÃkkA e tðuë k kúku Œu{ k {kxu y{ {kt {qfkþu e ð ƒtäw fõþký Þkus k ku Vk ku {n ð ku Au. hkßþ hfkhu ð ƒtäw fõþký Þkus k y{ {kt {qfe u ykrëòrœ {ks k k rhfku kt Sð {kt rðfk {kxu ðe [uœ k s kðe Au. yk kúku, ykrëòrœ ƒktäðku e tmf]rœ-ãkhtãkhk y u Œu{ k f k-f ƒ e ò ðýe fhðk e kúku- kúku Sð e Wå[ k{ wýð kk {u ðu y u Sð Äkuhý wähu Œu u fulÿðœeo rð[kh Œhefu yãk kôþku Au. yºku WÕ u¾ eþ Au fu, fulÿ hfkhu Ëuþ k su 117 rsõ kyku u yurmãkhuþ rzrmxùfx ònuh fþko Au Œu{kt wshkœ k ƒu ykrëòrœ rsõ k {oëk y u ËknkuË ku {kðuþ ÚkÞu ku Au. ËknkuËu «Úk{ { {u ÔÞku Au ßÞkhu {oëkyu 117{ktÚke 9{ku { nkt fþkou nœku. ð ƒtäwyku ku ðko eý rðfk hkßþ hfkh e «kúkr{fœk hne Au. ðœo{k hkßþ hfkhu ykrëðk e rðmœkhku{kt fhkuz k ¾[ou Ãkeðk wt þwø Ãkkýe, ykšúkf kûkhœk, rþûký, ðes e, ykðk y u hmœk suðe {n ðãkqýo wrðäkyku ku rðfk fhðk ku ykrëòrík rðþu»k r ýoþ fþkou Au. ð ƒtäwyku k k{krsf y u ykšúkf rðfk {kxu {n ðãkqýo yuðk Ãku k yuõx ku hkßþ{kt y{ fhkððk{kt ykôþku Au. yksu hkßþ e 4,503 úk{ ¼kyku{kt Ãku k r Þ{ku e [wmœ y{ ðkhe fhe u ð ƒtäwyku k ðo úkne WíÚkk ku tr c «Þk fhðk{kt ykðe hìkku Au. ykrëòrœyku k ðko eý rðfk {kxu tfr Œ ykrëòrœ rðfk Þkus k {kxu Ëh ð»kou ƒsux{kt ðäkhku fhðk{kt ykðu Au. yk ð»kou ykrëòrœyku kt rðfk {kxu +14,567 fhkuz e Vk ðýe fhðk{kt ykðe Au. ykrëòrœ rðmœkhku kt ƒk fku{kt fwãkku»ký e {MÞk ¾qƒ skuðk { u Au. yk {MÞk u kúkðk {kxu hkßþ hfkhu ËqÄ tsð e Þkus k y{ e ƒ kðe Au. yksu hkßþ kt 11 k¾ ykrëòrœ ƒk fku u Ãkku»ký «kó ÚkE hìkwt Au. yk Þkus k {kxu yk ð»ko k ƒsux{kt +143 fhkuz e Vk ðýe fhe Au. ÃkkuŒk e ¼ki kur f ÃkrhrMÚkrŒ k fkhýu Ãkkýe e yaœ ku k{ ku fhœk ŒkÃke rsõ k k ku Z, r Íh y u WåA Œk wfk{kt [ke e wrðäk Q¼e fhðk hkßþ hfkhu ¾k ykþkus nkúk ÄÞw O Au. yk ºkýuÞ Œk wfk k nuõxh rðmœkh u [ke ku k¼ ÃknkU[kzðk +75 fhkuz k ¾[o u ºký {kuxe [ke Þkus k w t r {koý nkúk Ähðk{kt ykôþw Au. ykrëòrœ rðmœkh{kt qû{ [ke e ð Œ Q¼e fhðk {kxu +750 fhkuz w t ykþkus fhðk{kt ykôþw t Au. yk kúku, ð ƒtäwyku u Ãkeðk w t þwø Ãkkýe Ãkqhw t Ãkkzðk {kxu hkßþ k Ãkkýe ÃkwhðXk rð¼k îkhk +170 fhkuz Vk ÔÞk Au. ytœrhþk ykrëòrœ rðmœkhku kt úkbþ ûkuºkku{kt kœíþãkqýo ðes e ku ÃkwhðXku { e hnu Œu {kxu hkßþ hfkhu rðþu»k «käklþ ykãþw Au. su k ¼k YÃku yk ð»ko u ykrëòrœ rðmœkhku{kt 50 ðkt ƒmxuþ ku fkþohœ fhðk{kt ykðþu. hksþ{kt r f u yur r{þk k hku r Þtºký y u WÃk[kh {kxu ËËeoyku u «rík{kmk +500 u¾u Œƒeƒe nkþ ykãkðk{kt ykðu Au. hkßþ kt whœ, ð kz, ð khe, ðzkuëhk y u y{ëkðkë ¾kŒu khðkh e rðþu»k wrðäkðk k y ðkuzo e h[ k fhðk{k ykðe Au. økwshkík ykuøkmx, 2019

32 ð ƒtäwyku k þiûkrýf Wíf»ko {kxulkk rðrðä Ãkøk kt rþûký yu {ks k rðfk ku {uhwëtz Au. rþûký îkhk ÔÞrõŒ Œ w¾kfkheúke E u {ks ŒÚkk hküù ku rðfk fhe þfkþ Au. yk ðkmœrðfœk u æþk u E hkßþ e «rœþe hfkh kðorºkf rþûký y u wýð kk ¼h rþûký {kxu fkþo fhe hne Au. hkßþ k ykrëòrík rðmœkhku k rðfk {kxu rþûký e wrðäk{kt ðäkhku fhðk hfkhu ŒfuËkhe eäe Au. ykrëòrœ ƒk f rþûký {u ðu, zùkuãkykwx hurþþku þqlþ ÚkkÞ Œu rëþk{kt hfkhu y ufrðä ÔÞðMÚkkyku fhe Au. ð ðk e rðmœkh{kt rþûký e ð Œku-ÔÞðMÚkk y u hfkh îkhk ykãkðk{kt ykðœk «kuí kn u fkhýu ykrëòrœ {ks{kt rþûký yt u ò ]rík ykðe Au. yksu nòhku ykrëðk eƒtäwyku rþûký îkhk ÃkkuŒk e fkhrfëeo ƒ kðe hìkk Au. ykrëòrík rðþu»k hkßþ e ykrëòrík ðmkœe ku ½ýku ¼k hkßþ e Ãkqðo hnë Ãkh ykðu k rðmœkh{kt ð u Au. yk{kt k {kuxk¼k k rðmœkhku{kt st, zwt hk «Ëuþ, ¾zfk ¼qr{, ðh kë e yr r{œœk skuðk { u Au. hkßþ{kt 14 rsõ kyku{kt ykrëòrœ e ½ ðmkœe ÄhkðŒk rðmœkhku ykðu k Au. Œu u 14 «kþkus k rðmœkhku{kt ðnu[ðk{kt ykôþk Au. Œu y w kh fõþký Þkus kyku ku ÃkkhËþeo y{ ÚkE hìkku Au. ð ƒtäwyku k rðfk {kxu ÃkkÞkYÃk Ãkrhƒ yuðk rþûký u ðäw u ðäw w ¼ ƒ kððk hfkhu y uf Þkus kyku kúku y㜠ykþkus ku fþkuo Au. hkßþ{kt AuÕ kt ƒu ËkÞfk{kt ykrëòrœ {ks k rðfk {kxu y uf ktrœfkhe Ãk kyku uðk{kt ykôþkt Au. su k Ãkrhýk{u yksu ykrëðk e {ks e k{krsf, ykšúkf, þiûkrýf rmúkrœ{kt wäkhku ÚkÞku Au. hfkh îkhk ð ðk e rðmœkh{kt rþûký e wþkuøþ ðz k fkhýu ykrëòrœ {ks{kt kûkhœk Ëh{kt ðäkhku ÚkÞku Au. ð»ko 2001 e ð Œe ýœhe {wsƒ hksþ{kt ykrëðk e Ãkwhw»kku ku kûkhœk Ëh Ãk9.02% nœku su ðäe u ð»ko 2011 e ð Œe ýœhe {wsƒ 71.70% ÚkÞku Au. yk{ 10 ð»ko Ëhr{Þk ykrëðk e Ãkwhw»kku k kûkhœk Ëh{kt 12.68% ku ðäkhku ÚkÞku Au. ð»ko 2001 e ðmkœe ýœhe {wsƒ hksþ{kt ykrëðk e {rn kyku ku kûkhœk Ëh 36% nœku. su ðäe u ð»ko 2011 e ðmœe ýœhe {wsƒ Ãk3.20% ÚkÞku Au. yk{ hfkh k 10 ð»ko k þk Ëhr{Þk ykrëðk e {rn k k kûkhœk Ëh{kt 17.20% ku ðäkhku ÚkÞku Au. Ãkwhw»kku k kûkhœk Ëh{kt ÚkÞu 12.68% k ðäkhk e h¾k{ýeyu ykrëðk e {rn kyku k kûkhœk Ëh{kt ÚkÞu 17.20% ku ðäkhku yk hfkh k flþk fu ðýe k rðþu»k «ÞíLkku u yk¼khe Au. ð»ko økwshkík ykuøkmx, 2019

33 ykrëòrík rðþu»k 2001 e ðmœe ýœhe {wsƒ hksþ{kt ykrëðk e {wëkþ ku fw kûkhœk Ëh 47.70% nœku. su ðäe u ð»ko 2011 e ðmœe ýœhe {wsƒ 62.50% ÚkÞku Au. yk{ ykrëðk e {wëkþ k fw kûkhœk Ëh{kt fw 14.80% ku kutäãkkºk ðäkhku ÚkÞku Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe k tðuë þe uœ]íððk e hfkhu nhnt{uþ ykrëðk e {ks e [Œk fhe Au. hfkh îkhk ykrëðk e rðãkúkeoyku u rþûký {kxu rþ»þð]r k, nkþ, hnuðk-s{ðk e ðz, ýðuþ rnœ e ¾k wrðäkyku ykãkðk rðrðä Þkus kyku y{ e ƒ kðe Au. r«.yu.yu. e rþ»þð]r k : r«.yu.yu. e.{kt yçþk {kt ykrëòrœ rðãkúkeoyku u hkßþ hfkh îkhk rþ»þð]r k ykãkðk{kt ykðu Au. Äku. 1Úke 10{kt ¼ýŒk ykrëòrœ rðãkúkeoyku u ykðf{þkoëk æþk {kt eäk r ðkþ Mfku hþeãk ykãkðk{kt ykðu Au. «kúkr{f rð¼k {kt Äku.1Úke 8{kt fw{kh u + 500/- ðkš»kf Mfku hþeãk ŒÚkk Äku. 9 Úke 10{kt + 750/- ðkš»kf Mfku hþeãk ykãkðk{kt ykðu Au. ßÞkhu Äku 1 Úke 5 {kt flþk u (rðãkúkeoyku) ðkš»kf Mfku hþeãk ykãkðk{kt ykðu Au. Äku.6 Úke 10{kt ðkš»kf rþ»þð]r k [qfððk{kt ykðu Au. {VŒ ýðuþ Þkus k : Äku.1Úke 8 {kt yçþk fhœk y w. s òrœ kt ƒk fku u ðkš»kf +300 ýðuþ nkþ ykãkðk{kt ykðu Au. ykðf {ÞkoËk úkbþ rðmœkh {kxu + 1,20,000 y u þnuhe rðmœkh {kxu + 1,50,000 ðkš»kf hk¾ðk{kt ykðe Au. hfkh îkhk ŒksuŒh{kt hsq ÚkÞu k ƒsux{kt y w qr[œ s òrœ k r«yu. yu. e. k 15 k¾ rðãkúkeoyku u rþ»þð]r k y u ýðuþ ykãkðk {kxu +221 fhkuz e sku ðke fhe Au. y w qr[œ s òrœ {ks k rðãkúkeoyku u Äku.10 ƒkë ÃkkuMx {urxùf rþ»þð]r k ykãkðk{kt ykðu Au. hkßþ k ƒu k¾ y w qr[œ s òrœ k rðãkúkeoyku u ÃkkuMx {urxùf rþ»þð]r k ykãkðk {kxu hfkh îkhk ƒsux{kt +340 fhkuz e sku ðke fhðk{k ykðe Au. ËqÄ tsð e Þkus k : Œífk e {wïþ{tºke y u ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëeyu ykrëðk e rðmœkh kt ƒk fku k ykhkuøþ MŒh{kt wäkhku kððk {kxu ËqÄ tsð e Þkus k y{ e fhe nœe. Äku.1Úke 8{kt yçþk fhœkt y w qr[œ s òrœ kt ƒk fku u yk Þkus k ytœ oœ ËqÄ ykãkðk{kt ykðu Au. yksu yk Þkus k îkhk hkßþ k 11 k¾ ykrëòrík ƒk fku u k¼ { e hìkku Au. hkßþ hfkh îkhk kufr«þ yuðe ËqÄ tsð e Þkus k {kxu ƒsux{kt +143 fhkuz e sku ðke fhe Au. yk {þk k : yk {þk k{kt Äku.1Úke 8 Äkuhý e hnuýkf ÔÞðMÚkkðk e «kúkr{f þk k Au. k{klþ heœu yk {þk kyku st {kt Ÿzký k ¼k {kt MÚkkÃkðk{kt ykðu Au. Œu{kt ¼ýŒk ƒk fku u s{ðk e, hnuðk e ðzku y u ýðuþ suðe wrðäkyku Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðu Au. yk{ ÃkkÞk e syrhþkœ tœku»kkœe nkur, Œuyku rþûký h ŒkÚke R þfu Au. Akºk Sð {]Ø ƒ u Œu {kxu ƒwr ÞkËe rþûký e rðrðä ÃkkÞk e «ð]r k nkúk Ähðk{kt ykðu Au. yk {þk k{kt Äkuhý - 8 wäe wt rþûký Ãkqhwt fhe u rðãkúkeoyku ÃkkuŒk wt {kæþr{f rþûký [k w hk¾u Œu {kxu W kh ƒwr ÞkËe yk {þk kyku þy fhðk{kt ykðe Au. yk tmúkk{kt Wãku Œhefu f]r»k y u kuãkk suðk rð»kþku ¼ýkððk{kt ykðu Au. hksþ e 442 sux e y w.s òrœ e yk {þk kyku, 93 W kh ƒwr ÞkËe yk {þk kyku ŒÚkk 19 Wå[Œh W kh ƒwr ÞkËe yk {þk kyku{kt y w {u fw ykþhu 80,607 rðãkúkeoyku u «ðuþ ykãkðk e sku ðkr Au. rðãk kä k Þkus k : Äku.9 {kt ¼ýŒe y u heƒe hu¾k e[u SðŒkt fwxwtƒku e y w.s òrœ e flþkyku u yk Þkus k nux {VŒ kþf ¼ux ykãkðk{kt ykðu Au. su{kt ykðf {ÞkoËk úkbþ rðmœkh {kxu +1,20,000 y u þnuhe rðmœkh {kxu +1,50,000 ðkš»kf hk¾ðk{kt ykðe Au. ykëþo r ðk e þk kyku : hkßþ k ykrëòrœ rðãkúkeoyku rþûký ûkuºku ŒusMðe fkhrfëeo «kó fhe þfu Œu {kxu ykëþo r ðk e þk kyku þy fhðk{kt ykðe Au. yk þk kyku{kt rðãkúkeoyku u ¼ýðk e, hnuðk e, s{ðk e Œu{s ylþ wrðäkyku rð k{qõþu økwshkík ykuøkmx, 2019

