90.l.20.st., rozvíjí se v 21.st. Médiem je živá hmota, ateliérem laboratoř Mizí hranice mezi vědou a uměním

Transkript

1 BIOART

2 90.l.20.st., rozvíjí se v 21.st. Médiem je živá hmota, ateliérem laboratoř Mizí hranice mezi vědou a uměním Vychází z poznatků biotechnologie, pracuje s jejími kulturními a sociálními dopady, klade si etické otázky Díla, kt. reflektují technologie: vizualizace, simulace, estetizace Babylonská rostlina Jakuba Nepraše Díla, kt. s technologiemi pracují: materiálem buňky, DNA, živá tkáň, V ČR festivaly umění, vědy a technologií Entermultimediale2/Transgenesis 2006 ENTER3/Mutamorphosis 2007

3 DĚLENÍ (podle Transgenesis 2006) Mutagenic Art (Teratogenic) umění založené na mutagenezi Transgenic Art - zahrnuje genetické inženýrství, genové hybridy, klonování Tissue Art materiálem jsou tkáně, výsledkem sochy, objekty Cyborg Art propojuje organické a anorganické prvky

4 JOE DAVIS Považován za otce amerického bioartu MIT 1990 Microvenus 1994 Riddle of Life anglický jazyk genet.kód

5 EDUARDO KAC Na poč. 90.l. se začal zabývat biotématy 1997 Time Capsule: vztah člověk technologií první člověk s čipem v těle Teleporting an Unknown State: rostlina pěstovaná uživateli internetu 1998/99 Genesis: citace z Bible morseovka genetický kód do bakterie v Petriho misce s webkamerou 2000 Alba: králičí samička s fosforeskujícím proteinem z medúzy ot. vytváření sociální představy o odlišnosti

6 TRANSGENESIS 2006 VIRGIL WONG performance, videa buddhistický přístup ke sbližování medicíny a technologie Těhotný muž Lee Mingwei CHRISTA SOMMERER LAURENT MIGNONNEAU vytvářejí rozhraní mezi reálným/organickým světem a počítačem Interaktivní růst květin 1993/97, dotek skutečné rostliny ovlivňuje její virtuální podobu

7 SYMBIOTICA 2000, skupina umělců a vědců Fish and Chips, neurony ryby + roborameno 1996 Tissue Culture and Art Project tkáňové panenky Pig Wings Project Pokud budou prasata létat, pak už je možné všechno.

8 2003 Disembodied Cuisine maso ke konzumaci bez smrti zvířete

9 Rezidenti Nebezpečná vzdálenost CIANT Gallery Web 2.0 generace Transgenesis: umělci ve vědeckých laboratořích Vampyrotheutis Infernalis Mutamorphosis

10 LINDA ČIHAŘOVÁ Streptomyces Aplikuje vědecké postupy výzkumu bakterií na fotografii a zkoumá hranice tohoto média

11

12 LUCIE SVOBODOVÁ 2005 Hiddenland série makrofotografií, mapují ohraničený prostor v průběhu 2 let + grafika narace 2007 bio+bio- BIO+BIO- Když lžeme, lže každá naše buňka, když mluvíme pravdu, každá buňka je pravdivá. XIV. Dalai Lama Před a během fotografování nebylo zabito ani zraněno, ani chyceno, ani zmraženo, ani jinak omezeno žádné zvíře.

13

14 STELARC 2007 Ear on Arm project

15 ANTHONY HALL Recreation of BZ Reaction Ukazuje vizuální stránku chemické reakce objevené v r.1951

16

17 ADAM ZARETSKY Od r.2001 pořádá přednášky v rámci VivoArts Dangerous Liasons, film, záznam z přednášek molekulární biologie, tkáňová kultura, genomika, vývojová biologie a jejich sociální a kulturní dopady, potenciál, populační diverzita, genové patenty, hranice mezi přírodou a kulturou, etika živých organismů Bioart je sexy. Někdy je to přechodová droga k tvrdším drogám, válce, kreativnímu účetnictví, podvodu a porušeným snům.

18 DECON Dekonstrukce, dekontaminace, dekompozice, destrukce Mondrianových pláten Textilní barvivo na agaru rozežírají bakterie až do úplného vymizení pigmentu.

