1/ číslo, 6. dubna

Transkript

1 1/16 Ú v o d n í s l o v o š é f r e d a k t o r a V á ž e n í ƒ t e n á» i ƒ a s o p i s u M o r a v s k á o b e c, m á m e z a s e b o u p r v n í ƒ t v r t i n u r o k u N a s t a l t e d y t e n s p r á v n ý ƒ a s p r o v y d á n í p r v n í h o l e t o š n í h o ƒ í s l a ƒ a s o p i s u M o r a v s k é n á r o d o b c e. V p» e d k l á d a n é m ƒ í s l e n a V á s 1 6 ƒ e sk tá r a n, d o u f á m ž, e p» í j e m n é h o ƒ t e n í. C h t ' l b y c h s e o m l u v i t v š e m ƒ t e n á» m, k t e» í s e t ' š i l i n a n o v ý g r a f i c k ý k a b á t. Z m ' n a g r a f i k y n e p r o b ' z ƒ a s o v ý c h d v o d. V š i c h n i t o j i s t ' m o c d o b» e z n á t e, ƒ a s u j e m á l o a p r á c e s t á l e d o s t. C o s e t ý ƒ e o b s a h o v é ƒ á s t i, d r ž í s e v 1 9 p. o» ƒaídsíl o z a b ' h n u t ý c h z v y k l o s t í. M e z i t y p a t» í h l a v n ' i n f o r m o v a t o a k t i v i t á c h v M o r a v s k é n á r o d n í o b c i. D á l e s e m ž e t e d o ƒ í o d o p r a v n í s i t u a c i v P a r d u b i c k é m k r a j i, j e ž n á z o r n ' d o k a z u j e n e s m y s l n o s t k r a j s k é h o z» í z k t e r é n e r e s p e k t u j e d» í v ' j š í z e m sakné i c e h. r R o v n ' ž b y c h r á d u p o z o r n i l n a ž i v o t o p i s J a n a A m o s e K o m e n s k é h o, j e h o ž v ý r o ƒ í n a r o z e n í j s m e s i v u p l y n u l ý c h d n e c h p» i p o m í n a l i, a n a ƒ l á n e k o M o r a v a n e c h, v l a s t e n e c t v í a n a c i o n a l i s m u. J e d n á s e o v e l m i z a j í m a v é ƒ t e J a k o b o n u s j e n a k o n c i ƒ a s o p i sdu e n u vsee z n a m a k c ní a r o k P» e j i p» í j e m n é ƒ t e n í! B c. M i c h a l S z y m e c z e k Š é f r e d a k t o r O B S A H Z I N N O S T I M N O S t r a n a O b ƒ a n s k é s d r u ž e n í Z e m s k á h r a n i c a M g r. O n d»e j M l e j n e k 2 V ý s t u p n a M o h y l u m í r u J i»í M á ca P O S T E H Y, Ú V A H Y A Z A J Í M A V O S T I V ý c h o d o ƒ e s k á d o p r a v a n a M o r a v ' I n g. V o' jcth í ha... 4 M o r a v a n é, v l a s t e n e c t v í a n a c i o n a l i s m u s I n g. J a r o s l a v K r á b e k O d k a z R a i m u n d a Š i d l y m o r a v s k é m u d ' j e p i s e c t v í B c. L i b o r Š v á b.. 7 M O R A V S K Á H I S T O R I E J a n A m o s K o m e n s k ý J a r o s l a v S v o z i l N e z n á m á h i s t o r i e V l a d i m í r N o v o t n ý I N V E S T I C E A N O V Á V Ý S T A V B A V M O R A V S K Ý C H M S T E C H T» i z a j í m a v é s t a v b y r o d í c í s Be r n v ' I n g. J a r o s l a v K r á b e k. 1 3 S E Z N A M A K C Í V R O C E B c. M i c h a l S z y m e c z e k. 1 6

2 2/16 Z I N N O S T I M N O L e t á k

3 3/16 V ý s t u p n a M o h y l u m í r u M y, v l a s t e n c i, s d r u ž u j í c v í Ms íe s t n í m s d r u ž e n í M o r a v s k é n á r o d n í o b c e s n á z v e m P o d s t a r o h o r c i a n a š i s y m p a t i z a n t i, j s m e ƒ nu islk i u t ev n' eldi 4. p r o s i n c e V ý s t u p n a M o h y l u m í r u. V ý s t u p s a m o t n ý b y' l n o v á n p a m á t c e c i v i l n í c h ' toí b B i t v y» í t c í s» a ( ), t e d y n a š i m» e pd k m, k t e r ý c h n a n á s l e d k y b i t v o u z ' anv éi hn o h l a d o m o r u a e p i d e m i í, z e m» e l o v b o j e m dƒoe tn é k r a j i' n m n o h e m v í c e n e ž v o j á k p a d l ý c h v b o j i. T o h o d n e n a M o h y l e m í r u p r o' bh l v h o d i n t ƒr na í d i p i e t n í a k t». i Pt é t o» íp l e ž i t o s t i j s m e žpiolli o v k a p l i u v n» i tp a m á t n í k u k yt i c i v m o r a v s k ý c h b a r v á c' h n, o v va n o u v š e m o b' t e m b i t v y. D a l š í v ý z n a m n o u u d á l o s t í b y l o p r o n á s s e t k á n í s b ý v a l ý m s t a r o s t o u o b c e T v a r o ž n á, p a n e m F r a n t i š k e m K o p e c k ý m [1. ] Z a j e h o s t a r o s t o v á n í b y l a o b e c m e z i p r v n í m i, k t e r á s e p» i d a l a k 1. ƒ nríok u i n i c i a t i v y N O M Z a v y v ' š o v á n í m o r a v s k é v l a j k y. P a n K o p e c k ý s e m i m o s v é o bƒ a n s k é z a m ' s t n á n í ' vn u j e i p s a n í. J e h o s p e c i a l i z a c í j e B i t v a u S l a v k o v a. J a k o a u t o r r e g i o n á l n í l i t e r a t u r y m u b y l a v r o c e ' 2l 0e 1n 0 a uc de n a M i r o s l a v a I v a n o v a ', l ouvda n á z a d í l a z o b l a s t i l i t e ry a t fu ar k t u.» i P n a š e m s e t k á n í j s m e z j i s t i l i, ž e p a n K o p» eáctkeý l s kj ý e p a s r d eƒ n ý ƒ l o v ' k a v e l i c e n á s ' šp io l t, k d y ž» i jp a l p o z v á n í n» a í š pt í s e t k á n í P o d s t a r o h, o r c k t e r é s e u s k uƒtn eí n a pƒoá t k u r o k u ' hb e m c e l é n a š í a k c e b y l o n á d h e r nƒ é a s í p o a n á l a d a p» á t e l s k á a v e s e l á '. t i D d o s t a l y p r o d o' pn lí n e n e r g i e s l a d k oou c hpu t i n u a d o s' pl í s v j d e c h "o s v ' ž i l" i p i t í m z m o r a v s k é h o o v o c e. N e z b ý v á n á m, n e' ž k opv oa dt v š e m zƒú a s t- n ' n ý m z a j e j i c h d o c h v i l n o s t a o c h o t u v y r a z i t d o ' tšeirt é ns u e a n a» tí pš t í ƒr no í k. J i» í M á c a P» e d s e d a M N O P o d s t a r o h o r c i K v ' t i n a s v ' n o v á n í m p o l o ž e n á v k a p l i n a M o h y l e m í r u M o r a v š t í v l a s t e n c i n a M o h y l e m í r u 1 h t t p : / / w w w. f r a n t i s e k k o p e c k y. e s t r a n k y. c z /

4 4/16 P O S T E H Y, Ú V A H Y A Z A J Í M A V O S T I V ý c h o d o ƒ e s k á d o p r a v a n a M o r a v ' L o n i v p r o s i n c i b y l n a c e l é m ú az re dm uí b ip c k é h o k r a j e s p u š t ' n i n t e g r o dv oa pn rý a v n í s y s t é m, k t e r ýp» i n e s l v ý r a z n é z m ' n y v e v e» e j n é d o p r a v '. N e m a l ý m z p b ys lo a b e zm a s a ž e n a t a k y m o r a v s k á ƒ á s t k r a j e, k d e d o š l o k z a s t a v e n í o s o b n í d o p r a n v ' y k ohln iekd a nrae g i o n- á l n í c h t r a t í c h. V s e v e r n í ƒ áasstti i osbe l p» e s t a l o j e z d i t z D o l n í HL ai np uk šy o vd io c a z e r v e n é V o d y d o Š t í t. D a l š í m r a z a n t n í m z á s a h e m p a k b y l o r o z e t n" umtaí l oth za v n. á c k ý c h l o k á l, e k " k t e r é s e s e t k á v a l y v C h o r n i c í c h ; d o n e d á v n a ž ek l» eizžnoi vƒantík a p» e d p á r m ' s í c i z c e l -a o s i» e l a a z tí r a tz s t a l y j e n k o n c o v é ú s e k y T e» se kb áo v á M o r a v s k á T» e b o v á, S k a l i c e n a d S v i t a v o u V e l k é O p a t o v i c e a P r o s t ' j o Dv z b e l, k a ž d ý n a ú z e m í j e d n o h o k r a j e. A m e z i S v i t a v a m i a B» e z o v o u n a d S v i t ap v» oe us t a l y j e z d i t o s o b n í v l a k y, z s t a l y p o u z e r y c h l í k y, s e m t a m d o p l n ' n é o s p ' š n ý v l a k. N o v ý z p s o b o r g a n i z a c e d o p r a v y p» i n e s l t a k y u r ƒ i t á p o z i t i v a, jzavkýo š e cn eí l k o v é p o ƒ t u s p o j, d o» a d y o b c í, k a m d» í v e n e j e z d i l o o v í k e n d u n i c, j e dk e a ž dn é y n í d v ' n a p». h o d i n y a u t o b u s P. o h á d k a o v š e m k o n ƒ í, c h c e -l m ei c e s t o v a t p» kersa j s k éh r a n i c e. Z d e d o c h á z í ƒ a s t o k s y s t é m o v ý m n e n á v a z n o s t e m, o r o z d í l n é m t a r i f u a v y št šu í d í žc e n ' n e ž v r á m c i j e d n o h o k r a j e a n i n e m l u v '. D o t ƒ e n é ž e l e z n i ƒ n í ú s e k y

