Daňový systém v Česku a Polsku. jednoduše a srozumitelně. Dapový systém v Česku a Polsku 1

Transkript

1 Daňový systém v Česku a Polsku jednoduše a srozumitelně Dapový systém v Česku a Polsku 1

2 Poděkování Velmi ráda bych chtěla poděkovat všem studentům své třídy Provoz a ekonomika dopravy, kteří se v letech aktivně podíleli na přípravě a tvorbě tohoto bulletinu, vyslovit uznání a dík všem kolegům, kteří přiložili ruku k dílu a byli mi nápomocni, ať už při realizaci bulletinů, či přípravě seminářů v rámci projektu. Mé poděkování patří Ing. Markétě Volkmerové za její čas strávený při konzultacích, cenné rady, odborné připomínky, komentáře ke všem materiálům z daňového hlediska, panu Ing. Jindřichu Michalskému za velice ochotný přístup, profesionální, aktivní překlad náročného odborného českého textu do polského jazyka. Slova díků náleží Ing. Danutě Matyjaszkové za perfektní, věcné, česko-polské přednášky v rámci semináře zaměřeného na daňovou problematiku, Ing. Anetě Solichové a panu Daliboru Dudovi za skvělé přednášky k problematice podnikání a živností v České republice, za jejich podnětné návrhy, poskytnuté podklady a aktuální informace, které přispěly k vypracování bulletinů. V neposlední řadě si cením podpory a vstřícného přístupu vedení školy po celou dobu trvání a realizace aktivit v rámci projektu. Mnohokrát děkuji. Ing. Liběna Orságová, manažerka projektu Dapový systém v Česku a Polsku 2

3 Daňový systém a podnikání v Česku a Polsku CZ.3.22/3.3.05/ Projekt je spolufinancován z prostředků Fondu mikroprojektů Euroregionu Těšínské Slezsko - Ślᶏsk Cieszyoski Operačního programu přeshraniční spolupráce Česká republika Polská republika "Překračujeme hranice" Dapový systém v Česku a Polsku 3

4 SLOVO ÚVODEM Střední škola Bohumín, příspěvková organizace, 4. ročník oboru Provoz a ekonomika dopravy, pracoval od ledna 2009 s partnerskou školou z Polska - Zespól Szkół Ekonomiczno-Usługowych Rybnik na projektu s názvem Daňový systém a podnikání v Česku a Polsku spolufinancovaném Evropskou unií v rámci euroregionu Těšínské Slezsko. Hlavním cílem projektu bylo během 18 měsíců, na základě úzké spolupráce s partnerem, vytvořit kvalitní studijní materiály pro studenty a veřejnost, které by měly sloužit k lepší orientaci v dapové problematice a podmínkách zakládání firem v České republice a Polsku se zaměřením na daně z příjmu, silniční dap a dap z přidané hodnoty, ve srovnání mezi oběma státy. Výsledkem projektu jsou dva bulletiny: Daňový systém v Česku a Polsku jednoduše a srozumitelně a Podnikání v Česku a Polsku jednoduše a srozumitelně, které jsou dvojjazyčné. Dalším cílem bylo navázání dlouhodobé partnerské spolupráce mezi naší a polskou školou, odstranění jazykových bariér, příprava vzdělávacích materiálů, zpřístupnění těchto studijních materiálů studentům, případně veřejnosti i prostřednictvím www stránek školy, podporovat spolupráci mezi komunitami na obou stranách hranice, se zaměřením na společné zlepšování sociálních, kulturních a ekonomických vztahů, rozvíjet mezilidské příhraniční vztahy. Studenti se během projektové práce scházeli na společných odborných seminářích s tlumočníky v rámci obou partnerských států v Česku i Polsku. Proběhla spousta přednášek, besed, studenti se blíže seznamovali s odbornou terminologií, dapovým systémem, podnikáním i kulturou obou partnerských států, sportovali. Navštívili např. Archeopark v Chotěbuzi, park lázní Darkov, Zámek Fryštát, Zámecké muzeum v Pszczynie, cisterciácký klášter v Rudách u Ratiboře, vyslechli přednášku průvodce Muzea Rybník, zhlédli poutavý film Bohumínské meandry Odry a o městě Bohumín v polském jazyce apod. Třicet českých a třicet polských studentů pracovalo v osmi smíšených česko-polských pracovních skupinách, které zpracovávaly materiály týkající se daní, počítaly daně, vyplpovaly dapová přiznání k praktickým příkladům, řešily, doplpovaly a vypracovávaly odpovědi na testové otázky, plnily úkoly, schematicky znázorpovaly postup a kroky podnikatele, fyzické osoby, který se rozhodne podnikat, dokonce si i zasportovaly v netradičních, zábavných disciplínách ve Hrách bez hranic a sbíraly tak body do celoprojektové soutěže skupin. Soutěž byla ukončena na posledním, závěrečném semináři, který proběhl dne 11. března 2010 na Střední škole v Bohumíně. Nejlepší skupiny byly vyhodnoceny a odměněny, každý obdržel maličkost a pamětní list. Manažerka projektu: Ing. Liběna Orságová Dapový systém v Česku a Polsku 4

5 OBSAH Poděkování... 2 Slovo úvodem... 4 Obsah... 5 Část I... 6 Silniční dap... 8 Podatek drogowy Dap z příjmů fyzických osob Podatek dochodowy osób fizycznych Dap z příjmů právnických osob Podatek dochodowy osób prawnych Dap z přidané hodnoty Podatek z wartości dodanej - VAT Část II Podatek od osób prawnych Dap z příjmu právnických osob v Polsku Podatek dochodowy od osób fizycznych Dap z příjmu fyzických osob v Polsku Podatek od towaróv i usług (PTU) Dap z přidané hodnoty v Polsku Porovnání daní Seznam použité literatury a pramenů Dapový systém v Česku a Polsku 5

6 Část I Daňový systém v Česku Dapový systém v Česku a Polsku 6

7 Silniční daň Zákon č. 16/1993 Sb. o dani silniční (účinný od 1. ledna 1993) Dapový systém v Česku a Polsku 7

8 SILNIČNÍ DAŇ Silniční dap byla zavedena od 1. ledna 1993 a již od samého začátku zde bylo zahrnuto osvobození od daně silniční pro vozidla nejvyšší technické, tedy i ekologické úrovně. Tento princip byl uplatpován po šest zdapovacích období, ale dnem 31. prosince 1998 skončil. Jednalo se o vozidla splpující normu EURO 2, tzn. o vozidla s minimálními negativními vlivy na životní prostředí. Snížení daní se v následujících letech vztahovalo na vozidla splpující normu EURO 2, EURO 3, EURO 4, EURO 5 a všechna nová vozidla. Od došlo k zásadní změně podmínek pro snížení sazby daně není již vázáno na předpisy EHK OSN a směrnicí EU podle úrovně limitů emisních škodlivin ve výfukových plynech, ale na datum první registrace vozidla. Dapové povinnosti poplatníků v roce 2010 jsou shodné s povinnostmi v roce Zvýhodněné sazby pro ekologická vozidla jsou obvyklé i ve státech EU. Nelze zapomenout, že u ekologických vozidel došlo k poklesu emisí za posledních pár let až o 80 %, snížilo se znečišťování ovzduší způsobené silniční dopravou o 50 %, nová vozidla spotřebují o 1/3 méně pohonných hmot, než před 20 lety, snížila se úrovep hluku i riziko nehod kamiónů o 60 %. Automobily s hmotností méně než 12 tun, které jezdí na pohon šetrný k životnímu prostředí (elektrický pohon, hybridní pohon, LPG, CNG, E85), jsou nově od daně úplně osvobozena. Po neustálém zvyšování spotřebních daní z pohonných hmot, dálničních poplatků, sazeb povinného ručení, zavedení elektronického mýtného je tímto krokem alespop částečně obnovena rovnováha silniční dopravy, jejíž dapové zatížení je pro řadu dopravců již neúnosně likvidační. Ministerstvo financí však uvažuje o zavedení silniční daně i pro občany. Její výše by se odvíjela od obsahu motoru a státu by mohla vynést až pět miliard korun ročně. Výnosy by pomohly snížit schodek státního rozpočtu a údajně by přispěly na budování tuzemských silnic a dálnic. Zatím se jedná jen o předběžný plán, který bude nejprve podroben diskusi na ministerstvu a teprve poté se z něj případně stane legislativní návrh. Nyní dap odvádějí pouze firmy a živnostníci, pokud jejich auto slouží k podnikání. Náměstek ministra financí Peter Chrenko uvažuje, že silniční dap by byla odvozena od objemu motoru a pohybovala by se u soukromých osob v rozpětí Kč 1.000,- až Kč 1.500,-. Zvýšení daně by se dotklo většiny řidičů, výjimky by podle náměstka existovaly jen u handicapovaných osob. Dapový systém v Česku a Polsku 8