34 ykrëòrík rðþu»k Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðu Au. nk {kt fw 25 fw{khku {kxu e y u 20 flþkyku {kxu e yu{ fw 45 ykëþo r ðk e þk kyku [k u Au. su{kt rðãkúkeoyku u {urhx k ykäkhu «ðuþ ykãkðk{kt ykðu Au. hkßþ hfkh îkhk ð»ko k hsq ÚkÞu k ƒsux{kt hksãkeãk k, zurzþkãkkzk, {nwðk, ô{hãkkzk y u ytf uïh ¾kŒu flþk {kxu Œu{s k ƒkhk ¾kŒu fw{khku {kxu ðe ykëþo r ðk e þk k þy fhðk e ònuhkœ fhðk{kt ykðe Au. su k {kxu ƒsux{kt + ƒu fhkuz e sku ðke fhe Au. WÃkhktŒ 18 ykrëòrœ Œk wfkyku{kt fw{kh flþk y u r{ {kæþr{f fûkk e ðe ykëþo r ðk e þk kyku þy fhðk {kxu + 5 fhkuz e Vk ðýe fhðk{kt ykðe Au. W{hÃkkzk, ðktf, ƒkhzku e, Ík kuë y u ¼Y[ ¾kŒu kt flþk Akºkk Þ Œu{s ku Z,ðkÃke,Œh kze r ðk e þk k k rðmœ]œefhý ŒÚkk Œ k k,ƒkhzku e ¾kŒu ƒu ðe ykëþo r ðk e þk k ƒktäðk {kxu fw 64 fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. kúku ËknkuË, hksãkeãk k, ͽrzÞk y u ð kz rsõ k k ðu ðk[ ¾kŒu ykëþo r ðk e þk k k ðe Akºkk Þ y u MxkV õðkxomko k ƒktäfk{ {kxu hfkhu +19 fhkuz e Vk ðýe fhe Au. yuf ÔÞ {kuzu hur zuâlþþ þk k : ykrëòrœ ƒkƒœku k {tºkk Þ îkhk ƒtäkhý e f { nux yuf ÔÞ {kuzu hur zuâlþþ þk kyku {tsqh fhðk{kt ykðe Au. 50 xfkúke ðäkhu ykrëòrœ ð Œe ÄhkðŒk rsõ k{kt yuf ÔÞ {kuzu hur zuâlþþ þk kyku {tsqh fhðk{kt ykðe Au. y w.s òrœ k rðãkúkeoyku e «ðuþ Ãkheûkk R Äku- 6 {kt «ðuþ ykãke Äku-12 wäe wt rþûký {kuzu hur zuâlþþ þk kyku {kt ykãkðk{kt ykðu Au. þk k{kt 5 xfk ƒuxf (1) rðf kt, (2) y kúk, (3) ykrë{sqúk y u (4) n ÃkrŒ {kxu y k{œ hk¾ðk{kt ykðu Au. {kuzu hur zuâlþþ þk kyku{kt rðãkúkeoyku u wýð kk ¼h rþûký kúku ¼kus y u hnuðk e ðz rð k {qõþu ykãkðk{kt ykðu Au. kúku ýðuþ, ÃkwMŒfku, Mxuþ he, ƒqx{kuòt, xqúkãkumx, ƒúþ, Lknkðk ku kƒw, fãkzkt Äkuðk k kƒw, þubãkq, nuh ykur ð uhu suðe «kúkr{f syrhþkœ Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðu Au. yuf ÔÞ {kuz hurmkzuâlþþ Mfq ku kt khkt Ãkrhýk{ku æþk u uœkt [k w ð»kou hkßþ hfkh k ¾[ou ½ku½tƒk, {kt hku, fwfh{wtzk, W{h k{ y u {u½hs ¾kŒu ðe Ãkkt[ yuf ÔÞ {kuz hurmkzuâlþþ Mfq þy fhðk{kt ykðþu. su {kxu yk ð»kou + ƒu fhkuz e «kúkr{f sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. Äku. 8 Úke 12 k rðãkúkeoyku {kxu hfkhe zùkþ nkumxu : Äku. 8 Úke 12 {kt yçþk fhœk y w qr[œ s òrœ k rðãkúkeoyku {kxu u Úke hfkhe zùkþ nkumxu e Þkus k y{ {kt Au. nk {kt fw{khku {kxu 15 y u flþkyku {kxu 10 yu{ fw 25 hfkhe zùkþ nkumxu ku {tsqh fhðk{kt ykðe Au. su{kt 750 fw{kh y u 500 flþkyku k¼ E hìkkt Au. yk hfkhe zùkþ Akºkk Þku{kt hne yçþk fh kh rðãkúkeo rðãkšúk eyku u VõŒ hnuðk e ðz rð k{qõþu ykãkðk{kt ykðu Au y u rðãkúkeo ËeX r ¼kð Ãkuxu {kr f u¾u 10 {k {kxu hkufz{kt MxkEÃkuLz [qfððk{kt ykðu Au. flþk kûkhœk r ðk e þk kyku : yk Þkus k ku y{ 25 xfkúke ðäw ykrëòrœ ð Œe ÄhkðŒk rsõ kyku su{kt e kûkhœk wt «{ký 35 xfk fu ŒuÚke ykuawt nkuþ, Œu{kt fhðk{kt ykðu Au. zùkuãk ykwx flþkyku u «ðuþ {kxu y úe{œk ykãkðk{kt ykðu Au. Äkuhý- Ãk k {urhx k ykäkhu y w.s òrœ e flþkyku u Äku- 6 {kt «ðuþ ykãke Äku- 12 wäe wt rþûký ykãkðk{kt ykðu Au, «ðuþ{kt n ÃkrŒ, ykrë{sqúk y u y kúk Ëefheyku u «kúkr{fœk ykãkðk{kt ykðu Au. rðãkúkeoyku u wýð kk ¼h rþûký kúku ¼kus y u hnuðk e ðz rð k {qõþu ykãkðk{kt ykðu Au. rðãkúkeoyku u ýðuþ, ÃkwMŒfku, Mxuþ he, ƒqx{kuòt, xqúkãkumx, ƒúþ, ð uhu suðe «kúkr{f syrhþkœ Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðu Au. flþk kûkhœk r ðk e þk k(glrs) k {kæþ{úke ykuak kûkhœkëhðk k ykrëòrœ rðmœkh e ykrëòrœ flþkyku k rþûký Ãkh rðþu»k æþk ykãkðk{kt ykðu Au. GLRS{kt nk {kt fulÿ hfkh îkhk flþk ËeX ðkš»kf y u hksþ hfkh îkhk +10 nòh,yk{ fw + 37,100 ku ¾[o fhðk{kt ykðu Au. nðu hksþ hfkh îkhk Œu{kt flþk ËeX ðkš»kf +20 økwshkík ykuøkmx, 2019

35 ykrëòrík rðþu»k nòh ku kutäãkkºk ðäkhku fhe + 57,100 ku ¾[o fhðk{kt ykðþu. hfkh k yk {n ðãkqýo r ýoþúke ykrëòrœ flþkyku u eäku k¼ { þu.su {kxu ƒsux{kt + 33 fhkuz e sku ðkr fhe Au. xu ulxãkw Ãkw ðkw[h Þkus k : y w qr[œ s òrœ k rðãkúkeoyku u W k{ fûkk wt rþûký Œu{s wrðäk { u y u W k{ fûkk k yðþu»k wrðäk ÄhkðŒe k{ktrfœ ¾k e þk kyku{kt «ðuþ yãkkðe u ylþ {ks e nhku {kt ƒhkƒhe fhe y u Œuyku Ãkqhk ykí{rðïk Úke Q¼k 2ne Wå[ k{ þiûkrýf fkhrfëeo ƒ kðe þfu Œu {kxu ð»ko Úke xu ulxãkw Mfq ðkw[h Þkus k y{ {kt Au, yk Þkus k nux rðãkúkeoëex + 60,000 wt ðkw[h ykãkðk{kt ykðu Au sþkhu ð»ko Úke xu ulxãkq Mfq ðkw[h Þkus k nux Ãk të ÚkÞu e uc þk kyku Ãkife e yrœ uc þk kyku{kt yçþk fhœk rðãkúkeoëex +80,000 wt ðkw[h ykãkðk{kt ykðu Au. wsfux ŒÚkk ex e Œk e{: ð»ko {kt Äkuhý-12{kt {urzf {kt «ðuþ {u ð kh yux u fu, ƒe økúqãk k rðãkúkeoyku e ÞkËe {u ðe, wsfux Œk e{ {kxu hksþfûkk e wshkœ Ãkux o ytœ oœ + 1 fhkuz {tsqh fhðk{kt ykôþk y u ÞwØ k Äkuhýu fku [ ðøkkuo þy ÚkÞk. y{ëkðkë, ðzkuëhk, AkuxkWËuÃkwh, {oëk, whœ, {ktzðe, ÔÞkhk, Ãkkhze, Äh{Ãkwh, ¾uzƒúñk, ytƒks, ð½r, [e¾ e, e{¾uzk, ËknkuË ŒÚkk tœhk{ãkwh ¾kŒu fku [ ð kou þy fhðk{kt ykôþk. ytœrhþk rðmœkh k y w qr[œ s òrœ k rðãkúkeoyku Äkuhý-12 k rð kk «ðkn ÃkAe {urzf þk¾kyku{kt Wå[ fkhšfëe ½zŒh {kxu ykþkursœ ÚkŒe uþ yulxhl yur Sƒe exe xumx (NEET- ex) «ðuþ Ãkheûkk{kt ykšúkf ƒ e rmúkrœ y u wrðäk k y¼kð k fkhýu ðtr[œ hnu Œu {kxu MÚkkr f MŒhu {urzf «ðuþ Ãkheûkk {kxu Œk e{ ykãkðk e Þkus k Úke y{ e ƒ ðke Au. Wå[ rþûký : hkßþ k ykrëòrík Þwðk ku{kt Wå[ rþûký wt «{ký ðäkhðk hkßþ hfkh frxƒø Au. ykrëòrík rðmœkh yuðk Ãkt[{nk k kuähk{kt ku ðë whw Þwr ðš xe e MÚkkÃk k fhðk{kt ykðe Au. Œu{s ð»ko {kt {oëk rsõ k k hksãkeãk k ¾kŒu rƒh k {wtzk xùkþƒ Þwr ðš xe þy fhðk{kt ykðe Au. rƒh k {wtzk xùkþƒ Þwr ðš xe {kxu hfkh îkhk yk ð»kou ƒsux{kt ðäw +125 fhkuz e Vk ðýe fhðk{kt ykðe Au. Œƒeƒe y u Es uhe fku us{kt yçþk fhœk rðãkúkeoyku {kxu ÃkwMŒf ƒuf : ÃkkuMx {urxùf yçþk {kxu hfkhe Akºkk Þku îkhk ƒwf ƒuf Þkus kyku y{ {kt Au. su{kt y w qr[œ s òrœ k rðãkúkeoyku u ÃkwMŒfku e f{œ k VõŒ 5 xfk rzãkkuríx E u Œƒeƒe, Es uhe, Ãkkur xufr f, ¾uŒeðkze Œu{ s ÃkþwÃkk yçþk {kxu ÃkwMŒfku Ãkqhkt Ãkkzðk{kt ykðu Au. u k ð»koúke fulÿ hfkhu fkþëk k yçþk ku, [kxozo yufkwlxl e, {kmxh ykuv rƒí u yuzr{r MxÙuþ (yu{. ƒe.yu), ƒkþku kþl ð uhu ku yçþk fhœk rðãkúkeoyku u Ãký ƒwf ƒuf Þkus k ku k¼ ykãkðk wt e fþowt Au.. xufr f y u ÔÞkð krþf yçþk {ku {kxu Mðk{e rððufk të rþ»þð]r k : ykr.xe.ykr. y u xufr f yçþk { {kxu {kr f +400 rþ»þð]r k ykãkðk{kt ykðu Au. Œu{s ÔÞkð krþf yuf ð»ko k fkumko {kxu {kr f e rþ»þð]r k ykãkðk{kt ykðu Au. úkbþ rðmœkh {kxu ykðf {ÞkoËk +1,20,000 ðkš»kf y u þnuhe rðmœkh {kxu ykðf {ÞkoËk +1,50,000 ðkš»kf hk¾ðk{kt ykðu Au, {urzf / yurlsr Þ h {kt yçþk fhœk rðãkúkeoyku {kxu þiûkrýf kä ku ¾heËðk {kxu su rðãkúkeoyku k ðk e e ykðf {ÞkoËk k¾ Au Œuðk {urzf k rðãkúkeoyku u +10,000, rz úe yurlsr Þ h k rðãkúkeoyku u +5,000 ŒÚkk rzã ku{k yurlsr Þ h rðãkúkeoyku u + 3,000 þiûkrýf kä nkþ rðãkúkeo ËeX ykãkðk{kt ykðu Au, WÃkhktŒ yu{. rv, Ãkeyu[. ze. k rðãkúkeoyku u y w {u y u {kr f rþ»þð]r k ykãkðk{kt ykðu Au. økwshkík ykuøkmx, 2019

36 ðlkçktäwykulkk rðfkmklke Lk h ðkmœrðfœk... ð»kkou Ãknu kt ð ðk e, ð ƒtäw, hk eãkhs,ykrëòrœ... y w qr[œ s òrœ {kxu «ÞkuòŒk yk þçëku kt¼ Œk s ykãkýk {k Ãkx y s «fkh wt r[ºk WÃk e ykðœwt nœwt. ð»kkou Ãknu kt yuðku ÏÞk YZ ÚkÞu ku fu ykrëòrœ ð e ðå[u hne y uf y¼kð kúku SðŒk nkuþ, rþûký Œku yu{ k eƒ{kt nª. yãkqhœe wrðäk, ÃkhtÃkhk Œ ¾uŒe, ¾uŒefk{ e {sqhe, ÃkþwÃkk îkhk Sð wòhœk nkuþ. {ÞkorËŒ Ëwr Þk{kt Sðu, ƒnkh k s Œ ku ÍkÍku y w¼ð nª. y uf ƒe{kheyku ÚkkÞ, Ãký Ëðk¾k u õþkt sðwt? yk heœu yu{ k Sð Ãkqhkt ÚkE sœkt. Ãký AuÕ kt ƒu ËkÞfk Ëhr{Þk hkßþ hfkh ykðk ðtr[œ hne Þu k ð o- kufku {kxu ¾qƒ tðuë þe Œk kúku rðfk e uýeƒø Þkus kyku y{ e ƒ kðe. ÃkkÞk kt y u «kúkr{f fkþkouúke rðfk e þyykœ fhe. yk{, ŒŒ yrðhœ ½ «ÞíLkku u fkhýu, yksu ykãkýu yu kt wv skue þfeyu Aeyu. hkßþ hfkhu ykrëòrœ ƒtäw-¼r eyku k ykšúkf, k{krsf y u þiûkrýf rðfk {kxu y uf rðfk fkþo { wt Ãkrhýk{ ûke ykþkus fþowt. «rœƒøœk yuðe fu, Þkus kyku ku k¼ k¼kúkeo wäe yð~þ Ãknkut[u s, yu{ k Sð Äkuhý{kt wäkhku ykðu. y uf {n ðãkqýo r ýoþku eäk, su e eäe y h yu k Sð Ãkh nfkhkí{f heœu Ãkze. wshkœ{kt 15 xfk ð Œe y w qr[œ s òrœ e Au. ð ƒtäwyku k ðko e rðfk {kxu Ëh ð»ko hkßþ hfkh ƒsux{kt W khkuw kh ðäkhku fhe hne Au. ð»ko k ƒsux{kt hkßþ hfkhu + 12,800/- fhkuz e Vk ðýe fhe Au su Ãkife ykrëòrœ rðfk rð¼k {kxu fhkuz e sku ðke fhðk{kt ykðe Au. ykrëðk e rðãkúkeoyku {kxu rþûký y u Þwðk ku e hkus khe {kxu Ãký yr ú{œk ykãkðk{kt ykðe Au. xùkþçk Mkçkà klk : hkßþ Mkhfkh îkhk ðlkçktäwykulkk ykšúkf rðfkmk {kxu xùkþçk Mkçkà klk ytíkøkoík frzþkfk{, à Bçkh, çþwxeãkk oh, Mkeðýðøko, MkwÚkkhefk{, MkçkVkÞh Mku^xe ykurvmkh, Mke.Mke.Mke. fbãþqxh nkzoðuh yulz Lkuxð føk, økkh{ulx {u føk, MÃkÄkoí{f Ãkheûkk {kxulke, fhkxu, ðktmk VŠLk[h fk{, {kuxh rhðkr Lzøk, Ãkqðo Ãkheûkk íkk e{, zuxk yulxùe ykuãkhuxh, yufkw Lxøk xu e ylku zexeãke ðøkuhu suðk íkk e{ ðøkkuo îkhk íkk e{ ykãke íku{lku ykrëòrík rðþu»k hkusøkkhe-mðhkusøkkhe {kxu íkiþkh fhðk{kt ykðu Au. {klkð økrh{k ÞkusLkk : ylkwmkqr[ík slkòríklkk k¼kúkeoykulku {klkð økrh{k ÞkusLkk nux yøkkwlke hf{ Yk. 6000{kt ðäkhku fhe nk {kt Lke {ÞkoËk{kt ÄtÄk-hkusøkkh {kxulkk MkkÄLk-ykuòh ykãkðk{kt ykðu Au. hkßþ{kt 4 ([kh) fu íkuúke ðäw ðtr[íkíkk Ähkðíkk fwxwtçkkulku íku{lke syrhþkík, kþfkík ylku ylkw¼ð «{kýu MkwÄeLke f{íklkkt ykuòhku ykãkðk{kt ykðu Au. 34 «fkhlkk ÄtÄk-hkusøkkh {kxu yk MkkÄLkku Ãkqhk Ãkkzðk{kt ykðu Au. ÃkuMkk yuõxlke òuøkðkeykulkku Mk½Lk y{ fhe ykrëòrík Mk{ksLku støk Lke s -s{elk ylku økkiýãkuëkþkulkk yufºkefhýlkk yräfkhku ykãke íkuykulkk ykšúkf MkþõíkefhýLke rëþk{kt hkßþ Mkhfkhu {n ðlkk rlkýoþku fþko Au. hkßþ MkhfkhLke r{f yllkãkqýko ÞkusLkk{kt «kúkr{f íkçk u þy fhkþu ykx þnuhku{kt ¾qçk s MkMíkk Ëhu + 10{kt Ãkkirüf ¼kusLk ykãkðk{kt ykðu Au. yklkku k¼ ylþ r{fku MkkÚku ykrëòríklkk kufku Ãký {u ðe hìkk Au. Mkk{krsf LÞkÞ ylku yräfkrhíkk rð¼køk íkúkk ykrëòrík rðfkmk rð¼køklke ÔÞÂõík ûke fõþkýfkhe ÞkusLkkykuLkku k¼ {u ððk {kxulke ykðf {ÞkoËk{kt LkkUÄÃkkºk ðäkhku fhkþku Au. økúkbþ rðmíkkh {kxulke ðkš»kf ykðf {ÞkoËk + 47,000Úke MkwÄkheLku k¾ íkúkk þnuhe rðmíkkh {kxulke + 68,000Lke {ÞkoËk ðäkhelku k¾ fhðk{kt ykðe Au. hkßþ MkhfkhLkk Mkw[khw ykþkuslk îkhk f]r»k, Mk[kE, {køko rðfkmk, rþûký, hkusøkkhe, ykhkuøþ, Ãkkýe ÃkwhðXk ðøkuhu MkkÚku òuzkþu e ylkuf ÞkusLkkyku ykøk ÄÃkkððk{kt ykðe Au. {numkq ûkuºku Äh{q Úke ÃkrhðíkoLk MkkÚkuLkk {n ðlkk MkwÄkhkyku fhkþk Au. hkßþlkk 14 rsõ k{kt ðmkíkk ykrëðkmkeykulkk SðLk{kt MkhfkhLke ÞkusLkkykuLkk fkhýu økwýkí{f MkwÄkhku MÃkü òue þfkþ Au. ylkwmkqr[ík slkòríklkk kufku {kuxk¼køku ¾uík{sqhe MkkÚku Mktf kþu k nkuþ Au. ¾uíkh{kt Aqxf {sqhe fhe ÃkkuíkkLkkt MkkÄLkkuLkk y¼kðu hkushkuxelke ykðf økw{kððe Lk Ãkzu íku {kxu, íkuykulku MkkÄLkku ¾heËðk ¾heËe ¾[oLkk 50 xfk ylku ðäw{kt ðäw MkwÄeLke MknkÞ ykãkðk{kt ykðu Au. økwshkík ykuøkmx, 2019