5 5/16 N a v ý l e t n a K r a l i ƒ á k? U ž j e n o m z e S t a r á k u N a t r a t i z D o l nl íi p k y d o H a n u š o v i c j e z d i l o v p o s l e d n í c h l e t e c h u ž jmeán l o n ' k o l i k s p o j z a d e n ; ƒ a s y, k d y t u d y j e z d i l y r y c h l í k y z H r a d c e K r á l o v é d o J e sd eá nv ín ko u, u ž j s o u p r y ƒ. P» e s t o i t ' c h t o p á r m o t o r á ƒ k u t u h r á l o d l e ž i t o u ú l o h u, ž e l etzun riic se t itc u k y v e d e p» i t a žilv ý m p o d h» í m K r a l i c k é h o S n ' ž n í k u a H a n u š o v i c k é v r c h o v i n y a s i t l' z že k op» e-d s t a v i t, j a k s e d a v y t u r i s t t l a ƒ í s k o l e m n e b o l y ž e m i d o a u t o b up sá u r, z ak sv t ál vi k át m '. m T o r a d š i peo dj o u o d j i n u d. N e b o t a k y j i n a m Š i l p e r á c i t o s n a d p» e ž i j ó P a t r n ' n e j m é n' b o l e s t i v o u z t ' c h t o z m ' n j e z k r á c e n í p r o v o z u n a t r a t i L i c h k o v Š t í t y o 8 k m d o M o r a v s k é h o K a r l o v a. Z m ' s t e ƒ k a Š t í t y ( d» í v e Š i l p e r k ), zj na ák mo é h o t a k é m o r a v s k ý K o c o u r k o v, j e t o p» e c e j e n o m n a n á d r a ž í p ' k n ý k u s, n a v í c všeil lk pá e rv á' kt š i n a j e z d í p» e d še ív m n a d r u h o u s t r a n u, d o b l í z k é h o o k r e s n í h o m ' s t a Š u m p v e r rk a e k. r ea a ƒ n í m s t» e d i s k u p» í m o u n á d r a ž í n a j d e m e u ž j e n v z r o s t l é s t r o m y b ýn va a l éd n h ' o b a z é n u. P a r d u b i c k ý m k r a j e m p v o d n ' n a v r h o v a n é u k o n ƒ e n í v l a k v Ku rž á l í k á c h n a š t ' s t í n a r a z i l o n a o d p o r t» ís tí ic o v é h o m ' s t e ƒ k a e r v e n á V o d a, t a k md on te os r á ƒ k y k o n ƒ í v j e h o m í s t n í ƒ á s t i, M o r a v s k é m K a r l o v '. B y l o b y p ' k n é, k d y b y l y s e mp r o t a ž e n y a u t o b u s y, k t e r é d n e s j e z d í m e z i Š u m p e r k e m a Š t í t y, m á t o v š a k z áj se ad de n í h á ƒ e k. I z d e t o t i ž o n ' c h o s m k i l o m e t r p r oh cá z í p» e s k r a j s k o u h r a n i c i. T e n t o v l a k v M u z l o v ' n e s t a v í o v š e m a n i j i n d e m e z i S v i t a v a m i a B» e z o v o u, k d e b y l y p r a k t i c zk ay s tz ar vu uš je ín cy í o s o b n í v l a k y. T e n t o ú s e k v e d e p» e s o c h r a n n é p á s m o v o d n í h o z d r o j e n a d B» es zv oi vt áa v o u, k v l i j e h o o c h r a n ' bv y lma i n u l o s t i z r u š e n a d ' d i n a M u z l o v a d n e s poodcthuádz í v e l k á ƒ á s t v o d y v b r n ' n s k ý c h v o d o v o d e c h. N a t» e c h z a s t á v k á c h, j e d n é S nv a i t ak v r, a j ij e d n é n a k r a j i B» e z o v é a j e d n é v H r a d c i n a d S v i t a v o u, p r o t á h l é d ' d i n ' s e t án h' nkooulciík k i l o m e t r p o d é l t r a t ', pra n t' n i k d y n e n a s t u p o v a l y d a v y l i d í, p» seosu tƒo a sjneá s i t u a c e p o n ' k u d p a r a d o x n í. S p ' š n é v l a k y, k t e r é t u v m i n u l o s t i s t a v ' l y, u ž t u r á dn no e sv e s m ' r u d o B r n a n e s t a v í, a b y m o h l y o t o d é l e s t á t v L e t o v i c í c h n e b o n as d k a Sl vi ic ti a v o u. Z a j í m a v é o v š e m j e, a kž y e v l j e d o u c í r á n o s m ' r e m n a e s k o u T» e b o v o u o d ap o l e d n e z p ' t, s t a v í a s p o v H r a d c i n a d S v i t a v o u. D o j í -l ž di í v š a k o d s u d n ' k d o z a psrm a' críe m n a B r n o, m ž e s e b u z a j e t d o S v i t a v a n e b o s e v y d a t a u t o b u s e m p» e s p uksltié k, a t í c í s e M u z l o v s k é ú d o l í n a v l ae k z o dv o é. B» B a Š a b y z a p l a k a l V z n i k l a j a k o M o r a v s k á z á p a d n í d r á h a, B a Š a t u d y c h t ' l v é s t h l a v n í t rzalsíu n P r a h a Ž i l i n a a n a k o n e c d o p l a t i l a n a t o o, c ižte l a s en a r o z m e z í t» e c h kp r ao j v o. z n a j e d n o t l- i v ý c h v ' t v í c h ž e l e z n i c e b y l u ž v p» e d e š l ý c h g la en ti ez co h v á n o r j e d n o t l i v ý m i k rz av jl iá š Š, t j. v z n i k l y p o m ' r n ' d o b r é n á v a z n o s t i v e S k a l i c i n a d S v i t a v o u, e s kpé r o T s» t e' bj o v é '. ƒ i N i c m é n ' v c e n t r á l n í c h ú s e c í c h k v l i t o m u d o š l o k p r o d l u ž o v á n í p ov be yl t k ý c h ( v e O p a t o v i c í c h, C h o r n i c ía c h M o r a v s k é T» e b o v é zap vr i d l a m i n u t ), d l o u h ý mp» e s t u p n í m ƒ a s m v C h o r n i c í c h m e z i o b ' m a t r a t ' m i ( v n ' k t e r ý c h p» í p a d e hc oh d i n u p )» e a s p o s l é z e t a k é k v y n u c e n ý m p» e s t u p m v e V e l k ý c h O p a t o v i c í c h a M o r at v» se kb éo v é. T a t o o p a t» e n í p o- c h o p i t e l n ' v e d l a k e s n í ž e n é a t r a k t i» ve id t o ' v é sh o ú s e k u ú, b y t k u c e s t u j í c í c h, o m e z o v á n í p o ƒ t u s p o j a ž v r o c2 e0 1 1 k ú p l n é m u z a s t a v e n í o s odbonpí r a v y.