9 Silniční dap Zavedena od (osvobození pro vozidla nejvyšší technické a ekologické úrovně snížení daně postupně u vozidel splpující normu EURO 2, EURO 3, EURO 4, EURO 5 a nová vozidla). Od novelou zákona č. 246/2008 Sb., s účinností od 4. července 2008, snížení sazby není vázáno na předpisy EHS OSN a směrnice EU, ale na datum první registrace vozidla. Od daně jsou úplně osvobozena vozidla s hmotností pod 12 tun na pohon šetrný k životnímu prostředí (elektrický pohon, hybridní pohon, LPG, CNG, E85). Ministerstvo financí uvažuje o zavedení silniční daně i pro občany v závislosti na objemu motoru v rozpětí Kč 1.000,- až Kč 1.500,- za rok. Předmět daně Silniční motorová vozidla a jejich přípojná vozidla registrovaná a provozovaná v České republice, používána k podnikání nebo k jiné samostatné výdělečné činnosti nebo používána v přímé souvislosti s podnikáním nebo činnostem, z nichž plynoucí příjmy jsou předmětem daně z příjmů u subjektů nezaložených za účelem podnikání podle zvláštního právního předpisu. Všechna vozidla s největší povolenou hmotností nad 3,5 tuny určená výlučně k přepravě nákladů a registrována v ČR. Předmětem daně nejsou: speciální pásové automobily, zemědělské a lesnické traktory, ostatní vozidla dle zvláštního právního předpisu, vozidla se zvláštní registrační značkou. Osvobozená od daně jsou vozidla: zpravidla s méně než čtyřmi koly kategorie L a přívěsná vozidla, diplomatických misí a konzulárních úřadů, zabezpečující linkovou osobní vnitrostátní přepravu, provozovaná ozbrojenými silami, vozidla civilní obrany, bezpečnostních sborů, obecní policie, dobrovolných hasičů, vozidla zdravotnické, důlní a horské záchranné služby, poruchové služby apod. (musí být vybavena zvláštním zvukovým výstražným zařízením a výstražným světlem modré barvy), speciální zametací, značkovače silnic, vozidla používaná k zabezpečení sjízdnosti a schůdnosti pozemních komunikací s výjimkou osobních automobilů, pro dopravu osob nebo vozidla pro dopravu nákladů s hmotností méně než 12 tun, která mají elektrický pohon, hybridní pohon, s palivem LPG, CNG, E85. Dapový systém v Česku a Polsku 9

10 Poplatník daně je: Fyzická nebo právnická osoba, která: je provozovatel vozidla (zapsaný v technickém průkazu), užívá vozidlo osoby, která zemřela, zanikla nebo byla zrušena, zaměstnavatel, vyplácející cestovní náhrady zaměstnanci za použití jeho vozidla, používá vozidlo registrované a určené jako mobilizační rezerva anebo pohotovostní zásoba, stálá provozovna nebo jiná organizační složka osoby se sídlem či trvalým pobytem v zahraničí. Je-li poplatníků u téhož vozidla více, dap platí společně a nerozdílně. Základ daně U osobních automobilů zdvihový objem motoru v cm 3 s výjimkou automobilů na elektrický pohon. U nákladních automobilů součet největších povolených hmotností na nápravy v tunách a počet náprav u návěsů; největší povolená hmotnost v tunách a počet náprav u ostatních vozidel (tj. u autobusů, nákladních vozidel, tahačů přívěsů atd.). Sazba daně Roční sazba daně se zjistí podle údajů v technickém průkazu k vozidlu přiřazením příslušné sazby dle zákona. Zaměstnavatel platí za zaměstnance, pokud mu vyplácí cestovní náhrady, dap ve výši 1/12 za každý měsíc, nebo Kč 25,- za každý den použití vozidla, je-li to pro něho výhodnější. Snížení a zvýšení sazby daně O 25 % u vozidel určených pro činnost výrobní povahy v rostlinné výrobě, když je poplatníkem daně osoba provozující zemědělskou výrobu a nejedná se o osobní automobily. O 48 % u nákladních vozidel vč. tahačů, nákladních přívěsů a návěsů s největší povolenou hmotností 12 a více tun za splnění zvláštních podmínek, nelze však už současně uplatnit snížení daně uvedené v dalším odstavci. Rozhodné je datum první registrace v ČR. U vozidel pořízených později, max. před devíti lety od data jejich první registrace, se dap snižuje o: 48 % po dobu 36 následujících kalendářních měsíců, 40 % po dobu 36 následujících kalendářních měsíců, Dapový systém v Česku a Polsku 10

11 25 % po dobu 36 následujících kalendářních měsíců. Nárok na snížení sazby začíná měsícem první registrace vozidla a končí u stejného vozidla po 108 kalendářních měsících. Současně nelze použít snížení sazby daně o 25 %. Bez ohledu na datum první registrace se u nákladních vozidel vč. tahačů, nákladních přívěsů a návěsů s povolenou hmotností nad 3,5 t a méně než 12 t sazba daně snižuje o 100 % při splnění zvláštních podmínek. U vozidel poprvé registrovaných do se sazba daně zvyšuje o 25 %. Vznik a zánik dapové povinnosti, placení daně Vznik počínaje měsícem, v němž byly splněny rozhodné skutečnosti k registraci daně. Zánik v měsíci, v němž pominuly rozhodné skutečnosti. Dojde-li v průběhu zdapovacího období ke změně v osobě poplatníka, zaniká dapová povinnost původnímu poplatníkovi v měsíci předcházejícímu měsíci vzniku dapové povinnosti novému poplatníkovi. Splatnosti záloh , , a Záloha na dap se vypočte ve výši 1/12 roční sazby za každý kalendářní měsíc dapové povinnosti v rozhodném období mimo zákonem uvedených výjimek. Rozhodné období kalendářní čtvrtletí, u zálohy splatné je rozhodujícím obdobím říjen a listopad. Zdapovací období kalendářní rok. Dap, zálohy a slevy na dani se zaokrouhlují na celé koruny nahoru. Poplatník je povinen vést evidenci o zaplacené dani a zálohách. Slevy na dani U vozidel používaných pro kombinovanou dopravu přeprava zboží v jedné a téže přepravní jednotce (velký kontejner, nástavba, nákladní automobil, přívěs apod.), při které se využije kromě pozemní komunikace též železniční nebo vnitrozemská vodní doprava, pokud je vzdálenost větší než 100 km vzdušnou čarou. U vozidel používaných výlučně k přepravě v počátečním nebo konečném úseku kombinované dopravy činí sleva na dani 100 %. U vozidel, které uskuteční v kombinované dopravě více než: 120 jízd činí sleva 90 %, jízd činí sleva 75 %, jízd činí sleva 50 %, jízd činí sleva 25 % daně. Dapový systém v Česku a Polsku 11

12 Je-li vzdálenost ujetá územím ČR delší než 250 km, započítává se pro účely slevy na dani taková jízda jako dvě jízdy. Nárok na slevu se prokazuje přepravními doklady s potvrzenými údaji překladiště, případně železniční stanice. Dapové přiznání Zdapovacím obdobím je kalendářní rok. Nejpozději do kalendářního roku následujícího po uplynutí zdapovacího období (i v případě, že přiznání zpracovává dapový poradce nebo v případě insolvenčního řízení). Povinnost podat dapové přiznání neplatí pro poplatníky provozující pouze vozidlo se sníženou sazbou daně ve výši 100 %. V přiznání uvádíme i vozidla osvobozená od silniční daně. Lze ho podat i na technickém nosiči dat ve tvaru stanoveném MF. Poplatník je povinen si ho vypočítat sám a zaplatit správci daně ve lhůtě pro podání dapového přiznání. Pro podání dodatečného nebo opravného dapového přiznání se používá formulář pro řádné dapové přiznání. Dapový systém v Česku a Polsku 12

13 Podatek drogowy Ustawa nr. 16/1993 Dz. U. o podatku drogowym (z ważnością od 1 stycznia 1993) Dapový systém v Česku a Polsku 13

