Restaurování nástěnných maleb zámku v Pardubicích ve 20. století Konfrontace restaurátorských zásahů

Transkript

1 UNIVERZITA PALACKÉHO V OLOMOUCI FILOZOFICKÁ FAKULTA KATEDRA DĚJIN UMĚNÍ OBOR: DĚJINY VÝTVARNÝCH UMĚNÍ Restaurování nástěnných maleb zámku v Pardubicích ve 20. století Konfrontace restaurátorských zásahů BAKALÁŘSKÁ DIPLOMOVÁ PRÁCE Jolana Vojtková Vedoucí diplomové práce: Prof. PhDr. Milan Togner OLOMOUC 2008

2 Prohlášení: P r o h l a š u j i, ž e j s e m b a k a l á ř s k o u p r á c i v y p r a c o v a l a s a m o s t a t n ě p o d l e p o k yn ů v e d o u c í h o p r á c e a u v e d l a v n í v e š k e r o u l i t e r a t u r u a o s t a t n í z d r o j e, k t e r é s e m p o u ž i l a. O l o m o u c, b ř e z e n

3 Obsah Ú v o d...1 H i storie zámku: a ) v z n i k z á m k u...2 b ) p r v n í f á z e v ý z d o b y...8 c ) d r u h á f á z e v ý z d o b y d ) i k o n o g r a f i e m a l e b R e staurátorské zásahy: a ) ú v o d r e s t a u r á t o r s k ý c h z á s a h ů b ) p r v n í p o l o v i n a 2 0. s t o l e t í c ) d r u h á p o l o v i n a 2 0. s t o l e t í d ) k o n f r o n t a c e r e s t a u r á t o r s k ý c h z á s a h ů Porovnání a aplikace získaných poznatků na dalších p a m á t k o v ý c h o b j e k t e c h : a ) P r o s t ě j o v b ) K u n ě t i c k á h o r a Závěr S e znam literatury Summary O b razová příloha...4 7

4 Úvod T a t o p r á c e s e v ě n u j e s l e d o v á n í r e s t a u r á t o r s k ý c h z á s a h ů n a z á m k u v P a r d u b i c í c h, p r o v e d e n ý c h v e 2 0. s t o l e t í n a r e n e s a n č n í c h n á s t ě n n ý c h m a l b á c h. P o k o u š í s e č t e n á ř e s e z n á m i t s u d á l o s t m i t ý k a j í c í m i s e r e s t a u r a c e z á m k u. V p r v n í k a p i t o l e s e d o z v í m e n ě c o o t o l i k n e z b yt n é h i s t o r i i z á m k u a n á s t ě n n ý c h m a l e b, k t e r á j e d ů l e ž i t á p r o p o c h o p e n í k o n c e p c e v ý z d o b y. N á s l e d u j í c í č á s t j e v ě n o v á n a p o u z e f r e s k á m j e j i c h p o p i s u a v ys v ě t l e n í i d e o v é h o p r o g r a m u v ý z d o b y, k t e r á n e m ě l a s l o u ž i t p o u z e j a k o z d o b n ý p r v e k, a l e m ě l a z d e v e ř e j n ě p r o p a g o v a t u t r a k v i s t i c k o u v í r u s v é h o o b j e d n a v a t e l e. J a k o z d r o j i n f o r m a c í p r o v yt v á ř e n í t é t o k a p i t o l y m i p o s l o u ž i l a n e d á v n o v y š l á p u b l i k a c e V l a d i m í r a H r u b é h o, 1 k t e r á j e a s i n e j l e p š í m z d r o j e m p o t ř e b n ý c h ú d a j ů. Z p r á v y o p r o v e d e n ý c h ú p r a v á c h j s o u č e r p á n y z r e s t a u r á t o r s k ý c h z á p i s ů. S a m o t n é r e s t a u r á t o r s k é p r á c e, k t e r é p r o b í h a l y v p r ů b ě h u c e l é h o m i n u l é h o s t o l e t í j s o u z d e c h r o n o l o g i c k y s e ř a z e n y a p o d r o b n ě p o p s á n y, a b y c h o m s i n a n ě m o h l i u d ě l a t v l a s t n í n á z o r. Ř í c i s i, c o b yl o p r o v e d e n o d o b ř e, a k d e n a o p a k u d ě l a l i r e s t a u r á t o ř i c h yb u. V p ř í p a d ě z j i š t ě n í c h y b n é h o z á k r o k u s e p o k u s í m e d o p o r u č i t j i n é v h o d n ě j š í ř e š e n í. V t é t o p r á c i t a k é n a r a z í m e n a p r o b l é m, k t e r ý j e a k t u á l n í o d d o b y, k d y z a č a l a p a m á t k o v á p é č e f u n g o v a t j e v h o d n ě j š í z a c h o v a t m a l b u v e f r a g m e n t e c h, č i j i r e k o n s t r u o v a t d l e z a c h o v a n ý c h č á s t í. Z í s k a n é p o z n a t k y s e p o k u s í m e d o p o r u č i t p r o b u d o u c í o d k r yv y z a c h o v a n ý c h m a l e b n a z á m k u v P r o s t ě j o v ě. 1

5 Historie V znik zámku N a m í s t ě d n e š n í h o z á m k u s t á l a j i ž v e 1 4. s t o l e t í z e m a n s k á v o d n í t v r z, j e j í m ž n e j s t a r š í m z n á m ý m m a j i t e l e m b yl P ů t a z P a r d u b i c ( z D u b é ), k t e r ý j e j a k o m a j i t e l p s á n r o k u a J e h o s y n o v é t v r z v y m ě n i l i s A r n o š t e m z H o s t yn ě z a h r a d V i s e m b u r k. 2 T e n z a l o ž i l n o v é m ě s t o P a r d u b i c e a o d n ě j t a k é P a r d u b i c e p ř e v z a l y s v ů j e r b. 3 B u ď z a n ě h o a n e b o z a j e h o s y n a A r n o š t a z P a r d u b i c b y l a t v r z p ř e s t a v ě n a n a k a m e n n ý h r a d s h r a d b a m i a h l u b o k ý m h r a d n í m p ř í k o p e m. P o n ě m p a r d u b s k é p a n s t v í v l a s t n i l j e h o s y n, j i ž z m í n ě n ý A r n o š t z P a r d u b i c, t e n v š a k n e m ě l n a j e j i c h s p r á v u č a s, a t a k s t a r o s t o p a n s t v í p ř i p a d l a j e h o s y n o v c i S m i l u F l a š k o v i z P a r d u b i c. P o t é P a r d u b i c e v l a s t n i l d v o ř a n k r á l e V á c l a v a I V. J a n H a n u š z M i l h e i m u. 4 Z a h u s i t s k ý c h b o u ř í p a t ř i l o p a n s t v í V i k t o r í n B o č e k z K u n š t á t u, s t o u p e n e c k a l i c h a, o t e c p o z d ě j š í h o č e s k é h o k r á l e J i ř í h o z P o d ě b r a d. R o k u s e P a r d u b i c e s t á v a j í m a j e t k e m D i v i š e B o ř k a z M i l e t í n k a, j e n ž v e s t e j n é d o b ě v l a s t n i l t a k é h r a d n a K u n ě t i c k é h o ř e, k t e r ý t a k é s á m v ys t a v ě l. 5 V r o c e j s o u P a r d u b i c e s p o l u s K u n ě t i c k o u h o r o u p r o d á n y V i l é m u z P e r n š t e j n a. 6 Z a j e h o v l á d y s e c e l é m u p a n s t v í d o s t a l o v e l k é h o r o z v o j e. P a r d u b i c k o m ě l o p r o n ě h o v e l k ý v ý z n a m v z h l e d e m k m a l é v z d á l e n o s t i o d P r a h y a s n a d n é d o s t u p n o s t i M o r a v y, k d e b y l a d a l š í r o z s á h l á p e r n š t e j n s k á p a n s t v í. V i l é m z a č a l p ř e s t a v o v a t P a r d u b i c e i K u n ě t i c k o u h o r u a d í k y n ě m u v z n i k l n a v r c h o l k u K u n ě t i c k é h o r y j e d e n z n e j p e v n ě j š í c h h r a d ů s v é d o b y. 2