6 6/16 V ú s e k u M o r a v s k á T» e b o v á J e v í ƒ k o d n e s j e z d í a u t o b u s y j e d n a k p o d é l ž e l e z n i ƒ n í t r a t i p» e s C h o r n i c e, j e d n a k p» e s K» e n o v a V e l k é O p a t o v im co e r. a v sa kn é i T v» e b o v é, a n i v e V e l k ý c h O p a t o v i c í c h v š a k n e n a v a z u j í n a v l a k y, c o ž p o v e d e k d a l šcíemsu t u új bí yc tí kc uh v t ' c h t o z b y l ý c h k o n c o v ý c h ú s e c í c h. V s o u ƒ a s n o s t i t a k n e e x i sltiunjke a ž( ákdrnoám ' p á r s p o j s o u k r o m ý c h d o p r a v c j e d o u c í c h p o u z e v e š p i rƒ ak cá oc vh n íp c h d n í ), k t e r á b y p r o j í ž d ' l a c e l ý m ú z e m í m m a l é H a n é ( a n i d v ' l i nnkáy v asz n ý m p» e s t u p e m ). T o v e d e k t o m u, ž e c e s t y j a k o B o s k o v i c e M o r a v s k á T» e b o v á, B r n o M ' s t e ƒ k o T r n á v k a a p o d. j s o u t í m t o u m ' l e s m ' r o v á n y p o d e l š í t r a s e p» e s S v i t a v y, a p o vs et du e p n k é m u p o z v ý r a z n ' n í k r a j s k é h r a n i c e m e z i V e l k ý m i O p a t o v i c e m i a J e v í ƒ k e m, v m í s t ', k t e r é b y m ' l o j i n a k p o t e n c i á l - s t á t s e m i k r e g i o n á l n í m c e n t r e m g e o g r a f i c k y c e l i s t v é M a l é H a n é. N e j h» e o v š e m d o p a d l ú s e k D z b e l C h o r n i c e : v t r a s e b ý v a l é h o ž e l e z n i ƒonjíe h o s p d n e s n e j e z d í v b e c n i c a c e s t a s e t a k z p v o d n í ƒ t v r t h o d i n y p r o d l o u ž i l a n a v í c e n e ž h o a j e š t ' s d v ' m a p» e s t u p y. P» i t o m p o d l e v y j á d» e n í p a n í s t a r o s t k y D z b e l u t a m d o j í ž d ' l y d ' t š k o l, n ' k t e» í t a m m a j í r o d i n y. M í s t o n ' j b y l a z a v e d e n a aiuntkoa b uks o nv iá c e l J e v í ƒ k o, k t e r á s i c e s p o j u j e a s i t» í t i s í c o v á m ' s t e ƒ k a, a vl e ý š e p r o u v el di ed ni ý czh o b c í z n a m e n á j e j í v y u ž i t í n e ú m ' r n o u z a j í ž k u. Z d e b y o v š e m m o h l v l a k t v o» i t p á t e» d o p r a v y, s i c e z d e j š í t r a t ' n e o p l ý v a j í z á v r a t r y c h l o s t í, a l e v z h l e d e m s t ka ev u z d e j š í c h s i l n i c j e s t á l e r y c h l e j š í n e ž a u t o b u s, p o k u d b y o v š n e d o c h á z e l o k e z b y t e ƒ n ý m p r o s t o j m. N u t n o u p o d m í n k o u p r o t o t o b y o v š e m b y l o, a b y d o p r a v a b y l a o r g a n i z o v á n a v r á m c i u c e l e n ý c h o b l a s t í, k t e r é o d p o v í d a j í r e g i o n á l n í s í d s t r u k t u» e, n i i k o ul m ' l e v y t v o» e n ý m c e l k m, j a k ý m i j s o u s o u ƒ a s n é k r a j e. Z d r o j e w w w. c d. c z w w w. o r e d o. c z w w w. i d s j m k. c z M o r a v a n é, v l a s t e n e c t v í a n a c i o n a l i s m u s I n g. V o j t ' c h í h a M í s t o p» e d s e d a M N O J i ž m n o h o k r á t b y l a n a M o r a v s k o u n á r o d n í o b e c s m '» o v á n a o t á z k a, zm do a r a jv s-m e š t í n a c i o n a l i s t é. O d p o v í d á m e v ž d y s t e j n ', j s m e v l a s t e n c i a n a c i o n a l i s m u s o d m í t á m e j a n e h u m á n n í, p» e k o n a n ý r e l i k t m i n u l o s t i. P» e s t o s e o t á z k a s t á l e v r a c í. V y p l ý v á t o z n e j a s m e z i p o j m y v l a s t e n e c t v í a n a c i o n a l i s m u s u v ' t š i n y o b y v a t e l s t vr a o. l i V he rl ka oj ue v š e o b e c n á n e z n a l o s t r o z d í l u m e z i p o j e t í m d o p o s u d n e j r o z š í» e n ' j š í h o n o v o d o b é h -e o tjn ai zc yk ké oh v o ' n á r o d a 1 9. a 2 0. s t o l e t í a m o d e r n í m p o j e t í m k u l t u r n í h o n á r o d a s o u ƒ a s n o s t i. P o k u s m e s v e z k r a t c e p» i b l í ž i t t u t o p r o b l e m a t i k u a o b j a s n i t n í n a vš le a sc th eá np eá c t v í. V l a s t e n e c t v í j e b ' ž n o u v l a s t n o s t í l i d s k é h o r o d u j i ž o d p rn a' dm á v zn a k. ó dj oe v ávn p» i r o z e n ý v z t a h ƒ l o v ' k a k e s v é m u r o d i š t i, z e m i, k u l t u» e a t r a d i c í m i u r ƒ i t á p o t» e b a o c h r a n y. V l a s t e n e c t v í b y l o a s t á l e j e v n í m á n o j a k o pc oe zn i' tn iá v nví l aas t n o s t. N a c i o -n a l i s m u s j e j e h o n o v o d o b o u f o r m o u, k t e r á s e o d k o n c e 1 8. s t o l e t í p o s t u p n ' r o z š í» i l a p o c E v r o p '. E x i s t e n c e n a c i o n a l i s m u j e p l n ' o d v i s l á o d e x i s t e n c e a p r o s a z e n í s e n o v é h o p o n á r o d a, j e h o ž v n ' j š í m r o z l i š o v a c í m z n a k e m s e t sn ti ac li at a a n á r o d n í j a z y k. N a c i o n a l i s m u s s e s t a l f e n o m é n e m 1 9. s t o l e t í a u m o ž n i l v y t v o» e n í n o v o d o b ý c h e v r o p s k ý c h n á r-o d a n á r o d n í c h s t á t s t o l e t í d v a c á t é h o. J i ž f r a n c o u z s k á r e v o l u c e p r o k á z a l a o h r o m n o u m o b i l i z a ƒ n í s t é t o n á r o d n í m y š l e n k y a n a c i o n a l i sk mt u e, r é n á s l e d n ' z c e l a z m ' n i l y p o l i t i c k o u i k u l t u r n í m a p u E v r o p y.

7 7/16 S k r y t ý m p r o b l é m e m a h r o z b o u n a c i o n a l i s m u j e v š a k v n ' j š í d e f i n o v á n í z n a k n á r o d a, p» e d e v š í m n a z á k l a d ' e t n i c i t y a j a z y k a. T e d y n e g a t i v n í m v y m e z e n" t í m ' c h s e d roud h ý c. h " N a c i o n a l i s m u s t a k vs o b ', j a k o K a i n o v o z n a m e n í, u k r ý v á z á r o d k y x e n o f o b i e a r a s i s m u. J e z n á m o u, i k d y ž m á l o u v á d ' n o u s k u t e ƒ n o s t í, ž e v ' t š i n a ƒ e s k ý c h o b r o z e n c b y l i a n t i s e m i t c o ž v d o b ' b o u» l i v é h o n a c i o n a l i s m u b y l o z c e l a b ' ž n é. J s o u v š a k d a l e k o h o r š í p» í k l a d y. K a a ž v e d e yvh r a n ' n ý n a c i o n a l i s m u s, d o s t a t e ƒ n ' u k á z a l a z r d n á p r a x e n ' m" en cá kr éo hd o n í h o s o c i a l i s m. u " J e š t ' h o r š í m b y l o» á d ' n í l i t e v s k ý c h n a c i o n á l n í c h b o j v e k n a ú z e m-í L i t v y, o b s z e n é n ' m e c k ý m v o j s k e m. N e d á v n é b a l k á n s k é v á l k y z n o v u p r o k á z a l y, ƒ e h o j e v y h r a n ' n ý n a c i o na l i s m u s s c h o p e n. O d k o n c e d r u h é s v ' t o v é v á l k y v e d l a t a t o n e g a t i v a k p o s t u p n é m u o d m í t á -n í n a c i o n a l i s m u v y s p ' l o u E v r o p o u. S o u ƒ a s n ý m o d e r n í s t á t s t o j í n a p r i n c i p e c h o b ƒ a n s k é s p o l e ƒ n o s t N o s i t e l e m s t á t n o s t i j i ž n e n í e t n i c k ý j a z y k o v ý n á r o d, a l e kn ý á r so ld o žp eo nl ý i t iz c o b ƒ a n s t á t u, k t e r é s p o j u j e j e d n o t a h o d n o t a c í l. T y t o o b ƒ a n s k é s p o l e ƒ n o s t i a s t á t y j s o u i t v o» e n y n á r o d y s e s v ý m v l a s t e n e c t v í m. J e j i c h p» í s l u š n í c i s i v š a k s v o j i n á r o d n o s t d e f s a m i, p» i h l á š e n í m s e k h o d n o t á m, k u l t u» e a t r andéi hco í m n ádra o d a. M o d e r n í p o j e t í k u- l t u r n í h o n á r o d a s t o j í c í n a p o z i t i v n í m s e p» i hu lr რši et ný í m kh o d n o t á m, j e j i s t ' h u m á n n ' j š í n e ž n a c i o n á l n í v y m e z o v á n í s e v ƒ i d r u h ý m. P» e c h o d o d n o v o d o b ý c h, -e j at zn yi kc ok v ý ' c h n á r o d k m o d e r n í m k u l t u r n í m n á r o d m n e n í j e d n oorváýzm a k t e m, a l e d l o u h o d o b ý m p r o c e s e m. P» e s t o ž e v ' t š i n a e v r o p s k ý c h s t á t j e d l e ú s t a v o b ƒ a n s k ý m i s p o l e ƒ n o s t m i, n a c i o n a l i s m u j a z y k o v '-e t n i c k ý c h n á r o d n e n í z d a l e k a m i n u l o s t í. S o u ƒ a s n í m o d e r n í M o r a v a n é d e f i n u j í s v j n á r o d s d í l e n í m a o b h a j o b o u s p o l e ƒ n ý c h h o d n o t. M e z i n ' p a t» í l á s k a k M o r a v ', o c h r a n a j e j í h i s t o r i e, k u l t u r y a t r a d i c. M o r a v l a s t e n e c t v í s e n e v y m e z u j e v ƒ i d r u h ý m. N e u r ƒ u j e, k d o m ž e b ý t M o r a v a n e m a k d o j i ž n e, j e o t e v» e n é a p o z i t i v n í. N e n í a n i m o r a v s k o u v a r i a n t o u ƒ e s k é h o n á r o d o v et ce tr vi- í, c h a r a k z o v a n é h o p o k l e s l ý m h e s l e m ": K d o n e s k á ƒ e, n e n í. e ca h " j i ž v b e c n e n í o b d o b o u v ý k» i k e x t r é m i s t i c k ý c h s k u p i" n : e c h y, e c h. m " B ý t m o r a v s k ý m v l a s t e n c e m z n a m e n á, p r o s v o u z e m i n ' c o p o z i t i v n í h o v y k o n á v a t, v k u l t u» e, e k o n o m i c e n e b o p o l i t i c e. h on de un jí í ca í n i r o z j a k m n o h o, d l e ž i t é j e p o s t a v i t s e z a s v o u z e m i a v l a s t v ž d y, k d y ž j e t o t» e b a. D n p» i h l á š e n í m s e k m o r a v s k é n á r o d n o s t i, z í t r a v y v ' š e n í m m o r a v s k é v l a j k y v e s v á t e ƒ n í d n a p o z í t» í s p r á v n o u v o l b o u t o h o, k d o p r o M o r a v u z a j i s t í l e p š í. b u d o u c n o s t O d k a z R a i m u n d a Š i d l y m o r a v s k é m u d ' j e p i s e c t v í I n g. J a r o s l a v K r á b e k P» e d s e d a M N O H r a n i c k é n o v i n y P E H L E D p» i n e s l y 1. b» e z n a z p r á v u o ú m r t í R a i m u n d a Š i d l y, k t e r ý z e m» e l 2 7 ú. n o r a v e v ' k u 8 5 l e t. Ž e V á m t o j m é n o n i c n e» í k á? T a k p r o s í m p o z o r n ' ƒ t ' t e n á s l e d u j í c í» á d k y. J m e n o v a n ý s e n a r o sd ri pl n a v H r a n i c í c h n a M o r apv o' c. h á - z e l zr o d i n y o b c h o d n í k s e s u k n e m, k t e r é d o v á ž e l i a ž d o V í d n '. R a i m p u n sd o bš i l d l jo a k o a d v o k á t n í s o l i c i t á t o r v r z n ý c h a d v o k á t n í c h k a n c e l á» í c h v OKlr oomm o' u» cíi ž i a, ar o k u s e n a t r v a l o u s a d i l v H r a n i c í c h, k d e a k t i v n ' z p a s st ou bp i l t e lv s t vnu e b o p» i s p r á v ' h» b i t o v a. M e z i j e h o n e j o b l í b e n ' j š í ƒ i n n o s tv i ƒ eplaa t»» sitlvoí a s a d a» s t v í. J a k o v ' r n ý s y n s v é z e m ' t r p c e s n á š e l o k o l n o s t, ž e d ' j i n y M o r a v y n et ja sk o u d o s u d p r o z k o u m á n y j a k o m i n u l o s t e c h, p r o t o ž e M o r a v a n é m a j í j e n d ' j i n y s e Bp es da on u é d r. D u d í k e m, k t e r é j s o u ú p l n ' r o z e b r á n y, t u d í ž m o r a v s k é m u l i d u v c e l k u nse az hn aá jm í y, j ean d o v y m» e n í P» e m y s l o v c.