14 PODATEK DROGOWY Podatek drogowy został wprowadzony od 1 stycznia 1993 r. i już od samego początku zostało w nim zawarte zwolnienie od podatku pojazdów o najwyższym poziomie technicznym, tzn. również ekologicznym. Zasada ta była stosowana podczas sześciu okresów podatkowych, jednak z dniem 31 grudnia 1998 ukończyła swą ważność. Chodziło o pojazdy spełniające normę EURO 2, tzn. o pojazdy z minimalnymi negatywnymi wpławami na środowisko naturalne. Obniżenie podatków w następnych latach zastosowano do pojazdów spełniających normę EURO 2, EURO 3, EURO 4, EURO 5 i do wszystkich pojazdów nowych. Od doszło do zasadniczej zmiany warunków dla obniżenia stawki podatku nie jest już związane z przepisami ONZ i dyrektywą UE według poziomu limitów emisyjnych substancji szkodliwych w gazach wydechowych, ale z datą pierwszej rejestracji pojazdu. Obowiązki podatkowe płatników w roku 2010 są identyczne jak obowiązki w r Korzystniejsze stawki dla pojazdów ekologicznych są normalne również w państwach UE. Nie można zapominać, że w przypadku pojazdów ekologicznych doszło do spadku poziomu emisji za kilka ostatnich lat nawet o 80 %, spadło zanieczyszczanie atmosfery spowodowane transportem drogowym o 50 %, nowe pojazdy zużywają o 1/3 mniej paliwa niż przed 20 laty, obniżył się poziom hałasu i ryzyko wypadków ciężarówek o 60 %. Samochody o masie poniżej 12 ton, które korzystają z napędu przyjaznego środowisku (napęd elektryczny, hybrydowy, LPG, CNG, E85), są po nowemu zupełnie zwolnione od podatku. Po nieustannym wzroście akcyzy z paliw, opłat za autostrady, stawek OC, po wprowadzeniu elektronicznego myta jest w ten sposób przynajmniej częściowo wznowiona równowaga w transporcie drogowym, którego obciążenie podatkowe jest dla wielu firm transportowyh już wprost likwidacyjne. Ministerstwo finansów jednak rozważa wprowadzenie podatku drogowego również dla obywateli. Jego wysokość byłaby zależna od pojemności silnika i państwu mogłaby przynieść nawet pięć miliardów koron rocznie. Przychody te pomogłyby obniżyć schodek budżetu państwa i przyczyniłyby się pono do rozudowy krajowych dróg i autostrad. Na razie chodzi tylko o wstępne plany, które zostaną najpierw poddane dyskusji w ministerstwie, a dopiero potem staną się ewentualnie projektem legislacyjnym. Aktualnie podatek odprowadzają tylko firmy i osoby z samodzielną działalnością gospodarczą, o ile ich samochód służy biznesowi. Wiceminister finansów Peter Chrenko rozważa propozycję, według której podatek byłby wyprowadzony z pojemności silnika i poruszałby się w granicach CZK 1000,- do CZK 1500,-. Wzrost podatku dotyczyłby większości kierowców, wyjątki by według niego istniały tylko dla osób handicapowanych. Dapový systém v Česku a Polsku 14

15 Podatek drogowy Wprowadzony od (zwolnienie dla pojazdów o najwyższym poziomie technicznym i ekologicznym obniżka podatku kolejno dla pojazdów spełniających normę EURO 2, EURO 3, EURO 4, EURO 5 i nowe pojazdy). Od nowela ustawy nr. 246/2008 Dz. U. z ważnością od 4 lipca obniżenie stawki nie jest zależne od przepisów ONZ i dyrektywy UE, ale od daty pierwszej rejestracji pojazdu. Od podatku zwolnione są w pełni pojazdy o masie poniżej 12 ton z napędem przyjaznym środowisku (napęd elektryczny, hybrydowy, LPG, CNG, E85). Ministerstwo finansów rozważa możliwośd wprowadzenia podatku drogowego również dla obywateli w zależności od pojemności silnika w granicach CZK 1.000,- do CZK 1.500,- za rok. Przedmiot podatku Silnikowe pojazdy drogowe i ich przyczepy rejestrowane i eksploatowane w Republice Czeskiej, wykorzystywane do działalności gospodarczej lub wykorzystywane w bezpośrenim związku z działalnością gospodarczą lub działalnością, z której realizacji płyną dochody podlegające podatkowi dochodowemu podmiotów nie założonych w celu działalności gospodarczej według osobnego prawnego przepisu. Wszystkie pojazdy z najwyższą dozwoloną masą ponad 3,5 tony przeznaczone do transportu ładunków i rejestrowane w RC. Przedmiotem podatku nie są: specjalne pojazdy taśmowe, traktory rolnicze i leśnicze, inne pojazdy według osobnego przepisu prawnego, pojazdy z specjalnym znakiem rejestracyjnym. Od podatku zwolnione są pojazdy: z reguły z mniej niż trzema kołami kategoria L i przyczepy, misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych, zapewniające krajowy liniowy transport osób, eksploatowane przez siły zbrojne, pojazdy obrony cywilnej, policji, straży miejskich, ochotniczej straży przeciwpożarowej, pojazdy służby zdrowia, ratownictwa kopalo, górskiego, służb awaryjnych itp. (muszą byd wyposażone w specjalne syreny ostrzegawcze i w ostrzegawcze niebieskie światła), Dapový systém v Česku a Polsku 15

16 specjalne zamiatające, oznakowywujące drogi, używane do zapewnienia przejezności szlaków komunikacyjnych za wyjątkiem samochodów osobowych, do transportu osób lub ładunków o masie poniżej 12 ton, które mają napęd elektryczny, hybrydowy, z paliwem LPG, CNG, E85. Płatnikiem podatku jest: Osoba fizyczna lub prawna, która: eksploatuje pojazdy (zapisana w dowodzie rejestracyjnym), używa pojazd osoby, która zmarła, zanikła lub została zlikwidowana, pracodawca wypłacający zwrot kosztów delegacji pracownikowi przy korzystaniu z jego pojazdu, używa pojazd rejestrowany i przeznaczony jako rezerwa mobilizacyjna lub zapasowa dla pogotowia, stała filia lub inna jednostka organizacyjna osoby z siedzibą lub stałym zamieszkaniem w zagranicy. O ile jest więcej płatników do tego samego pojazdu, płacą wspólnie i niepodzielnie. Podstawa podatku Samochody osobowe pojemnośd skokowa silnika w cm 3 za wyjątkiem samochodów z napędem elektrycznym. Samochody ciężarowe suma największych dozwolonych mas na oś i ilośd osi naczepy; nejwiększa dozwolona masa w tonach i ilośd osi w przypadku innych pojazdów (tj. autobusów, samochodów ciężarowych, ciągników przyczep itd.). Stawka podatku Roczną stawkę podatku stwierdza się według danych w dowodzie rejestracyjnym pojazdu przez przyporządkowanie odpowiedniej stawki według ustawy. Pracodawca płaci za pracownika, o ile wypłaca mu zwrot kosztów delegacji, podatek w wysokości 1/12 za każdy miesiąc, lub CZK 25,- za każdy dzieo użycia samochodu, o ile jest to dla niego korzystniejsze. Obniżenie i podniesienie stawki podatku O 25 % w przypadku pojazdów do działalności w produkcji roślinnej, o ile płatnikiem jest osoba wykonująca produkcję rolną i nie chodzi o samochody osobowe. O 48 % w przypadku pojazdów ciężarowych wraz z ciągnikami, przyczep i naczep ciężarowych z maksymalną dozwoloną masą 12 i więcej ton przy spełnieniu specjalnych warunków, nie można już równocześnie egzekwowad obniżenia podatku viz kolejny akapit. Dapový systém v Česku a Polsku 16

17 Decydującą jest data pierwszej rejestracji w RC. W przypadku pojazdów zakupionych później, maks. przed 9 laty od daty ich pierwszej rejestracji, podatek obniża się o: 48 % w okresie 36 następnych miesięcy kalendarzowych, 40 % w okresie 36 następnych miesięcy kalendarzowych, 25 % w okresie 36 następnych miesięcy kalendarzowych. Prawo do obniżenia stawki rozpoczyna się od miesiąca pierwszej rejestracji pojazdu i kooczy dla tego samego pojazdu po 108 miesiącach kalendarzowych. Równocześnie nie można korzystad z obniżki stawki podatkowej o 25 %. Bez względu na datę pierwszej rejestracji w prrzypadku pojazdów ciężarowych wraz z ciągnikami, przyczepami i naczepami ciężarowymi z dozwoloną masą ponad 3,5 t i poniżej 12 t stawka podatkowa obniża się o 100 % przy spełnieniu specjalnych warunków. W przypadku pojazdów rejestrowanych po raz pierwszy do stawka podatkowa podnosi się o 25 %. Początek i wygaśnięcie obowiązku podatkowego, płacenie podatku Początek poczynając miesiącem, w którym zostały spełnione decydujące okoliczności do rejestracji podatku. Wygaśnięcie w miesiącu, w którym pominęły decydujące okoliczności. O ile podczas okresu podatkowego dojdzie do zmiany osoby podatnika, wygasa obowiązek podatkowy dla pierwotnego płatnika w miesiącu poprzedzającym miesiąc początku powstania obowiązku podatkowego dla nowego płatnika. Terminy płatności zaliczek , , i Zaliczka podatku obliczy się w wysokości 1/12 rocznej stawki za każdy miesiąc kalendarzowy obowiązku podatkowego w okresie decydującym, poza wyjątkami określonymi w ustawie. Decydujący okres kwartał kalendarzowy, w przypadku zaliczki płatnej decydującym okresem jest październik i listopad. Okres podatkowy rok kalendarzowy Podatek, zaliczki, zniżki zaokrąglane są na całe korony w górę. Płatnik zobowiązany jest prowadzid ewidencję zapłaconych podatków i zaliczek. Zniżki podatkowe W przypadku pojazdów używanych do transportu kombinowanego transport towarów w tej samej jednostce transportowej (duży kontener, nadbudowa, samochód ciężarowy, przyczepa itp.), w którym oprócz komunikacji drogowej zostanie wykorzystany transport Dapový systém v Česku a Polsku 17