6 S l o ž i t á s t a v e b n í h i s t o r i e p a r d u b i c k é h o h r a d u z ů s t á v á d o p o s u d n e v y j a s n ě n a. D n e š n í s t a v b a z á m k u v s o b ě u k r ý v á i z b yt k y h r a d u, k t e r é j s o u r o z e z n a t e l n é p o d l e n a d m ě r n ě s i l n é h o z d i v a p a l á c e a h l á s k y. Z e s t a r é h o o p e v ň o v a c í h o s ys t é m u z m i z e l y p ř e d e v š í m h r a d b y, a l e h r a d e b n í p ř í k o p z ů s t a l z č á s t i z a c h o v á n. F u n k c e h r a d b y a v o d n í h o p ř í k o p u p ř e s t a l y b ý t p o t ř e b n é v d o b ě, k d y V i l é m z P e r n š t e j n a o b k l o p i l r o k u h r a d m o h u t n ý m s y p a n ý m v a l e m s p r o s t o u h r a d e b n í z d í, o p a t ř e n o u s t ř í l n a m i, j e ž p r o b í h a l a p ř e d n í m a p ř e d j e h o č t yř m i o k r o u h l ý m i r o h o v ý m i r o n d e l y. 7 T o t o o p e v n ě n í j e z a c h o v a n é d o d n e s. C e l ý t e n t o k o m p l e x o b k l o p o v a l v o d n í k a n á l, k t e r ý b y l n a t o l i k š i r o k ý, ž e p ř i p o m í n a l j e z e r o. S t e j n ý t yp o p e v n ě n í b yl p o t é v ys t a v ě n i k o l e m c e l é h o m ě s t a, t a k ž e z á m e k s m ě s t e m v y p a d a l y, j a k o k d yb y s p o č í v a l y n a o s t r o v e c h. V h l a v n í m v s t u p n í m k ř í d l e h r a d n í h o p a l á c e v y b u d o v a l p a n V i l é m n o v ě p r ů j e z d a p o j e h o s t r a n á c h d v a v e l i k é p o z d n ě g o t i c k é s á l y s k ř í ž o v ý m i k l e n b a m i, s p o č í v a j í c í m i n a s t ř e d o v é m h r a n o l o v é m p i l í ř i. V ě t š í v ý c h o d n í s á l m á a r c h i t e k t o n i c k é č l á n k y z d o b e n y p o l yc h r o m i í. D o d o b y V i l é m o v i m ů ž e m e t a k é z a p s a t g o t i c k é a r k á d y v e v ý c h o d n í m k ř í d l e v e l k é h o n á d v o ř í, t z v. h o ř e j š í p a l á c, j e ž b yl y o b j e v e n y a o d k r y t y V e s t e j n é m k ř í d l e b y l a z ř í z e n a t a k é k a p l e T ř í k r á l ů, k t e r á z a b í r á p ř í z e m í a p r v n í p a t r o s t a v b y. J e j í ž e b r o v á k l e n b a s p o č í v á n a s t ř e d o v é m p i l í ř i, n a n ě j ž j e z a c h y c e n a i p a n s k á t r i b u n a p ř í s t u p n á z p r v n í h o p a t r a p a l á c e. P ř e d n í z e ď t r i b u n y z d o b í t e s a n é r o d o v é z n a k y. V i l é m o v y s t a v e b n í p r á c e o b s á h l y v š e c h n a t ř i k ř í d l a h r a d n í h o p a l á c e. V e v s t u p n í m k ř í d l e d o v e d l V i l é m s t a v b u a ž d o d r u h é h o p a t r a, c o ž d o k l á d á z l a c e n ý n á p i s n a p r ů č e l í n á r o ž n í,, h o d i n o v é v ě ž e :,, W I L E M W O J W O D A Z P E R N S S T E J N A. 8 3

7 Z ů s t á v á o t á z k o u, p r o č z d e V i l é m p o u ž i l p r o s e b e o z n a č e n í v o j v o d a, u n á s n e z v y k l é. 9 V i l é m o v i s yn o v é V o j t ě c h a J a n p o k r a č o v a l i v p ř e s t a v b ě z á m k u, a l e u ž v e s l o h u r e n e s a n č n í m, a t o j a k o j e d n i z p r v n í c h z a s t á n c ů t o h o t o s l o h u u n á s. Z v l á š t n í p o z o r n o s t n e j s p í š e u p o u t á v s t u p n í p o r t á l z e s v ě t l e ž l u t é h o p í s k o v c e. P o d l e n á p i s o v é d e s k y h o t e s a l i i t a l š t í u m ě l c i j i ž z a V o j t ě c h a r o k u , a l e o s a z e n b y l a ž P o l o k r u h e m u z a v ř e n ý v s t u p n í p r o s t o r j e v s a z e n d o e d i k u l y n e s e n é p i l a s t r y s p ř i č l e n ě n ý m i p o l o s l o u p y, j e j i c h ž d ř í k y m a j í f o r m u k u ž e l k y. A k a n t o v é h l a v i c e n e s o u a r c h i t r á v s r e l i é f n í m v l ys e m a n á p i s o v o u d e s k o u. N a p r o f i l o v a n o u ř í m s u d o s e d á k r u h o v ý s e g m e n t, v j e h o ž p o l i j e p e r n š t e j n s k ý z n a k s e š t í t o n o s y v b o h a t é r o z v i l i n ě. T e n t o p o r t á l j e p r v n í m d í l e m v ys p ě l é r e n e s a n c e u n á s. 1 1 G o t i c k ý p a d a c í m o s t b yl n a h r a z e n m o s t e m z d ě n ý m, z d o b e n ý m r e l i é f n í m i l o v e c k ý m i v ý j e v y. N á p i s o v o u d e s k u s d a t a c í p o s t a v e n í m o s t u r o k u n e s e a n d í l e k, d n e s j i ž v e l m i z k o r o d o v a n ý. Z a J a n a z P e r n š t e j n a b yl o p ř i s t a v ě n o r e n e s a n č n í s c h o d i š t ě k n á d v o r n í s t r a n ě h l a v n í h o t r a k t u a k t r a k t u z á p a d n í m u p ř i d á n a r e n e s a n č n í d v o u p a t r o v á a r k á d a. T a k é b yl y u p r a v o v á n y t ř i m í s t n o s t i j i ž n í h o k ř í d l a, t z v. r y t í ř s k é s á l y. V e l i c e h o n o s n ě b y l y v y z d o b e n y i n t e r i é r y z á m k u u p r a v e n é h o v l u x u s n í a r e p r e z e n t a č n í s í d l o. S t ě n y s á l ů b y l y p o k r y t y r e n e s a n č n í m i m a l b a m i n e o b yč e j n ě s v ě ž í c h b a r e v. P a t ř í m e z i p r v n í p r á c e i t a l s k ý c h r e n e s a n č n í c h m a l í ř ů v Č e c h á c h. V ý t v a r n ě n e j v ys p ě l e j š í n á s t ě n n o u m a l b o u v z á m k u j e z o b r a z e n í S a m s o n a a D a l i l y v e v e l k é m V o j t ě c h o v ě s á l e z r o k u D á l e b y c h o m m ě l i z m í n i t t a k é n á d h e r n é m a l o v a n é k a z e t o v é s t r o p y z d o b e n é z l a c e n ý m i r o z e t a m i. 4