8 8/16 S á m P a l a c k ý u v á d í p r ý v p» e d m l u pv r' v nk í m u v y d á n í s v ý c h jd i' n z r o k u , ž e m u j i ž p» e d l e t y b y l a o d a t a m o ž n o s t p o z n a d t ', j ejpa iksé n é p r a m e n y M o r a v a v e s v é m l n ' c h o v á, a p r o t o s e s t a l o, ž e M o r a v a d p '» ji iš nl áa c h v z k r á t kta o. m u c h t ' l R a i m u n d Š i d l o a-l e s p o ƒ á s t e ƒ n ' p o m o c i z» í z e n í m j a k é"f h o sn i d u kv y š e t» e n íd ' j i n z e m ' M o r a v s k é a k l e v n é m u j i c h v y d á n í t i s k ", e ma b y k a ž d ý M o r a v a nz n a l d ' j i n y r o d n é z e m '. K t o m u ú ƒ e l u s e m ' l u s t a n o v i t "M o r a v s k ý h i s t o r i c k ý s " p osl e skí d l e m v B r n '"j, e h o ž ƒ l e n o v é m o h o u b ý t j e n r o z e n í M o r a v a n é, t u t o u ž š í v l a s t sm vo or u a, v u, u p» í m n ' m i l u j í". c ís p o l e k s i m ' l z v o l i t v ý k o n n ý v ý b o r, k t e r ý p o v e d e s p r á v u f o n d o v é h o j m ' n í a v z d á ú p l n ' r o z e b r a n é D u d í k o v y D ' j i n y M o r a v y, a t o v e z n ' n í p r v n í hƒoe s k é h o v y d á n í, a b y j e k a ž d ý M o r a v a n m o h l k o u p i t. D á l e s p o l e k u s t a n o v í u ƒ e n é h o a o d b o r n ' v z d ' l a n é h o i hs t o r i k a, u p» í m n é h o M o r a v a n"k a u v y š e t» e n í a s e p s á n í h i s t o r imeo r a v y a d o h o d n e s e s n í m o o d m ' n ' a v y k o n a n é m h i s t o r i c k é m b á d á n í b u a d e p r á c i, c o ž p l a t i t i p» i s e p i s o v á n í h i s t o r i c k ý c h p o v í d e k z " N d o ' v jé i n d ' Mj oi rn ay v y b. y m ' lb yý t p o k r a ƒ o v-á n í m D u d í k o v ý c h. F o n d m ' l k r o m ' t o h o s l o u ž i t j ep šo t d ' p o» k e "s e p i s o v á n í v k n i ž n í m v y d á n í p o v í d e k z d ' j i n z e m ' M o r a v y, t a k t é ž z a c e n lu i dm u í r vn šo eu o ba e c n ' p» í s t u" p n o u. B o h u ž e l, j a k t o t a k b ý v á v ž i v o t ', o d b o h u l i b ý c h m y š l e n e k k e s kd ul to e u ƒh ná o s t i j e a t r n i t á c e, s t ak o m p l i k o v á n a j e s t o t á z k o u p e n ' z. T o p l a t i l o a p l adt oí k oi n c de nseos u. d m u s e l r o z s o u d i t n á r o k y d ' d i c, k t e» í n a p a d l i p l a t n o s t p o s Dl oe bd rn á í v l e. o m o r a- v s k é m d ' j e p i s e c t v í t a k b o h u ž e l z t r o s k o t a l a n a l i d s k é h a m i ž n o s t i Z d r o j S b o r n í k S o k A. ep r» o v, B c. L i b o r Š v á b M N O P» e r o v s k o