19 K T E O R I I B I O A R T U Ú V O D K e k o n c i 2 0. s t o l e t í u ž p a t ř i l y v ě d a i t e c h n o l o g i e k p l n o p r á v n ý m e l e m e n t ů m v ý t v a r n é h o u m ě n í. K d y ž s e t e d y v 9 0. l e t e c h o b j e v i l y n a s c é n ě b i o t e c h n o l o g i e, b y l i t o p r á v ě n o v á t o r - š t í u m ě l c i f a s c i n o v a n í n o v ý m i p o z n a t k y, k d o s t á l p o b o k u v ě d c ů t é m ě ř u z r o d u t é t o n o v é v ě d n í d i s c i p l í n y a o s v o j o v a l s i l a b o r a t o r n í p o s t u p y p r o p o z d ě j š í v y u ž i t í v e v l a s t n í p r á c i a z b i o t e c h n o l o g i í v y v s t a l n o v ý z p ů s o b u m ě l e c k é h o v y j á d ř e n í n a z v a n ý b i o a r t. Ve l m i z j e d n o d u š e n ě j e j m ů ž e m e d e f i n o v a t j a k o u m ě n í, k t e r é p r a c u j e s ž i v o u h m o t o u. Z t a k o v é h o ú h l u p o h l e d u b y c h o m m o h l i z a p r a p o č á t e k b i o a r t u p o v a ž o v a t n a p ř. u ž Š t ě p o - v á n í P e t r a Š t e m b e r y z r Š t e m b e r a v š a k j e š t ě n e m o h l n i c t u š i t o r o z v o j i b i o t e c h n o - l o g i í, n e m o h l v y u ž í v a t j e j i c h p o s t u p y a p r i n c i p y, p r o t o z ů s t á v á z a ř a z e n k p o s t m o d e r n í m t e n d e n c í m b o d y a r t / p e r f o r m a n c e. Te p r v e s k o n c e m 2 0. s t o l e t í s e u m ě l c i p ř e s u n u l i z a t e - l i e r ů d o v ě d e c k ý c h l a b o r a t o ř í, k d e z a p o u ž i t í v ě d e c k ý c h p o s t u p ů, p r i n c i p ů a m e t o d t v o ř í z ž i v o u c í c h m a t e r i á l ů a v e s v ý c h d í l e c h r e f l e k t u j í k u l t u r n í, s o c i á l n í a e t i c k é d o p a d y b i o - t e c h n o l o g i í. P o k r a č u j í v r o z o s t ř o v á n í h r a n i c e m e z i u m ě n í m a v ě d o u, m é d i e m s e j i m t o t i ž s t á v a j í n e j č a s t ě j i b u ň k y, d á l e g e n y, D N A, t k á n ě a d a l š í o r g a n i c k á h m o t a. K A T E G O R I Z A C E D Ě L B i o a r t o v á d í l a d ě l í m e, p o d o b n ě j a k o d í l a z o b l a s t i u m ě n í n o v ý c h m é d i í, n a t a, k t e - r á v y u ž í v a j í u ž d ř í v e e x i s t u j í c í c h v ý t v a r n ý c h m é d i í a p o s t u p ů k r e f l e x i a k o m e n t o v á n í b i o t e c h n o l o g i í, a r t e f a k t y z e d r u h é s k u p i n y p a k b i o t e c h n o l o g i e p ř í m o v y u ž í v a j í k e s v é m u v z n i k u. D o p r v n í s k u p i n y p a t ř í n a p ř. v i d e o i n s t a l a c e B a b y l o n s k á r o s t l i n a J a k u b a N e p r a - š e z r P o d l e z p ů s o b u z a c h á z e n í s m a t e r i á l e m s e p a k u t v o ř i l y d a l š í č t y ř i p o d s k u p i - n y :