8 Z a v l á d y p á n ů z u b ř í h l a v y, n e d o s t a l s k v o s t n o u p o d o b u j e n o m z á m e k, a l e i c e l é m ě s t o. J e š t ě v r o c e n a p s a l č e s k ý e x u l a n t P a v e l S t r á n s k ý v e s v é k n i z e Č e s k ý s t á t :,, t a k ž e p ř í s l o v í m ř í k á m e : s t k v í s e j a k o P a r d u b i c e. 1 3 P á n i z P e r n š t e j n a s i s v ý m i v e l k o l e p ý m i s t a v e b n í m i p l á n y z p ů s o b i l i s v ů j v l a s t n í ú p a d e k, p r o t o ž e j e j i c h p ř í j m y p o s t u p e m d o b y p ř e s t a l y s t a č i t p o k r ý v a t j e j i c h b o h a t o u s t a v e b n í č i n n o s t a t a k é h l a v n ě p r o t o, ž e b y l i k r á l o v i v ě ř i t e l é. T a k ž e j i ž v d r u h é p o l o v i n ě 1 6. s t o l e t í p r o p a d a j í j e j i c h p a n s t v í d l u h ů m. D o š l o i n a p a r d u b i c k ý z á m e k, a t e n b yl r o k u J a r o s l a v z P e r n š t e j n a n u c e n p r o d a t d o k r á l o v s k ý c h r u k o u. 1 4 T í m P a r d u b i c e z t r á c í s t a t u t r e p r e z e n t a č n í h o s í d l a. R e n e s a n č n í ú p r a v u v t é d o b ě d o k o n č i l c í s a ř s k ý a r c h i t e k t O l d ř i c h A o s t a l l i s, k t e r ý t a k é p o k r y l v n ě j š í p l á š ť z á m k u j e d n o t í c í s g r a f i t o v o u v ý z d o b o u. O d n ě h o t a k é p o c h á z í n e j s t a r š í d o c h o v a n ý d o k u m e n t s e z o b r a z e n í m p ů d o r y s u z á m k u a t o z r o k u D í k y t ě m t o h i s t o r i c k ý m p l á n ů m s e d o v í d á m e o d i s p o z i c i h l a v n í h o p e r n š t e j n s k é h o s í d l a, a t a k é n á m d o p l ň u j í p ř e d s t a v u o ú l o z e a p o s t a v e n í m a l í ř s k é, p ř í p a d n ě s o c h a ř s k é v ý z d o b y v j e h o i n t e r i é r e c h. T í h a t ř i c e t i l e t é v á l k y d o l e h l a s a m o z ř e j m ě t a k é n a P a r d u b i c e. T ě ž k o ř í c i, k t e r é o b d o b í v á l k y b y l o h o r š í. V e l i c e n e p ř í z n i v á b y l a p r o P a r d u b i c k o z e j m é n a t ř i c á t á l é t a. R o k u v t é t o č á s t i v ý c h o d n í c h Č e c h s h r o m a ž ď o v a l c í s a ř s k ý g e n e r a l i s i m u s A l b r e c h t z V a l d š t e j n a n ě k o l i k a t i s í c o v o u a r m á d u, k t e r á m ě l a o d r a z i t v p á d s a s k ý c h v o j s k a c í s a ř š t í v o j á c i v k r a j i z l e ř á d i l i. J e s t l i ř á d ě n í v o j á k ů v l a s t n í s t r a n y b yl o t ě ž k é, o t o h o r š í n a s t a l y c h v í l e, k d y ž s e m p ř i t á h l y š v é d s k é o d d í l y. N e j p r v e t o b y l m a r n ý p o k u s d o b ý t m ě s t o r o k u , p o t é j e š t ě h r o z i v ě j š í t a ž e n í p o l n í h o m a r š á l a 5

9 T o r s t e n s s o n a v č e r v n u r o k u a z e j m é n a j e h o p o k u s d o b ý t m ě s t o v ř í j n u Š v é d s k ý ú t o k t r v a l c e l ý c h s e d m h o d i n. N e p ř á t e l s k á a r m á d a u ž í v a l a p ř i d o b ý v á n í z á p a l n ý c h g r a n á t ů, k t e r ý m i z p ů s o b i l i n e m a l é š k o d y. P o d a ř i l o s e j i m z a p á l i t m ě s t o a t a k é p ř e d h r a d í, a l e p e v n o s t i n e d o b y l i. B a n a o p a k b yl i z a h n á n i m o h u t n o u p a l b o u p e v n o s t n í c h d ě l. P o t o m t o n e ú s p ě c h u o d t á h l T o r s t e n s s o n n a H r a d e c. 1 7 D l o u h o u d o b u t r v a l o, n e ž s e P a r d u b i c e v z p a m a t o v a l y z n á j e z d u Š v é d ů. T a k ž e p o d s t a t n é ú p r a v y z á m e c k ý c h i n t e r i é r ů p r o v e d l a k r á l o v s k á k o m o r a a ž r o k u z a K a r l a V I., p o d l e p l á n ů a r c h i t e k t a F. M. K a ň k y. 1 8 T yt o s t a v e b n í ú p r a v y s e t ý k a l y p ř e v á ž n ě v e l k ý c h s í n í v o b o u p o s c h o d í c h s e v e r n í h o k ř í d l a. Z a k l e n u t í m í s t n o s t í p r v n í h o p a t r a d o p l o c h ý c h p l a c e k s i v yž á d a l o r o z d ě l e n í r o z s á h l ý c h p r o s t o r p i l í ř i n a p r o s t o r y d r o b n ě j š í. N a z á p a d n í s t ě n ě p r ů j e z d u p a k b yl p ř i h l a v n í m p o r t á l u z ř í z e n v e l k ý p ř í z e m n í s á l r o z d ě l e n ý ř a d o u p i l í ř ů. I p ř e s t o, ž e z á m e k p ř e s t a l m í t s t a t u t r e p r e z e n t a č n í h o s í d l a, n e b yl o d s u n u t n a p o z a d í d ě j i n. R o k u z d e L e o p o l d I. v yd a l r o b o t n í p a t e n t a z a v l á d y M a r i e T e r e z i e t u b yl y d o j e d n á n y z á k l a d y H u b e r t s b u r s k é h o m í r u, j í m ž b yl a u k o n č e n a S e d m i l e t á v á l k a. 1 9 R o k u b y l o n a v r ž e n o p ř e p a ž e n í v e l k ý c h p r o s t o r ů z á m k u p ř í č k a m i. A u t o r e m t é t o k o n c e p c e b yl J. H. D i n e b i e r. B yl y z d e v e s t a v ě n y p ř e p á ž k y a s t r o p b y l s n í ž e n a s i o d v a m e t r y, a b y z d e m o h l y b ý t z b u d o v á n y k a n c e l á ř e a b yt y p r o c í s a ř s k é ú ř e d n í k y. 2 0 R o k u b y l z á m e k p r o d á n c. k. n á r o d n í b a n c e a r o k u R a k o u s k é m u ú s t a v u k r e d i t n í m u. 2 1 R o k u s e t a k é z a č a l o j e d n a t o č á s t e č n é o p r a v ě h r a d u n a K u n ě t i c k é h o ř e, k e k t e r é s e p ř i s t o u p i l o a ž o d e s e t l e t p o z d ě j i. K v ě ž i b yl y p o s t a v e n y d ř e v ě n é s c h o d y, s t ř e c h a 6

10 n a d s á l e m a b y l a o p r a v e n a k a p l e. V p a d e s á t ý c h l e t e c h b yl y j e š t ě u č i n ě n y n ě j a k é d r o b n é o p r a v y, a l e p o t é z á c h r a n n é p r á c e u s t a l y. J e d i n ý v ý z n a m n ě j š í z á s a h d o z h o r š u j í c í h o s e s t a v u h r a d u b y l o z a s t a v e n í t ě ž b y k a m e n e, k t e r é z p ů s o b o v a l o p o d r ý v á n í z á k l a d ů h r a d u a p r o t o h r o z i l o j e h o s e s u n u t í. A v š a k t e n t o z á s a h p ř i š e l p ř í l i š p o z d ě a n e d o k á z a l j i ž z a b r á n i t z ř í c e n í p o d k o p a n é j i h o z á p a d n í č á s t i. Z k á z u h r a d u d o k o n č i l p o ž á r z r o k u K o n c e m 1 8. a p o c e l é 1 9. s t o l e t í z a z n a m e n á v á m e p o s t u p n ý ú p a d e k z á m k u v P a r d u b i c í c h, k t e r ý n ě j a k o u d o b u s l o u ž i l j a k o p o s l e d n í ú t o č i š t ě v o j e n s k ý m p e n z i s t ů m. V d r u h é p o l o v i n ě 1 9. s t o l e t í n e m ě l y P a r d u b i c e s t á l é h o m a j i t e l e a p ř e c h á z e l y z r u k y d o r u k y. R o k u v z n i k l v P a r d u b i c í c h M u z e j n í s p o l e k, k t e r ý z a s t a v i l ú p l n ý r o z p a d z á m k u. R o k u j e j o d k o u p i l o d j e h o m a j i t e l e R i c h a r d a D r a s c h e z W a r t i n b e r k a. 2 3 N a p o č á t k u 3 0. l e t 2 0. s t o l e t í, n a p o p u d M u z e j n í h o s p o l k u, b yl y z b o u r á n y p ř í č k y a s t r ž e n s n í ž e n ý s t r o p. O b o j í v z n i k l é z a v l á d y J o s e f a I I. P ů v o d n í s t r o p b y l n a h r a z e n r e p l i k o u. P ř i t ě c h t o p r a c í c h b y l y r e s t a u r á t o r y o b j e v e n y j i ž z m í n ě n é r e n e s a n č n í m a l b y, k t e r é b yl y p ř i n e c i t e l n ý c h z á s a z í c h d o i n t e r i é r ů p o n i č e n y a t a k s e n á m z n i c h z a c h o v a l y p o u z e f r a g m e n t y. V 7 0. l e t e c h b yl y m a l b y p ř e k r yt y o c h r a n n ý m i p ř e l e p y, a b y b yl y c h r á n ě n y p ř e d p r á v ě p r o b í h a j í c í m i s t a v e b n í m i p r a c e m i. 2 4 Z d e j e t ř e b a d o d a t, ž e t e n t o z p ů s o b r e s t a u r o v á n í n e b yl n e j š ť a s t n ě j š í, p r o t o ž e s e p ř e l e p y p o n ě j a k é d o b ě z a č a l y u v o l ň o v a t a s t r h á v a l y i d o t é d o b y z a c h o v a l o u m a l b u. C o s e t ý č e K u n ě t i c k é h o r y, t u r o k u o d k o u p i l M u z e j n í s p o l e k o d b a r o n a D r a s c h e h o z W a r t i n b e r k a a n e c h a l z p e v n i t a s p r a v i t k l e n b u v 1. p a t ř e, t a k é o p a t ř i l v ě ž n o v o u 7