37 ykrëòrík rðþu»k fkþëk MLkkíkfkuLku MknkÞ ykãkðklke ÞkusLkk : ylkwmkqr[ík slkòríklkk fkþëk MLkkíkfkuLku MknkÞ ykãkðklke ÞkusLkk Úke økwshkík ykrëòrík fkuãkkuohuþlklku íkçkëe fhðk{kt ykðe Au. yhsëkh fkþëk MLkkíkf nkuþ ylku rmkrlkþh ðfe Lkk nkúk Lke[u «uâõxmk fhíkk nkuþ íkuykulku [kh ð»ko {kxu MxkRÃkuLz ykãkðklke ÞkusLkk Au. «Úk{ ð»kuo ðkš»kf , çkeò ð»kuo , ºkeò ð»kuo , [kuúkk ð»kuo ðkš»kf MxkRÃkuLz ykãkðk{kt ykðu Au. rmkrlkþh ðfe {kxu Ãký MxkRÃkuLzLke ÞkusLkk Au. fkþëk MLkkíkfkuLku ðfe kíklkku Mðíktºk ÄtÄku þy fhðk kulk-mknkþ ykãkðklke ÞkusLkk Au, su ytíkøkoík Yk kulk ylku MknkÞ { e + 12,000 ykãkðk{kt ykðu Au. yk s heíku ylkw. slkòríklkk {urzf rzøkúe {u ðu zkuõxhkulku-hrsmxzo «uâõxþlkhlku kulk/mknkþ ykãkðk{kt ykðu Au. yhsëkhu ÃkkuíkkLkwt Mðíktºk Ëðk¾kLkwt þy fhðklkwt hnu. yu{.ze. yúkðk yu{.yumk.zkuõxhkulku Mðíktºk ÔÞðMkkÞ þy fhðk {kxu Mkhfkh kulk/mknkþ ykãku Au. ÔÞðMkkÞ ûke íkk e{ ÞkusLkk : ykrëòrík rðmíkkhlkk ylkw. slkòríklkk ykuawt ¼ýu k/yäðå[uúke yçþkmk Akuze økþu k (LkkuLk {urxùf) çkuhkusøkkh ÞwðkLkkuLku rðrðä ÔÞðMkkÞ ûke íkk e{ ykãke hkusøkkh {kxu Mkûk{ çklkkððklkk nuíkw MkkÚkuLke ÔÞðMkkÞ ûke íkk e{ ÞkusLkk-fuLÿ ÃkwhMf]ík ÞkusLkk Ãký y{ {kt Au. fr{þlkh e, fwxeh ylku Wãkuøk ¾kíkk {khvíku íkk e{ Mkn WíÃkkËLk fulÿku [k u Au, su{kt rðrðä WãkuøkkuLke íkk e{ yãkkþ Au ylku {krmkf MxkRÃkuLz ykãkðk{kt ykðu Au. økwshkík ykrëòrík rðfkmk fkuãkkuohuþlk ylkwmkqr[ík slkòríkykulkk ykšúkf rðfkmk {kxulke fk{økehe fhu Au. Mknfkhe {tz eyku {khvíku ykrëòríkykulke rðrðä «ð]r kyku suðe fu f]r»k, Wãkuøkku, ÃkþwÃkk Lk, zuhe Wãkuøk, rãkþík{kt Mkøkðz íku{s ykiãkurøkf rðfkmk {kxu rähký ykãkðk{kt ykðu Au. rþrûkík çkuhkusøkkh ÞwðkLkkuLku ÃkuxÙku, økumk, fuhkumkelk/ Vqz rðíkhýlke yuslmke {kxu {kšslk {Lke kulk ykãkðklke ÞkusLkk Ãký y{ {kt Au. LkkLkk ÔÞðMkkÞfkhku {kxu ÄtÄkLkwt MÚk yúkðk ËwfkLk ¾heËðk LkkýkfeÞ kulk/mknkþlke ÞkusLkk nux k¼ ykãkðk{kt ykðu Au. ðlkçktäw fõþký {u k : ðlkçktäwykulkk MkðkOøke rðfkmk {kxu hkßþ Mkhfkh îkhk AkuxkWËuÃkwh ¾kíku ðlkçktäw fõþký {u ku ÞkuSLku ðlkçktäw ÞkusLkk ylðþu Mkn¼køke ðlk ÔÞðMÚkk fkþo { ytíkøkoík 36 {tz eykulku fw + 9 fhkuzlkk k¼ íku{s økkiý ðlk ÃkuËkþ yufºkefhýlke ðu[ký ykðf Ãkuxu fhkuzlkk k¼ 786 økúk{ Ãkt[kÞíkkuLku ykãkðk{kt ykôþk. wshkœ ykrëòrœ rðfk yrär Þ{ 1972 ytœ oœ økwshkík ykrëòrík rðfkmk fkuãkkuohuþlk ( ws.yuõx t ) yuf ðiäkr f fkuãkkouhuþ Au. fkuãkkouhuþ ŒhVÚke Mðhkus khe Þkus k nux rðrðä nuœwyku {kxu +5 k¾ wäe wt k k {kuxk hkus kh, ÄtÄk Wãku {kxu ku rähký Ãkqhwt Ãkkzðk{kt ykðu Au. ykrëòrœ rðmœkh k {kuxk¼k k Ãkrhðkhku ku ykšúkf WÃkkso ku kuœ ÃkþwÃkk Au. hksþ k ykrëòrœ rðmœkh r ðkþ k AqxkAðkÞk rðmœkh{kt ð Œk ykrëòrœ fwxwtƒku u ËwÄk k Ãkþw { e hnu Œu nuœwúke hksþ e 1500 Úke ðäw {rn kyku u ykðhe R AqxkAðkÞk rðmœkh{kt hnuœk ÃkþwÃkk fku u ƒu ËwÄk k Ãkþw WÃkhktŒ ylþ kä nkþ ytœ oœ ðk ýku e fex, fux xùkl Ãkkuxouþ, Ãkþw khðkh, Ãkþw ¾kýËký ŒÚkk k¼kúkeoyku u Œk e{ wrðäkyku ykãkðk{kt ykðu Au.y w qr[œ s òrœ k kufku ÃkkuŒk k WíÃkkËfku/ÃkuËkþku wt ðu[ký k{klþœ: ÃkhtÃkhk Œ heœu y u MÚkkr f kufkuyu ffe fþko {wsƒ k rëð ku{kt ònuh {k kou{kt ƒu e u fhœk nkuþ Au. Œuyku e ƒ e ykšúkf ÃkrhrMÚkrík u fkhýu þuz fu Ëwfk suðwt Q¼wt fhe þfœk Úke y u Ëqh ËqhÚke ykðœk ykrëðk eyku ÃkkuŒkLkku {k ðu[ðk khw fkur [kuff søþk nkuðk u fkhýu hmœk WÃkh ðkn ku e yðh-sðh ðå[u ƒkhu{k ƒu e u ðu[ký fhe u ykðf {u ðœk nkuþ Au. suúke ykrëòrœ rðmœkh{kt ½ ð Œe ÄhkðŒk swëkt swëkt 10 MÚk kuyu nkx þy fhðk {kxu fw k¾ e sku ðkr fhke Au. ËrhÞkR {kae{khe nkþ Þkus k : ykrëòrœ rðmœkh{kt ËrhÞkR {kae{khe e fwþ Œk ÄhkðŒk 11 ¼k Ëku k sqúk u rvrþt ƒkux, ux y u rhfrht nkþ e Þkus k Úkfe Ãk ¼h ÚkR þfu y u khe yuðe f{kýe fhe Wãku knr f ƒ e þfu Œu {kxu MCDC e yk 11 ¼k Ëku {kxu ku y u nkþ Œu{s ¼k Ëku u Ãk ¼h fhðk {kxu ËrhÞkR {kae{khe nkþ Þkus k nux k¾ e sku ðkr fhke Au. yk{, MkhfkhLke «kuímkknf Lkeríkyku- ÞkusLkkykuLkk fkhýu hkßþlkk ík{k{ ykrëðkmke rðmíkkhkulkk kufku ykšúkf Wíf»ko MkkÄe þõþk Au ylku økwshkíklke ¼ÔÞ rðfkmkþkºkk{kt Mkn¼køke çklþk Au. økwshkík ykuøkmx, 2019

38 ð {nkuí ð hkßþ k 19{k ktmf]rœf ð szuïh ð wt kufkãkoý fhœk {wïþ{tºke e y{ëkðkë{kt hkßþfûkk k 70{k ð {nkuí ðlke Wsðýe ÃkÞkoðhý k tœw kúku Mxu uƒ zuð Ãk{uLx {kxu yuf ÔÞrõŒyuf ð]ûk ku tfõãk wshkœ kfkh fhþu - {wïþ{tºke e ð]ûkku e {k ð {ks Ãkh eäe y h nkuþ Au. {k ðsð «íþûk-ãkhkuûk heœu ð ku Ãkh r ¼oh Au. yks k Þw {kt ykþwðourëf, yu kuãkurúkf, nkur{þkuãkurúkf Œu{s ƒkþku{uxef Ëðkyku ƒ kððk{kt ð]ûkku, ðu k, ð MÃkrŒ kt {q, Ãkk, Vq WÃkÞku e ÚkkÞ Au. yk{ fneyu Œku ð]ûkku k fkhýu ÃkÞkoðhý e {]rø ðäu Au y u ø kuƒ ðkuš{, «Ëq»ký e {MÞk r Þtºký{kt ykðu Au. ¼khŒ e tmf]rœ{kt ð]ûkku wt y uhwt {n ð hìkwt Au. ŒuÚke wshkœ hfkhu hkßþ{kt ktmf]rœf ð ku e h[ k fhe u hkßþ{kt ð]ûkkhkuãký u «kuí kn ykãkðk e ÃkhtÃkhk þy fhe. hkßþ{kt ð»ko 2004Úke ktmf]rœf ð ƒ kððk{kt ykðu Au. yk ÃkhtÃkhk u yk ÄÃkkðŒkt 70{k ð {nkuí ð r r{ ku {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu ŒksuŒh{kt y{ëkðkë k ykuzð{kt szuïh ð wt kufkãkoý fþowt nœwt. y{ëkðkë{kt Q¼wt ÚkÞu wt szuïh ð 8.55 nuõxh{kt r {koý ÚkÞwt Au. yk «t u {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu ÃkÞkoðhý e ðirïf {MÞk k WÃkkÞ y u úe -õ e Mxu uƒ zuð Ãk{uLx {kxu ð]ûk-ð WAuh {Þ e {k Au Œuðku MÃkü {Œ ÔÞõŒ fþkou Au. Œu{ýu ÃkÞkoðhý k sœ tœw kúku wshkœ u rðfk wt hku {kuzu ƒ kððk yuf ÔÞrõŒ - yuf ð]ûk ku tfõãk kfkh fhðk Ãký yknðk fþowt Au. yk të¼o{kt Œu{ýu rsõ k-œk wfk y u úk{ fûkkyu ð]ûk ðkðuœh- WAuh e ŒtËwhMŒ MÃkÄko ÚkkÞ y u úe fðh ðäu Œuðe rn{kþœ Ãký fhe nœe. ð rð¼k u hkßþ{kt ½ ð]ûkkhkuãký{kt s ¼k eëkhe «urhœ fhe rðrðä MÚk kuyu 18 sux kt ktmf]rœf ð r {koý fþko Au. yksu kufkšãkœ ÚkÞu wt szuïh ð yu þ]t¾ k wt 19{tw ktmf]rœf ð Au. e rðsþ¼ke YÃkkýeyu rþð WÃkk k k Ãkrðºk kðý {k {kt r {koý ÚkÞu wt yk szuïh ð r {ulx fkurl x k st ðå[u nrhþk k ð]ûkku Úkfe y{]œ {k þwø «kýðkþw Ãkqhku Ãkkzþu Œu{ W{uÞowt nœwt. Œu{ýu fìkwt nœwt fu {wÿ{túk ðu kyu ef u k rð»k wt su{ ¼ ðk þtfhu Ãkk fhe u ÄhŒe u y{]œ ykãþwt Œu{ yk szuïh ð Ãký ykiãkur f þnuhe «Ëq»ký ðå[u þwø nðk wt y{]œ ykãk khwt ƒ þu. {wïþ{tºke eyu ðäw{kt sýkôþwt nœwt fu, yksu ÃkÞkoðhý e {MÞk ðäe Au íþkhu sku ð]ûkku nª ðkðeyu Œku yk k{e ÃkuZeyku ykãký u {kv nª fhu. ð]ûkku net ðkðeyu Œku ful h suðk ¼Þk f hku ku kufku u ¼hzku uþu. Œu{ýu sýkôþwt fu, Sð{kt rþð, Akuz{kt hýakuz y u ÃkeÃk k{kt Ãkqhw»kku k{ yu ykãkýk tmfkh Au. yuf ÔÞrõŒ yuf ð]ûk ðkðþu Œku fhkuzku ð]ûkku ðkððk wt yr¼þk V ƒ kðe þfeþwt. y{ëkðkëu r{þ r{r Þ xùe nkúk ÄÞowt Au. hkßþ k rþûký rð¼k u yuf ƒk - yuf ð]ûk ku tfõãk fþkou Au Œu ykðfkhëkþf Au, Œu{ Œu{ýu W{uÞowt nœwt. yk «t u {wïþ{tºke eyu úe wshkœ {kuƒkr yurã fuþ kul[ fhe nœe su k îkhk Ëhuf sý ÃkkuŒk e Sf e ohe y u Œu{kt WÃk çä hkuãkkyku e òýfkhe {u ðe þfþu. ð {tºke e ýãkœ n ð kðkyu sýkôþwt nœwt fu, 70{k ð {nkuí ð k ¼k YÃku 19{wt ktmf]rœf ð szuïh ð ykfkh ÃkkBÞwt Au. yk ð WAuh- tðäo «ð]r k u ðu ðk ƒ kðþu. ]n hkßþ{tºke e «ËeÃk n òzuòyu sýkôþw t nœw t fu, yk szuïh ð YrÃkÞk + 10 fhkuz k ¾[o u r {koý ÃkkBÞw t Au. ßÞkt Þku {kxu e wrðäk, ðku f xù uf, sku xù uf suðe wrðäkyku yk Ãkk k rðmœkh k kufku {kxu { kuhts e wrðäk Ãkqhe Ãkkzþu. yk «t u kuf¼k eëkheúke ð]ûkku ðkððk{kt Wíf]ü Þku Ëk ykãk kh ÔÞrõŒrðþu»kku u ð ÃktrzŒ ÃkwhMfkh, k{krsf ð efhý{kt Mð«urhŒ fkþo fh kh ÔÞrõŒ- tmúkkyku u ð WÃks e hf{ ŒÚkk ðkðuœh fãkký k k¼ {kxu Œk wfk økwshkík ykuøkmx, 2019