20 T r a n s g e n i c A r t Č e s k y t r a n s g e n e t i c k é u m ě n í s e o d v i n u l o o d g e n e t i c k é h o i n ž e n ý r s t v í a p o j e h o v z o r u v y u ž í - v á s v ů j h l a v n í m a t e r i á l, g e n y a g e n o v é h y b r i d y n a p ř. k e k l o n o v á n í. M u t a g e n i c A r t M u t a g e n i c k é n e b o t a k é t e r a t o g e n i c k é u m ě n í o v l i v ň u j e v ý v o j t v a r u a z m ě n y t v a r o v ý c h v l a s t n o s t í p o u ž í v a n ý c h m a t e r i á l ů. T i s s u e A r t Z e z í s k a n ý c h a p ě s t o v a n ý c h t k á n í u m ě l c i v y t v á ř e j í n e j e n o b j e k t y, s o c h y a i n s t a l a c e, a l e t a k é j e z a ř a z u j í d o s v ý c h p e r f o r m a n c e. C y b o r g A r t U m ě n í s o u v i s e j í c í s k y b o r g y p ř e d z n a m e n a l a k y b e r k u l t u r a 8 0. l e t a z a p ř í č i n i l a j e h o s p o j o - v á n í s r o b o t i c k ý m u m ě n í m a b o d y a r t e m. V k o n t e x t u b i o a r t u j e j c h á p e m e j a k o p r o p o j o v á n í o r g a n i c k ý c h a a n o r g a n i c k ý c h p r v k ů. P I O N Ý Ř I J o e D a v i s, n ě k t e r ý m i t e o r e t i k y p o v a ž o v a n ý z a o t c e b i o a r t u, u ž d ř í v e s p o l u p r a c o v a l s M a s s a t c h u s e t s I n s t i t u t e o f Te c h n o l o g y n a n o v o m e d i á l n í c h p r o j e k t e c h a v r p o l o ž i l z á k l a d b i o a r t u d í l e m s v y p o v í d a j í c í m n á z v e m M i c r o v e n u s. P ř e d p o n a m i c r o s o u v i s í s p o u ž i - t í m b a k t e r i í E s c h e r i c h i a C o l i. U m ě l e c n e c h a l b a k t e r i e k o p í r o v a t ř e t ě z c e l i d s k é D N A a z j i s t i l, ž e v y t v á ř e j í o b r a z e c s h o d n ý s g e r m á n s k o u r u n o u o z n a č u j í c í Z e m i m a t k u, k t e r ý n a v í c s y m b o l i z u j e p o d o b u ž e n s k é h o k l í n a, p r o t o v e n u s. Z a č t y ř i r o k y v y u ž i l t r a n s l a c e a n g - l i c k é h o j a z y k a d o g e n e t i c k é h o k ó d u a v y t v o ř i l R i d d l e o f L i f e. N a v a z u j e t a k n a s t r u k t u r a - l i s t y, k t e ř í c h á p o u j a z y k j a k o k ó d.

21 Ve s p o l u p r á c i s M I T v z n i k a l a t a k é r o b o t i c k á d í l a v ý z n a m n é h o A m e r i č a n a E d u a r d a K a c e. V 9 0. l e t e c h s e p a k u ž j a k o z n á m ý t v ů r c e z a m ě ř i l n a b i o t é m a t a a v r o c e s e s t a l p r v n í m č l o v ě k e m n a s v ě t ě, k t e r ý s i n e c h a l d o t ě l a i m p l a n t o v a t m i k r o č i p. D í l e m T i m e C a p s u l e c h t ě l v y j á d ř i t z a m y š l e n í s e n a d v z t a h e m č l o v ě k a a t e c h n o l o g i e. O r o k p o z d ě j i p o u ž i l v d í l e G e n e s i s t r a n s l a c i p o d o b n ě j a k o D a v i s. P o u ž i l c i t a c i z B i b l e G e n e s i s 1 : 2 6 o s t v o ř e n í č l o v ě k a a p ř e l o ž i l j i n e j p r v e d o m o r s e o v k y a t u p a k d o g e n e t i c k é h o k ó d u, k t e r ý v l o ž i l d o b a k t e r i í a n e c h a l j e v y v í j e t s e v P e t r i h o m i s c e p o d U V l a m p o u. U V l a m p u a k t i v o v a l i u ž i v a - t e l é i n t e r n e t u, k t e ř í t a k é m o h l i w e b k a m e r o u b a k t e r i e s l e d o v a t. G e n e s i s m á v y p r o v o k o v a t k z a m y š l e n í s e n a d p r o b l é m e m n a d v l á d y č l o v ě k a n a d p ř í r o d o u. S v é n e j p o p u l á r n ě j š í d í l o v y t v o ř i l K a c v r , t e h d y s e n a r o d i l a k r á l i č í s a m i č k a A l b a, k t e r á p o d U V l a m p o u z e l e n ě s v í t i l a, p r o t o ž e j í v e s p o l u p r á c i s F r a n c o u z s k o u l a b o r a t o ř í n e c h a l i m p l a n t o v a t p r o - t e i n G F P z m e d ú z y. C h v í l i ž i l K a c s A l b o u v g a l e r i i j a k o i n s t a l a c e, p a k v ý z k u m n á l a b o - r a t o ř r o z h o d l a, ž e A l b a m u s í z ů s t a t u n i c h. K a c z d e o z n a č i l G F P z a s o c i á l n í z n a k, c h t ě l p r o z k o u m a t m e c h a n i s m u s, j a k ý m s i l i d é v y t v á ř e j í p ř e d s t a v u o o d l i š n o s t i. B I O A R T V Č E S K U J e n m á l o k t e r ý u m ě l e c k ý o b o r s e v Č e s k é r e p u b l i c e o b j e v i l s t a k m a l ý m z p o ž d ě n í m o p r o t i z á p a d u. K o m p l e x n í v ý s t a v y z a c í l e n é p ř í m o n a b i o a r t s e z a č a l y o b j e v o v a t v r S a m o - s t a t n á s e k c e v y m e z e n á b i o a r t u T r a n s g e n e s i s b y l a s o u č á s t í d v o u r o č n í k ů f e s t i v a l u u m ě n í, v ě d y a n o v ý c h t e c h n o l o g i í E N T E R a ( d ř í v e E n t e r m u l t i m e d i a l e ) a p ř e d s t a v i l a j a k č e s k é, t a k i z a h r a n i č n í u m ě l c e. T r a n s g e n e s i s V r á m c i m u t a g e n e t i c k é h o u m ě n í p ř e d s t a v i l V i r g i l W o n g t ě h o t n é h o m u ž e ( p ř e s o u v á s e t a k d o k o n t e x t u b i o h a z a r d u ). W o n g v y t v á ř í p e r f o r m a n c e, i n s t a l a c e, m ů ž e m e u n ě j p o z o r o v a t b u d d h i s t i c k ý p ř í s t u p k e s b l i ž o v á n í m e d i c í n y a t e c h n o l o g i e. P r o p o j e n í o r g a n i c k é h o r o z h r a n í s p o č í t a č o v ý m u k á z a l a t v ů r č í d v o j i c e C h r i s t a S o m m e r e r a L a u r e á t M i g n o n n e a u v d í l e I n t e r a k t i v n í r ů s t k v ě t i n, k d e t a k t i l n í k o n t a k t m e z i č l o v ě k e m