11 s t ř e c h o u. V l e t e c h z d e p r a c o v a l n a z á c h r a n ě p a m á t k y a r c h i t e k t D. J u r k o v i č a J. P a c l. 2 5 N a t o m t o m í s t ě j e j i s t á p o d o b n o s t s r e s t a u r á t o r s k ý m i z á s a h y n a p a r d u b i c k é m z á m k u, p r o t o ž e a n i z d e n e b yl y n e j š e t r n ě j š í. R o k u b yl z á m e k i s K u n ě t i c k o u h o r o u p r o h l á š e n z a s t á t n í k u l t u r n í p a m á t k u a o d t é d o b y j s o u o b a v e s p r á v ě o r g á n ů s t á t n í p a m á t k o v é p é č e. 2 6 V 8 0. a 9 0. l e t e c h p r o b í h a l y j a k n a z á m k u, t a k n a K u n ě t i c k é h o ř e r e s t a u r á t o r s k é p r á c e, k t e r é s e s n a ž i l y t yt o p a m á t k y u v é s t a l e s p o ň t r o c h u d o a u t e n t i c k é p o d o b y. D n e s j e v z á m e c k ý c h p r o s t o r á c h a r c h i v p a m á t k o v é p é č e, m ě s t s k é m u z e u m, h o s p o d á ř s k é b u d o v y s l o u ž í j a k o v ý s t a v n í p r o s t o r y, k t e r é j s o u z p ř í s t u p n ě n y v e ř e j n o s t i. N a K u n ě t i c k é h o ř e p o k r a č u j í z á c h r a n n é p r á c e d o d n e s. C e l ý k o p e c b yl o d l e s n ě n, a b y s e c o n e j v í c e p ř i p o d o b n i l k p ů v o d n í m u v z h l e d u a p r o b í h á o d k r yv a č á s t e č n á r e k o n s t r u k c e h r a d e b. V z h l e d e m k r o z s á h l é m u p o n i č e n í l z e p ř e d p o k l á d a t, ž e t yt o p r á c e b u d o u p o k r a č o v a t d á l e d o b u d o u c n a. P rvní fáze výzdoby P ř i r e k o n s t r u k c i z á m k u, k t e r á p r o b í h a l a n a p o č á t k u a v 9 0. l e t e c h 2 0. s t o l e t í, b y l y o b j e v e n y n á s t ě n n é m a l b y a k a z e t o v é s t r o p y. V z n i k v ě t š i n y n á s t ě n n ý c h m a l e b m ů ž e m e p ř e s n ě d a t o v a t d í k y l e t o p o č t u z a c h o v a n é m p o d s c é n o u S a m s o n a a D a l i l y d o r o k u D í k y r e s t a u r á t o r s k ý m p r ů z k u m ů m l z e p r ů b ě h v ý z d o b y r o z d ě l i t n a j e d n o t l i v é e t a p y. N e j v ý z n a č n ě j š í m s á l e m j e V o j t ě c h ů v s á l. J e h o n e j s t a r š í r e n e s a n č n í v ý z d o b o u j e o r n a m e n t á l n í v l y s o b í h a j í c í 8

12 p o d s t r o p e m c e l o u m í s t n o s t í. B y l v y t v o ř e n n a h l a d k é k l e t o v a n é o m í t c e n e j s p í š e r u č n ě, c o ž d o k a z u j í d r o b n é o d l i š n o s t i. P r o j e v u j í s e z d e k v a l i t a t i v n í r o z d í l y, k t e r é k o l í s a j í a ž k e s t y l i z a c i. P a r a l e l u p r o t e n t o a n t e m i o n u n á s m ů ž e m e n a l é z t v e v ý z d o b ě k u t n o h o r s k é h o H r á d k u z r o k u , k t e r ý j e v š a k c o d o d e k o r a t i v n o s t i m n o h e m b o h a t š í. 2 7 J a k u k á z a l n e d á v n ý r e s t a u r á t o r s k ý p r ů z k u m, k e s t a r š í f á z i v ý z d o b y p a t ř í t a k é m a l b a v a r k ý ř i p ř i l é h a j í c í m k V o j t ě c h o v ě s á l u. 2 8 L u n e t y a k á p ě k l e n b y p o k r ý v a l a p ů v o d n ě t m a v ě m o d r á b a r v a s e z l a t ý m i h v ě z d a m i. K l e n e b n í p o l e b yl a z a p l n ě n a p á s y a k a n t o v ý c h r o z v i l i n. Z k á p í k l e n b y n a n á s v yk u k u j í h l a v y s e r a f í n k ů a v j e j i c h s t ř e d u j s o u u m í s t ě n y ž l u t é k v ě t y. K t é t o n e j s t a r š í f á z i m ů ž e m e t a k é p ř i ř a d i t p o l y c h r o m i i ž e b e r, š t í t ů s e r b y a k a m e n o s o c h a ř s k é v ý z d o b y, k t e r á z d o b í k l e n b u a r k ý ř e. P r a c í p ř e d r o k e m j e n e j s p í š e t a k é m a l b a, k t e r á s e r o z k l á d á n a k l e n b ě a v n i t ř n í s t r a n ě č e l a v s t u p n í h o o b l o u k u v t z v. z a d n í J e t m a r c e. D l e z a c h o v a n ý c h f r a g m e n t ů m ů ž e m e s o u d i t, ž e p ř e s a h o v a l a t a k é d o l u n e t. 2 9 J e v y t v o ř e n a v r s t v e n o u t e m p e r o v o u t e c h n i k o u n a p ř e d e m r o z v r ž e n é k o m p o z i c i. M a l í ř m á l o k d y r e s p e k t o v a l l i n i e r yt é k r e s b y. P l o c h a k l e n b y b yl a r o z d ě l e n a n a o s m p o l í v y p l n ě n ý c h e r b o v n í m i z n a k y, k t e r é v yt v á ř e j í g e n e a l o g i c k o - h e r a l d i c k ý v ý v o d V i l é m a z P e r n š t e j n a. J e d n o t l i v á p o l e j s o u o d d ě l e n a p l e t e n c i s m o t i v y o s e k a n ý c h v ě t v í, o r á m o v a n ý c h d r o b n ý m l i s t o v c e m. V p r o s t ř e d v ý j e v u j e m a l o v a n ý o s m i s t ě n n ý s v o r n í k s e z n a k e m p á n ů z u b ř í h l a v y. Š t í t y v b o č n í c h p o l í c h j s o u u s a z e n é n a a k a n t o v ý c h l i s t e c h s v á z a n ý c h z l a t ý m i s t u h a m i. V n i t ř n í s t r a n u k l e n b y p o k r ý v á z e l e n ý p á s s e r b e m r o ž m b e r s k é r ů ž e l e m o v a n é b í l o u s t u h o u. 9