18 kolejowy lub krajowy transport wodny, o ile odległośd w linii powietrznej jest większa niż 100 km. W przypadku pojazdów stosowanych wyłącznie w transporcie w odcinku początkowym lub koocowym transportu kombinowanego zniżka podatkowa wynosi 100 %. W przypadku pojazdów, które zrealizują w transporcie kombinowanym ponad: 120 przejazdów zniżka wynosi 90 %, przejazdów, zniżka wynosi 75 %, przejazdów, zniżka wynosi 50 %, przejazdów, zniżka wynosi 25 % podatku. O ile odległośd przejechana na terenie RC jest dłuższa niż 250 km, taki przejazd w celu zniżki liczony jest jak dwa przejazdy. Prawo do zniżki udokumentowane jest dokumentami transportowymi z potwierdzeniem danych o przeładowaniu lub stacji kolejowej. Oświadczenie podatkowe Okresem podatkowym jest rok kalendarzowy. Najpóźniej do roku kalendarzowego następnego po upłynięciu okresu podatkowego (też w przypadku, iż oświadczenie opracowuje doradca podatkowy lub w przypadku postępowania insolwencyjnego). Obowiązek złożenia oświadczenia podatkowego nie jest ważny dla płatników eksploatujących tylko pojazd z obniżoną stawką podatku w wysokości 100 %. W oświadczeniu podajemy również pojazdy zwolnione od podatku drogowego. Można go złożyd również na technicznym nośniku danych w formie określonej przez MF. Płatnik zobowiązany jest podatek obliczyd i zapłacid zarządcy podatku w terminie złożenia oświadczenia podatkowego. Do złożenia dodatkowego lub korygowanego oświadczenia podatkowego używa się formularza do regularnego oświadczenia podatkowego. Dapový systém v Česku a Polsku 18

19 Daň z příjmů fyzických osob Zákon č. 586/1992 Sb. o daních z příjmů (účinný od 1. ledna 1993) Dapový systém v Česku a Polsku 19

20 DAŇ Z PŘÍJMŮ FYZICKÝCH OSOB Dap z příjmů fyzických osob patří mezi přímé daně a tvoří příjmovou položku státního rozpočtu. Upravuje ji Zákon č. 586/1992 Sb. o daních z příjmů, ve znění pozdějších předpisů, kde jsou příjmy pomocí jednotlivých paragrafů rozčleněny na příjmy ze závislé činnosti ( 6), příjmy z podnikání ( 7), příjmy z kapitálového majetku ( 8), příjmy z pronájmu ( 9) a ostatní příjmy ( 10). V průběhu 19. století se ve většině evropských zemí ustálil dapový systém, ve kterém všichni platili relativně stejné daně. Teprve po 1. světové válce se začala prosazovat progresívní dap v důsledku růstu vládních výdajů v oblasti sociálního zabezpečení a také z důvodu úhrad válečných nákladů. Věřilo se, že relativně vyšší zdanění vyšších příjmů je správnější, neboť nesníží sociální status plátce daně. Teprve později někteří teoretikové poukázali na fakt, že vysoké daně jsou neúčinné, protože se k jejich platbě hlásí méně lidí. Rovná dap dnes zažívá poměrně velký comeback. Je to zásluhou především několika zemí východního bloku, kde se systém rovné daně podařil poměrně úspěšně aplikovat, i přes námitky významných institucí. Rovná dap např. funguje už od 40. let na Normanských ostrovech (Jersey má 20 % dap od roku 1940). Zvláštní dapový formát (dual tax) je zaveden v Hongkongu, kde vedle sebe existuje progresívní zdanění a rovná dap. Od 90. let 20. století mají rovnou dap v Estonsku (24 %, od roku %), Lotyšsku (25 % pro fyzické osoby) a Litvě (33 %, od roku % pro fyzické osoby). V roce 2001 zavedli rovnou dap v Rusku (13 %), v roce 2003 na Ukrajině (13 %) a v Srbsku (14 %), v roce 2004 na Slovensku (19 %). Na Slovensku je zavedena tzv. true flat tax (skutečně rovná dap), která zahrnuje stejnou relativní sazbu pro daně z příjmů fyzických osob, daně z příjmů právnických osob a daně z přidané hodnoty. V roce 2005 zavedli rovnou dap v Rumunsku (16 %) a v Gruzii (12 %). Historie dapových reforem v České republice Od roku 1993 docházelo ke změnám dapové legislativy ve stovkách případů. Změny ve zdanění v letech 2005 a 2006 se týkaly především daně z příjmů fyzických osob. Šlo o dvojfázový přechod od sociálních standardních odpočtů ke slevám na dani z příjmů fyzických osob, zavedení dapového bonusu, změně úrovně nominální sazby daně z příjmů fyzických osob. Od se v České republice od základů změnil dapový systém a to zvláště zavedením rovné daně. Do té doby byly příjmy zdapovány progresivní sazbou daně. Dle slov politologa Jana Kubáčka si však přes šedesát procent Čechů myslí, že lidé s vysokými příjmy odvádějí státu na daních málo, zatímco chudí moc. (Vyplývá to z posledního průzkumu Centra pro výzkum veřejného mínění, ) Novela zákona daně z příjmů, v části daně z příjmů fyzických osob, nepřinesla pro rok 2009 žádné zásadní změny, i když byly některé změny vyvolány probíhající hospodářskou krizí a politickou situací. Zůstala jednotná sazba 15 % a stejné slevy na dani jako v roce Novinkou bylo zvýšení hranice vlastního příjmu manželky/manžela pro uplatnění slevy na dani. Nově se také může odečíst od základu daně dar poskytnutý právnickým nebo fyzickým osobám se sídlem nebo bydlištěm na území jiného členského státu Evropské unie, Norska nebo Islandu. V průběhu roku 2009 došlo ke zvýšení paušálních výdajů téměř u všech druhů příjmů z podnikání. U příjmů z podnikání podle zvláštních přepisů došlo s účinností od roku 2010 k jejich opětovnému snížení. Poprvé za zdapovací období 2009 lze nově uplatnit výdajový paušál na auto. Novinkou pro rok 2010 je zvýšení dapového zvýhodnění na vyživované dítě. Každý, kdo pečuje o děti, tak státu odvede méně na zálohách na dap. Dapový systém v Česku a Polsku 20

21 V Poslanecké sněmovně se prosazuje návrh ČSSD na zavedení druhé sazby daně. Pokud návrh projde, tak zaměstnanci s ročními příjmy nad 1,2 milionů Kč budou odvádět dap ve výši Kč , % z částky přesahující 1,2 milionů Kč. Pokud tento návrh projde, výpočet čisté mzdy se podle něho změní až v roce Dap z příjmu fyzických osob Je po DPH a dani z příjmů právnických osob nejdůležitějším zdrojem příjmů státního rozpočtu. Historie dapových reforem v České republice zavedení standardního dapového systému tržní ekonomiky, implementace legislativy Evropské unie, změna dapové incidence zvýšení progresivity dapového systému, 2008 rychlá fáze přizpůsobení dapového systému v rámci konsolidace veřejných rozpočtů, modernizace dapového systému (nové zákony o přímých daních). Změny ve zdanění v letech 2005 a 2006 zavedení slev na dani, dapového bonusu. Od rovná dap 15 %. Rok 2009 zvýšení hranice vlastního příjmu manželky, zvýšení paušálních výdajů téměř u všech druhů příjmů z podnikání, výdajový paušál na auto. Rok zvýšení dapového zvýhodnění na vyživované dítě. Návrh zavedení druhé sazby daně pro poplatníky s ročními příjmy nad 1,2 milionů Kč - budou pak odvádět dap ve výši Kč , % z částky přesahující 1,2 milionů Kč. Poplatníci Fyzické osoby, které: mají na území České republiky bydliště nebo se zde obvykle zdržují. Dapová povinnost se vztahuje i na příjmy ze zdrojů v zahraničí (dapoví rezidenti). Pokud fyzická osoba nemá bydliště na území České republiky, ani se zde obvykle nezdržuje, vztahuje se dapová povinnost pouze na příjmy ze zdrojů na území České republiky (dapoví nerezidenti) a tato povinnost se vztahuje i na poplatníky, kteří se zdržují na území České republiky za účelem studia nebo léčení bez omezení doby pobytu. Obvykle se zdržující = pobývá zde alespop 183 dnů v kalendářním roce. Dapový systém v Česku a Polsku 21