39 Ãkt[kÞŒku y u úk{ð fãkký k k¼ {kxu hãkt[ eyku u ð WÃks e hf{ yãkke nœe. yk «t u ð hkßþ {tºke e h{ý¼ke Ãkkxfh, {uþh e{œe rƒs ƒu Ãkxu, Äkhk ÇÞku ðo e s Ëeþ¼kE Ãkt[k, ðõ ¼¼kE fkfzeþk, ƒkƒw¼kr su. Ãkxu, «ËeÃk¼kE Ãkh{kh, hkfuþ þkn, whuþ¼kr Ãkxu, ð rð¼k k Wå[ yräfkheyku y u hs ku WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt. hkßþ{kt 70{k ðlk {nkuímkðlke WíMkknÃkqðof Wsðýe fhðk{kt ykðe níke. hkßþlkk rðrðä rsõ k{kt {tºke eyku íkúkk çkkuzorlkøk{lkk [uh{ulk eykulkk yæþûkmúkklku ðlk{nkuímkð ytíkøkoík ð]ûkkhkuãký, ð]ûkhúk «MÚkkLk MkrníkLkk fkþo {ku ÞkuòÞk níkk. su ytíkøkoík ¼kð hlkk ƒwzýk k{u rþûký {tºke e ¼qÃkuLÿ n [wzk {k, ƒkuxkë{kt Qsko {tºke e kih¼¼kr Ãkxu, ŒkÃkeLkk ku Z ¾kŒu ð {tºke e ýãkœ n ð kðk, ƒ k fktxk k ze k Œk wfk k xuxkuzk ¾kŒu k{krsf LÞkÞ y u yräfkheœk {tºke e Rïh¼kR Ãkh{kh, whulÿ h rsõ k{kt Ãkkýe ÃkwhðXk {tºke e fwtðhs¼kr ƒkð eþk, ÃkkuhƒtËh{kt «ðk y u {ímþkuãku {tºke e sðknh¼kr [kðzk, whœ{kt {nwðk Œk wfk k Œh kze ¾kŒu ]n hkßþ {tºke e «ËeÃk n òzuò, ËknkuË rsõ k{kt úk{ øk]nr {koý, úk{rðfk, ÃkþwÃkk, ki tðäo k hksþfûkk k {tºke e ƒ[w¼kr ¾kƒz, Ãkt[{nk rsõ k{kt f]r»k(hkßþfûkk), Ãkt[kÞŒ, ÃkÞkoðhý (MðŒtºk nðk ku) hkßþ{tºke e sþÿúk n Ãkh{kh, fåa{kt k{krsf y u þiûkrýf ÃkAkŒ ð kou k fõþký y u «ðk hksþ{tºke e ðk ý¼ke ykrnh, ð kz{kt Ãkkhze k MðkæÞkÞ {tz ¾kŒu ð y u ykrëòrœ hkßþ {tºke e h{ý k Ãkkxfhu WÃkÂMÚkík hne ðlk {nkuímkðlkku «kht¼ fhkôþku níkku. kþƒ {wïþ {tºke e erœ ¼kE Ãkxu u Œ k ýk ykxtmko fkì us{kt ð]ûkkhkuãký fhe u {nu kýk rsõ k k 70{k ð {nkuí ð ku «kht¼ fhôþku nœku. yk «Mktøku e erœ ¼kR Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu ø kuƒ ðkìš{ e ÃkrhrMÚkrŒ {kxu ð]ûkku wt ðkðuœh y u Œu wt sœ fhðwt ykãkýk ki e Mkk{krsf Vhs Au. hkßþ{kt ð]ûkku e e[œk{kt {nu kýk rsõ k Wå[ {u Au su ykãkýk ki k {kxu kihð e ðkœ nkuðk wt sýkôþwt nœwt. kþƒ {wïþ{tºke eyu sýkôþwt fu yksu f iþk k {w þeyu þy fhu ku ð {nkuí ð k{krsf yr¼þk ƒ e økþwt Au. wshkœu Œu wt uœ]íð eäwt Au. ð ð {nkuí ð ðlk ÃktrzŒ ÃkwhMfkh yulkkþík k{krsf ð efhý y u WAuh ûkuºku ucœ{ fk{ ehe fh khkyku u ÃkwhMfkh ykãke {wïþ {tºke e îkhk L{kr Œ fhðk{kt ykôþk nœk. su{kt hksfkux k e rðsþ¼ke zkuƒheþk, yhðõ e rsõ k k {k Ãkwh k e rë uþ[tÿ WÃkkæÞkÞ, kðhfwtz k k ½ku½k k{ k e rë w¼kr ¾w{kýLku hkufz ÃkwhMfkh ð ÃktrzŒ ÃkwhMfkh yãkkþk nœk. yk WÃkhktŒ hkßþ k ð efhý ûkuºku ¼khŒ yk heœu {kuxe tïþk{kt hkuãkkyku wt ðkðuœh fhe Œu wt sœ fh kh ÃkÞkoðhý «u{eyku u Ãký «kuí krnœ fhkþk nœk yºku WÕ u¾ eþ Au fu yk «fkh wt «kuí kn hkßþ{kt «Úk{ðkh yãkkr hìkwt Au. ¼Y[ rsõ k k SŒk e k e whuþ¼kr Ãkxu, rzþkë Sf k fx k k e ¼e¾k¼kE Ãkxu, whœ rsõ k k ô{h k e { nh¼ke Ãkxu, ƒ k fktxk rsõ k k hk{ãkwhk ðz k k e rë uþ¼ke Ëu ke, ð khe rsõ k k fhsý k{ k e {nulÿ¼ke Ãkxu, Ãkt[{nk rsõ k k e «ðeý¼kr Ãkxu, ƒkuxkë k e rðsþ¼ke Exk eþklku {wïþ{tºke eyu L{k Ãkºk ykãke «kuí krnœ fþko nœk. yk s heœu y{hu e rsõ k k nhef]»ý [uhexuƒ xùmx y u Äku rfþk VkWLzuþ u yuf k¾ ð]ûkku ðkôþkt Au eh- ku{ kúk k u[h e ÞwØ [uhexuƒ xùmx 33,750 ¼kð h k su h k e ÄeY¼kE hðiþkyu 26 nòh ð]ûkku ðkôþkt Au. Ãkèe ðkðuœh fhlkkh ykx Œk wfk Ãkt[kÞŒ u YrÃkÞk 2.5 fhkuz k k¼ yãkkþk nœk. úk{ð {kxu ð sux k hãkt[ eyku u + 37 k¾ k k¼ yãkkþk nœk. Œ k ýk{kt Dy. CM îkhk ð {nkuí ð ku «kht¼ økwshkík ykuøkmx, 2019 {nkuí ð e Wsðýe yksu 70{k kuãkk Ãkh Ãknkut[e Au. íku{s ð]ûkku e ò ðýe y u hûký yt u kufku{kt ò ]rœ ykðe Au. hkßþ{kt e kuœhe ÍzÃk¼uh ðäu Œu nuíkw h hfkhu ð]ûk ¾uŒe Þkus k y{ {kt {qfe Au. su ytœ oœ {nu kýk rsõ k{kt rðrðä [kh úk{ Ãkt[kÞŒku u +15,29,250 k [uf yu kþœ fhðk{kt ykôþk nœk. yk «t u, Äkhk ÇÞ e fhþ ¼kR ku tfe, y úýe ku{¼kr {kuëe, rsõ k y úýe erœ ¼kR Ãkxu, rnœ rsõ k k yräfkheyku - ÃkËkrÄfkheyku WÃkrMÚkŒ hìkk nœk.

40 yks zu{ ¾kíku yçkolk VkuhuMx Lkwt rlk{koý SðÚke rþð y u Akuz{kt hýakuz sku khk e ykãkýe tmf]rœ Au. ¼khŒeÞ tmf]rœ «f]rœ e Ãkqò fh khe Au. nrhþk k ð Úkfe kðý {rn k{k yk Ãkrðºk fkþo îkhk {k ð òœ k fõþký {kxu fkþo ÚkÞtw Au,Œu Au hksfkux{kt ƒu k¾ ð]ûkku kt ðkðuœh wt. yk ƒu k¾ ð]ûkku wt ðkðuœh hfkh y u k{krsf tmúkkyku k nfkhúke tãkòk fhðk{kt ykôþwt. yk kúku, hksfkux u y uf rðfk ûke «kusuõx e ¼ux ykãk kh {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe u hksfkuxðk eykuyu Ãký yƒo VkuhuMx k r {koý k tfõãk y u Œu u ÃkrhÃkqýo fhðk k r Þ ykþkus Úke ŒksuŒh{kt Œu{ k sl{ rë e r ^x yãkoý fhe nœe. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ð]ûkkhkuãký îkhk yk ðk «fõãk ku «kht¼ fhkðœk sýkôþwt nœwt fu wshkœ{kt yk ð»kou ð {nkuí ð Ëhr{Þk 10 fhkuz ð]ûkku wt ðkðuœh Úkþu. Akuz{kt hýakuz yu { ú wshkœ{kt kfkh ÚkR hìkwt Au. úe ð Úkfe hksfkux þnuh Ãký «Ëq»ký{wõŒ ylku MðåA nðk{k ÞwõŒ ƒ þu. hksfkux{kt «f]rœ e ò ðýe wt yëfuyt fkþo ÚkR hìktw Au. hksfkux {nk hãkkr fk îkhk yks Ëe k Ãkrï{fktXu, rfþk ki-þk k k{u ykðu r ú ƒuõx nuœw e 47 yufh Ãkife e ¾wÕ e s{e {kt fwëhœe ¼k ku u rð[r Œ fþko rð k MÚkkr f ¼ki kur f rmúkrœ Œu{s rãkþœ rð uhu e y wfq Œk ÄhkðŒk swëe swëe 18 Úke 22 òœ k ytëksu e ƒnwð»kkoþw à klxt Œu{s yuf ykþwðuorëf Wãk ƒ kððk{kt ykðe hìkku Au. þnuh{kt fw ƒu k¾ ð]ûkku ðkððk ku y u WAuhðk wt ûþ Au Œu{kt þnuh k Œ{k{ kufku y u k{krsf tmúkk k nkuæuëkhku k nfkhúke 1.77 k¾ ð]ûkku ððke [qõþkt Au, y u {wïþ{tºke e k sl{rë u ƒu k¾ rðfkmk rðþu»k ð]ûkku ku ûþktf ÃkrhÃkqýo ÚkÞku Au. yk yð hu kiyu úe à u yúkkoœ þnuh{kt nrhþk e soðk k þãkúk Ãký eäk nœk. yk yƒo VkuhuMx{kt 47 yufh{kt fw 18 ç kuf h[ðk{kt ykðþu y u rðrðä tmúkkyku u Œu Vk ðe Œu{kt ½r c ð]ûkkhkuãký Úkþu. {wïþ {tºke eyu hksfkux {nk hãkkr fk u yr¼ të ÃkkXðe fìkwt nœwt fu, ø kuƒ ðku { k{u Ãkzfkh Íe e ð]ûkku tw sœ ÚkR hìkw Au. hksfkux þnuh u nrhþk tw ƒ kððk úe ð ƒ kððk{kt ykðe hìktw Au. yk ¼ux Úkfe { u {khku sl{rë ÞkË hnuþu fu, hksfkux{kt yuf ykëþo ð «ò {kxu Q¼tw Úkðk wt Au. rðfk e kúku ÃkÞkoðhý wt sœ fhðk wt fk{ hksfkux{kt ÚkR hìktw Au. {wïþ{tºke eyu hksfkux{kt ÃkÞkoðhý wt sœ íkúkk ð]ûkku ku WAuh fh khk ÃkÞkoðhý «u{eyku ku yk¼kh ÔÞfŒ fþkou. yk kúku, økwshkík ykuøkmx, 2019 {wïþ {tºke eyu rh solx hksfkux ÃkwMŒf wt rð{ku[ fþow nœwt. ð {tºke e ýãkœ n ð kðkyu sýkôþwt nœwt fu, ÃkÞkoðhý e whûkk y u ø kuƒ ðku { k{u zœ yu yks k rðï e ykð~þõíkk Au. «k[e ¼khŒeÞ tmf]rœ{kt ð]ûk ku {rn{k Au Œu{ Ãký W{uÞow nœwt. yk kúku, Œu{ýu { ú wshkœ{kt 10 fhkuz ð]ûkku kt ðkðuœh k {wïþ{tºke e k tfõãk u ðäkôþku nœku. yºku yu WÕ u¾ eþ Au fu MÚk y u s k t { y u nhðk Vhðk k MÚk y u hksfkux e SðkËkuhe {k yks zu{ rðmœkh k «kf]ríkf ¾ku u ykðœk ÞkÞkðh Ãkûkeyku u hu Mx -rƒú z MÚk y u Vqz { e hnu Œu «fkh kt ð]ûkku wt ðkðuœh fhðk{kt ykðþu y u Œu{kt W{uhku ÚkkÞ y u hksfkux e ý k ÃkÞkoðhýeÞ ûkuºku rðþu»kúke ÚkkÞ Œuðk «Þk fhðk{kt ykðþu. yk rðmœkh e xkuãkku úkve æþk u hk¾e yk søþk{kt yktœrhf hmœkyku rð uhu ƒ kðe Sf k ¼rð»Þ{kt yktœrhf ¼k ku Ãký nhðk Vhðk {kxu wt {kæþ{ ƒ e hnuþu. yk{kt søþkyku u y wyãk k kt {kuxkt 7 MÚk kuyu s t[þ e fk{ ehe e y{ ðkhe ÚkR Au. yk rðmœkh{kt ykð khk nu kýe {kxu ƒuxf ÔÞðMÚkk k YÃk{kt Sƒku Œu{s rðnt kð kuf {kxu ƒu ðku[ xkðh Ãký ƒ ðk sr hìkk Au. yk søþk{kt ðkðuœh Úk kh ð]ûkku k WAuh, rðfk y u ò ðýe {kxu rƒ Ãkeðk kþf Ãkkýe ku WÃkÞku fhðk{kt ykðþu. yk{ yk Wãk yu hksfkuxðk eyku {kxu ÃkÞox k ðk s MÚk Œhefu qœ ¼ux ƒ e hnuþu. yk «t u Äkhk ÇÞ ðo e ku ðë¼kr Ãkxu, k¾k¼kr k rxþk, yh ðë¼kr hiþkýe, {uþh e{œe ƒe kƒu yk[kþo rnœ k {nk w¼kðku WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt.