13 D ruhá fáze V e d r u h é f á z i v ý z d o b y v z n i k l a m a l í ř s k á v ý z d o b a v o k e n n í c h z á k l e n c í c h n a s e v e r n í a v ý c h o d n í s t r a n ě v e l k é h o g o t i c k é h o s á l u, a v s u p r a p o r t ě n a k l e t o v a n é r a n ě r e n e s a n č n í o m í t c e. N á s l e d k e m v e l k é h o r o z s a h u p o n i č e n í j e c h u d š í b a r e v n o s t a z j e d n o d u š e n í p ů v o d n í h o m a l o v a n é h o a r c h i t e k t o n i c k é h o č l e n ě n í. V ý z d o b a s p o č í v a l a v e v yt v o ř e n í k v a d r a t u r. K a ž d ý z e č t yř e c h z á k l e n k ů b yl r o z d ě l e n n a d v a n á c t č t v e r c o v ý c h p o l í v j e j i c h ž s t ř e d u b yl y k a z e t y v e t v a r u o s m i s t ě n u s e z l a c e n ý m i r o z e t a m i u p r o s t ř e d. M a l b a z d e m ě l a z á m ě r n ě o p t i c k y r o z š í ř i t a r o z e v ř í t k l e n b i č k y h l u b o k ý c h o k e n n í c h n i k. U m ě l e c, k t e r ý v y t v á ř e l k o n c e p c i m a l b y, s e m o h l i n s p i r o v a t o p ě t n a H r á d k u v K u t n é H o ř e. D o č e s k é h o p r o s t ř e d í s e n e j s p í š e d o s t a l a z B e n á t e k. 3 0 V d o b ě k o l e m r o k u d o š l o k r a d i k á l n í z m ě n ě, c o s e t ý č e v ý z d o b y o b o u h l a v n í c h s á l ů. J e j i c h p r o s t o r y b y l y c e l é v y m a l o v á n y. N o v á v ý z d o b a p o h l t i l a v ě t š i n u s t a r š í c h m a l e b. R o z v r ž e n í m a l e b s j e d n o t i l o p ř e d c h o z í s t a v e b n í e t a p y a t a k é g o t i c k é a g o t i c k o - r e n e s a n č n í k a m e n i c k é d e t a i l y. T v o ř i l y j i r o z m ě r n é i d r o b n é f i g u r á l n í s c é n y, k t e r é d o t v á ř e l y i l u z i v n í č l e n ě n í s t ě n y. I n t e r i é r s e o p t i c k y r o z š í ř i l a m a l b a z d e p o t l a č i l a f yz i c k o u p o d s t a t u z d i v a. K b o h a t é v ý p r a v ě p ř i s p í v a l y t a k é č a s t o s e z d e o b j e v u j í c í e r b y, j a k o s o u č á s t g e n e a l o g i c k o - h e r a l d i c k é h o p r o g r a m u, a p o t e ó z a p e r n š t e j n s k é h o z n a k u a o s l a v a r o d u. 10

14 C e l k o v é ř e š e n í V o j t ě c h o v a s á l u b y l o z a l o ž e n o n a v yt v o ř e n í i l u z i v n í a r c h i t e k t u r y. Z á k l a d e m n o s n é k o n s t r u k c e s e s t a l y š t í h l é z e l e n o š e d ě k a n e l o v a n é s l o u p y u m í s t ě n é v r o z í c h m í s t n o s t i a u k o n č e n é k o m p o z i t n í m i h l a v i c e m i, j e j i c h ž b a r e v n o s t b y l a z a l o ž e n a n a b í l ý c h a t m a v ý c h č e r v e n o h n ě d ý c h l i n k á c h. J e j i c h d ř í k y p ř e c h á z e l y d o p a t e k l e m o v a n ý c h p á s e m l i s t ů s c h a r a k t e r i s t i c k ý m c i b u l o v ý m m o t i v e m. V e s p o d n í č á s t i s e o p í r a l y o v y s o k ý s o k l, k t e r ý b yl č e r v e n o h n ě d ý a b í l ý m i l i n k a m i z d o b e n ý r o s t l i n n ý m m o t i v e m. T e n t o s o k l o b í h a l d o k o l a c e l ý s á l a t a k é p ř i l e h l ý a r k ý ř. N a s l o u p e c h s p o č í v a l o k l a d í s h o d n é b a r v y j a k o s o k l. M e z i s l o u p y b y l y u m í s t ě n é k o n z o l y d o p l ň u j í c í s ys t é m p o d p o r, k t e r é b yl y s p o j e n é g i r l a n d y s v á z a n ý m i s t u ž k o u. C e l ý p r o s t o r v k u s n ě d o p l ň u j í p o r t á l y a o k e n n í n i k y. I l u z i v n í a r c h i t e k t u r a j e v y t v o ř e n a v z e l e n o š e d é b a r v ě a j e z d e p o u ž i t a p e r s p e k t i v n í z k r a t k a. Š p a l e t y o k e n v yp l n i l o r n a m e n t s a k a n t o v ý m i l i s t y o b o h a c e n ý m i o f a n t a s k n í k v ě t y a p l o d y. C e l ý v ý j e v j e d o p l n ě n m a l ý m i p o s t a v i č k a m i p u t t i. N e j z a c h o v a l e j š í i l u z i v n í p o r t á l j e t e n, j e n ž o b k l o p u j e v c h o d d o M á z h a u s u. J e d n á s e o n í z k é k l a d í n e s e n é s l o u p y. V r c h o l í e r b e m V o j t ě c h a z P e r n š t e j n a l e m o v a n ý m r o z v i n u t ý m i a k a n t o v ý m i l i s t y. P o s t r a n á c h j e p ř i d r ž u j í d v a v o u s a t í š t í t o n o š i v č e r n é z b r o j i, n a h l a v á c h m a j í š e d é k l o b o u k y. Š t í t o n o š n a l e v é s t r a n ě s e o p í r á o h a l a p a r t n u a j e h o p r o t ě j š e k o v e l k ý, n e j s p í š e o b o u r u č n í m e č. Z a r c h i t e k t o n i c k é h o o r á m o v á n í v c h o d u v e d o u c í h o d o z á p a d n í h o k ř í d l a s e n á m m n o h o n e z a c h o v a l o. P r a v d ě p o d o b n ě t o m á b ý t p r o t ě j š e k k p r v n ě z m i ň o v a n é m u, j e l i k o ž n e s l e r b m a n ž e l k y V o j t ě c h a z P e r n š t e j n a J o h a n k y Z v í ř e t i c k é z V a r t m b e r k a, 3 1 k t e r ý n e j s p í š e n e b yl t a k h o n o s n ě z d o b e n ý. 11

15 N a d e d i k u l o u l o m e n é h o o b l o u k u d o a r k ý ř e m ů ž e m e s l e d o v a t g e n e a l o g i c k o - h e r a l d i c k ý v ý v o d V o j t ě c h a z P e r n š t e j n a, k t e r ý j e p r o k l á d á n d o v á d ě j í c í m i p o s t a v i č k a m i p u t t i. K r o m ě i l u z i v n í a r c h i t e k t u r y s e n á m d o c h o v a l a j i ž z m i ň o v a n á n á s t ě n n á f i g u r á l n í v ý z d o b a. V e V o j t ě c h o v ě s á l e n a s e v e r n í s t r a n ě u o k n a d o n á d v o ř í m ů ž e m e p o z o r o v a t p o h l e d d o k r a j i n y s e t ř e m i m u ž s k ý m i p o s t a v a m i. O b l e č e n i j s o u v p e s t r o b a r e v n ý c h p r o s t ř i h o v a n ý c h k a b á t c í c h, d v a z n i c h s p o l u k o m u n i k u j í. Z a p o s t a v a m i s e r o z p r o s t í r á h l u b o k ý p o h l e d d o k r a j i n y, n a j e h o ž h o r i z o n t u s e r o z p r o s t í r á v ys o k é p o h o ř í a p ř e d n í m s e r ý s u j e s i l u e t a v e l k é h o m ě s t a. V p r a v é p o l o v i n ě v ý c h o d n í s t ě n y V o j t ě c h o v a s á l u s e v ys k y t u j e i m p o z a n t n í n á s t ě n n á m a l b a z o b r a z u j í c í S a m s o n a a D a l i l u. J e o p ě t v yt v o ř e n a j a k o p r ů h l e d d o k r a j i n y s n ě k o l i k a p l á n y, v e k t e r ý c h j e z a s a z e n a h l a v n í s c é n a S a m s o n a a D a l i l y a p ř i j í ž d ě j í c í f i l i š t í n š t í v o j á c i, d o p l n ě n á o ř a d u v ý j e v ů z e S a m s o n o v a ž i v o t a. C e l á k o m p o z i c e j e z a l o ž e n a n a p r i n c i p u z l a t é h o ř e z u. O b ě h l a v n í p o s t a v y j s o u u m í s t ě n é v e s t ř e d u v ý j e v u n a p a h o r k u. S a m s o n s p í s h l a v o u v k l í n ě D a l i l y, k t e r á m u m e z i t í m s t ř í h á j e h o d l o u h é v l a s y. D a l i l a m á n a s o b ě č e r v e n ý š a t s b o h a t ě ř a s e n u s u k n í. J e j í v ý s t ř i h l e m u j e p á s k a s p í s m e n y D G M (? ). S a m s o n m á n a s o b ě d o m o d r a z b a r v e n é b r n ě n í z d o b e n é m o t i v y r o t u j í c í c h s l u n c í. 3 2 S a m s o n m á m o h u t n ý v o u s, a l e b o h u ž e l j e h o a n i D a l i l i n o b l i č e j s e n e z a c h o v a l y. D o l e v l e v é č á s t i o b r a z u m ů ž e m e n a j í t l e t o p o č e t o z n a č u j í c í v z n i k f r e s k y s r o k e m J a k j i ž b yl o z m í n ě n o S a m s o n s D a l i l o u n e j s o u j e d i n é p o s t a v y n a o b r a z e. Z p r a v a k n i m p ř i c h á z í o d d í l F i l i š t ý n ů. 12