22 Bydliště na území ČR = místo, kde má poplatník stálý byt za okolností, z nichž lze usuzovat na jeho úmysl trvale se v tomto bytě zdržovat. Předmět daně: příjmy ze závislé činnosti a funkčních požitků ( 6) převážně mzdy a platy, příjmy z podnikání a z jiné samostatné výdělečné činnosti ( 7), příjmy z kapitálového majetku ( 8) - dividendy, úroky z vkladů na účtech, apod., příjmy z pronájmu ( 9) - pronájem nemovitostí, pravidelný pronájem movitých věcí, ostatní příjmy ( 10) příležitostné příjmy, příjmy z prodeje nemovitostí a movitých věcí, výhry v loteriích apod. Příjmem je peněžní plnění i nepeněžní plnění dosažené směnou. Předmětem daně nejsou např.: příjmy získané zděděním a darováním (podléhají dědické a darovací dani) s výjimkou z nich plynoucích příjmů a darů přijatých v souvislosti s výkonem činnosti dle 6 a 7, úvěry a půjčky, příjmy z rozšíření nebo zúžení společného jmění manželů, příjmy z nabytí majetku v rámci restituce a soudní a mimosoudní rehabilitace. Příjmy dle zákona o daních z příjmů Příjmy ze závislé činnosti a funkční požitky ( 6) příjmy ze současného nebo dřívějšího pracovněprávního, služebního, členského a obdobného poměru, příjmy za práci členů družstev, společníků a jednatelů společností s ručením omezeným a komanditistů komanditních společností a příjmy likvidátorů, odměny členů statutárních orgánů a dalších orgánů právnických osob. Příjmy z podnikání a z jiné samostatné výdělečné činnosti ( 7) příjmy ze zemědělské výroby, lesního a vodního hospodářství, příjmy ze živnosti, příjmy z jiného podnikání podle zvláštních předpisů, podíly společníků veřejné obchodní společnosti a komplementářů komanditní společnosti na zisku, Dapový systém v Česku a Polsku 22

23 příjmy z užití a poskytnutí práv průmyslového vlastnictví včetně autorských práv, příjmy z výkonu nezávislého povolání, příjmy znalce, tlumočníka, rozhodce, příjmy insolvenčního správce. Příjmy z kapitálového majetku ( 8), mj. podíly na zisku (dividendy) z majetkového podílu na a. s., s. r. o., k. s., družstva, úroky, výhry a jiné výnosy z vkladů na vkladních knížkách, vkladových účtech, s výjimkou úroků z vkladů přijímaných zaměstnavatelem od zaměstnanců za splnění zákonných podmínek, dávky penzijního připojištění se státním příspěvkem, po snížení dle zákona, plnění ze soukromého životního pojištění, po snížení dle zákona, úroky mimo úroků z vkladů na běžných účtech, které nejsou dle podmínek banky určeny k podnikání a jiné výnosy z poskytnutých úvěrů a půjček, úroky z prodlení, poplatky z prodlení, výnosy z vkladových listů, úroky a jiné výnosy z držby cenných papírů. Příjmy z pronájmu ( 9), pokud nejde o příjmy dle 6 až 8 příjmy z pronájmu nemovitostí (jejich částí) nebo bytů (jejich částí), příjmy z pronájmu movitých věcí, kromě příležitostného pronájmu (ty patří do 10). Ostatní příjmy ( 10), nespadají-li pod příjmy osvobozené, ty, které nepatří pod příjmy dle 6-9, a jsou to zejména: příjmy z příležitostných činností nebo z příležitostného pronájmu movitých věcí, včetně příjmů ze zemědělské výroby, která není provozována podnikatelem, nejsou-li osvobozeny, přijaté výživné a důchody, výhry v loteriích, sázkách a podobných hrách, nejsou-li osvobozeny, ceny z veřejných, sportovních, reklamních soutěží, příjmy z prodeje vlastní nemovitosti, movité věci a cenného papíru, příjmy ze zděděných práv z průmyslového a jiného duševního vlastnictví včetně práv autorských, příjmy z převodu účasti na společnostech. Dapový systém v Česku a Polsku 23

24 Od daně jsou mj. osvobozeny příjmy: z prodeje rodinného domu, bytu, pokud v něm prodávající měl bydliště nejméně po dobu 2 let bezprostředně před prodejem, pokud nebyl zaveden do obchodního majetku, jinak se lhůta pro osvobození počítá od vyřazení z obchodního majetku, z prodeje nemovitostí, pokud doba mezi nabytím a prodejem přesáhne 5 let, pokud nebyl zaveden do obchodního majetku, jinak se lhůta pro osvobození počítá od vyřazení z obchodního majetku, z prodeje movitých věcí (vyjma prodeje motorových vozidel, letadel a lodí, pro osvobození musí přesáhnout doba mezi nabytím a prodejem jeden rok), pokud nebyly zařazeny do obchodního majetku, jinak se pětiletá lhůta počítá od vyřazení z obchodního majetku, přijatá náhrada škody, přijatá plnění z pojištění majetku a z pojištění odpovědnosti za škody, pokud se nejedná o plnění za ztrátu příjmů nebo náhradu za škody na majetku zahrnutého do obchodního majetku a škodu způsobenou v souvislosti s podnikatelskou činností, příjmy z provozu malých vodních elektráren do výkonu 1 MW, větrných elektráren, tepelných čerpadel, solárních zařízení apod., cena z veřejné, reklamní, sportovní soutěže nepřevyšující Kč ,-, příjmy sociálního charakteru - dávky nemocenského pojištění, důchodového pojištění, státní sociální podpora, sociálního zabezpečení apod., odměny vyplácené dárcům za odběr krve a jiných biologických materiálů, stipendia, úroky z vkladů ze stavebního spoření apod. Základ daně Částka, o kterou příjmy přesahují výdaje prokazatelně vynaložené na jejich dosažení, zajištění a udržení (příjmy mínus výdaje), pokud u jednotlivých druhů příjmů dle 6 až 10 není stanoveno jinak. U poplatníka, který má více druhů příjmů (dle 6 až 10), je základem daně součet všech dílčích základů daně. U příjmů dle 7 lze výdaje uplatnit buď skutečné nebo procentem: 80 % z příjmů ze zemědělské činnosti, 80 % z příjmů ze živností řemeslných, 60 % z příjmů ze živností (kromě řemeslných), Dapový systém v Česku a Polsku 24

25 40 % z příjmů z podnikání podle zvláštních předpisů, z příjmů z užití průmyslových práv, včetně autorského, z příjmů znalce, tlumočníka, rozhodce, insolvenčního správce a dále z příjmů z nezávislého povolání s výjimkou příspěvků do novin, časopisů, rozhlasu a televize za podmínek stanovených zákonem. U příjmů dle 9 lze výdaje uplatnit buď skutečné nebo procentem, a to ve výši 30 % z příjmů. Když jsou příjmy dosažené z činností dle 7 a 9 menší než výdaje = dapová ztráta (lze ji odečíst v následujících 5 zdapovacích obdobích) pouze z úhrnu dílčích základů daně z příjmů dle Do základu daně se nezahrnují příjmy osvobozené od daně a příjmy, z nichž se dap vybírá zvláštní sazbou daně (srážková dap = 15 %, 5 %). Základ daně lze snížit o nezdanitelné části základu daně. Nezdanitelné části základu daně Od základu daně lze mj. odečíst: Hodnotu darů obcím, krajům, na školství, policii, na sociální, zdravotnické, ekologické, humanitární, charitativní a jiné účely (pokud hodnota daru přesáhne alespop 2 % základu daně, nebo činí alespop Kč 1.000,-, max. do výše 10 % základu daně). Dar na zdravotnické účely - odběr krve bezpříspěvkového dárce Kč 2.000,-. Zaplacené úroky z úvěru ze stavebního spoření, hypotečního úvěru (u všech poplatníků jedné domácnosti max. Kč ,-). Příspěvek na penzijní připojištění (zaplacený poplatníkem, snížený o částku ve výši Kč 6.000,- a uplatněný do výše max. Kč ,-). Zaplacené pojistné ve zdapovacím období na soukromé životní pojištění poplatníka (max. Kč ,-). Zaplacené členské příspěvky člena odborové organizace (lze odečíst částku do výše 1,5 % příjmů dle 6, max. Kč 3.000,-). Úhrady za zkoušky ověřující výsledky dalšího vzdělávání (max. Kč ,-, u osob zdravotně postižených až do výše Kč ,-). Skutečnosti rozhodné pro přiznání nezdanitelných částek doloží poplatník příslušnými doklady prokazujícími platnost nároku na odpočet (např. výpis z listu vlastnictví, potvrzení od pojišťovny, banky apod.). Dapový systém v Česku a Polsku 25