22 a s k u t e č n o u r o s t l i n o u v y v o l á r e a k c i v e v i r t u á l n í p o d o b ě r o s t l i n y. Ta t o d v o j i c e s e v y t v á ř e - n í m k o m b i n a c í o r g a n i c k é h o a a n o r g a n c k é h o r o z h r a n í z a b ý v á s o u s t a v n ě. M o h l i j s m e t a k é v i d ě t p r e z e n t a c i a u s t r a l s k é s k u p i n y v ě d c ů a u m ě l c ů S y m b i o t i c a v z n i k - l é v r D o k á z a l i n a p o j i t n e u r o n y r y b y n a m a l u j í c í r o b o t i c k o u p a ž i v d í l e F i s h a n d C h i p s. V r á m c i T i s s u e A r t j e p a k d ů l e ž i t ý p r o j e k t p o d l e k t e r é h o s e t o t o o d v ě t v í m o ž - n á j m e n u j e T i s s u e C u l t u r e a n d A r t P r o j e c t. V j e h o r á m c i v z n i k l y p a n e n k y v y t v o ř e n é z p ě s t o v a n ý c h t k á n í. R e a g u j í n a s t a r o u i n d i á n s k o u t r a d i c i, k d y s e l i d é s v ě ř o v a l i p a n e n k á m s e s v ý m i s t a r o s t m i a n a b í z e j í t e d y k o n f r o n t a c i s t a r é h o s n o v ý m. V j e h o r á m c i v z n i k l t a k é P i g W i n g s P r o j e c t. A u t o ř i v y p ě s t o v a l i p r a s e č í t k á ň d o t v a r u k ř í d e l a r e f l e k t o v a l i t a k s t a r é a n g l i c k é p ř í s l o v í, k t e r é ř í k á, ž e a ž p r a s a t a b u d o u l é t a t, b u d e m o ž n é u ž ú p l n ě v š e c h - n o. K v e l m i a k t u á l n í t e m a t i c e z a b í j e n í z v í ř a t p r o m a s o a e t i c k ý m o t á z k á m k o l e m t o h o s e v y j á d ř i l i p e r f o r m a n c í D i s e m b o d i e d C u i s i n e z r Z e v z o r k u t k á n ě ž a b v y p ě s t o v a l i s t e a k y p ř e d e m d a n é h o t v a r u a u s p o ř á d a l i k l a s i c k o u v e č e ř i p ř i s v í č k á c h, k d e s t e a k y s n ě d l i. Ž á b y d á r k y n ě p ř i t o m z ů s t a l y n a ž i v u. E N T E R 3 V r o c e s e v r á m c i E N T E R 3 p ř e d s t a v i l o o p o z n á n í v í c e č e s k ý c h t v ů r c ů. I n s t a l a c e L i n d y Č i h a ř o v é z a h r n o v a l a k o u t e k s v i d e o p r o j e k c í, d o k u m e n t á r n í m i i s c h e m a - t i c k ý m i f o t o g r a f i e m i a p o l i č k u s b i o l o g i c k ý m i m o d e l y p o s k l á d a n ý m i z f o t e k. D í l o S t r e p - t o m y c e s d o k u m e n t o v a l o j e j í s n a h u p r o z k o u m a t h r a n i c e m é d i a f o t o g r a f i e t a k, ž e n a n ě j a p l i k o v a l a v ě d e c k é p o s t u p y b ě ž n ě u ž í v a n é p r o v ý z k u m n a b a k t e r i í c h S t r e p t o m y c e s. L u c i e S v o b o d o v á n a s v é m d í l e B i o + B i o - p r a c o v a l a t a k é v l a b o r a t o ř i a f o t o g r a f i e p o u ž i l a j a k o v ý s t u p, k t e r ý d o k u m e n t u j e j e j í v ý z k u m s p o l u s v i d e e m. S n a ž i l a s e z j i s t i t, j a k p o z i t i v n í n e b o n e g a t i v n í e n e r g i e b a k t e r i e o v l i v n í a v y c h á z e l a z c i t á t u 1 4. d a l a j l a m y : K d y ž l ž e m e, l ž e k a ž d á n a š e b u ň k a, k d y ž m l u v í m e p r a v d u, k a ž d á b u ň k a j e p r a v d i v á. J e d n u s k u p i n u b u n ě k z a h r n o v a l a p o z o r n o s t í a l á s k o u, d r u h o u n e s n á š e l a. F o t o g r a f i e u k a z u j í, j a k b u ň k y z a r e a g o v a l y, j a k s e z a č a l y n e b o p ř e s t a l y m n o ž i t a p o d. S f o t o g r a f i í p r a c o v a l a i o 2 r o k y d ř í v e v r , k d y v z n i k l a s é r i e m a k r o f o t o g r a f i í H i d d e n l a n d. Vy t y č i l a s i o m e z e n ý p ř í - r o d n í p r o s t o r, k t e r ý p o d o b u d v o u l e t s l e d o v a l a a d o k u m e n t o v a l a. P o s k o n č e n í p o z o r o v á n í f o t o g r a f i e d o p l n i l a o n a r a t i v n í g r a f i c k é p r v k y a v y t v o ř i l a o b r a z o v é v y p r á v ě n í p ř í b ě h u,