16 J e l i k o ž n a t o m t o m í s t ě b yl v p o l o v i n ě 1 8. s t o l e t í p ř i p ř e p a ž e n í o b o u s á l u v y b u d o v á n n o v ý v c h o d, z a c h o v a l a s e n á m p o u z e v z t yč e n á k o p í a č á s t i h l a v. Z l e v é s t r a n y s e b l í ž i d a l š í s k u p i n a o z b r o j e n c ů n a k o n í c h. N a v ý j e v u m á m e v í c e d ě j o v ý c h l i n i í. H l a v n í s e S a m s o n e m a D a l i l o u j e o d o s t a t n í c h o d d ě l e n a p í s č i t o u c e s t o u d i a g o n á l n ě s e t á h n o u c í n a p ř í č o b r a z e m. N a h o r n í č á s t i n á m a u t o r o p ě t u m o ž n i l p r ů h l e d d o k r a j i n y n a j e j í m ž h o r i z o n t u s e t yč í p á s m o h o r. T a t o k r a j i n a m u p o s l o u ž i l a j a k o p o z a d í p r o z a s a z e n í s c é n s v ý j e v y z e S a m s o n o v a ž i v o t a. N a p r a v é s t r a n ě m ů ž e m e i d e n t i f i k o v a t z á p a s S a m s o n a s e l v e m, o n ě c o v ý š e v y n á š í S a m s o n m ě s t s k o u b r á n u n a v r c h o l h o r y. D á l e t o j e j e d e n z v í t ě z n ý c h b o j ů z F i l i š t ý n y. U p r o s t ř e d o b r a z u p o b í j í S a m s o n s v é n e p ř á t e l é o s l í č e l i s t í. D a l š í f i g u r á l n í v ý j e v s e n á m z a c h o v a l n a m e z i o k e n n í m p i l í ř i j i ž n í s t ě n y. J e z d e v yt v o ř e n a i l u z i v n í n i k a a v n í j e z a s a z e n a p o s t a v a p ř e d s t a v u j í c í F o r t u n u V o l u b i l i s. J e v yo b r a z e n a j a k o p ů v a b n ý ž e n s k ý a k t s t o j í c í v e v ý r a z n é m k o n t r a p o s t u n a o r a n ž o v é k o u l i. V l e v é r u c e d r ž í n e j s p í š e z r c a d l o. P r a v o u m á p o k r č e n o u a u k a z o v á č k e m u k a z u j e n a z r c a d l o. P ř e s o b ě p a ž e m á p ř e h o z e n ý p r u h z e l e n é l á t k y, k t e r ý z a k r ý v á j e j í k l í n a v e v o l n ý c h z á h y b e c h s p a d á k o l e m j e j í h o t ě l a. N a h l a v ě m á m ó d n í š i r o k ý k l o b o u k o k r o v é b a r v y, p o d n í m ž m á p l a v é v l a s y s t a ž e n é n e j s p í š e s í ť k o u. P a r t i e o b l i č e j e j e z a c h o v á n a o p ě t p o u z e v e f r a g m e n t e c h, n e j p a t r n ě j š í j e č á s t k o l e m ú s t. C e l ý v ý j e v j e d o p r o v á z e n l a t i n s k ý m t e x t e m, k t e r ý v z h l e d e m k e s v é m u p o š k o z e n í n e n í č i t e l n ý. 13

17 V a r k ý ř i V o j t ě c h o v a s á l u b y l y z j i š t ě n y d v ě v r s t v y r a n ě r e n e s a n č n í n á s t ě n n é m a l b y. D r u h á v ý m a l b a p o h l t i l a k o n c e p c i t é p r v n í, z e k t e r é s e z a c h o v a l a p o u z e n e b e s k á s f é r a v k l e n b ě a r k ý ř e. K l e t o v a n á o m í t k a s l o u ž i l a v a r k ý ř i p r o p ř í p r a v u n á s t ě n n é m a l b y v o b o u e t a p á c h, p o k r ý v a l a s t ě n y a k l e n b u. V s t u p n í o b l o u k d o a r k ý ř e j e o p ě t p r o m ě n ě n ý m a l b o u v i l u z i v n í a r c h i t e k t u r u p o r t á l u. L í c n í s t r a n a j e v y z d o b e n a č t v e r c o v ý m i k a z e t a m i s č e r v e n ý m i k v ě t i n a m i n a m o d r é m p o z a d í. K o n c e k a z e t j s o u v yt v o ř e n y l i s t o v c i a l e m o v a n é z e l e n ý m v a v ř í n e m. S p o č í v a j í n a d v o u k a n e l o v a n ý c h s l o u p e c h s h l a d k ý m i h l a v i c e m i. N e j č a s t ě j i s e o p a k u j í c í m z d o b n ý m p r v k e m j e z d e a k a n t o v ý o r n a m e n t, k t e r ý p o k r ý v á v š e c h n y l u n e t y, c e l o u j i ž n í s t ě n u a s e v e r n í s t r a n u a r k ý ř e. V t é t o p o d o b ě s e n a z á m k u j i ž n i k d e n e v ys k y t u j e. Z a k r yl s t a r š í m a l b u v l u n e t á c h. Z e z e l e n é p l o c h y a k a n t u n a n á s s e m t a m v yk u k u j í k v ě t y a p l o d y č e r v e n é, m o d r é, ž l u t é č i b í l é b a r v y. T a t o h u s t á a k a n t o v á v ý z d o b a n á s u p o m í n á n a p o z d n ě g o t i c k é z e l e n é s v ě t n i c e, j e j i c h ž t r a d i c e j a k o b y z d e d o z n í v a l a. 3 3 J e d i n é o k n o a o b a v ý k l e n k y v a r k ý ř i j s o u o b o h a c e n y o m a l o v a n é e d i k u l y, k t e r é s p o č í v a j í n a j i ž z m í n ě n é m s o k l u, k t e r ý o b í h á k o l e m c e l é h o s á l u a p ř i d r ž u j e t a k é ú s t ř e d n í v ý j e v S a m s o n a a D a l i l y. V i l u z i v n í c h n i k á c h o k n a s e n a c h á z e j í p o s t a v y A d a m a a E v y. O b a a k t y b yl y v m i n u l o s t i s i l n ě p o š k o z e n y. P o s t a v y s t o j í n a p r o t i s o b ě, A d a m n a l e v o a E v a n a p r a v o a m a j í n á s n e j s p í š e u p o m í n a t n a p r v o t n í h ř í c h. M a l b a v a r k ý ř i s e v m n o h é m l i š í o d v ý m a l b y V o j t ě c h o v a s á l u, p ř e s t o ž e j e m ů ž e m e z a ř a d i t d o s t e j n é h o o b d o b í. L i š í s e n e j e n o m b a r e v n o s t í, a l e t a k é s t yl e m 14