26 Odčitatelné položky a sazba daně Od základu daně lze dále odečíst: Roční slevy na dani Dapovou ztrátu (nejdéle v 5 zdapovacích obdobích) za podmínek stanovených zákonem. 100 % výdajů (nákladů) při realizaci projektů výzkumu a vývoje. 50 % částky, kterou vypořádal v peněžní či nepeněžní formě v období oprávněným osobám jejich majetkový podíl, nebo kterou poplatník uhradil oprávněným osobám za postoupení jejich pohledávky z titulu vypořádání majetkového podílu (lze uplatnit nejpozději ve zdapovacím období roku 2009). Sazba daně: Dap ze základu daně se sníží o nezdanitelné části základu daně a o odčitatelné položky. Zaokrouhlí se na celá sta Kč dolů. Vypočte se dap 15 %. U poplatníků, kterým plynou příjmy dle 7, lze uplatnit dap stanovenou paušální částkou. (Podmínka: poplatník nemá zaměstnance nebo spolupracující osoby; výše příjmů v předcházejících 3 zdapovacích obdobích nepřesáhla Kč ,-; není účastníkem sdružení.) Výše daně se stanoví v závislosti na předpokládaném příjmu nejméně však Kč 600,-. Při vyloučení dvojího zdanění příjmů ze zahraničí plynoucích dapovým rezidentům se postupuje podle ustanovení příslušných smluv o zamezení dvojího zdanění, jimiž je Česká republika vázána. Plátci jsou rovněž povinni zajišťovat dap v souladu se zněním 38e (jedná se o příjmy poplatníků, kteří nejsou rezidenty EU nebo dalších států, které tvoří Evropský hospodářský prostor a jedná se o příjmy, z nichž není vybíráná dap srážkou a jsou dosaženy na území České republiky). Vypočtená dap se snižuje o: Kč ,- za každého zaměstnance se zdravotním postižením. Kč ,- za každého zaměstnance s těžším zdravotním postižením. Částku na poplatníka Kč ,-. Částku na manželku Kč ,- (pokud její vlastní příjem nepřesahuje Kč ,-, v případě ZTP/P se částka zvyšuje na dvojnásobek). Dapový systém v Česku a Polsku 26

27 Částku na poživatele invalidního důchodu I. a II. stupně Kč 2.520,-. Částku na poživatele invalidní důchodu III. stupně Kč 5.040,-. Částku pro držitele průkazu ZTP/P Kč ,-. Částku pro studenta Kč 4.020,- (pokud se trvale připravuje na své budoucí povolání, max. do věku 26 let). Částka na vyživované dítě Kč ,-, kterou může poplatník uplatnit jako dapový bonus (v případě záporné a nulové daně se jedná o vratnou částku). Dapový bonus lze uplatnit za podmínek stanovených zákonem max. do výše Kč ,-, minimální částka je Kč 100,-. Zálohy na dap z příjmů a minimální výše daně Neplatí poplatníci, jejichž poslední známá dapová povinnost nepřesáhla Kč ,- a dále poplatníci, jejichž jeden z příjmů je příjem dle 6 za zákonem stanovených podmínek. Poplatníci, jejichž poslední známá dapová povinnost nepřesáhla Kč ,-, platí zálohy na dap ve výši 40 % poslední známé dapové povinnosti ( a ). Poplatníci, jejichž poslední známá dapová povinnost přesáhla Kč ,-, platí zálohy na dap ve výši ¼ poslední známé dapové povinnosti (15. 3., , , ). Dap se neplatí, pokud nepřesáhne částku Kč 200,-. Dap se neplatí, pokud celkové zdanitelné příjmy nečiní u fyzické osoby více než Kč ,- (nebyla-li z těchto příjmů vybrána dap nebo záloha na dap srážkou). Dapové přiznání Je povinen podat každý, jehož roční příjmy přesáhly Kč ,-. Je povinen podat i ten, který vykazuje dapovou ztrátu. Není povinen mj. podat poplatník, který má pouze příjmy ze závislé činnosti a funkčních požitků od jednoho nebo postupně od více plátců a podepsal u zaměstnavatele prohlášení k dani, vyjma příjmů od daně osvobozených nebo příjmů, z nichž je dap vybírána srážkou a nemá jiné příjmy dle 7-10 vyšší než Kč 6.000,-. V dapovém přiznání uvede poplatník veškeré své příjmy, které jsou předmětem daně, kromě příjmů od daně osvobozených a příjmů, z nichž je dap vybírána zvláštní sazbou daně. Uvede zde i slevy na dani a dapová zvýhodnění. Dapové přiznání se podává správci daně nejpozději k následujícího kalendářního roku, za který se dap vyměřuje. V případě zpracování dapovým poradcem nebo advokátem k následujícího roku (na základě plné moci, která musí být uložena u správce daně nejpozději do ). Dapový systém v Česku a Polsku 27

28 Podatek dochodowy osób fizycznych Ustawa nr. 586/1992 Dz. U. o podatku dochodowym (z ważnością od 1 stycznia 1993) Dapový systém v Česku a Polsku 28

29 PODATEK DOCHODOWY OSÓB FIZYCZNYCH Podatek dochodowy osób fizycznych należy do podatków bezpośrenich i tworzy dochodową pozycję budżetu paostwa. Reguluje go ustawa nr 586/1992 Dz.U. o podatkach dochodowych w brzmieniu późniejszych przepisów, gdzie dochody są za pomocą poszczególnych artykułów podzielone na dochody z działalności zależnej ( 6), dochody z działalności gospodarczej ( 7), dochody z majątku kapitałowego ( 8), dochody z najmu ( 9) oraz inne dochody ( 10). W ciągu 19 wieku w większości krajów europejskich ustalił się system podatkowy, według którego wszyscy płacili względnie takie same podatki. Dopiero po pierwszej wojnie światowej doszło do rozwoju podatku progresywnego w następstwie wzrostu wydatków rządowych w dziedzinie socjalnej, a również z powodu pokrycia kosztów wojny. Wierzono, że względnie wyższe opodatkowanie wyższych dochodów jest właściwsze, bowiem nie obniży statusu socjalnego płatnika podatku. Dopiero później niektórzy teoretykowie zwrócili uwagę na fakt, że wysokie podatki są nieskuteczne, bowiem do ich płacenia zgłasza się mniej osób. Równy podatek dzisiaj przeżywa stosunkowo znaczny comeback. Zasłużyły się o to niektóre kraje Wschodniego Bloku, kdzie udało się stosunkowo pomyślnie wprowadzid system równego podatku, nawet pomimo objekcji znaczących instytucji. Równy podatek np. funkcjonuje już od 40 lat zeszłego stulecia na Wyspach Normaoskich (Jersey ma 20 % podatek od roku 1940). Specjalny format podatku (dual tax) wprowadzono w Hongkongu, kdzie obok siebie istnieje opodatkowanie progresywne i równy podatek. Od 90 lat 20 wieku równy podatek istnieje w Estonii (24 %, od roku %), Łotwie (25 % dla osób fizycznych) i Litwie (33 %, od roku % dla osób fizycznych). W roku 2001 wprowadzono równy podatek w Rosji (13 %), w roku 2003 na Ukrainie (13 %) i w Serbii (14 %), w roku 2004 na Słowacji (19 %). Na Słowacji wprowadzono tzw. true flat tax (rzeczywiście równy podatek), który zawiera taką samą względną stawkę dla podatku dochodowego osób fizycznych, podatku dochodowego osób prawnych oraz dla VATu. W roku 2005 wprowadzono równy podatek w Rumunii (16 %) i w Gruzji (12 %). Historia reform podatkowych w Republice Czeskiej Od roku 1993 dochodziło do zmian legislatywnych w dziedzinie podatków w setkach przypadków. Zmiany w opodatkowaniu w latach 2005 i 2006 dotyczyły głównie podatku dochodowego osób fizycznych. Chodziło o dwufazowe przejście od standartowych socjalnych odliczeo do zniżek podatku dochodowego osób fizycznych, wprowadzenie bonusu podatkowego, zmianę poziomu nominalnej stawki podatku dochodowego osób fizycznych. Od doszło w Republice Czeskiej do zasadniczej zmiany systemu podatkowego, zwłaszcza przez wprowadzenie równego podatku. Do tego czasu dochody były opodatkowane progresywną stawką podatkową. Według słów politologa Jana Kubáčka jednak 60 % Czechów myśli, że ludzie z wysokimi dochodami odprowadzają paostwu za mało, natomiast biedni za dużo. (Wynika to z ostatniego badania Centrum Badao Opinii Publicznej, ) Nowela ustawy o podatku dochodowym, w części podatku osób fizycznych, nie przyniosła dla roku 2009 żadnych zasadniczych zmian, chociaż niektóre zmiany zostały wywołane przez kryzys gospodarczy i sytuację polityczną. Pozostała jednolita stawka 15 % i te same zniżki podatku jak w r Nowością było podniesienie granicy własnego dochodu żony/męża w celu zastosowania zniżki podatkowej. Nowo można również odliczyd od podstawy podatku darowiznę przekazaną osobom Dapový systém v Česku a Polsku 29