23 k t e r ý s e n a o n o m m í s t ě 2 r o k y o d e h r á v a l. Z a k l á d á s i n a t o m, ž e P ř e d a b ě h e m f o t o g r a - f o v á n í n e b y l o z a b i t o a n i z r a n ě n o, a n i c h y c e n o, a n i z m r z a č e n o, a n i j i n a k o m e z e n o ž á d n é z v í ř e. M e z i p r o j e k t y z a h r a n i č n í c h t v ů r c ů s e o b j e v i l o S t e l a r c o v o 3. u c h o, k t e r é v P r a z e o s o b n ě p ř e d v e d l a p o v y p r á v ě l o k o l n o s t i j e h o v z n i k u v č e t n ě n e ú s p ě š n é h o p o k u s u i m p l a n t o v a t d o u c h a m i k r o f o n. M é n ě z n á m ý A n t h o n y H a l l p ř e d v e d l v i z u á l n í s t r á n k u p r o c e s u c h e m i c k é r e a k c e, k t e r á b y l a o b j e v e n a v r a k r o m ě t o h o, ž e z n a m e n a l a p o s u n v e v ě d ě, s e z j i s t i l o, ž e z a p o z o r n o s t s t o j í t a k é j e j í v z h l e d. I n s t a l a c e v e s k l e p e n í g a l e r i e U K a m e n n é h o z v o n u z a h r n o v a l a p o u ž i t é l a b o r a t o r n í n á s t r o j e, v i d e o a b r o ž u r u s f o t o g r a f i e m i n e j z a j í m a v ě j š í c h o b r a z ů v z n i k l ý c h c h e m i c k o u r e a k c í. F i l m e m D a n g e r o u s L i a s o n s s v o u p r á c i p r e z e n t o v a l u m ě l e c, k t e r ý b i o a r t v y u č u j e v l a b o - r a t o ř i A d a m Z a r e t s k y. O d r v y u č u j e v r á m c i p r o j e k t u V i v o A r t s, j e d n u z p ř e d n á š e k v e f i l m u d o k u m e n t u j e, p r a c u j e s b a ž a n t í m i e m b r y i. F i l m p ů s o b í a ž k o m i c k y. Z a b ý v á s e t é m a t y s t ě ž e j n í m i p r o b i o a r t : m o l e k u l á r n í b i o l o g i e, t k á ň o v á k u l t u r a, g e n o m i k a, v ý v o j o v á b i o l o g i e a j e j i c h s o c i á l n í a k u l t u r n í d o p a d y, p o t e n c i á l, p o p u l a č n í d i v e r z i t a, g e n o v é p a t e n - t y, h r a n i c e m e z i p ř í r o d o u a k u l t u r o u, v n e p o s l e d n í ř a d ě e t i k a ž i v ý c h o r g a n i s m ů. P o v a h u Z a r e t s k é h o t a k, j a k s e p r e z e n t u j e v e f i l m u v y s t i h u j e j e h o v ý r o k, ž e b i o a r t j e s e x y. Ř í k á o n ě m t a k é, ž e n ě k d y j e t o p ř e c h o d o v á d r o g a k t v r d š í m d r o g á m, v á l c e, k r e a t i v n í m u ú č e t - n i c t v í, p o d v o d u a p o r u š e n ý m s n ů m. M a r t a d e M e n e z e s s e n e c h a l a s i l n ě i n s p i r o v a t M o n d r i a n e m m a s v ý m d í l e m n á m p ř i p o m í n á, ž e o r g a n i c k é p r v k y s e p r o m ě ň u j í v č a s e a n a j e j i c h ž i v o t a s c h o p n o s t i z á v i s í t r v á n í d í l a. Z D R O J E K a t a l o g k v ý s t a v ě E N T E R 3, W i k i p e d i a h t t p : / / e n. w i k i p e d i a. o r g / w i k i / B i o a r t h t t p : / / w w w. v i e w i n g s p a c e. c o m / g e n e t i c s _ c u l t u r e / p a g e s _ g e n e t i c s _ c u l t u r e / g c _ w 0 3 / d a v i s _ j _ w e b a r c h i v e / d a v i s _ p r o f i l e _ s c i a m / j d. h t m h t t p : / / e n. w i k i p e d i a. o r g / w i k i / E d u a r d o _ K a c h t t p : / / w w w. c i a n t. c z / b i o a r t / C I A N T h t t p : / / w w w. c i a n t. c z / b i o a r t / T r a n s g e n e s i s w w w. t r a n s g e n e s i s. c z C r e a t i v i t y a n d C o g n i t i o n S t u d i i o s h t t p : / / w w w. c r e a t i v i t y a n d c o g n i t i o n. c o m / c o n t e n t / v i e w / 2 4 /