41 t t rðfkmk rðþu»k rëôþktøk çkk fku MkkÚku sl{rëlk {Lkkðíkk {wïþ{tºke e «u{lkk Ãkxkhk hkßþ k Ëhuf k rhfku w t ykí{ L{k s ðkþ Œu {níð e ƒkƒœ Au. ÔÞrõŒ sl{úke fu ykfrm{f fkhýku h þkrhhef heœu yþõœ ƒ e y nkþ e k ýe y w¼ðu Œku Œu { ú {ks {kxu [Œk YÃk ƒkƒœ Au. wshkœ k Ãk kuœk Ãkwºk y u Ëuþ k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëeyu ykðk {k r f - þkherhf y nkþ kufku u {k ðk[f rëôþkt k{ ykãke L{k ykãþw Au, íþkhu hkßþ hfkh Ãký rëôþkt ƒktäðku u rðrðä heœu {ËËYÃk ƒ ðk Œu{s rðfk k k{klþ «ðkn{kt kððk ŒŒ «ÞíLkþe hne Au. hkßþ k tðuë þe {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu rëôþkt ku {kxu y uf {níð e Þkus kyku y{ {kt {qfe Au. rëôþkt ¼kR - ƒnu ku ku Ãký { úœþk rðfk ÚkkÞ Œu {kxu hkßþ e hfkh ŒŒ «ÞJþe hne Au. rëôþkt ƒk fku e ðå[u ÃkkuŒk ku sl{rë { kðe u {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu k{krsf W khëkrþíð, tðuë k y u k{krsf uðk k ðk e{kr[öku «MÚkkrÃkŒ fþko Au. wshkœ hfkhu k{krsf uðk {kxu yuf rðþu»k yr¼þk WÃkkzâw t Au. rëôþkt ku k {kºk kä ku {kxu s YrÃkÞk 50 fhkuz k Vtz e sku ðke fhðk{kt ykðe Au. rëôþkt ku k Sð {kt wýkí{f ÃkrhðŒo ykðu y u Œu{ ku ðkot e rðfk ÚkkÞ, Œu {kxu k{krsf tmúkkyku k nþku Úke hksþ hfkh îkhk Ãkrhýk{ ûke fk{ ehe fhðk{kt ykðe hne Au yu{ {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu sýkôþw t nœw t. su {ks{kt rëôþkt ku «íþu tðuë k nkuþ Œu {ks tmfkhe ýkœku «Úk{ fex ykãke u «kht¼ fhkôþku nœku. {wïþ{tºke e k nmœu rëôþkt Úke. wshkœ hfkh kufku e ¼k eëkhe Úkfe tmfkhe {ks k r {koý {kxu k¼kúkeoyku u rðrðä kä nkþ yãkoý fhðk{kt ykðe nœe. hksfkux Ãký fk{ fhe hne Au. hksfkux ðneðxeœtºk k «u{ k Ãkxkhk k «kusuõx u f ufxh îkhk 1 fhkuz 11 k¾ ku [uf Ãký {wïþ{tºke hknœ r rä Vtz{kt yãkoý {k ð uðk ku «kusuõx sýkðe {wïþ{tºke eyu rsõ k ðneðxeœtºk u yr¼ të fhðk{kt ykôþku nœku. {wïþ{tºke eyu wow (wisdom on wheels) ykãþkt nœkt. hksþ hfkh e kúku- kúku rsõ kyku w t Œtºk y u Œu k k k «kusuõx ku k¼kúkeo ƒk fku k Ãkrhðkh k Sð -fð u hsw fhœk ÃkwMŒf w yuf{ku Ãký tðuë þe Au, Œu{ sýkðe «u{ ku Ãkxkhku «fõãk nuð y u rð{ku[ fþw O nœw t. yk fkþo {{kt {ks whûkk rð¼k y u ylþ hfkhe nuð kux ðå[u w t ytœh Ëqh fhþu Œuðku rðïk Œu{ýu ËþkoÔÞku nœku. f[uheyku k k{krsf uðk k Œu{s ykhkuøþ uðk k fw 1500 sl{òœ ƒnuhkt {q t kt ƒk fku ƒku Œkt y u kt¼ Œkt ÚkkÞ Œu {kxu e hkßþ k¼kúkeoyku u rðrðä nkþ y u fex w t rðœhý fhðk{kt ykôþw t nœw t. hfkh e fkurf eþh RBà klx khðkh Þkus k nux Sð {kt «Úk{ 𾜠yk «t u Ãke.ze.Þw. nkurmãkx îkhk {kœk y u ƒk f u L{k Ãkqýo ƒku Œkt ÚkÞu k hksfkux rsõ k kt ƒk fku u «ŒefYÃk [kuf ux w t ƒkuõ sl{rë u ðkœkðhý{kt uðkyku { e hnu Œu {kxu 1000 zuí ftã kþlx tmúkk k ¼ux ykãke {wïþ{tºke eyu tðuë k ÔÞõŒ fhe nœe. s Ëý e Ãkkt[ ð»ko e {k oëþo {wsƒ Sð kt «Úk{ 1000 rëð ytœ oœ wrðäk «kusufx ƒë Äw {nuþ¼kr Œkr Þk k{ e ƒk kyu Œu e {kœk nuœ ƒu kúku Mxus {wïþ{tºke eyu r rð nkurmãkx e xe{ u L{krLkŒ fhe nœe. f uõxh e Ãkh ykðe u ÃkkuŒk e së e wt «Úk{ ðkfþ {wïþ{tºke e {ûk ƒku e u zkì. hknw wókyu fkþo { e YÃkhu¾k ykãke rsõ k{kt þy ÚkÞu k yk k{krsf sl{rëð e þw¼fk{ kyku ykãke nœe, y u ÃkkuŒk k Sð e ÄLÞ ûký uðk k ðk «fõãkku kufku u WÃkÞku e ƒ þu Œu{ sýkôþw t nœw t. {wïþ{tºke e kúku rðœkðe nœe. yk «t u {uþh e{œe ƒe kƒu yk[kþo, Äkhk ÇÞ e ku ðë¼kr hksfkux rsõ k ðneðxeœtºk y u y u RrLzÞ Þt økúqãk îkhk Ãkxu, e yh ðë¼kr hiþkýe, e k¾k¼kr k rxþk, e f{ uþ¼kr syrhþkœ{të kufku u rðrðä WÃkÞku e [esðmœwyku { e hnu y u ËkŒkyku {ehkýe, e erœ ¼kR ¼khîks, e hksw¼kr Äú wð Œu{s {ks whûkk ykðe ðmœwyku ykãke þfu Œu {kxu f ufxh f[uhe ¾kŒu þy fhðk{kt ykðu k rð¼k y u { kurðf kt tmúkkyku k «rœr räyku y u ƒk fku {kuxe «u{ k Ãkxkhk e {k ðœk e uðk ku Ãký {wïþ{tºke eyu Ëk {kt MðÞt tïþk{k WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt. økwshkík ykuøkmx, 2019

42 rðfkmk rðþu»k ðnk e Ëefhe Þkus k ku «kht¼ {rn kykuyu Œ{k{ ûkuºk{kt Œu{ wt Þku Ëk ykãke Œu{ e yk ðe yku ¾ Q¼e fhe Au. {rn kyku{kt ò ]rœ ykððk e kúku {ks e Ëefheykuyu Wå[ yçþk ŒhV Œu{ wt æþk furlÿík fþowt Au. yðfkþe VhÚke R {rn kyku ilþ{kt Ãký skuzkr Ëuþ uðk{kt Vhs ƒòðe hne Au. Ëefhe Ônk ku ËrhÞku Au. Ëefheyku yçþk fhe ÔÞð kþ, kufhe y u {ks{kt Œu{ k Ãk Ãkh Q¼k hnuðk {kxu ûk{ ƒ e Au. {rn kyku {kxu hfkh ¾qƒ s tðuë þe nkuðk e kúku {rn k ûke rðrðä Þkus kyku y{ {kt {qfe Au. {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ŒksuŒh{kt ÃkkuŒk k sl{rë u hksþ e Ëefheyku u Ônk e Ëefhe Þkus k yãkoý fhe nœe. hkßþ hfkh e Ônk e Ëefhe Þkus k ku hkßþôþkãke «kht¼ hksfkuxúke fhkðœkt {wïþ{tºke eyu sýkôþwt fu hksþ¼h{kt «ðœoœk y {k e-ãkwy»k «{ký u tœwr Œ fhðk y u Ëefheyku ku sl{ëh ðäkhðk e - ðäkððk e hksþ hfkh e {nuåak Ônk e Ëefhe Þkus k MðYÃku kfkh Ãkk{e Au. yk Þkus k {kxu [k w ð»ko k ƒsux{kt fhkuz e sku ðkr fhðk{kt ykðe Au. hksþ{kt sl{ uœe Ëhuf Ëefhe u Ônk e Ëefhe e yk Þkus k ytœ oœ [kuúkk Äkuhý{kt «ðuþ {Þu + 4 nòh, ð{k Äkuhý{kt «ðuþ {Þu + 6 nòh y u 18{k ð»kou Wå[ yçþk y u ø {kxu + 1 k¾ e nkþ hksþ hfkh îkhk yãkkþu. hksþ{kt yðœhœe «íþuf Ëefhe k yðœhý u k rhfku ðäkðu, yuðku y whkuä fhœkt {wïþ{tºke eyu ðäw{kt sýkôþwt nœwt fu, e¼úqý níþk fkur Ãký tsku ku{kt hksþ hfkh [ kðþu nª. {wïþ{tºke e k sl{rëð r r{ ku rsõ k ðneðxeœtºk y u hksfkux {nk hãkkr fk îkhk Ä{ouLÿ ns fku us k «kt ý{kt {u k uðk uœw fkþo { Ãký Þkusðk{kt ykôþku nœku. hfkhe Œtºk u tðuë þe y u «òr¼{w¾ ƒ kððk hksþ hfkh frxƒø Ëefhe kusl{ëh ðäkhe e-ãkwhw»k w t sirðf tœw ò ððk hfkh Œ{k{ «ÞíLkku fhþu. {wïþ{tºke eyu yk «t u fìkwt nœwt fu, yk uðk uœw ku nuœw - k[ku [qfe òþ, ¾kuxku ¾kxe òþ yu Au. syrhþkœ{të k¼kúkeoyku u Ä k ¾kðk Ãkzu, nkþ nkúkku-nkúk { u yu {kxu wshkœ hfkh ku yk {n ð ku s rnœ fkþo { Au. økwshkík ykuøkmx, 2019 k rhfku e uðk fhðk ku yk {kufku ykãkðk {kxu Œu{ýu hksþ e s Œk ku k[k ËÞÚke Éý Mðefkh fþkou nœku. {wïþ{tºke e k nmœu «Œef MðYÃk 63 k¼kúkeoyku u yk uðk uœw {u k fubãk{kt rðrðä Þkus kyku k k¼ku yãkoý fhkþk nœk. {wïþ{tºke eyu ðäw{kt sýkôþwt nœwt fu, hksþ hfkhu rðäðk ÃkuLþ nkþ + 750{ktÚke 1250 fhe Au. y u rðäðk ƒnu wt tœk 18 ð»ko e ðþ wt ÚkkÞ ÃkAe ƒtä ÚkR sœe rðäðk nkþ ku r Þ{ hë fhe rðäðk nkþ yksð fhe ykãke Au. Ëuþ k kýk«äk Œhefu yuf {rn k Ãkh ¼hku ku {qfðk ƒë Œu{ýu ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe e hkn k fhe nœe. y u {rn k fõþký e fulÿ y u hksþ hfkh e fõþkýfkhe Þkus kyku e Aýkðx fhe nœe. yk {u k uðk uœw fkþo { {kt 3100 sux k k¼kúkeoyku u {wïþ{tºke e ŒÚkk ylþ {nk w¼kðku k nmœu fhkuz k k¼ku nkúkkunkúk yu kþœ fhðk{kt ykôþk nœk. hkßþ k {rn k ƒk fõþký {tºke e ýãkœ¼kr ð kðkyu ðnk e Ëefhe Þkus k k þw¼kht¼ ƒë { ú hkßþ e Ëefheyku ðœe {wïþ{tºke e ku yk¼kh {klþku nœku ŒÚkk yk Þkus k {rn k fõþký ûkuºku e{kr[öyãk Ãkwhðkh Úkþu yuðe yãkuûkk Œu{ýu ÔÞfŒ fhe nœe. Äkhk ÇÞku ðo e k¾k¼kr k rxþk, yh ðë¼kr hiþkýe ŒÚkk ku ðë¼kr Ãkxu, r[ð e r{ Ë Œkuhðýu, {uþh e çkelkkçkulk yk[kþo, fr{þ h e çktakrlkrä ÃkkLke, e{œe yts eƒu YÃkkýe, Ãkku e fr{þlkh e { kus y úðk, f ufxh zkì. hknw wók, {nk hãkkr fk k yräfkheyku, {kuxe tïþk{kt k¼kúkeoyku yk ðu kyu WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt.

43 rlkýoþ ¾uzqŒku u ðkðýe {kxu rðrðä Þkus k{ktúke Ãkkýe yãkkþu hkßþ{kt su rðmœkhku{kt ykuaku ðh kë ÚkÞku Au Œu rðmœkh k ¾uzqŒku ku Ãkkf ƒ[kððk y u ðkðýe fhðk {kxu ws k{- wv k{ Þkus k, ki e Þkus k{kt {oëk wt Ãkkýe y u fzkýk Þkus k{ktúke {ne f{klz k rðmœkhku{kt yuf Ãkký Ãkkýe ykãkðk ku hkßþ hfkhu r ýoþ fþkou Au. kþƒ {wïþ {tºke e LkeríkLk¼kR Ãkxu u sýkôþwt níkwt fu, {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k yæþûkmúkk u { u e hkßþ {tºke{tz e ƒuxf{kt ¾uzqŒku k rnœ {kxu yk {n ð ku r ýoþ fhkþku Au. su k Ãkrhýk{u ¾uzqŒku u [kr e wrðäk WÃk çä Úkþu y u Ãkþwyku u Ãkeðk k Ãkkýe e wrðäk ðäw WÃk çä Úkþu. W kh wshkœ, kihküù y u {æþ- Ërûký wshkœ k rðmœkh{ktúke Äkhk ÇÞku-¾uzqŒ yk uðk ku e { u hsqykœku u Ãkrhýk{u yk r ýoþ fhkþku Au. su{kt W kh wshkœ k su rðmœkhku{kt ykuaku ðh kë ÚkÞku Au, Œu rðmœkh kt 400 Úke ðäw Œ kðku fu su {oëk ÃkkRÃk kr Úke skuzkþu kt Au Œu Œ kðku {oëk k ehúke ¼hðk{kt ykðþu. Œu s heœu kihküù rðmœkh{kt Ãký su rðmœkhku{kt [kr {kxu Ãkkýe e syrhþkœ Au Œu rðmœkhku{kt Ãký {oëk k eh Ãk BÃk fhe u Ãkqhkt Ãkkzðk{kt ykðþu. yu s heœu {æþ wshkœ k rðmœkhku{kt ¾k fhe u ¾uzk-ykýtË rsõ k{kt ßÞk zkt h e ðkðýe-ähw wt hkuãký ÚkÞtw Au Œu rðmœkhku{kt Ähw ƒ[kððk {kxu Ãký fzkýk ƒtä{ktúke {ne Þkus k îkhk f{klz rðmœkh{kt {kxu Ãkkýe Ãkqhwt Ãkkzðk{kt ykðþu kúku- kúku ¾uzqŒku u y kw hkßþ hfkhu r ýoþ fþkou Au Œu {wsƒ ykx f kf k ƒë u 10 f kf ðes e Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðe hne Au. y{ëkðkë{kt uþ R-[ ý «kusuõx þy fhkþu ð uþ, ð [ ý ytœ oœ y{ëkðkë{kt y{ëkðkë ykh.xe.yku.(rhs xùkl Ãkkuxo ykurv ) y u xùkrvf Ãkku e k tþwõœ «Þk Úke xqtf {Þ{kt y{ëkðkë{kt uþ R-[ ý r Mx{ «kusuõx e þyykœ fhkþu. yuf yxðkrzþk wäe ys{kþþe Äkuhýu þy Úk kh yk «kusuõx ku «Þku V ÚkŒkt hkßþ k ylþ «{w¾ þnuhku{kt Ãký Œu u þy fhkþu. yk «fkh e xìftlkkì kusf yãk úuzuþ xùkrvf u h y u wôþðrmúkœ fhðk{kt WÃkÞku e ƒ þu. y{ëkðkë hkuz yulz xùkl Ãkkuxo rð¼k y u xùkrvf Ãkku e u tþwõœãkýu kúku { e uþ RLV{ourxõ ulxh îkhk ŒiÞkh fhkþu k uþ R-[ ý r Mx{ ku^xðuh{kt ¼khŒ¼h k rônf {kxu R-[ ý s hux Úkþu. ðkn {kr f ßÞkhu kþ L helþq fu ÃkAe rvx u ŠxrVfux {kxu ykhxeyku ku tãkfo fhþu, íþkhu yk kuvxðuh{kt ðkn {kr f k k{u ¼khŒ{kt õþktþ Ãký ƒkfe ƒku Œk Ëtz, Ãku Õxe e hf{ [qfððk e ƒkfe Au fu fu{ Œu ŒwhtŒ s skur þfkþu y u yk ƒkfe hf{ e [qfðýe ÚkÞk ƒkë s ðkn {kr f ðkn yt u e fkurãký wrðäk e fkþoðkne fhe þfþu.ðäw{kt R-[ ý s hux ÚkŒk s ðkn [k f k hrsmxh {kuƒkr tƒh Ãkh {u us { e sþu. yk ku^xðuh yt u {krnœe ykãkœk ze eãke e Œus fw{kh Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu, y{ëkðkë ykh.xe.yku f[uhe îkhk ki«úk{ y{ëkðkë r xe wt yuf yuzr{ r yux fhe, 20 {ký ku u yu zùkurz yuãk yãkkþu, suyku R-[ ý s hux fhþu. yk R-[ ý s hux k zuxk ykãk{u u ykhxeyku Ãkk u Ãknkut[þu. yk kúku- kúku ðkn {kr f u Œu k hrsmxùh {kuƒkr tƒh Ãkh R-[ ý e {krnœe { þu y u ðkn [k f Œu wt yku kr Ãku{uLx fhe þfþu. yux u fu xqtf{kt ykhxeyku{kt sux k ðkn hrsmxùuþ nþu Œu{ wt R-[ ý s hux Úkðk wt [k wt ÚkR sþu. y{ëkðkë{kt yk «kusuõx e V Œk ƒkë ŒhŒ s whœ, ðzkuëhk, hksfkux y u rsõ k MŒh Ãkh kul[ fhkþu. Aêwt Ãk kh Ãkt[ {u ðœkt f{o[khe-ãkulþ hku u {kut½ðkhe ¼ÚÚkk ku k¼ { þu Aêwt Ãk kh Ãkt[ {u ðœkt hkßþ hfkh k 19,359 yräfkheyku/ f{o[kheyku y u ÃkuLþ hku u Œk Úke 6% ŒÚkk Œk Úke ðäw 6% { e fw 12% {kut½ðkhe ¼ÚÚkwt ykãkðk ku hkßþ hfkhu r ýoþ fþoku Au. yk {kut½ðkhe ¼ÚÚkw yku Mx-2019 k Ãk kh kúku [qfððk{kt ykðþu, su kúke hkßþ hfkh WÃkh ðkš»kf fhkuz wt ðäkhk wt ¼khý Ãkzþu. kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu, {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu hkßþ hfkh k 7742 f{o[kheyku y u ÃkuLþ hku { e, ytëksœ fw 19,359 yräfkheyku/ f{o[kheyku y u ÃkuLþ hku u hkßþ hfkhu Aêk Ãk kh Ãkt[ k k¼ku {tsqh fþok Au, su {wsƒ nk {kt Ãk kh ŒÚkk ÃkuLþ [qfððk{kt ykðu Au. Œu{ýu fìkwt fu, Aêk Ãk kh Ãkt[ «{kýu Ãk kh/ãkulþ {u ðœkt hkßþ hfkh k yräfkheyku ŒÚkk f{o[kheyku u Ãký fulÿ k Äkuhýu Œk Úke 6 % ŒÚkk Œk Úke 6% { e fw 12 % {kut½ðkhe ¼ÚÚkw [wfððk ku r ýoþ fþoku Au y u yku Mx-2019 k Ãk kh e [wfðýe kúku fw 12 % {kut½ðkhe ¼ÚÚkk ku ðäkhku Œk Úke 6% «{kýu ŒÚkk Œk Úke ðäw 12 % ýe u, yku Mx-2019 k Ãk kh kúku Œu wt hkufz{kt [wfðýwt fhðk{kt ykðþu. yk r ýoþ k fkhýu hkßþ hfkh WÃkh ðkš»kf ytëksu fhkuz sux w ¼khý ðäþu. økwshkík ykuøkmx, 2019