18 a r c h i t e k t u r y. V í c e s p o l e č n ý c h r ys ů b y c h o m m o h l i n a l é z t s v ý z d o b o u M á z h a u s u. N á s t ě n n á m a l b a p o k r ý v a l a o p ě t v š e c h n y s t ě n y M á z h a u s u a t a k é j e h o s t r o p y. D o c h o v a l a s e v š a k v m n o h e m m e n š í m m ě ř í t k u, n e ž v e V o j t ě c h o v ě s á l e. M a l b a z d e v z n i k a l a s t e j n ý m z p ů s o b e m j a k o m a l b a v s o u s e d n í m i n t e r i é r u, t e c h n i k o u v r s t v e n é t e m p e r y n a h r u b é m p o v r c h u p a č o k o v a n é m v á p n e m. V ý z d o b a v z n i k a l a v n ě k o l i k a n a s o b ě n a v a z u j í c í c h f á z í c h H l a v n í m p r v k e m v ý z d o b y, s t e j n ě j a k o v e V o j t ě c h o v ě s á l e, b yl o v yt v o ř e n í m a l o v a n é a r c h i t e k t u r y k o m b i n o v a n é s o r n a m e n t e m a f i g u r á l n í m i v ý j e v y. O p ě t t u n a j d e m e č e r v e n ě m a l o v a n ý s o k l, k t e r ý j e n e j l é p e v i d i t e l n ý p o d m a l b o u Z á k o n a M i l o s t. V c h o d y d o o k o l n í c h m í s t n o s t í j s o u t a k é d o p l n ě n y o i l u z i v n í a r c h i t e k t u r u. J e d n o z n a č n ě n e j d o m i n a n t n ě j š í v t é t o m í s t n o s t i j e n á s t ě n n á m a l b a Z á k o n a M i l o s t. M a l b a j e d o z n a č n é m í r y p o n i č e n á, o b z v l á š t ě j e j í s p o d n í č á s t. C e l ý v ý j e v j e r o z d ě l e n n a d v ě p o l o v i n y v ys o k ý m n a t u r a l i s t i c k y z t v á r n ě n ý m s t r o m e m. J e h o v ě t v e j s o u n a p r a v é s t r a n ě b o h a t ě p o r o s t l é l i s t y a l e v á s t r a n a j e h o l á. S t r o m r o s t e v ú d o l í, k t e r é l e m u j í d v ě s k a l i s k a. I z d e n á m a u t o r d o p ř á l h l u b o k ý p r ů h l e d d o k r a j i n y. S k a l i s k a z á r o v e ň o h r a n i č u j í s c é n u s h l a v n í m v ý j e v e m. O s t a t n í j s o u o d s u n u t y n a s k á l y p o s t r a n á c h. V e s t ř e d u k o m p o z i c e j e s k u p i n k a t ř í p o s t a v, z n i c h ž n e j d o c h o v a n ě j š í j e m u ž s e d í c í u p r o s t ř e d p ř í m o p o d k m e n e m s t r o m u. D a l š í d v ě p o s t a v y s e z a c h o v a l y v p o u h ý c h f r a g m e n t e c h. D l e p o s t a v y V í t ě z n é h o K r i s t a, k t e r ý s v o u 15

19 k o r o u h v í p r o b o d á v á ď á b l a, l z e s o u d i t, ž e š l o o s c é n u Z m r t v ý c h v s t á n í, k t e r o u d o p l ň o v a l n a d r u h é s t r a n ě n e b o ž t í k l e ž í c í v r a k v i. C e l á l e v á d o l n í č á s t s e n á m n e z a c h o v a l a, j e l i k o ž t a m b y l p r o r a ž e n j i ž d ř í v e z m í n ě n ý v c h o d d o V o j t ě c h a s á l u. N a d t o u t o s c é n o u s e v d r u h é m p l á n u n a l e v o n a c h á z í p r v o t n í h ř í c h s A d a m e m a E v o u, k d e o b a s t o j í u S t r o m u p o z n á n í o b t o č e n é h o h a d e m. O b a s e p ř i d r ž u j í j e d n o h o j a b l k a a v ě t v i č k a m i s i z a k r ý v a j í k l í n. N a p r o t i t o m u j e z o b r a z e n b e r á n e k s d o p r o v o d n ý m n á p i s e m N E V I N N O S T. N a l e v é m v r c h o l k u s k á l y j e k l e č í c í M o j ž í š, k t e r ý p ř i j í m á d e s k y s e Z á k o n e m o d B o h a O t c e, k t e r é h o z d e s ym b o l i z u j í r u c e v yč n í v a j í c í z o b l a k. N a d M o j ž í š e m j e a n d í l e k, k t e r ý n e s e n á p i s Z Á K O N. N a d r u h é m v r c h o l k u s t o j í t ě h o t n á P a n n a M a r i e, k t e r o u d o p r o v á z í a n d í l e k s n á p i s e m M I L O S T. Z n e b e s e k n í s n á š í a n d í l e k d r ž í c í k ř í ž s p o l u s d a l š í s k u p i n k o u a n d ě l ů n e s o u c í c h r o z e v ř e n o u k n i h u a a r m a c h r i s t i. 3 4 Z a ú d o l í m s e n a l e v é s t r a n ě r o z p r o s t í r á ž i d o v s k ý t á b o r s ž e l e z n ý m h a d e m n a k ů l u a n a s t r a n ě p r o t i l e h l é K r i s t u s n a k ř í ž i, p o d k t e r ý m j e n á p i s D L N O S T N A S S E. Z a n í m s e r o z k l á d á v e l k é m ě s t o a c e l á s c e n é r i e j e o p ě t u k o n č e n a n a h o r i z o n t u f r a g m e n t y m o d r ý c h h o r. T é m a n á m ě t u v y s v ě t l u j e š i r o k ý p á s s n á p i s e m u m í s t ě n ý n a d c e l ý m o b r a z e m Z Á K O N S K R Z E M O Y Z I S S E D Á N G E S T M I L O S T A P R A W D A S K R Z E G E Z I S S E K R Y S T A. M a l b u n e j s p í š e d o p l ň o v a l v e s p o d n í č á s t i t e x t z B i b l e, a l e t e n s e b o h u ž e l n e z a c h o v a l. Z v l á š t n o s t v ý j e v u u m o c ň u j í d o p l ň u j í c í n á p i s y, k t e r é j s o u p s á n y v č e š t i n ě, c o ž j e u n á s o j e d i n ě l é. 16

20 K o l e m k a m e n n é h o g o t i c k o r e n e s a n č n í h o p o r t á l u, u m í s t ě n é h o v M á z h a u s u a v e d o u c í h o d o v ý c h o d n í h o k ř í d l a j e v yt v o ř e n a m o n u m e n t á l n í m a l o v a n á a r c h i t e k t u r a. P o u ž í v á p i l í ř ů a z a l a m o v a n é h o k l a d í. N a d n í m j e s e g m e n t o v ý n á s t a v e c o t e v ř e n ý d o t y m p a n o n u k r u h o v ý m i o t v o r y, u m í s t ě n ý m i n a h o ř e i d o l e, j i m i ž p r o c h á z í p r o u d s v ě t l a. U p r o s t ř e d t y m p a n o n u j e p e r n š t e j n s k ý z n a k, k o l e m n ě h o p r o l é t a j í p o s t a v i č k y p u t t i, k t e ř í t a k z e s i l u j í d o j e m t r o j r o z m ě r n é h o p r o s t o r u. N á s t a v e c d o p l ň o v a l a n a b o k u v o l u t o v á k ř í d l a s p u t t i. Z n i c h ž s e z a c h o v a l a p o s t a v i č k a n a p r a v é s t r a n ě s v e l k o u b í l o u k o u l í o b t o č e n o u d o l e z l a t ý m p r s t e n c e m. D a l š í m a l o v a n á e d i k u l a v t é t o m í s t n o s t i o b k l o p u j e v c h o d d o š i r o k é s p o j o v a c í c h o d b y v ý c h o d n í h o k ř í d l a. Z a b í r á p r o s t o r k o l e m v c h o d u p o l e v é s t r a n ě a v s u p r a p o r t ě. N a d ř í m s o u j e u m í s t ě n a n a h á ž e n a, j e n ž s e m í r n ě v yk l á n í d o p r o s t o r u a o p ě t t í m p o s i l u j e d o j e m t r o j r o z m ě r n o s t i. Z p ů s o b p r o v e d e n í s e p o d o b á F o r t u n ě V o l u b i l i s, i k d y ž n e d o s a h u j e j e j í c h k v a l i t. 3 5 N a d ř í m s o u j e t r o j ú h e l n í k o v ý n á s t a v e c a c e l á k o n s t r u k c e i l u z i v n í h o p o r t á l u u b í h á š i k m o s m ě r e m k e k a m e n n é m u o s t ě n í. D a l š í i l u z i v n í a r c h i t e k t u r o u j e z d e n á s t a v e c o s t ě n í k r b u v M á z h a u s u. J e d n á s e o š e d o h n ě d o u t r o j ú h e l n í k o v o u š t í t o v o u ř í m s u. J e z d e p o u ž i t a p e r s p e k t i v n í z k r a t k a, k t e r á u b í h á d o h l o u b i s t ě n y. T u t o i l u z i t a k é p o d p o r u j e č e r v e n ý t y m p a n o n s e z e l e n ý m k v ě t e m n a d p ů l k r u h o v ý m o b l o u k e m. C e l é t o d o p l ň u j í t y p i c k é k r u h o v é p r ů h l e d y. P o v n ě j š í s t r a n ě u b í h á p á s v y t v o ř e n ý z r o s t l i n n ý c h p r v k ů. J e š t ě j e n u t n o s e z m í n i t o S l o u p o v é m s á l e, k t e r ý t a k é v z n i k l v t é t o d o b ě. M a l b a t o h o t o p r o s t o r u s e d o c h o v a l a v e 17