9 9/16 M O R A V S K Á H I S T O R I E J a n A m o s K o m e n s k ý N e j s t a r š í z n á m ý p o r t r é t K o m e n, sm k' édh io r y t i n a z r o k u A u t o r : G e o r g e G i l o v e r a K d o v l a s t n ' b y l J a n A m o s K o m e n s k ý? S á m s e b e c h a r a k t e-r i z o v a l j a k o :"p v o d e m M o r a v a n, j a z y k e m e c h a p o v o l á n í m t e o l o g " [2. ] T a t o v ' t a s e j pe rv o í d e f i n i c i n ev yo kb l e ƒ i n o r o d é h o ƒ l o v ' k a, j e h o ž t eo zv el i v u j í p e d a g o g i k u, t e o l o g i i a f i l o s o f i i i p o ƒ t y» e csht a l e t í c h, j a k o s in le n d' o s t a ƒ u j í c í. P» e s t o m á v s o b ' j i s t o u v y p o v í d a j í c í h o d n o t u. N a v z d o r y p o h n u t ý m ž i v o t n í m o s u d m a d o b r o v o l n ' n e d o b r o v o l n pý um t o v á n í m d a l e k o o d s v é h o r o d i š t ', n o s i l K o m e nm so kr ýa v u h l u b o k o v e s v é m s r d c i. S v ' d ƒ í o t o m m ijm ion é i s l o v o M o r a v u s ( l a t i n s k y M o r a v a n ), k t ev r éz a h r a n i ƒ í p» i d á v a l k e s v é m u j m é n u. Z c e l a tvo m t o d u c h u p a k h o v o» í i j e h o d e d i k a c e n a s k l o n k u ž i v o t"m a : i l é m a t c e m é v l a set mi i, Mz o r a v s k é, j e d e n z v ' r n ý c h s y n j e j" [3 í ] c h. P o d í v e j m e s e t e t r o c h u b l í ž e n a ž i v o t j e d n o h o z n e j v ' t š í c h M o r a v a n Ý v š e c h d o b. J a n A m o s K o m e n s k ý s e n a r o d i l 2 b 8». e z n a r o ku O m í s t o j e h o r o d i š t "' s o u p e» í " h n e d n ' k o l i k l o k a l i t. V p o d s t a t ' n e n í h i s t o r i c k é h o p r a m e n e, k t e r ý b y n a t u t o o t á z k u j e d n o z n a ƒ n ' o d p o v ' d ' l. p» Sí v l a s t k e m n e j p r a v d '- p o d o b n ' j š í s e v ý b ' r z u ž u j e n a o b e c N i v n i c i a m ' s t o U h e r s k ý B r o d. [4 ] Z á k l a d n í v z d ' lí á n a b s o l v o v a ls l o v á c k ý r o d á k v e S t r á ž n i c i n a b r a t r s k é š k o l e. Z» e j m ' j i ž v d ' t s t v í t a k n a r a z n a s v é h o b u d o u c í h o m e c e n á š de a, l š í h o v e l k é h o M o r a v a n a K a r l a s t a r š í h o z e Ž e r o t í n a. T e n t e h d y s p r a v o v a l S t r á ž n i c i j a k o p o r u ƒ n í k nz ea z l e t i l é h o J a n a B e d» i c h a rz oe t íž ne a. L o g o u n i v e r z i t y v H e i d e l b e r g u K š i r š í m k o n t a k t m, k t e r é i K o m e n s k é m u v m n o h a o h l e d e c h žuir vƒoi tlny í c e s t u, d o š l o p o z d ' j i v P» e r o v ', k d e r o v n ' ž n a v š t ' v o v a l b r a t r s k o u š k o l u. T a m s v ý m n a d á n í m u p o u t a l p o z o r n o s t r e k t o r a J a n a A l b í n a a b y l d on p oprru o ƒ ed u c h o v n í d r á h u. O d r o k u j e t a k K o m e n s k ý ú ž e j i s s p j Ja et d n o t o u b r a t r s k o u, k t e r á s e m u "nsot va ol u a m a t k o u a o c h r- á n k y n í." J e d n o t a b r a t r s k á s t r a t e g i c k y p o d p o r o v a l a v z d ' l á n í j a k o j e d n u z n e j v ý z n a m n ' j š í c h z b r a n í p r o t i s í l í c í v l n ' r e k a t o l i z a c e. 2 T a k t o s e K o m e n s k ý u v e d l v do íp le e r a o m n i a d i d a c t ircoak u r ou k V p o z n á m k o v é m a r c h u o v š e n á p r a' v: C l a m o r e s E l i a( ev ý z v y E l i á š o v y ) s e p s a n é m m e z i l e t y O b v y k l e b ý v á u v á d ' n a t a k é o b e c K o m a, a l e t u z m í n i l p o u z e K o m e n s k é h o p» í t e l M i k u l á š D r a b í k, a t o j e n v j e d n o m p» í p a d '.

10 10/ číslo, 6. dubna 2012 Součástí tohoto trendu byly i zahraniční studia a cesty. I proto po Přerově Komenský studoval od roku 1611 v Herbornu, po té absolvoval poznávací cesty po Německu i Nizozemí a tuto zahraniční stáž ukončil roku 1614 v Heidelbergu. Univerzita tohoto města byla tou dobou přední evangelickou školou na německé půdě. Peníze určené na návrat, utratil mladý Moravan za Koperníkův rukopis a tak se na cestu domů vypravil pěšky. Vzhledem k tomu, že se jednalo o více než 500 km, byl to dozajista úctyhodný fyzický výkon. Po návratu ze zahraničí působil Komenský jako rektor v Přerově a po té ve Fulneku, kde byl vysvěcen na kněze. Ve Fulneku zřejmě prožil nejklidnější a nejšťastnější léta svého života. Oženil se s Magdalenou Vizovskou a na roky strávené na pomezí Moravy a Slezska v budoucnu rád vzpomínal. Po vypuknutí stavovského povstání v Čechách, které se proti vůli Karla staršího ze Žerotína rozšířilo i na Moravu, vyjadřoval Komenský podporu radikální straně v čele s Ladislavem Velenem ze Žerotína. Stejně jako většina evangelíků věřil, že nastal čas změny od Habsburků a katolické nadvlády. A podobně jako většina evangelíků, ani Komenský nechápal prozřetelnost svého mecenáše, jehož odhady byly v tomto případě přesné. Karel starší ze Žerotína, Komenského mecenáš a ochránce Porážka povstání roku 1620 sice Moravě nepřinesla tak tvrdé represe jako Čechám, ale pro evangelíky odmítající konverzi měla stejné důsledky. Komenskému tak nastal čas úkrytů na Žerotínově panstvích, kde také sepsal díla jako Truchlivý, Hlubina bezpečnosti a později Labyrint světa a ráj srdce. Posledně jmenovaný spis věnoval svému ochránci a podporovateli Karlu staršímu ze Žerotína. Roku 1622 ovdověl, když jeho manželka podlehla morové epidemii. V Brandýse nad Orlicí, který tehdy patřil Žerotínům, se Jan Amos podruhé oženil s Marií Dorotou Cyrilovou. Z východních Čech vedla roku 1628 cesta Komenského do Polského Lešna, které se tou dobou stávalo centrem bratrského exilu. Tam byl také zvolen biskupem Jednoty. V Lešnu začal jeho zájem o pedagogiku, když se stal zástupcem rektora tamního gymnázia. Do této doby spadají jeho díla Velká didaktika, Informatorium školy mateřské a zejména Brána jazyků otevřená, která Komenskému zajistila věhlas. Brzy k němu mířily nabídky z velké části Evropy. Roku 1641 odchází na pozvání parlamentu do Anglie, kde i přednáší před Královskou akademií věd. Rok na to míří jeho kroky do Švédska, ve kterém shodně s většinou evangelického exilu vidí naději pro svoji víru na Moravě. Ve Švédsku měl Komenský pod patronací Louise de Geera,[5] reformovat školství. V severské zemi napsal Nejnovější metodu jazyků a část Obecné nápravy věcí lidských. Jeho úsilí zde však ve velké míře nebylo, navzdory nátlaku vlivného nizozemského mecenáše, přijato. Vlastní kresba Komenského k Labyrintu světa a ráji srdce 5 Ludvík de Geer ( ), valonský šlechtic a podnikatel; prostřednictvím válečných obchodů vlivná persona západní Evropy; Komenského podporoval i jeho syn Vavřinec de Geer ( ). Šéfredaktor: Bc. Michal Szymeczek Upozornění: Moravská národní obec nezodpovídá za obsah odkazovaných stránek neprodejné!