44 ÄLðtŒrh ki{kœk nkurmãkx wt kufkãkoý hkßþ e tðuë þe hfkh ki tðäo y u kihûký {kxu ŒŒ «ÞíLkþe hne Au. kúku Sð{kºk e hûkk ÚkkÞ Œu {kxu hksþ hfkh fxeƒø Au. ŒksuŒh{kt {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu ƒ k fktxk k xuxkuzk k{u ðr Š{Œ ÄLðtŒrh ki{kœk nkurmãkx wt kufkãkoý fþow nœwt. yk «t u {wïþ {tºke eyu sýkôþwt fu,¼khœeþ tmf]rœ{kt ð]øku, rëôþkt ku e uðk fhðe, Œu s heœu Ãkþw ËwÄk w nkuþ fu nkuþ ÃkhtŒw Œu e uðkfhðe yu ykãkýe ÃkhtÃkhk hne Au. hksþ{kt fhwýk yr¼þk, Ãkþwyku {kxu e yubçþw L ŒÚkk ÃkþwÃkk rð¼k îkhk Q¼e fhðk{kt ykðu rðrðä ÔÞðMÚkkyku e {s ykãke nœe. Œu{ýu kiþk k {kxu yãkkþu + 11 k¾ k [uf ku kiþk k ðœe Mðefkh fþkou nœku.yk «t u t Ë ÇÞ e ÃkhƒŒ¼kR Ãkxu, Äkhk ÇÞ e rfœeo n ðk½u k, fuþks [kinký, ƒ k zuhe k [uh{u e þtfh¼kr [kiähe, Mktíkku-{ntíkku rnœ yräfkhe, y úýeyku y u rðþk tïþk{kt kufku WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. y{ëkðkë{kt hküùeþ nfkhe ƒulfku ku ur{ kh ÞkuòÞku rðï kúku fë{ r{ kððk fku-ykuãkhurxð ƒu Lf ûkuºku Ãký y㜠xuf ku kus k {LðÞ y u rðr Þku e ykð~þfíkk yr ðkþo Au. ¾k fhe u nfkhe ƒufku rðïk y u ¼hku k Ãkh [k Œe nkuþ Au, Œuðk {Þu Œ{k{ rð Œku rzrsx e WÃk çä ÚkkÞ Œku ykãkkuykãk ÃkkhËŠþŒk ykðþu. yk ÃkkhËŠþŒk s nfkhe ƒufku k rðfk {kxu ku ykäkh ƒ e hnuþu. ŒksuŒh{kt y{ëkðkë{kt ÞkuòÞu uþ urzx yulz yƒo fku-ykuãkhurxð ƒu Lf r{x {kt {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu sýkôþwt nœwt. yk «t u {wïþ{tºke eyu fìkwt nœwt fu ƒë Œkt rðï{kt ßÞkt Œ{k{ ÔÞðnkhku yku ke y u ½hu ƒuxk þõþ ƒlþk Au, íþkhu wshkœ k nfkhe ûkuºku Ãký rzrsx kríuþ ku {k o yãk kððku Ãkzþu. k k {ký ku {kxu nfkhe ƒulfku {kuxe ƒuf nkuþ Au yu æþuþ u Ãkkh Ãkkzðk Œu{ýu k{klþ {ký Ãký ƒuf{kt se h ŒkÚke ku {u ðe þfu Œu {kxu wt ÔÞðMÚkkŒtºk kuxððk Ãkh ¼kh {qõþku nœku. e rðsþ¼ke YÃkkýeyu sýkôþwt nœwt fu, wshkœ {kxu yk ykmkãkkmk ze k{kt ykxtmko yulz fku{ o fku uslkku «kht¼ hkßþ k Þwðk ku u wýð kk ¼h Wå[ rþûký { e hnu Œu {kxu rðrðä Þwr ðš xe ŒÚkk ðe fku usku u {tsqhe ykãkðk ku e e ku ÞÚkkðŒ Au. ŒksuŒh{kt ƒ k fktxk k ze k{kt {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe îkhk ykuþðk ykxtmko yulz fku{ o fku us wt kufkãkoý fhðk{kt ykôþw nœwt. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu sýkôþw t fu, yks ku Þw yu kk ku Þw Au íþkhu kk y u yçþk yr ðkþo ƒ e Þw t Au. Ëwr Þk e MÃkÄko{kt xfðk {kxu rþûký {Þ e {kt Au. íþkhu ðe fku us þy ÚkŒkt yk rðmœkh k Þwðk ku ½hykt ýu Wå[ rþûký «k㜠fhe «rœ kt kuãkk ku h fhþu. hksþ k Þwðk ku u ½hykt ýu Wå[ rþûký «k㜠ÚkkÞ Œu {kxu hksþ{kt 15Úke ðäkhe u 60Úke ðäw Þwr ðš xeyku w t r {koý fhðk{kt ykôþw t Au. su{kt xuf ku kus, {he, hu ðu, Þku k, VkuhurLMkf rnœ Œ{k{ «fkh e Þwr ðš xe ku {kðuþ ÚkkÞ Au. Þwr ðš xeyku{kt ðkt tþkuä ku ÚkkÞ Œu rëþk{kt fk{ ehe fhðk{kt ykðe hne Au. {wïþ{tºke eyu fìkwt fu, Wå[ rþûký ûkuºku ðkt tþkuä fh kh rðãkúkeoyku u hksþ hfkh îkhk Ëh {rn u + 15,000 MxkRÃkuLz ykãkþu. rþûkýûkuºku ðkt tþkuä ku ykrð»fkh ÚkkÞ Œu {Þ e {kt nkuðk wt {wïþ {tºke e yu sýkôþwt nœwt. yk «t u t Ë ÇÞ e ÃkhƒŒ¼kR Ãkxu, Äkhk ÇÞ e þþefktœ¼kr Ãktzâk y u e n»ko¼kr t½ðe, e fu. e. Ãkxu, Ãkqðo {tºke y u ƒ k zuhe k [uh{u e þtfh¼kr [kiähe rnœ yräfkheyku, y úýeyku y u rðþk tïþk{kt kufku WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. ur{ kh ÃkkÞkYÃk y u ¼rð»Þ ku rð[kh fh khku ƒ e hnuþu. yƒo ƒufku u ynªúke { khwt xuf ku kus y u rzrsx kríuþ wt kk Œu{ k ¼rð»Þ k ÔÞkÃk-rðMŒkh {kxu WÃkÞku e ƒ e hnuþu. {wïþ{tºke eyu nkrfkuxo y u w«e{ fkuxo îkhk yãkkþu k nfkhe ûkuºk k [wfkëkyku u tfr Œ fhe u nfkhe yk uðk e ½ ~Þk{¼kR y{e u ŒiÞkh fhu ÃkwMŒf wt rð{ku[ Ãký fþowt nœwt. hkßþ nfkhe t½ k yæþûk e ½ ~Þk{¼kE y{e u sýkôþwt fu, Ëuþ k ƒu Lf ûkuºk{kt ¾k e y u rðëuþe ƒufku ykðe hne Au íþkhu Œu e k{u xfe hnuðk nfkhúke [k Œe nfkhe ƒufku u y㜠Úkðwt Ãkzþu. hkßþ ykþkus Ãkt[ k WÃkkæÞûk e hnhe¼kr y{e, f]r»k y u nfkh rð¼k k yräf {wïþ r[ð e tsþ «kë, hküùeþ nfkhe t½ k [uh{u y u hkßþ ¼k k ÇÞ e [tÿãkk n ÞkËð, kmvuz k [uh{u e rë eãk¼ke t½kýe ŒÚkk hkßþ k nfkhe ƒufku k yk uðk ku yk yð hu {kuxe tïþk{kt WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. økwshkík ykuøkmx, 2019

45 {wÿk ku : Þwðk ku {kxu hkus khe so wt {kæþ{ ƒ þu {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu hksfkux{kt IT Ãkkfo k r {koý{kt hkßþ hfkh tãkqýo nþku ykãkþu Œu{ sýkðe fìkwt fu, IT yuðwt ûkuºk Au, su{kt Þwðk ku {kxu ¼hÃkqh Œfku Au. ðk ¼khŒ r {koý k ðzk«äk e tfõãk u kúkof fhðk {wÿk Þkus k Œ u SBI îkhk 351 k¼kúkeoyku u fhkuz e ku {tsqh fhðk{kt ykðe Au, íþkhu yk Þwðk ku hkus khe {u ððk kúku hkus khe k sof Ãký ƒ u Œuðe yr¼ k»kk {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu ÔÞfŒ fhe nœe. ykí{eþ Þwr ðš xe fubãk hksfkux ¾kŒu hksfkux RLVku{uoþ xuf ku kus y u ykí{eþ Þwr ðš xe «kþkursœ fkþo {{kt {wïþ{tºke eyu IT heõ x{ulx zùkrð{kt swëe swëe ftãk eyku îkhk hkus khe {u ð kh ki Þwðk ku u þw¼uåak ÃkkXðe nœe. ykmkãkkmk hëkh hkuðh{kt ykðu k {oëk k eh u ðäkðœkt {wïþ{tºke e- kþƒ {wïþ{tºke e ÃkqÛÞ r k {oëk Ëe Ãkh ƒ u ku hëkh hkuðh zu{ yu wshkœ e SðkËkuhe {k Au. ŒksuŒh{kt WÃkhðk {kt Ãkzu k ¼khu ðh kë ƒkë zu{{kt Ãkkýe e ykðf ðäe nœe. yk «t u {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe y u kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu u hëkh hkuðh {oëk zu{-fuðzeþk Ãknku[e u zu{ k Ëhðkò ¾ku ðk y u Ãkkýe Akuzðk e ÔÞðMÚkk wt r heûký fþow nœwt. {wïþ{tºke e ŒÚkk kþƒ {wïþ{tºke eyu zu{ k s kþþ{kt ðh këe Ãkkýe u ÃkwhkurnŒku k {tºkkuå[kh ðå[u ev - [wtëzeúke ðäkôþk nœk. {wïþ {tºke eyu {oëk s u ðäkðœk fìkwt fu, {oëk zu{ 131.Ãk {exh ¼he u wshkœu ÃkkuŒk wt Rs uhe fkiþõþ - xuf ef ûk{œk Ãkqhðkh fhe Au. Œu{ýu yk k{e 10-1Ãk rëð nsw khk ðh kë e yk kne Au y u ðkœkðhý Ãký k qfw Au íþkhu {oëk k zu{ íku e Ãkqýo Ãkkxe 138 {exhu Ãknku[þu y u hëkh knuƒu 1948{kt uðu wt Ãk wt kfkh Úkþu Œuðe yãkuûkk Ãký ÔÞfŒ fhe nœe. yk «t u e rðsþ¼kr YÃkkýeyu sýkôþwt fu wshkœu {oëk zu{ ¼he u uðk k Ãkkýe {ku¼u [zkððk e r ræä {u ðe Au. yux wt s rn, kihküùfåa-w kh-{æþ wshkœ e fu k -ƒúkt[ fu k {kt, ws k{t wv k{t fu k ku{kt, ki e Þkus k k zu{{kt yk Ãkkýe Akuze u ¾uzqŒku u [kr {kxu ŒÚkk kufku u Ãkeðk {kxu WÃk çä ƒ kððk{kt ykðþu. Œu{ýu W{uÞow nœwt fu «Äk {tºke e hulÿ¼kr {kuëeyu zu{ k Ëhðkò e y u zu{ Ãkqýo fûkkyu ¼hðk e Ãkhðk e ykãþk ÃkAe Ãknu eðkh zu{ e Ãkkxe 131.Ãk {exhu Ãknku[e Au Œu { ú wshkœ {kxu yk të ku yð h Au. wshkœ{kt kðorºkf khku ðh kë ÚkðkÚke Ëw»fk e [Œk x e R Au. {k {oëk k s Ãký nðu hkßþ k ¾qýu¾qýk wäe Ãknku[Œk ÚkÞk Au. Œu{ýu sýkôþwt nœwt fu, fu k uxðfo{kt {n k{ Ãkkýe Akuzðk{kt ykðe hìkwt Au. kúkku kúk zu{ k Ëhðkò ¾ku ðk u Ãkrhýk{u {oëk fktxk k k{ku su rsõ k e në{kt ykðu Au yu rsõ k k Œtºk u Œfo fþko Au. syh sýkþ íþkt kufku u k{œ MÚk u MÚk ktœh fhkððk e y u ŒfuËkhe YÃku ylþ ÔÞðMÚkkyku fhðk e q[ kyku Ãký Œtºkðknfku u ykãkðk{kt ykðe Au. {wïþ{tºke e - kþƒ {wïþ{tºke e kúku {oëk eh ðäkððk y u zu{ e r heûký {w kfkœ {kxu {wïþ r[ð e zkì. su. yu. ½ y u {wïþ{tºke e k {wïþ y ú r[ð e fi k kúk hëkh hkuðh {oëk r { k yu{. ze. zkì. hksð wók Ãký skuzkþk nœk. {wïþ{tºke eyu hksfkux RLVku{uoþ xuf ku kus yu ku.(hexk) u yr¼ të ÃkkXðe sýkôþwt fu, hksfkux y u tãkqýo kihküù k IT yuõ Ãkxo Þwðk ku u ½hykt ýu hkus khe { u, Œu{s Þwðk ku hkßþ k rðfk {kt n¼k e ƒ u Œu {kxu hkßþ hfkh frxƒø Au. Œu{ýu {wÿk Þkus k Þwðk ku {kxu hkus khe so wt {kæþ{ Au Œu{ sýkðe Þwðk ku Mxkxo yãk, ðk h[ kí{f fkþkou, so kí{f «kusuõx kúku yk ykðu Œu nuœwúke {wÿk Þkus k Œ u Þwðk ku e ¾k Ãk të e fhe rähký yãkkþwt Au yu{ Ãký W{uÞow nœwt. {wïþ{tºke eyu SBI îkhk {tsqh ÚkÞu e Ãkife + 9 fhkuz k rðrðä ku k [uf Œu{s Þwðk ku u hexk k {kæþ{úke skuƒ r {ýqfãkºk yãkoý fþko nœk. økwshkík ykuøkmx, 2019