30 prawnym lub fizycznym z siedzibą lub miejscem zamieszkania na terenie innego kraju członkowskiego Unii Europejskiej, Norwegii lub Islandii. W ciągu roku 2009 doszło do wzrostu wydatków ryczałtowych prawie we wszystkich kategoriach dochodów z działalności gospodarczej. W przypadku dochodów z biznesu według specjalnych przepisów doszło od r do ich powtórnego obniżenia. Pierwszy raz za okres podatkowy 2009 można zastosowad ryczałt wydatków ma samochód. Nowością w roku 2010 jest podniesienie bonusu podatkowego na utrzymywane dziecko. Każdy, kto opiekuje się dziedmi, odprowadzi paostwu mniej na zaliczkach podatkowych. W dolnej komorze parlamentu czeskiergo forsowany jest projekt Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej na wprowadzenie drugiej stawki podatku. O ile zostanie przyjęty, to pracownicy z rocznymi dochodami ponad 1,2 miliona CZK będą odprowadzad podatek w wysokości CZK , % z sumy przekraczającej 1,2 miliona CZK. Wyliczenie gaży netto by według tego projektu zmieniło się dopiero w roku Podatek dochodowy osób fizycznych Jest za podatkiem VAT i za podatkiem dochodowym osób prawnych najważniejszym źródłem dochodu budżetu paostwa. Historia reform podatkowych w Republice Czeskiej wprowadzenie standartowego systemu podatkowego gospodarki rynkowej, implementacja legislatywy Unii Europejskiej, zmiana incydencji podatkowej wzrost progresywności systemu Podatkowego, 2008 szybka faza przystosowania systemu podatkowego w ramach konsolidacji budżetów publicznych, modernizacja systemu podatkowego (nowe ustawy o podatkach bezpośrednich). Zmiany w opodatkowaniu w latach 2005 i 2006 wprowadzienie zniżek podatkowych, bonusu podatkowego. Od równy podatek 15 %. Rok 2009 podniesienie granicy własnego dochodu żony, podniesienie wydatków ryczautowych prawie w wszystkich rodzajach dochodów z biznesu, ryczałt wydatkowy na samochód. Rok 2010 podniesienie ponifikacji podatkowej na utrzymywane dziecko. Dapový systém v Česku a Polsku 30

31 Projekt wprowadzenia drugiej stawki podatku dla płatników z rocznymi dochodami ponad 1,2 miliona CZK będą potem odprowadzad podatek w wysokości CZK , % z sumy przekraczającej 1,2 miliona CZK. Płatnicy Osoby fizyczne, które: mają na terenie RC miejsce zamieszkania lub tu zwykle przebywają. Obowiązek podatkowy odnosi się również do dochodów z źródeł zagranicznych (rezydenci podatkowi). O ile osoba fizyczna nie ma miejsca zamieszkania na terenie RC ani tu zwykle nie przebywa, obowiązek podatkowy dotyczy tylko dochodów z źródeł na terenie RC (nierezydenci podatkowi) i obowiązek ten odnosi się również do płatników, którzy przebywają na terenie RC w celu studiów lub leczenia bez ograniczenia okresu pobytu. Zwykle przebywający = przebywa tu przynajmniej 183 dni w roku kalendarzowym. Miejsce zamieszkania na terenie RC = miejsce, gdzie płatnik ma stałe mieszkanie przy okolicznościach, z których można wnioskowad, iż istnieje jego zamiar przebywania w tym mieszkaniu. Przedmiot podatku: dochody z działalności zależnej i z dodatków funkcyjnych ( 6) przeważnie płace i wynagrodzenia, dochody z prowadzenia samodzielnej dzialalności gospodarczej albo innej działalności zarobkowej ( 7), dochody z majątku kapitałowego ( 8) - dywidendy, odsetki z lokat itp., dochody z najmu ( 9) - najem nieruchomości, regularny najem ruchomości, inne dochody ( 10) dochody okazyjne, dochody ze sprzedaży nieruchomości i ruchomości, wygrane w loteriach itp. Dochodem jest pieniężna i niepieniężna realizacja osiągnięta przez wymianę. Przedmiotem podatku nie są np.: dochody uzaskane przez spadek i darowiznę (podlegają podatkowi spadkowemu i p. z darowizny) za wyjątkiem z nich wynikających dochodów oraz z prezentów przyjętych w związku z wykonywaniem działalności według 6 i 7, kredyty i pożyczki, dochody z poszerzenia lub zawężenia wspólnego mienia małżonków, Dapový systém v Česku a Polsku 31

32 dochody z nabycia majątku w ramach restytucji oraz sądowej i pozasądowej rehabilitacji. Dochody według ustawy o podatkach dochodowych Dochody z działalności zależnej (ze stosunku pracy) i z dodatków funkcyjnych ( 6) dochody z aktualnego lub wcześniejszego stosunku pracy, służbowego, członkowskiego i podobnego stosunku, dochody z pracy członków spółdzielni, wspólników, członków zarządów spółek z o.o., komandytystów spółek komandytowych i dochody likwidatorów, wynagrodzenia członków organów statutowych i innych organów osób prawnych. Dochody z indywidualnej działalności gospodarczej i z innej samodzielnej działalności zarobkowej ( 7) dochody z produkcji rolnej, gospodarki leśnej i wodnej, dochody z samodzielnej działalności gospodarczej, dochody z innej działalności gospoadarczej według osobnych przepisów, udziały wspólników spółki cywilnej i komplementariuszy spółek komandytowych w zysku, dochody z korzystania i świadczenia praw własności przemysłowej wraz z prawami autorskimi, dochody z wykonywania profesji niezależnych, dochody biegłych, tłumaczy, arbitrów, dochody zarządcy insolwencyjnego. Dochody z majątku kapitałowego ( 8), m.i. udziały w zysku (dyvidendy) z majątkowego udziału w S.A, sp. z o.o., spółki komandytowej, spółdzielni, odsetki i inne przychody z lokat na książeczkach oszczędnościowych, kontach za wyjłtkiem odsetków z lokat przyjmowanych przez pracodawcę od pracowników przy spełnieniu warunków ustawowych, świadczenia dodatkowego ubezpieczenia emerytalnego z wsparciem paostwowym po obniżeniu ustawowym, wypłata z prywatnej polisy na życie, po ustawowym obniżeniu, Dapový systém v Česku a Polsku 32

33 odsetki poza odsetkami z lokat na kontach bieżących, które wg warunków banku nie są przeznaczone do działalności gospodarczej oraz inne dochody z udzielonych kredytów i pożyczek, odsetki i opłaty za zwłokę, odsedki i inne dochody z posiadanych papierów wartościowych. Dochody z najmu ( 9), o ile nie chodzi o dochody według 6 do 8 dochody z najmu nieruchomości (ich części) lub mieszkao (ich części), dochody z najmu ruchomości, oprócz okazyjnego najmu (te należą do 10). Inne dochody ( 10), o ile nie są dochodami zwolnionymi od podatku są te, które nie są zawarte w 6-9, chodzi zwłaszcza o : dochody z działalności okazyjnej lub z okazyjnego najmu ruchomości, wraz z dochodami z produkcji rolnej, która nie jest realizowana przez osobę wykonującą działalnośd gospodarczą, o ile nie są zwolnione, przyjęte alimenty i emerytury, wygrane w loteriach i grach podobnych, o ile nie są zwolnione, nagrody z konkursów publicznych, sportowych, reklamowych, dochody z sprzedaży własnych nieruchomości, ruchomości i papieru wartościowego, dochody z spadku praw z przemysłowej i innej własności duchowej wraz z prawami autorskimi, dochody z zbycia udziałów w spółkach. Od podatku zwolnione są m.i. dochody: z sprzedaży domu rodzinnego, mieszkania, o ile sprzedający miał w nim miejsce zamieszkania co najmniej w okresie 2 lat bezpośrednio przed sprzedażą, o ile nie został wprowadzony do mienia handlowego, inaczej okres zwolnienia liczy się od wyprowadzenia z majątku handlowego, z sprzedaży nieruchomości, o ile okres pomiędzy nabyciem i sprzedażą przekroczy 5 lat o ile nie została wprowadzona do majątku handlowego, inaczej okres zwolnienia liczony jest od wyprowadzenia z majątku handlowego, z sprzedaży ruchomości (oprócz sprzedaży pojazdów, samolotów i łodzi, w celu zwolnienia okres pomiędzy nabyciem i sprzedażą musi przekroczyd jeden rok), o ile nie zostały wprowadzone do mienia handlowego, inaczej jednoroczny okres liczony jest od wyprowadzenia z majątku handlowego, przyjęte odszkodowanie, przyjęta realizacja ubezpieczenia majątku i ubezpieczenia odpowiedzialności za szkody, o ile nie chodzi o realizację ubezpieczenia straty dochodów lub Dapový systém v Česku a Polsku 33