21 z n a č n é m r o z s a h u, c o ž z v yš u j e v ý z n a m c e l é h o i n t e r i é r u. M a l b a, s t e j n ě j a k o v p ř e d e š l ý c h s á l e c h p o k r ý v a l a s t ě n y a k a z e t o v ý s t r o p. C e l á v ý z d o b a j e l a d ě n a d o z e l e n é b a r v y. P o d k a z e t o v ý m s t r o p e m j e z a c h o v a n ý p á s n á s t ě n n é m a l b y, k t e r o u o h r a n i č u j í ú z k á p r o f i l o v a n á ř í m s a a a r c h i t r á v. J a k o m o t i v v e v l ys u s e z d e p r a v i d e l n ě s t ř í d a j í T r i t o n a N e r e i d k a d r ž í c í j a k ý s i š t í t e k, v á z a s p l o d y a d v ě N e r e i d k y. Ž á d n ý z m o t i v ů n e n í s t e j n ý, l i š í s e d r o b n ý m i d e t a i l y. T e n t o p á s n e n e s o u p i l í ř e, n ý b r ž d r o b n é k o n z o l k y, n a k t e r ý c h j s o u z a v ě š e n é f e s t o n y, v yt v o ř e n é z v i n n ý c h a v a v ř í n o v ý c h l i s t ů. 3 6 V e v ý z d o b ě p ř e v l á d á z e l e n á b a r v a d o p l n ě n á č e r v e n í p l o d ů a d e k o r a t i v n í v h p á s k ů. N e j z a c h o v a l e j š í č á s t í j e v ý c h o d n í s t ě n a s e d v ě m a o k n y, j e n ž j s o u o b k l o p e n y m a l o v a n o u e d i k u l o u a o d d ě l u j e j e o d s e b e p o l o s l o u p v y s t u p u j í c í z e z d i. P i l í ř e n e s o u n e ú p l n é k l a d í u k o n č e n é p r o f i l o v a n o u ř í m s o u. Z á k l e n k y o k e n v yp l ň u j í k a z e t y, č i k r u h o v é o t v o r y, k t e r é j s o u v yp l n ě n y r o z e t a m i. O k n o j e o r á m o v á n o a k a n t o v ý m v z o r e m. Ikonografie nástěnných maleb M a l í ř s k á v ý z d o b a m ě l a p o c h o p i t e l n ě s v ů j i d e o v ý p r o g r a m, k t e r é h o s e u m ě l c i m u s e l i d r ž e t. V a r k ý ř i V o j t ě c h o v a s á l u s e j e d n á o z o b r a z e n í d v o u r o v i n. P r v n í s v ě t s k á j e r e p r e z e n t o v á n a e r b y, j a k o o s l a v a r o d u. D r u h á n á b o ž e n s k á, k t e r o u z d e p ř i p o m í n á m o t i v p e l i k á n a k r m í c í h o m l á ď a t a v l a s t n í k r v í. C o ž t a k é p ř i p o m í n á s a m o t n á k l e n b a, k t e r á j e v yt v o ř e n á j a k o n e b e s k á s f é r a. N á m ě t n a v ý z d o b u t a k é n e j s p í š o v l i v n i l a ú l o h a, j e ž b y l a r k ý ř u r č e n ( o r a t o ř u r č e n á k s o u k r o m ý m m o d l i t b á m a r o z j í m á n í m a j i t e l e p a n s t v í ). 18

22 N e j d o m i n a n t n ě j š í m o b r a z e m v e V o j t ě c h o v ě s á l e j e S a m s o n a D a l i l a, k t e r ý v p ě t i s c é n á c h u k a z u j e h i s t o r i i S a m s o n a p ř e d j e h o z a j e t í m. T a t o s c é n a v d o b ě s v é h o v z n i k u b yl a v e l m i o b l í b e n ý m t é m a t e m, v e k t e r é m j e z o b r a z e n v z t a h m u ž e a ž e n y. V yv r c h o l e n í t é t o s c é n y p ř e d s t a v u j e D a l i l a s e s p í c í m S a m s o n e m. O n a s t ř í h á n ů ž k a m i j e h o v l a s y a d o k a z u j e t a k s v o j i ž e n s k o u v ě r o l o m n o s t a t o, ž e h o d o v e d l a k j e h o t r a g i c k é m u k o n c i. N e j p ř í b u z n ě j š í m i k o n o g r a f i c k ý m t yp e m t é t o n á s t ě n n é m a l b ě j e o b r a z o d L u c a s e C r a n a c h a s t. z r o k u S p o j u j í c í m i r ys y j e u m í s t ě n í o b o u p o s t a v d o s t ř e d u k o m p o z i c e, h l u b o k ý p r ů h l e d d o k r a j i n y s m ě s t e m, s k a l i s k y n a o b z o r u a p ř i c h á z e j í c í m v o j s k e m F i l i š t ý n ů. 3 7 T o ž e s i o b j e d n a v a t e l v y b r a l z r o v n a t u t o b i b l i c k o u s c é n u n e n í n e o b v yk l é. S a m s o n j e z d e z o b r a z e n j a k o n e o h r o ž e n ý b o j o v n í k a h r d i n a p ř i p o d o b ň o v a n ý k H e r k u l o v i. V e s c é n ě S a m s o n a b o j u j í c í h o s e l v e m, j e n ž z t ě l e s ň u j e z l o, l z e i n t e r p r e t o v a t S a m s o n a j a k o b o j o v n í k a z a B o ž í s p r a v e d l n o s t. S t í m s e a s i z t o t o ž ň o v a l V o j t ě c h z P e r n š t e j n a, i k d y ž s e n e h o n o s i l ž á d n ý m v o j e n s k ý m v í t ě z s t v í m. N e s m í m e t a k é o p o m e n o u t l u t e r s k o u r e f o r m a c i v t é t o d o b ě a t o, ž e L u t h e r u z n á v a l p ů v o d n í v ý z n a m S a m s o n a j a k o a l e g o r i i K r i s t a a t o, ž e o b a b r a t ř i s e p ř i k l á n ě l i k j e h o n á z o r ů m. S h l a v n í m a l b o u S a m s o n a a D a l i l y m ů ž e m e i k o n o g r a f i c k y s p o j i t v ý j e v n a v e d l e j š í s t ě n ě F o r t u n u V o l u b i l i s, n e b o l i F o r t u n u v r t k a v o u. N e s t á l é š t ě s t í, k t e r é z a s á h l o d o S a m s o n o v a ž i v o t a. B l i ž š í v ý z n a m u m í s t ě n í F o r t u n y d o V o j t ě c h o v a s á l u b y n á m z a j i s t é o s v ě t l i l o n e n 19