46 ykmkãkkmk Ãkqðo rðëuþ{tºke w»k{k Mðhks u hkßþãkk e ylku {wïþ{tºke elke Øktsr Ãkqðo rðëuþ {tºke e{œe w»k{k Mðhks k Ëw:¾Ë r Ä yt u ôzk þkuf e k ýe ÔÞõŒ fhœkt wshkœ k hkßþãkk e yk[kþo ËuððúŒu sýkôþwt nœwt fu, Œu{ k r Ä Úke yuf ykusmðe y u «rœ¼k tãkòk ÔÞrõŒÔÞ ykãkýu w{kôþwt Au. wëe½o hksfeþ fkhrfëeo{kt rëõne k «Úk{ {rn k {wïþ{tºkeúke {ktze u Ëuþ k rðëuþ{tºke Œhefu e Œu{ e ßð tœ hksfeþ Vh nt{uþk {k Ãkx WÃkh ytrfœ hnuþu. Œuyku ƒnw{w¾e «rœ¼k ÄhkðŒk fwþ hks erœ k nœk. Œuyku hküù y u {ks e uðk{kt Sð ÃkÞotŒ fkþohœ hìkkt. Mð. w»k{k Mðhks k r Ä Úke Ëuþu yuf f{ox hks erœ k w{kôþkt Au. su e ¾kux õþkhuþ Ãkqhe þfkþ Œu{ Úke. Œu{ýu Mð. w»k{k Mðhks k ÃkkŠÚkð Ëun u Ãkw»Ãkktsr yãkoý fhe Rïh Œu{ k ykí{k u r[hþktrœ «Ëk fhu Œu{s íku{lkk Ãkrhðkhs ku u yk y Ìk Ëw:¾ n fhðk e þrõœ ykãku Œuðe «kúko k fhe nœe. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu Ãkqðo rðëuþ {tºke y u ðrhc y úýe {rn k uœk Mð. w»k{k Mðhks k Ëw:¾Ë yð k yt u ½uhk þkuf e k ýe ÔÞfŒ fhe Økts e ÃkkXðe nœe. {wïþ {tºke eyu { ú wshkœ e s Œk ðœe þkufkts e ÃkkXðŒk fìkwt fu, k e ðþu yð k Ãkk{u k Mð. w»k{ks k ykí{k u Ãkh{kí{k þktrœ ykãku Œu{s yk Ëw:¾ n fhðk e Œu{ k Ãkrhðkhs ku u n{œ ykãku. {wïþ {tºke eyu Mð. w»k{ks k r Ä Úke Ëuþ e hks erœ{kt {kuxe ¾kux Ãkze Au Œu{ Mð omúk e r ¾k Œk, k Œk y u kißlþþe Œk u ¼kð ¼h þkufkts e ykãkœkt W{uÞow nœwt. Œu{ýu rðëuþ {tºke Œhefu Mð. w»k{ks k Wíf]ü Þku Ëk e hkn k fhœkt fìkwt fu, rðëuþ{kt ð Œk ¼khŒeÞku ðuƒ krx Ãkh k e ðkœ {qfu y u w»k{ks ŒhŒ s sðkƒ-«rœ kë ykãku Œuðe fk{ ehe Œu{ e hne nœe. hkßþ ¼k k uœk Œhefu Ãký n rð»kþ yçþk kúku khk ðfœk Œhefu «MÚkkrÃkŒ ÚkÞu k Mð. w»k{ks kúku ÃkkuŒk k hkßþ ¼k k fkþofk k tm{hýku e rðsþ¼kr YÃkkýeyu Œkò fþok nœk. ¼ ðk f]»ý Ãkh e fkuve xuƒ ƒwf hkòrähks wt rð{ku[ yksu ßÞkhu {k ðe ºkMŒ y u ÔÞMŒ Au íþkhu hkòrähks ef]»ý kt Sð {ktže Sð Sððk e r htœh «uhýk { u Au Œu{ rh kþl ]Ãk k «ur zulx e Ä hks Žðkýe e Ãknu nux ŒiÞkh fhðk{kt ykðu e hkòrähks fkuve xuƒ ƒwf wt rð{ku[ «t u {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu sýkôþwt nœwt. {wïþ{tºke eyu f]»ý e e kyku y u «uhýkí{f ðkœku hkòäehks ÃkwMŒf{kt {krðü fhe {ks u k[e rëþk ykãkðk wt ykæþkrí{f kžu «uhýkí{f fkþo fþowt Au Œu {kxu yr¼ të ykãþk nœk. Œu{ýu fìkwt fu, f]»ý õþktþ Že, AŒkt ƒäu s Au Œuðe rv ku kuve yu f]»ý e kðorºkfœk Ëþkoðu Au. Sð e frx ½zeyku{kt f]»ý[rhºk ykãký u «uhýk kt rãkþq»k Ãkqhk Ãkkzu Au íþkhu Ä hks¼kr îkhk ŒiÞkh fhðk{kt ykðu wt yk ÃkwMŒf hkrx skuƒ yux hkex xke{ Au. rh kþl RLzMxÙeÍ k ]Ãk «ur zlx e Ä hks¼kr Žðkýeyu ÃkwMŒf k rð[kh yt u sýkôþwt fu, îkhfk rðþu ðäw u ðäw kufku u òýfkhe { u y u kufku e Øk u Ãkku»kŒk ðäw u ðäw îkhfkäeþ k ¼s y u îkhfkäeþ e r«þ yuðe ÃkeAðkR kufku wäe Ãknkut[u Œuðk ÏÞk {ktže yk ÃkwMŒf so ku rð[kh ykôþku nœku. {wïþ {tºke eyu hkßþ hfkh îkhk îkhfk y u ƒux îkhfk ðå[u fuƒ rƒús k r {koý wt fkþo, Ãkkðk ZŽe {ktze r h kh wäe k rœžomžk ku k rðfk e rð Œ ykãke nœe. yk fkþo {{kt òýeœk kþfku ðo e ÃkkŠŽð kurn, {ku {- { fk, fs Ëðu, rfšœëk Zðeyu ¼rõŒ t eœ hsq fþowt nœwt. fks ykuík ðiãu fkþo { e ¼qr{fk ƒktäe { ú ÃkwMŒf k so e ðkœ fhe nœe. yk rð{ku[ «t u kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu, yòk, k rhf ÃkwhðXk hkßþ {tºke e Ä{ouLÿ n òzuò, rh kþl k r r Þh ]Ãk «ur zulx e Ãkrh{ ¼kR Žðkýe, e SŒw¼kR ðk½kýe, kt Ë e Ãkq { {kz{, sþ þkn, îkhfuþ k S {nkhks, y tœ ytƒkýe ŒŽk çä«rœrcœ k rhfku {kuxe tïþk{kt WÃkrMŽŒ hìkk nœk. økwshkík ykuøkmx, 2019

47 wshkœ k «Úk{ õðkuhu xkr Mxuþ wt kufkãkoý ykãkýu ki VuË ktrœ rðþu òýeyu s Aeyu. ËqÄ WíÃkkË îkhk { ú yúkoœtºk u ăfŒwt hk¾ðk{kt VuË ktrœ e yíþtœ {n ð e ¼qr{fk hne nœe. yksu Ãký ËqÄ WíÃkkË fuðe heœu ðäkhu {u ððwt Œu {kxu ÃkþwÃkk fku u Œk e{ y u {k oëþo ykãkðk{kt ykðu Au. Œku Œu e kúku W k{ Ãkþw yku këku sl{u Œu {kxu k Ãký wshkœ hfkh «Þk ku fhe hne Au. ŒksuŒh{kt wshkœ k «Úk{ y u Ëuþ k ºkeò õðkuhu xkr Mxuþ wt kufkãkoý {nu kýk{kt ÚkÞwt. yk ðk r[ðk Þ{kt 451 Þwr x hõœëk ¼khŒeÞ tmf]rœ{kt Ëk ku {rn{k hìkku Au. Ëk ÃkAe fkurãký MðYÃku fu{ nkuþ. Ä, yòk fu ð ku wt Ëk ki fkur fhœk nkuþ Au. yuðe s heœu ËunËk fu hõœëk fhðkúke y uf u ðsð { Œwt nkuþ Au. hkßþ hfkh Ãký ykðk Ëk y u Ëk ðehku u «kuí krnœ fhu Au. ŒksuŒh{kt ktäe h rmúkœ ðk r[ðk Þ ¾kŒu MðiråAf hfœëk fubãk wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt nœwt. hkßþ{kt Úkur r r{þk úmœ ƒk ËËeoyku u ÃkqhŒk «{ký{kt ç z { e hnu Œu ykþþúke {k o y u {fk rð¼k Ãkrhðkh, r[ðk Þ îkhk ðk r[ðk Þ ¾kŒu huz ku ku kþxe k nþku Úke 22{ku MðiråAf hõœëk fubãk ÞkuòÞku nœku. {k o y u {fk rð¼k k yräfkhef{o[kheyku WÃkhktŒ r[ðk Þ{kt ylþ rð¼k ku k f{oþku eykuyu Ãký Wí knãkqðof hfœëk fhe Úkur r r{þk úmœ ƒk ËËeoyku e uðk k yk Þ k{kt ÃkkuŒk wt Þku Ëk W{uÞowt nœwt. yk «t u WÃkrMÚkŒ hkßþ k kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu u «kuí knf fex ykãke u rðþu»k ulxh þy fhðk ku WÆuþ W k{ Ãkþwyku këúke {n k{ ËqÄ WíÃkkË {u ððk ku Au. kúku kúku þnuh{kt rðrðä rðfk fkþkou k kufkãkoý y u ¾kŒ{wnqŒo Ãký fhðk{kt ykôþkt nœkt. {nu kýk ¾kŒu hkä Ãkwh hkuz Ãkh Y, k¾ k ¾[ou r Š{Œ õðkuhu xkrlk Mxuþ wt kufkãkoý kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu u fþowt nœwt. yk «t u kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu yk ulxh{kt W k{ ði kkr f ÃkØrŒÚke Ãkþw yku kë ku WAuh y u Œu wt tðäo fhðk{kt ykðu Au. hkßþ wt «Úk{ y u Ëuþ wt ºkeswt yuðk yk ulxh ku eäku k¼ ÃkþwÃkk fku u { ðk ku Au. yk ulxh{kt {kr 196 rz úe ƒes e {kðsœ y u ò ðýe fhðk{kt ykðu Au. yk õðkuhu xkr Mxuþ rnœ ykurv rƒ Õz, kus Mxuþ, ðfoh Y{, kuzkw ðeúk [kv fxh, ƒw þuz, ƒu ykr ku uþ ƒw þuz, MxkV õðkxh rnœ e wrðäk Q¼e fhkr Au. yk ulxh k r {koý Úkfe ƒw þuz{kt khe yku kë k Ãkkzkyku wt tðäo fhe Ãkþw ƒes WíÃk fhðk{kt ykðþu. su kúke khe òrœ e yku kë WíÃk ÚkR þfþu. kþƒ {wïþ {tºke e îkhk {nu kýk hãkkr fk rðmœkh{kt fhkuz k ¾[ou r Š{Œ rðrðä rðfk fkþkou, Œk wfk Ãkt[kÞŒ f[uhe ŒÚkk ôík Œk wfk uðk Ë k ðe {fk wt kufkãkoý y u rðfk fkþkou u ¾kŒ{wnqŒo fhðk{kt ykôþkt nœkt. hfœëkœkyku u «kuí krnœ fþko nœk. ktäe h k hfœëkœk r ð] k WÃk r[ð e þþefklœ¼kr {kuzk wt 140{e 𾜠hfœëk fhðk ƒë e Ãkxu u rðþu»k L{k fþowt nœwt. {k o y u {fk rð¼k ykþkursœ fubãk{kt 451 Þwr x ç z yufrºkœ fhðk{kt ykôþwt nœwt. økwshkík ykuøkmx, 2019

48 Mk{k[kh rðþu»k " rfþkuh SfkËhk uv yulz r õþkuh wshkœ : 12 rðsuœkyku u yuðkuzo yu kþœ {k ð Sð wt {qõþ YrÃkÞk{kt yktfe þfkþ Œu{ Úke. ykãkýu òýeyu Aeyu fu hkusuhkus ÚkŒkt ðkn yfm{kœku{kt y uf kufku ½kÞ ÚkkÞ Au Œku fux kf ðkn ðkhku kt {]íþw Ãký ÚkkÞ Au. {k o k{œe yt u ò ]rœ fu ððe ki e Vhs Au. {k o k{œe yt u ò ]rœ Vu kð kh Œu{s yk rëþk{kt fk{ fh kh kufku wt L{k Ãký fhðk{kt ykðu Au. suúke ylþ kufku Ãký xùkrvf r Þ{ku, {k o k{œe e rëþk{kt hkßþ hfkh u nþku ykãkðk «urhœ ÚkkÞ. ŒksuŒh{kt wshkœ Mxux hkuz uvxe fkwrl e ƒuxf{kt ktäe h ¾kŒu wshkœ hkßþ {k o k{œe ÃkkrhŒkur»kf yu kþœ fhðk{kt ykôþkt nœk. yk ƒuxf{kt WÃkrMÚkŒ ðkn ÔÞðnkh {tºke e ykh. e.v Ëwyu ðkn yfm{kœku wt Ãkw hkðœo ÚkkÞ Œu{s [{fœe nuz krxku k WÃkÞku Ãkh fzf fkþoðkne fhðk Œ{k{ rð¼k k ðzkyku u q[ k ykãke nœe. {tºke eyu ðkn yfm{kœ r ðkhe þfkþ Œu {kxu ò ]rœ kððklkk «Þk ku «kúkr{f þk kyuúke þy fhðk Ãkh ¼kh {qõþku nœku íku{s MÃkez e fk{ ehe e Ãký {eûkk fhe nœe. ðkn ÔÞðnkh hkßþ {tºke e Rïh¼kR Ãkxu u sýkôþwt fu, Mxux xùkrvf ƒúkl[ îkhk { ú hkßþ{kt xùkrvf yulvku o{ulx y u xùkrvf r Þ{ {kt ðäw wäkhku kððk rðrðä Ãk kt uðkþk Au. ƒuxf{kt {nk w¼kðku k nmœu wshkœ hkßþ {k o k{œe yuðkuzo ð»ko rðíkrhík fhkþk níkk. su{kt [kh fuxu he{kt MðiråAf ÔÞrõŒyku, MðiråAf tmúkk, þiûkrýf tmúkkyku y u hfkhe rð¼k ku {kðuþ fhkþku níkku. wshkœ hkßþ fk w e uðk kk {tz k qœ ¼ð wt kufkãkoý wshkœ hkßþ fk q e uðk kk {tz k wshkœ nkefkuxo Ãkrh h{kt +12 fhkuzúke ðäw k ¾[ou ŒiÞkh ÚkÞu k qœ ¼ð wt w«e{ fkuxo k srmx y u hküùeþ fk q e uðk kk {tz k yæþûk e yu.yu. ƒkuçkzuyu fkþëk {tºke e ¼wÃkuLÿ n [wzk {k y u fkþëk hkßþ{tºke e «ËeÃk ns òzuò e WÃkrMÚkrŒ{kt kufkãkoý fþow nœwt. smxe e ƒkuƒzuyu sýkôþwt fu, wshkœ ðkë-{æþmúke îkhk fu ku k w¾ë {käk {kxu Ëuþ¼h{kt y úu h Au. wshkœu kuf yëk Œ suðk WÃk {ku îkhk {kuxk «{ký{kt fu ku ku r fk fþkuo Au. ðäœe ð Œe y u MÚk ktœh u fkhýu fkþëku y u ÔÞðMÚkk e rmúkrœ kt «ku WÃkrMÚkŒ ÚkkÞ Au Œuðk {Þu fkuxo y u LÞkÞ ¾qƒ {níð k ƒ e òþ Au. kufku u {kut½k ðfe ku hkufðk y u LÞkÞ e «t¼ «õrþk u fkhýu su nk kfe ¼ku ððe Ãkzu Au íþkhu fk q e uðk kk {tz y u fk q e nkþ {ËË k{klþ k rhf {kxu ¾qƒ y íþ e ƒ e òþ Au. fkþëk {tºke e ¼wÃkuLÿ n [wzk {kyu sýkôþwt fu, fk q e uðk kk {tz yu yufuz{e Úke, ÃkhtŒw uðk tmúkk Au. AuÕ k yuf ð»ko{kt Œu k îkhk 15 nòh fu ku ku r fk fhðk{kt ykôþku Au. hkßþ hfkh îkhk uðk kk {tz u syhe ðzku Ãkwhe Ãkkzðk{kt ykðe Au fkhý fu, hkßþ hfkh {k u Au fu, ÔÞrõŒ fu tmúkk khwt fkþo íþkhu s fhe þfu fu ßÞkhu Œu u khe økwshkík ykuøkmx, 2019 ðzku ykãkðk{kt ykðu. ykúke s hkßþ e Œk wfk y u rsõ k fkuxkuo Ãký wrðäkþwõœ nkrfkuxo suðe ƒ kððk{kt ykðe Au. fkþëk hkßþ{tºke e «ËeÃk n òzuòyu sýkôþwt fu, [k w ð»kou fkþëk rð¼k {kxu hkßþ hfkhu YrÃkÞk 1650 fhkuz k {kœƒh ƒsux e sku ðkr fhe Au. ðkuoëþ ku ktäes ku r ØktŒ ÏÞk {kt hk¾e fk q e uðk kk {tz hkßþ k AuðkzkLkk k rhf wäe fk q e {ËË Ãknkut[u Œu {kxu fkþohœ Au. yk kufkãkoý «t u srmx yu{.ykh. AkÞk, w«e{fkuxo k srmx e yu{.ykh. þkn, ykh. w¼k»k huœe, e y tœ yu. Ëðu, e yu.ykh.ƒúñ¼è, wshkœ nkefkuxo y u w«e{ fkuxo k ¼qŒÃkqðo y u ðœo{k smxeþ eyku, yuzðkufux s h e f{ ¼kR rºkðuëe íkúkk {kuxe tïþk{kt WÃkrMÚkŒ hìkk nœk.