11 11/16 R o k u s e J a n v r á t i l d o L e š n a, k d e p o c h o v a l s v o j i n e m o c n o u m a n ž e l k u. V e s t f á l s k ý m í r t é h o ž r o k u p a k p o h» b i l i n a d ' j i n a n á v r a t d o v l a s t i. P o d t í h o u t é t o s k u t e s e p s a l K š a f t u m í rj aí c í m a t k y J e d n o t y b r a. to r sr ko ék p o z d ' j i s e p o t» e t í o ž e n i l s v í c e n e ž o t» i c e t l e t m l a d š í J a n o u G a j u s o v o u p v o d e Tm ý nza n a d V l t a v o u. M e z i l e t y a p s o b i l [6 ] K o m e n s k ý n a ž á d o s t u h e r s k é h o š l e c h t i c e Z i k m u n d a R á k o c z v i h m o ' s t ' S á r o s p a t a k ( B l a t n ý P o t o k s e v e r o v ý c h o d d n e š n í h o M a a r s k a ). O b d o b n ' j a k o v e Š v é d s k u i z d e m ' l r e f o r m o v a t š k o l s t v í, a l e p a r a l e l n ' s e s k a n d i n á v s k o u z e m í, a n i v U h e r s k u s v é z á m ' r y n e d o k o n ƒ i l. D o e t a p y s p a d a j í j e h o s p i s y S v ' t v o b r a z e c h a Š k o l a h r o u. L u d v í k d e G e e r, p o d p o r o v a t e l K o m e n s k é h o R o k u s e K o m e n s k ý rvá t i l d o L e š n a. Z d e s e v ' n o v a l P a n o s o f i i a v y d a l S l o v n í k ƒ e s k é» e ƒ i a S l o v n í k p a n s o f i c k ý c h d e f i n i c. Š v é d s-pk o l s k ý k o n f l i k t s e t o m u t o m ' s t u, a l e s p o z p o ƒ á t k u v y h ý b a l. N a k o n e c a l e ú t r a p y v á l k y p o s t i h l y r o k u i K o m e n s k é h o ú t o ƒ i š t ' a v e l k o u ƒ á s t m ' s to a b l é- p» i h á n í z a s á h l p o ž á r. K o m e n s k ý p» i š e l t a k» k a o v e š k e r ý m a j e t e k a p l a m e n y s t r á v i l y i v e l k o u ƒ á s t j e h o r u k o p i s. T é h o ž r o k u p r o t o o d j í ž d í J a n A m o s n a p o z v á n í L u d v í k a d e G e e r a d o A m s t e ro d a m u, k d e p r o ž i l p o s l e d n í r o k y s v é h o ž i v o t a a k d e b y l a v y d á n a v e lƒ ká á s t j e h o d í l a. Z e m» e l p o d e l š í n e m o c i 15. L i s t o p a d u a p o c h o v á n j e v k o s t e l í k u v N a a r d e n u. K o m e n s k é h o ž i v o t i d í l o j s o u n e s t á r n o u -c í i n s p i r a c í. S p a t» u j e m e n e u t i c h a j í c í s í l u d u c h a, k t e r á n a v z d o r y v š e m ú t r a p á m h n a l a u š l e c h t i l é h o M o r a v a n a v p» e d. V '» i l n e j e v n B o h a, a l e i v l e p š í l i d s t v o a n á p r a v u, k t e r á l e ž í v t o l e r a n c i, v z d a p o z n á n í. P o s e l s t v í J a n a A m o s e K o m e n s k é h o b y c h o m m ' l i m í t n a p a m ' t i. Z a j í m a v o s t i P r a k t i c k y o d c h v í l e k d y K o m e n s k ý o p u s t i vl l as sv t o, j i n e p» e s t á v a l v '» i t v b r z k ý n á v r a t a o b r a t p o m ' r. K d yv žo j e n s k á a p o l i t i c k á s i t u a c e n e n a b í z e l a t y t o p» e d p o k l a d y, u c h y l o v a l s k v í» e v p r o r o c t v í, k t e r é l j e o v an la y p. S e p i s o v a lp r o j e v y v i z i o n á», n a p» í k l a d K r i s t ý n y P o n i a t o w s k é, K r y š t o f a K o t t e r a ƒki u l ám ši e D r a b í k a a d o k o n c e j e p o u ž í v a l p» i a p e l a c i n a p o l i t i c k é p» e d s t a v i Jt ae n l e A. m o s K o m e n s k ý s e v e v š e m s n a ž i l p s o b i t k o m p l e x n '. Z á j e m o p a n s o f i i "v š e v ' d u", n e b y l a j e n p ó z a m y s l i tae l e, s k u t e ƒ n ý ž i v o t n í p o s t o j. K o m e n s k ý s e s n a ž i l p o c h o p i t v e š k e rt ev no s d ' n í a v ' c í. M á l o z n á m ý j e n a p» í k l a d f a kpt o, k o už e š e l s e s e s t r o j i t p e r p e t u m m o b i l e. J e h o s o u s t r o j í m ' l o b ý t p o h á n ' n o z á v a ž í m i, k t e r á g r a v i t a ƒ s i l o u v y t v á» í p o h Zy ab j. í m a v ý, b y Š n e ú s p ' š n ý p o k u s o p» e m ' n u p» í r o d n í c h s i l v m e c h a n i c k ý p o h y b. M a p a M o r a v y, k t e r o u v y d a l r o k u v N i z o z e m í, s e s v ý m p r e c i z n í m v y p r a c o v á n í m s t a l a n a p» í š t í c h n e j l ƒe at s t ' j š í m k a gr rt oa f i c k ý m z o b r a z e n í mk o m e n s k é h o r o d n é z e m '. Z á j e m o K o m e n s k é h o p r á c i p» e k r a ƒ o v a l j i ž z a j e h o ž i v o t a p» í r o d n í i i d e o l o g i c h r a n i c e. M n o z í k on li oz á t o» i S e v e r na ím e r i k y c h t ' l i v t ' l i t K o m e n s k é h o t e z "N e o vd éo h o s v ' t a". D o k o n c e i k a t o l i c k á F r a n c i e p r o s t» e d n i c t v í m kr ai rc dh ie nl ái le au n ' k o l i k r á t o s l o v i l a J a n a A m o s e, s e s n a h o u z í s k a t j e j p r o s v é p r o s t» e d í. 6 Z i k m u n d R á k o c z i ( ), b r a t r s e d m i h r a d s k é h o k n í ž e t e J i» í h o I I. ihro a. k o c z

12 12/16 P o u ž i t á l i t e r a t u r a K u m p e r a, J : J a n A m o s K o m e ns k ý P o u t n í k n a r o z h r a n í v ' k, O s t r a v a P o l i š e n s k ý, J : K o m e n s k ý M u ž l a b y r i n t a n a d ' j e, P r a h a K o ž í k, F : S v ' t l o v t e m n o t á cb h o l e s t n ý a h r d i n s k ý ž i v o t J a n a A m o s e K o m e n s k é h o, P r a h a V á l k a, J : D ' j i n y M o r a v y IM I o. r a v a r e f o r m a c e, r e n e s a n c e b a ar o k a, B r n o O t t o v a e n c y k l o p e d i e o b e c n ý c h v ' d o m o s t í, P r a h a N e z n á m á h i s t o r i e J a r o s l a v S v o z i l M N O S e v e r L e t k o v i c e, m a l á o b e c, d n e s s o u ƒ á s t I v a n ƒ i c. K o h o b y n a p a d l o, ž e s Ie v al n- e t k o v i c e a ƒ i c k o j i s t ý m d í l e m z a p í š í d o n o v ' j š í a n e z n á me é M ho ir sa tv oy r. i P r o ƒ? P r o o d p o v s' e v y- d á m e d o 6 0. l e t 2 0. s t o l e t í, d o o b d o b í t z v. s t u d e n é v á l k y. V t ' c h t o l e t e c h p r á v ' p r o b í h a l a v á l k a v e V i e t n a m u, m n o ž i l y s e r pz nr é o v oz -á p a d n í k a c e v ƒ i K u b ' a z e Z á p a d n í h o N ' m e c k a ( N S R ) m í» i l o n a j a d e r n ý cz h n a ƒk r y a k e t P e r s h i n g ( a ž 3 0 x s i l n ' j š í n e ž h i r o š i m s k á p u m a ), n a ú z e m í s o c i ae ls ik so ts il co kv ée hn os k a ( S S R ). A p r á v ' v t é t o n a p j a t é d o b ' k, a p ki dt y a l i sc tk iý Z á p a d a k o m u n i s t i c k ý V ý c h o d " s t» í l e lpi r" o t i s o b ' m o ln o g ( n e j e n ) s i l n ý c h s l o v, t zsv e. ž ze a l e z n o u o p o n o u mv o r a v s k ý c h L e t k o v i c í c h s t a l a z a j í m a v á u d á l o s t. T é t o u d á l o s t i p» e d c h á z e l a r o k u v N S R j e d n á n í m e z i p» e d s e d o u d e sm o c -i á l n ' k r at i c k é s t r a n y N ' m e c k a ( S P D ) W i l l y B r a n d t e m a ƒ l e n e m v e d e n í S P D H eslcmhumtiedmt e m n a s t r a n ' j e d n é a I n g. V á c l a v e m N o v o t n ýk m o r e s p o n d e n t e m s. R o z h l a s u ( r o d á k e m z L e t k o v i c ), n a s t rd ar n u ' h é. J e d n á n í m ' l a z a n á s l e d e k, ž e v p r b ' h u l e t d o š l o p o s t u p n ' k n e o f i c i á l n í m n á v š t ' v á m n ' m e c k ý c h p o s l a n c z a S P D, E pr áh n a r d a E p p l e r a ( b u d o u c í h o m i n i s t r a r o z v o j o v é p o m o c i ), Wn og la f gs ac h u l z e ( t a j e m n íw k. a B r a n d t a, p o z d ' j i H. S c h m i d t a ) a O t t o H e r p e r t z e ( b u d o u c í h o v e l v y s l a n c e S SN R S ) R. v T i t o p o l i t i c i z a d o p r o v o d u V á c l a v a N o v o t n é h o p o s t u p n ' n a v š t í v i l i Jp Zr D o s p e r u j í c í L e t k o v i c e, n ' k t e r é m í s t n í o b y v a t e l e a p r o s t» e d í I v a n ƒsie c k sa e, z nkadme o v a l i ž is v o t e m z d e j š í c h l i d í. O b ƒ a s s i t i t o z v l á š t n í h o s t é z a š l i n a o b ' d d o B e sievdann íƒhio c í dc oh m. u v V r o c e a p» i j e l n a p o z v á n í V. N o v o t n é h o i s a m o t n ý H e l m u t S c h m i d1 t 9 7 ( m i n i s t r o b r a n y, m i n i s t r f i n a n c í, s p o l k o v ýk a n c l é» ) a s p o l e ƒ n ' n a v š t í v i l i c h a l u p u V á c l a v a N o v o t n é h o v e v ý c h o d n í c h e ct hé át co h. d o Vb ' s e v o k o l í d o m u " z c e l a n á h o d u p" o t u l o v a l o t o l i k h o u b a» a m i l e n e c k ý c h v pt áa r k o v é m p o ƒ t u, k o l i k j i c h t u n e b y l o v i' dt b ' h e m c e l é h o r o k u d o h r o m a dvy š. e c h n y t y t on á v š t ' v y p o s l o u ž i l y k p o c h o p e n í, ž e v S S R d o z r á v á n o v á e k o n o m i c k á s i t u a c e a m o ž e n é j ea n u t n é n a v á z a t n o r m á l n í d -i p l o m a t i c k é v z t a h y a u z a v» í t k a p i t o l u M n i c h o v a t. o Bn yá lv yš t ' v y d e f a c t o p r v n í p o I I. s v ' t o v é v á l c e a u m o ž n i l y p» í p r a v u d o h oe d z i m S S R N S R ( W i l l y B r a n d t e m ) a n o r m a l i z a c í v z t a h a r o z v o j i š i r š í e k o n o m i c k é s p o l u p r á c i. Z á v ' r e m s i t r o u f á m n a p s a t, ž e L e t k o v i c e a I v a n ƒ i c k o, a Š s e t o m ž e z d á t n ' k o m u z v l á š t n í, p» i s p ' l i s v ý m d í l e m k z l e p š e n í v z t a h m e z i e s k o s l o v e n s kneam d a t o Nv Sš R e. S p l y n e z n a š í m o r a v s k é h i s t o r i e a p oi vn ag h. y. V á c l a v N o v o t n ý, v 6 0. l e t e c h ú» e d n í k s. m i n i s t e r s t v a z a h r a n i ƒ n í c h v ' Pcr í a z ve a O S N vn e w Y o r k u, p o z d ' j i z p r a v o d a j s. r o z h l a s u v N S R. V l e t e c h p o l i t i c k ý v ' z e Bnoa r e c h. O d r o k u n0 u c e n á e m i g r a c e v N S R, k d e p r a c o v a l n a vd a c i F r i e d r i-ec bh e r t-s t i f t u n g. V l a d i m í r N o v o t n ý M í s t o p» e d s e d a M N O