24 1 2 0? & d i s p l a y = i n d i v i d u a l & p e r s o n = c h r i s t a L i t e r á r n í n o v i n y h t t p : / / l i t e r a r k y. c z /? p = c l a n e k & i d = V i r g i l W o n g h t t p : / / w w w. v i r g i l w o n g. c o m / E N T E R 3 h t t p : / / e n t e r 3. o r g / i n d e x. p h p? l a n g = c z & n o d e = & i d = 8 1 & a c t = d e t a r t h t t p : / / e n t e r 3. o r g / i n d e x. p h p? l a n g = c z & n o d e = & i d = 7 5 & a c t = d e t a r t E m u t a g e n h t t p : / / e m u t a g e n. c o m / v i v o a r t g l. h t m l h t t p : / / e m u t a g e n. c o m / v i v a v i v o. h t m l h t t p : / / e n t e r 3. o r g / i n d e x. p h p? l a n g = c z & n o d e = & i d = 4 9 & a c t = d e t a r t h t t p : / / e n t e r 3. o r g / i n d e x. p h p? l a n g = c z & n o d e = & i d = 3 6 & a c t = d e t a r t h t t p : / / e n t e r 3. o r g / i n d e x. p h p? l a n g = c z & n o d e = & i d = 8 4 & a c t = d e t a r t H o s p o d á ř s k é N o v i n y h t t p : / / v i k e n d. i h n e d. c z / v _ d - 0 a