49 ykiãkur f fkþomúk ku Ãkh u^xe {kxu wshkœ hfkh «rœƒø ykiãkur f rðfk fkurãký Ëuþ k ûk{ yúkoœtºk e kûke Ãkqhu Au. ykiãkur f rðfk íþkhu s ÚkkÞ ßÞkhu Wãku ku{kt fk{ fhœk fk{ëkhku {kºk ûk{ s nª whrûkœ Ãký nkuþ. Wãku ku{kt fk{ k MÚk u fk{ëkh kt ykhkuøþ y u whûkk ò ððk hkßþ hfkh ½ýe snu{œ WXkðe hne Au. Wãku ku k MÚk u s fk{ëkhku- r{fku wt ykhkuøþ s ðkþ hnu Œu {kxu kt Ãk kt uðk {ÞktŒhu hkßþ hfkh îkhk {k oëþof ur{ kh, rþrƒh Þkusðk{kt ykðu Au. fkur ykiãkur f fkþomúk ku Ãkh fkue ykfrm{f ½x k ƒ u Œu{s r{fku u ÔÞð krþf hku Úke ƒ[kðe þfkþ Œu {kxu Œu k ykhkuøþ wt r Þr{Œ rm ÚkŒwt hnu Œuðe Þkus kyku hksþ hfkhu y{ {kt {qfe Au. ŒksuŒh{kt ðzkuëhk ¾kŒu ykþkursœ RLxh uþ rðí Íehku fkulvhl yku yku.yu[ yulz yumk (ykuõþwãkuþ nuõúk yulz u^xe){kt { y u hkus khe {tºke e rë eãkfw{kh Xkfkuhu sýkôþwt fu, ykiãkur f fkþomúk ku Ãkh r{fku e u^xe{kt wshkœ hkßþ Ëuþ¼h{kt {ku¾hk wt MÚkk Ähkðu Au. ¾k fhe u sku¾{e Wãku ku{kt [uœ {kuƒkr ðk k {kæþ{úke r{fku k ykhkuøþ e Ëhfkh hk¾ðk{kt ykðe hne Au y u ykðe Ãknu Ëuþ¼h{kt wshkœ hksþu «Úk{ fhe Au. kúku s Œu{ýu ykiãkur f fkþomúk ku Ãkh Q¼e ÚkŒe {MÞk u Q Œe s zk{ðk WÃkh ¼kh {qõþku nœku. {tºke e rë eãkfw{kh Xkfkuhu fìkwt nœwt fu, ykiãkur f fkþomúk ku Ãkh yfm{kœ ÚkkÞ Œku fk{ëkh k Ãkrhðkh u Yk. ºký k¾ e nkþ ykãkðk{kt ykðu Au. yk WÃkhktŒ y uf Þkus kyku fk{ëkhku k fõþký {kxu hfkh [ kðe hne Au. rîrëð eþ yk fkulvhl {kt Ëuþ-rðËuþ k r»ýkœkuyu { ku{túk fìkwt níkwt. r{fku e uvxe {kxu ÞwhkuÃkeÞ Ëuþku k u^xe MxkLzzo wäe hkßþ k uvxe MxkLzzo u R sðk hfkh e u{ Au. s{o hfkh k r»ýkœkuyu {n ð wt {k oëþo ykãþwt nœwt. rîrëð eþ yk fkulvhl {kt «Úk{ ºk{kt s{o e k «ku. fk o yu[. kurxu, wshkœ hfkh k RLzMxÙe yulz nuõúk k zkþhuõxh Ãke. yu{. þkn y u ykiãkur f u^xe k r»ýkœ rƒ{ knwyu tƒkuä fþwo níkwt. yk WÃkhktŒ 700 sux k fkh¾k k k u^xe nuz y u ftãk e k erykuyu Ãký yk fkulvhl {kt ¼k eäku nœku. fkulvhl {kt ykiãkur f u^xe y u r{fku k ykhkuøþ {kxu Ëuþ-rðËuþ k r»ýkœkuyu rð[kh rð{þo fþkuo níkku. y w qr[œ s òrœ k ðko e rðfk e fk{ ehe{kt wshkœ {ku¾hu hküùeþ y w qr[œ s òrœ ykþku wt «rœr rä {tz íkksuíkh{kt wshkœ e ƒu rëð eþ {w kfkœu ykôþw t nœw. hkßþ{kt rðrðä MÚk ku e {w kfkœ ƒkë ykþku k [uh{u e tëfw{kh kr e yk uðk e{kt «rœr rä {tz u ktäe h{kt {wïþ r[ð e zkì. su.yu. ½ rnœ, rðrðä rð¼k k Ëe yräfkheyku, y w qr[œ s òrœ rð¼k k Wå[ yräfkheyku kúku {eûkk fhe nœe. ƒuxf{kt f]r»k, rþûký, ykhkuøþ, hkus khe, {k ¾k Œ ð Œku {kxu e Þkus kyku e rðmœ]œ [[ko rð[khýk fhe u ykþku îkhk syhe q[ ku fhðk{kt ykôþkt nœkt. [uh{u e tëfw{khu sýkôþwt nœwt fu, wshkœ hfkh îkhk y w qr[œ s òrœ{kxu su rðrðä fõþkýfkhe Þkus kyku y{ e fhkr Au Œu ylþ hkßþku {kxu «uhýk YÃk Au. wshkœ{kt ð Œk y w qr[œ s òrœ k kufku k ykšúkf- k{krsf rðfk {kxu Mk{k[kh rðþu»k wshkœ hfkh su fk{ ehe fhe hne Au Œu «tþ eþ y u Ëuþ¼h{kt {ku¾hu Au. wshkœ{kt Þkus kyku e y{ ðkheúke { ú «rœr rä {tz ¾qƒ s «¼krðŒ ÚkÞwt nkuðk wt sýkôþwt nœwt. [uh{u e tëfw{khu W{uÞowt fu, hkßþ hfkh îkhk y w qr[œ s òrœ k rðãkúkeoyku u Œƒeƒe rþûký {kxu e Œ{k{ ƒuxfku ¼hðk{kt ykðe hne Au su Ëuþ¼h{kt uc Au. hkßþ hfkh îkhk yk Þwðk ku u Œk e{ rnœ rðrðä {k ¾k Œ yk w»ktr f ð Œku Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðe hne Au su k Ãkrhýk{u yk V Œk { e Au. hfkh e yk økwshkík ykuøkmx, 2019 fk{ ehe e hküùãkrœ e u y Úke rhãkkuxo fhelku òý fhðk{kt ykðþu. e të fw{khu fìkwt fu, rðãkúkeoyku u Wå[ rþûký {kxu yuf ÔÞ {kuz þk k, {h Akºkk Þ wrðäk y u rþ»þð]rœ {kxu zeƒexe îkhk su nkþ ykãkðk{kt ykðu Au su hkn eþ Au. {oëk ¾kŒu xùkþƒ Þwr ðš xe wt r {koý fhðk{kt ykôþwt Au Œu yk k{e {Þ{kt {kuxwt Þku Ëk ykãkþu. WÃkhktŒ f]r»k WíÃkkË {kxu ¾uzqŒku u «kuí kn rnœ rðrðä Þkus kyku îkhk R Ãkwx nkþ ykãkðk{kt ykðu Au Œu Ãký hkn eþ Ãk wt nkuðk wt íku{ýu sýkôþwt nœwt.

50 «uhýk " whuþ r{ k yks ku {k ðe Ãkûke e su{ ykfkþ{kt rðnhe þfu Au, Œku ð e ËrhÞk k Ãkuxk {kt {ka e e su{ zqƒfe Ãký kðe þfu Au. su ku uþ ykäwr f rð kk k Vk u òþ Au. ði kkr f þkuäkuyu [{ífkhku ßÞko Au. rð kk Úke f]rºk{ {k ðeþ yt ku Ãký ƒ kðe þfkþk Au. ÃkhtŒw yu ðkœ Ãký Au fu, nsw wäe rð kk {k ð kune wt r {koý Úke fhe þõþwt. yfm{kœ {Þu Mðs u ßÞkhu hõœ e syh Ãkzu y u Œu { u nª Œu {Þu hõœ wt {qõþ {òþ Au. yux u s hõœëk u {nkëk fnuðk{kt ykðu Au. hõœëk Úke y uf së eyku ƒ[e òþ Au. yfm{kœ ku ¼ku ƒ u k u ðsð ƒûkðk k W{Ëk nuœw kúku y uf ÔÞrõŒyku y u MðiråAf tmúkkyku îkhk hõíkëklk fhkœwt nkuþ Au. yksu yuf yuðe s ÔÞrõŒ e ðkœ fhðe Au fu suýu hõœëk fhðk y uf kufku u «uþko Au. 2017Úke hfkhe VhskuÚke yk ðäe u yuf kufkuãkþku e uðk«ð]r k k YÃk{kt ðzkuëhk rsõ k ykhkuøþœtºk nux kt k{ku y u Œk wfk {Úkfku{kt swëkt swëkt hfkhe Ëðk¾k kyku{kt {ÞktŒhu hõœëk rþrƒhku ÞkuòÞ Au. su{kt yíþkh wäe{kt Œƒeƒku zku. WËÞLkk hõœëk Lke fnklke rnœ k ykhkuøþ f{o[kheyku Œu{s uðk¼kðe k rhfkuyu 605 Þwr x (ƒkuxõ ) sux wt Sð hûkf kune Ëk {kt ykãþwt Au. ÞkË hnu fu ykhkuøþ f{o[kheykuyu hõœëk fhðwt yuðe fkur hfkhe Vhs Úke. ÃkhtŒw {wïþ rsõ k ykhkuøþ yräfkhe zkì. WËÞ rœ kðœ e «uhýkúke yuf MðÞt¼q Ãknu k YÃk{kt Sð hûkf MðiråAf hõœëk e ÃkhtÃkhk ykhkuøþ f{o[khe Ãkrhðkhu Mðefkhe Au. yk ÃkhtÃkhk e «uhýk ykãk khk zkì. WËÞ y kw yräf {wïþ rsõ k ykhkuøþ yräfkhe nœk y u nk {kt fkþofkhe {wïþ rsõ k ykhkuøþ yräfkhe Au. yk rþrƒhku Ãkife ½ýe rþrƒhku{kt Œu{ýu òœu hõœëkœk ƒ e u ylþ f{o[kheyku u «uhýk ykãke Au. zkì. WËÞ y u ylþ ykhkuøþ f{o[kheyku k «Þk kuúke su Œu k{ k uðk¼kðe ßs ku Ãký hõœëk e uðk ykãku Au. zkì. rœ kðœ AuÕ kt ½ýkt ð»kkouúke hõœëk fhe hìkk Au kúku ylþku u yk {k ou ðk e hìkk Au. ƒnwäk yu.yu.s. nkurmãkx ç z ƒuf k nþku Úke yk hõœëk rþrƒhku ÞkuòÞ Au suúke hfkhe Ëðk¾k kyku ku k¼ uœk heƒ y u syrhþkœ{të ËËeoyku e Sð hûkk{kt yk økwshkík ykuøkmx, 2019 y{]œ (hõœ) Ëk ¾qƒ s r ýkoþf ƒ e hnu Au. ÃkkuŒu Œƒeƒ nkuðkúke Œuyku hõœëk wt {n ð {su Au. hõœëk Úke þheh u fkur wfþk fu ykzy h ÚkŒe Úke yu ði kkr f íþ u y{ {kt {qfe u Œu{ýu yíþkh wäe{kt 17Úke ðäw ðkh ðzkuëhk{kt y u ylþºk hõœëk fþow Au. Œu{ wt fnuðwt Au fu Œƒeƒku y u ykhkuøþ f{o[kheyku u hõœëk wt {n ð {òððwt Ãkzu yuðwt Œku Úke s. hõœ k y¼kðu Q¼e ÚkŒe fxkufxe e ÃkrhrMÚkrŒykuÚke ykhkuøþ Ãkrhðkh wãkuhu ðkfuv Au. yux u Œƒeƒku y u ykhkuøþ f{o[kheykuyu MðiråAf hõœëk u yuf ykëœ Œhefu yãk kðe u {ks u «uhýk ykãkðe skuryu.. «Äk {tºke e hulÿ¼kr {kuëeyu wshkœ k {wïþ{tºke Œhefu yräfkheyku y u f{o[kheyku u MðkLŒ: w¾kþ ku yr¼ { yãk kððk y whkuä fþkou nœku. su{kt r ÄkorhŒ hfkhe fœoôþku WÃkhktŒ su{kt ykí{k u yk të { u, fkur k {kxu fþwtf fþko e ¾wþe ÚkkÞ yuðkt kufwãkþku e uðk fkþkou hfkhe Vhsku e kúku fhðk Ãkh ¼kh {qõþku nœku. {wïþ rsõ k ykhkuøþ yräfkhe e Ãknu yk rëþk wt yuf h fë{ Au.

51 ykãkýwt økwshkík, nrhþk wt økwshkík

52 Lk{kr{ Ëuðe Lk{oËu... Lk{oËu, MkðoËu, økwshkíklku økðo Ëu... To, R.N.I. NO /81, Regd. No. G/GNR/10, LPWP No. PMG/HQ/061/ Valid upto 31/12/2020 Licensed to Post without Prepayment At Post : MBC, Gandhinagar/Rajkot/Surat/Vadodara on every 3 to 11 and 18 to 26 E.M., Gujarat (Fortnightly) Annual Subscripation Rs. 50/ xkrx = fw 52 ÃkkLkkt {krníke ¾kíkwt, økwshkík hkßþ, økktäelkøkh îkhk «fkrþík ylku MkkrníÞ {wÿýk Þ «k. r. íkúkk økwshkík ykuvmkux «k. r., y{ëkðkë îkhk {wrÿík. If undeliverd pl. return to, Information Department, Sector no. 16, Gandhinagar Respectivel+ økwshkík Ãkkrûkf fkþko Þ :- {krníke rlkþk{f elke f[uhe, økwshkík hkßþ, ç kuf Lkt. 19/1, zkp. Sðhks {nuíkk ¼ðLk, økktäelkøkh