13 13/16 I N V E S T I C E A N O V Á V Ý S T A V B A V M O R A V S K Ý C H M S T E C H T» i z a j í m a v é s t a v b y r o d í c í s e v B r n ' A Z T o w e r, n e j v y š š í s t a v b a rve p u b l i c e T e n t o k r á t j s e m p r o r u b r i k u A r c h i t e k t u r a n a M o r a v ' v y b r a l t» i a r c h i t e k t o n i c kzya j í m a v é s t a v b y v z n i k a j í c í v B r n '. J e t o p r v n í o p r a v d o v ý m r a k o d r a p n a M o r a v ' ( td e d m y v y š š í n e ž m ) s e z a j í m a v ý m t v a r e m i t e c h n i c k ý m» e š e n í m A Z T o w e r. D r u h o u j eo d v á ž n á, v e l m i m o d e r n í s t a v b a S o n o c e n t r a. T» e t í j e E d i s o n c e n t r u m, a vp i» te ed lo s tr g a n i c- k é a r c h i t e k t u r y. V š e c h n y t» i s t a v b y j s o u j i ž v r z n ý c h f á z í c h p» í p r a v y a r e a l i zh ar cu e b. á s t a v b a A Z T o w e r u k e k o n c i b» e z n a j i ž s m ' l e š p l h á k m r a k m a j e v r e a l i z a c i n e j d áu l e S. o n o c e n t r a j s o u h o t o v y z á k l a d y, b u d u j í s e p o d z e m n í g a r áa žse t a v b a z a n e d l o u h o z a ƒ n e r s t n a d p o v r c h. E d i s o n m á d ok k o n ƒ e n í n e j d á l V e. s o u ƒ a s n o s t i j e p» i p r a v e n o s t a v e n i š t ' a z a ž á d á n o o s t a v e b n í p o v o l e n í. S a m o t n á s t a v b a b y m ' l a z a ƒ í t z e m n í m i p r a c e m i k o n c e m r o k u. P o b l í ž u l i c e H e r š p i c k á v ƒ á s t i t z v. J i ž n í h o c e n t r a, k d e s e v p o s l e d n í c h l e kt oe nc ch e n t r u j e v ý s t a v b a v ý š k o v ý c h b u d o v, p o k r a ƒ u j í i n t e n z i v n í p r á c e n a n o v é m m r a k o d r a p u s n á z v e m A Z T o w e r. T e n s v o u p l á n o vaý nš ok u o u m n e j e n ž e p» e k o n á s o u ƒ a s n o u n e j v y š š í s t a v b u M o r a v y, 8 5 m v y s o k ý S p i l b e r k T o w e r s tb o j í c í o p o d á l, a l e a s p i r u j e n a n e j v y š š í s t a v b u v r e p u b l i c e. A Z T o w e r b u d e m í t z a j í m a v ý t v a r. A r c h i t e k t i s e s n a ž i l i, a b y s t a v b a p s o b i l a a š p t» í ih tl oe m o r i g i n á l n '. S e s t á v á z e d v o u k v á nd ir c h, ž z j e d e n j e v y š š í a d r u h ý j e r z n ' d e f o r m o v a n ý, m e z i n ' j e v l o ž e n t u b u s s e s c h o d i š t ' m a v ý t a h o v ý m i š a c h t a m i C. e l á s t a v b a p s o b í, j a ko k d y ž k a s k á d o v i t s ' t o u p á v z h r u. tko m u p» i s p í v á fkatseárd á a, b u d e p o k r y t a g l a z o v a nr ý mz i n o b a r e v n ý m i k e r a m i c k ý m i d e s k a m i. I n v e s t o r e m s t a v b y z a v í c e n e ž m i l i o n k o r u n j e s p o l e ƒ n o s t A Z P r o p e r i t y. A r c h i t e k t o n i c k ý n á v r h j e o d k a n c e l á» e B u r i a n a K» i v i n k a a g e n e r á l n í m d o d a v a t e l e m d í l a j e a k c i o v á s p o l e ƒ n o s t P S J. N a h o» e : S t a v b a A Z T o w e r k e k o n c i b» e z n a

14 14/16 B u d o v a j e n a v r ž e n a t a k b, y s p o t» e b o v a l a c o n e j m é n ' e n e r g i e. T» i c e t i em ne et r go e- v é t i c k é p i l o t y b u d o u d í k y t e p e l n ý m ƒ e r p a d l m v z i m ' j í m a t l ét t e' po lc o h l a z vo v a t. U n i k á t n í j e t a k é k o m b i n a c e p» i r o z e n é h o a n u c e n é h o v ' t r á n í. C eflao su á dju i žvn ýí t a h o v é š a c h t y n a v í c p o k r y j í f o t olv to a i c k é p a n e l y, k t e r é b y m o h l y s l o u žz id t r o j a ke ol e k t r i c k é e n e r g i e p r o - s p o l e ƒ n é p r o s t o r y b u d o v y. P r o j e k t n a b í d n e n o v ý m m a j i t e l m p» e s 1 7 t i s í c m e t r ƒ t vmearle oƒonbícchho d n í c h, k a n c e l á» s k ý c h a a p a r t m á n o v ý c h p l o c h. N a v r c h o l u s e p» e dvpe o» kelján d' á p í» s t u p n á t e r a s a. V e d v o u p o d z e m n í c h p a t r e c h z a p a r k u j e a u t m. r av k' ožd r a p u o b k l o p u j e z a j í m a v '» e š e n é v s t u p n í t r o j p o d l a ž n í a t r i u m, k t e r é o sbv u' dtel e n é p r o s k l e n ý m s v ' t l í k e m. V a t r i u b u d o u u m í s t ' n y, v e d l e a u t o s a l o n u, dj ae ld šn ío t k y p r o m a l o o b c h o d a s l u ž Ab uy t. a v a u t o s a l o n u b u d o u v y s t a v e n a v e t» e úc rh o v n í c h a n a j e h o k o n c i b u d e p r o s k l e n á o s m i p o d l a ž n í v ' ž, s l o u ž í c í j a k o p o u t a ƒ. S o n o c e n t r u m, v s t u p n í b r á n a d o Ž a b o v» e s k N a r o z h r a n í c e n t r a B r n a a m ' s t s k é ƒ á s t i Ž a b o v» e s k y r o s t ve e ls mt i a mv bo a d e rs n í v z h l e de m a p r a c o v n í m n á z v e m S o n o c e n t r u m. S t a v b a l e ž í n a z j e vd ýn zé n a m n ý c h b r n ' n- s k ý c h t» í d, u l i c i V e v e» í a m ' l a b y s e s t á t r e p r e z e n t a b ƒr na í n, o u v sd to u pvný íš e z m i o v a n é m ' s t s k é ƒ t v r t i. B u d e t v o» i t p» e c h o d o d m o d e r n í t v á» e v e ds lt e a v esbt o j í c í h o P l a t i n i a a k an c e l á» s k é h o k o m p l e x u Š u m a v s k á s v ý š k o v ý m i b u d o v a m i s tnr a n ' c e n t r a k e k l a s i c k é z á s t a v b ' n i ž š í c h n á j e m n ý c h d o m Ž a b o v» e s k. I n v e s t o r e m s t a v b y z a n ' k o l i k s t o v e k m i l i o n k o r u n j e z n á m á h u d e b n í s p o l e ƒ n o s t S O N O R e c o r d s. A u t o r e m a r c h i t e k t o n i c k é h o n á v r h u j' e n sbkrý n a r c h i t e k t F r a n t iššmeékd e k, k t e r ý j i ž v y jp er ko t o v a l n ' k o l i k c e n ' n ý c h s. t a v e b Z ƒ e l n í h o p o h l e d u v l e v o b u d e m í t S o n o c e n t r u m d e v ' t n a d z e m n í c h p o d l a ž í a b u d e s t e j n ' v y s o k é j a k o v e d l e s t o j í c í P l a t i n i u m, p» i ƒ e m ž t o t a j e h o ƒ á s t j e u r ƒ e n a z e j m é n a bk y d l e n í. V b í l é k o u l i u p r o s t» e d s t a v b y b u d e v í c e ú ƒ e l o v ý s á l p r o t» i s t a l i d í. S í b u d e r o z ƒ l e n ' n a n a j e v i š t ', t a n e ƒ n í p a r k e t a h l e d i š t ', k t e r é d o pt» l i n í g a l e r i e. N a n ' b u d e n a v a z o v a t z á z e m í s á l u a s t r a v o v á n í. H o t e l v p r a v é ƒ á s t i, p o d l e z á m ' r u i n v e s t o r a, b y m m' ílt k a p a c i t u 8 0 l ž e k a r e s t a u r a c e o b s l o u ž i t a ž t» i s t a h o s t. t y» i p o d z e m n í p a t r a S o n o c e n t r a z a b e r o u g a r á ž e s e p a r k o v a c í m i m í s t y. e l n í p o h l e d n a n o Sc oe n t r u m z u l i c e V e v e» í

15 15/16 E d i s o n c e n t r u m n a r o h u K o l i š t ' a C e j l u B r n o s e o d d o b p r v n í r e p u b l i k y p y š n í j e d n o d u c h ý m i p» fíum nkkacm iio n a l i s t i c k ý c h s t a v e b m e z i n á r o d n í h o v ' h l a s u a v ' t š i n a b r n ' n s k ý c h a r cpho irte evkot l u ƒ n í d o b y n a t e n t o o d k a z n a v á z a l a. N o v á a vs bt a E d i s o n c e n t r a n a r o h u K o l i šc t e' j l u a b u d e m í t o b l ý p l á š Š z e s k l e n ' n ý c h t r o j ú h e l n í k a m á s e s t á t p» í k l a d eo m r g annoivcé k é a r c h i t e k t u r y. O s m i a ž d e v í t i p o d l a ž n í d m p o ƒ í t á s e ƒ t y» m i s t y p a r km oí vs at cy í m pi o d z e m í, o b c h o d n í m i p a s á ž e m i, a d m i n i s t r a t imvi n íp l o c h a m i i b y d l e n í m. I n v e s t o r e m s t a v b y z a v í c e n e ž m i l i a r d u k o r u n j e h o l a n d s k á f i r m a C e r e I n v e s t. A u t o r e m n á v r h u I n g. a r c h. D a v i d T i t z z e s p o l e ƒ n o s t i A r c h " ihc o un s es n. kr a., o. j a k b y ld m n o v i n á» i p o j m e n o v á n, ýsm v t v a r e m v y p l n í n ' k o lpiakr c e ls o u s e d í c í c h s r u š n ý m m ' s t s k ý m o k r u h e m. J e j í n e j d e l š í ƒ á s t s e p o v i n e noa d Kk o» li žš ot vi a t k y s C e j l e m s m ' r e m k h l a v n í m u n á d r a ž í. Z a d n í ƒ á s t b u d o v y s e s t o ƒ í d o z hp r ua bv aé h o ú h l u a v y t v o» í n o v ý j e d n ho ý d u d c m, k t e r ý a r c h i t e k t i n a v r h l i v p r ou l ui c e i nv al h k á. e l o s t a v b y p» i p o m í n á z p o h l e d u o d D o m u u m ' n í ž á r o v k u P o d o b n ' s e h o u s e n k a o p» e i o d m n a K o l i š t i, z e k t e r é h o p o v e d e l á p v» k ea s p ur lo i c i p ' š í a ž n a ú r o v e B e n e š o v y t» í d y. P» i p o h l e d u oud m ' Dnoí m um ' s t a B r n ap» i p o m í n á n á r o ž í E d i s o n c e n t r a ž á r o v k u. T o m á a s o c i o v a t v a z b u n a E d i s o n a e, l e kj te rh áo rž n a p r o z á s o b e n í M a h e n o v a d i v a d l a, p r v n í h o z c e l a e l e k t r i f i k o v a n é h o v d i Ev va rd ol p a ', s t á v a l a n e d a l e k o. P» e v a ž u j í c í u l i ƒ n í ƒ á s t f a s á d y o b j e k t u e nj a e jn a kv or zž a v ' š e n ý p r o s k l e n ý d v o u p l á š Š n a p a r a m e t r i c k é s í t i o c e l o v ý c h p r v k t vto r» oíjcúíhc eh l n í k o v ý r a s t r. V a r i a b i l i t a s k l e n ' n ý c h t a b u l í u m o ž u j e v y t v o» i t o b l é o r g atnviac rky é s t a v b y a s o u ƒ a s n ' r e f l e k t o v a t n a p r o v o z n í p o ž a d a v k y z a f a s á d o u, v ƒ e t n ' v y t í v ná o» ƒe n í c h s v ' t e l n ý c h e f e k t. Z d r o j A r c hiv a u t o r a w w w. s k y s c r a p e r c i t y. c o m I n g. J a r o s l a v K r á b e k P» e d s e d a M N O

16 16/16 S E Z N A M A K C Í V R O C E D a t u m k o n á n í N á z e v a k c e T y p P o» a d a t e l 2 8. b» e z e n J a n A m o s K o m e n s k ý V y v ' š o v á n í m o r a v s k é v l a j k y O b c e, m ' s t a a k r a j e 2 1. d u b e n V ý s t u p n a S v a t ý K o ƒp e k M N O O l o m o u c k o 5. k v' t e n V ý l e t d o K oƒpa n ( S K ), d o M i kƒui lc a n a P o h a n o s k M N O P o d s t a r o h o r c i 1 9. k v ' t e n V ý s t u p n a S v a t ý H o s t ý n M N O P» e r o v s k o?. k' vt en J a r n í v y c h á z k a n a B r a d l o M N O U n i ƒ o v s k o 2 6. k v ' t e n S l á v n o sš p r e d k o v vn i t r e ( S) K S l o v e n s k é h n u t i e o b r o d y 2. ƒ e r v e n P u t o v á n í M o r a v o u M N O B l a n s k o M N O M l a d á s a j t n a ƒ e r v e n S l a v n o s t i ' ms t a Š u m p e r ka M N O S e v e r ( p o d p o r a ) ƒ e r v e n C y k l i s t i c k ý v ý " l Pe o t k r á s á c h M o r a v y " M N O O l o m o u c k o 1 6. ƒ e r v e n S e t k á n í M o r a v an v e Z l í' n M N O S l o v á c k o-v a l a š s k o 2 3. ƒ e r v e n N á v š t ' v a R a j h r a d u, r o z h l e d n y» ía r op d n í h o p a ru k M N O P o d s t a r o h o r c i ƒ e r v e n L o š t i c k é s l a v n o s t i h u d b y a žt k v a r M N O U n i ƒ o v s k o ( p o d p o r a ) 5. ƒ e r v e n e c S v. C y r i l a M e t o' dj V y v ' š o v á n í m o r a v s k é v l a j k y O b c e, m ' s t a a k r a j e 5. ƒ e r v e n e c N á r o d n í p o uš n a V e l e h rd a M N O S l o v á c k o-v a l a š s k o ( p o d p o r a ) 5. ƒ e r v e n e c C y r i l o m e t o d' j s k á p o uš n a N á k lo M N O B r n ' n s k o ( p o d p o r a )?. ƒ e r v e n ec S e t k á n í M o r a v a n a S l o v á k n a V e l k é J a» vion ' M N O B r n ' n s k o ( p o d p o r a ) 1 5. s r p e n M a l á n a p o l e o n s k á b i t v a v T e l n i c i, r e z e r v a c e Š p i c e M N O P o d s t a r o h o r c i ( p o d p o r a ) 2 5. s r p e n S e t k á n í m o r a v s k ý c h p a t r i o nt a B r a de l M N O U n i ƒ o v s k o ( p o d p o r a ) 1. z á» í P o c h o d k p r a m e n i M o r a v y M N O S e v e r ( p o d p o r a ) 9. z á» í N á v š t ' v a h r o b k y Ž e r o t í n v B l u d o' v M N O S e v e r 1 5. z á» í K a r e l s t a r š í zže e r o t í n a V y v ' š o v á n í m o r a v s k é v l a j k y O b c e, m ' s t a a k r ae j?. z»í á P u t o v á n í H o r á c k e m M N O H o r á c k o?. z»í á D e n z a M o r a v u M o r a v s k á n á r o d n í o b e c 1.» í j e n J o š t L u c e m b u r s k ý V y v ' š o v á n í m o r a v s k é v l a j k y O b c e, m ' s t a a k r ae j?.»íj en V ý s a d b a M o r a v s k o-h o r á c k é a l e j e M N O H o r á c k o ( p o d p o r a )?.»í j en P o c h o d s l o v á c k ý m i v i n o h r a d y M N O B r n ' n s ko 2 8.» í j e n S v. R o s t i s l a v V y v ' š o v á n í m o r a v s k é v l a j k y O b c e, m ' s t a a k r a j e?. l i s t o p a d S v a t o m a r t i n s k é o s l a v y v B l a n s k u M N O B l a n s k o ( p o d p o r a ) 2. p r o s i n e c V ý s t u p n a M o h y l u m í r u, p i e t a k ƒ í v ýb ri ot v y M N O P o d s t a r o h o r c i 3 1. p r o s i n e c M o r a v s k ý S i l v e s t r n a V e l k é J» ia n v' o M N O B r n ' n s ko A k t u á l n í s e z n a m h t t p : / / z a m o r a v u. e u / a k-a c e-u d a l o s t i / S e z n a m j e a k t u á l n í 6. k M ' s t s k á s l a v n t o s Z a h r a n i ƒ n í úƒ a s t M N O M a n i f e s t a c e m o r a v a n s t v í K u l t u r n ' -s p o l eƒ e n s k á a k ce T u r i s t i c k-v o l a s t i' vd n á a k ce V y p r a c o v a l B c. M i c h a l S z y m e c z e k Š é f r e d a k t o r