34 o odszkodowanie majątku zawartego w majątku handlowym i szkody wywołanej w związku z działalnością gospodarczą, dochody z eksploatacji małych elektrowni wodnych o mocy do 1 MW, wietrznych elektrowni, pomp ciepła, urządzeo solarnych itp., nagroda z konkursu publicznego, reklamowego, sportowego nie przekraczająca CZK ,-, przychody charakteru socjalnego świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego, emerytalnego, paostwowy zasiłek socjalny itp., wynagrodzenia wypłacane krwiodawcom oraz darczyocom inych materiałów biologicznych, stypendia, odsetki z lokat oszczędności budowlanych itp. Podstawa podatku Suma, o którą przychody przekraczają zdokumentowane wydatki na osiągnięcie, zapewnienie i utrzymanie tych przychodów, (przychody minus wydatki), o ile w przypadku poszczególnych rodzajów dochodów wg 6 do 10 nie określono inaczej. W przypadku płatnika, który ma więcej rodzajów dochodów (wg 6 do 10) podstawą podatku jest suma wszystkich częściowych podstaw podatku. W przypadku dochodów według 7 można zastosowad wydatki albo rzeczywiste, albo procentowo: 80 % z dochodów z działalności rolnej, 80 % z dochodów z rzemiosła, 60 % z dochodów z samodzielnej działalności gospodarczej (poza rzemiosłem), 40 % z dochodów z działalności gospodarczej według oddzielnych przepisów, z dochodów z korzystania z praw przemysłowej własności wraz z prawami autorskimi, dochodów biegłego, tłumacza, arbitra, zarządcy insolweckiego i dalej z dochodów z profesji niezależnych za wyjątkiem przyczynków do gazet, czasopism, radia i telewizji pod warunkami określonymi w ustawie. W przypadku dochodów wg 9 można zastosowad bądź wydatki rzeczywiste, albo procentowo w wysokości 30 % z przychodów. O ile przychody z działalności według 7 i 9 są niższe od wydatków = strata podatkowa (można ją odliczyd w następnych 5 okresach podatkowych) tylko z sumy cząstkowych podstaw podatku dochodowego według Do podstawy podatku nie wliczają się przychody zwolnione z podatku i przychody, z których pobierany jest podatek specjalną stawką podatku (potrącenia podatkowe = 15 %, 5 %). Dapový systém v Česku a Polsku 34

35 Podstawę podatku można obniżyd o nieopodatkowane części podstawy podatku. Części podstawy podatku nie podlegające opodatkowaniu Od podstawy podatku można odliczyd między innymi: Wartośd darowizny gminom, województwom, na szkolnictwo, policję, na socjalne, zdrowotne, ekologiczne, humanitarne, charytatywne i inne cele (o ile wartośd darowizny przekroczy przynajmniej 2 % podstawy podatku, lub wynosi przynajmniej CZK 1.000,-, maks. do wysokości 10 % podstawy podatku). Darowizna na cele zdrowotne krwiodawstwo honorowe CZK 2.000,-. Zapłacone odsetki z kredytów z oszczędności budowlanych, kredytu hipotecznego (dla wszystich płatników jednego gospodarstwa domowego maks. CZK ,-). Składka na dodatkowe ubezpieczenie emerytalne (zapłacona przez płatnika, obniżona o sumę w wysokości CZK 6.000,- i zastosowana do wysokości maks. CZK ,-). Zapłacone ubezpieczenie w okresie podatkowym na prywatną polisę na życie płatnika (maks. CZK ,-). Zapłacone składki członkowskie członka związków zawodowych (można odliczyd sumę do wysokości 1,5 % dochodów według 6, maks. CZK 3.000,-). Opłaty za egzaminy sprawdzające wyniki dalszego kształcenia (maks. CZK ,-, w przypadku osób niepełnosprawnych do wysokości CZK ,-). Fakty decydujące dla przyznania nieopodatkowanych sum udokumentuje płatnik odpowiednimi dokumentami udowadniającymi ważnośd roszczeo do odliczeo (np. opis księg wieczystych, zaświadczenie ubezpieczalni, banku itp.). Pozycje odliczeniowe i stawka podatku Od podstawy podatku można dalej odliczyd: Stratę podatkową (najdłużej w 5 okresach podatkowych) przy dotrzymaniu warunków określonych w ustawie. 100 % wydatków (kosztów) przy realizacji projektów badao i rozwoju. 50 % sumy, którą uregulował w formie pieniężnej lub niepieniężnej w okresie osobom uprawnionym ich udział majątkowy, lub którą płatnik zapłacił osobom za przekazania ich należności z tytułu zrealizowania udziału majątkowego (można zastosowad najpóźniej w okresie podatkowym roku 2009). Stawka podatku Podatek z podstawy podatku obniży się o nieopodatkowane części podstawy podatku i o odliczalne pozycje. Dapový systém v Česku a Polsku 35

36 Zaokrągli się na całe setki CZK w dół. Obliczy się podatek 15 %. W przypadku płatników z dochodami wg 7, można określid podatek w ryczałtowej wysokości. (Warunek: płatnik nie posiada pracowników ani osób współpracujących; wysokośd dochodów w ostatnich trzech okresach podatkowych nie przekroczyła CZK ,-; nie jest uczestnikiem stowarzyszenia.) Wysokośd podatku zależna jest od zakładynego dochodu najmniej jednak CZK 600,-. Przy wyeliminowaniu podwójnego opodatkowania dochodów płynących z zagranicy rezydentom podatkowym postępujemy według ustaleo odpowiednich umów o przeciwdziałaniu podwójnemu opodatkowaniu, które zobowiązują Republikę Czeską. Płatnicy są też zobowiązani do zapewniania podatków w zgodzie z brzmieniem 38e (chodzi o dochody płatników, którzy nie są rezydentami UE lub innych paostw, które tworzą Europejską Przestrzeo Gospodarchą i chodzi o dochody, z których podatek nie jest pobierany przez potrącenie i zostały osiągnięte na terenie RC). Roczne zniżki podatkowe Obliczony podatek zostaje obniżony o: CZK ,- za każdego pracownika niepełnosprawnego. CZK ,- za każdego pracownika z cięższym uszkodzeniem zdrowia. Sumę na płatnika CZK ,-. Sumę na żonę CZK ,- (o ile jej własny dochód nie przekracza CZK ,-, w przypadku ciężkiego uszkodzenia zdrowia suma podniesiona jest na dwukrotnośd ). Sumę na rencistę - inwalidę I. i II. stopnia CZK 2.520,-. Sumę na rencistę - inwalidę III. stopnia CZK 5.040,-. Sumę dla posiadacza legitymacji osoby z cięższym uszkodzeniem zdrowia CZK ,-. Sumę dla studenta CZK 4.020,- (o ile się stale przygotowuje na swój przyszły zawód, maks. do wieku 26 lat). Sumę na utrzymywane dziecko CZK ,-, którą płatnik może zastosowad jako bonus podatkowy (w przypadku zerowego lub ujemnego podatku chodzi o zwrot sumy). Bonus podatkowy można zastosowad wg warunków zawartych w ustawie, maks. do wysokości CZK ,-, najmniejszą sumą jest CZK 100,-. Dapový systém v Česku a Polsku 36

37 Zaliczki na podatek dochodowy i minimalna wysokośd podatku Niepłacą płatnicy, których ostatni obowiązek podatkowy nie przekroczył CZK ,- oraz płatnicy, których jeden z dochodów jest dochodem wg 6 przy ustawowo określonych warunkach. Płatnicy, których ostatni znany obowiązek podatkowy nie przekroczył CZK ,-, płacą zaliczki podatkowe w wysokości 40 % ostatniego znanego obowiązku podatkowego ( i ). Płatnicy, których ostatni znany obowiązek podatkowy przekroczył CZK ,-, płacą zaliczki w wysokości ¼ ostatniego znanego obowiązku podatkowego (15. 3., , , ). Podatek jest zerowy, o ile nie przekracza sumy CZK 200,-. Podatek jest zerowy, o ile całkowite dochody do opodatkowania nie wynoszą w przypadku OF więcej aniżeli CZK ,- (o ile z tych dochodów nie został pobrany podatek lub zaliczka przez potrącenie). Oświadczenie podatkowe Jest zobowiązany złożyd każdy, kogo roczne dochody przekroczyły CZK ,-. Jest zobowiązana złożyd i ta osoba, która wykazuje stratę podatkową. Nie jest zobowiązany m.i. złożyd płatnik, który ma jedynie dochody z działalności zależnej i dodatków funkcyjnych od jednego albo kolejno kilku płatników i podpisał u pracodawcy deklarację podatkową, za wyjątkiem dochodów zwolnionych od podatku lub dochodów, z których podatek pobierany jest przez potrącenie i nie ma innych dochodów wg 7-10 wyższych niż CZK 6.000,-. W oświadczeniu podatkowym płatnik podaje swe wszelkie przychody, ktąre są przedmiotem opodatkowania, oprócz przychodów zwolnionych od podatku i przychodów, z których podatek pobierany jest specjalną stawką podatku. Podaje w nim również zniżki podatkowe i bonifikacje podatkowe. Oświadczenie podatkowe składane jest zarządcy podatku najpóźniej do następnego roku kalendarzowego po roku, za który jest podatek obliczany. W przypadku jego opracowania przez doradcę podatkowego lub adwokata do następnego roku (na podstawie pełnomocnictwa, które musi zostad złożone u zarządcy podatku najpóźniej do ). Dapový systém v Česku a Polsku 37

38 Daň z příjmů právnických osob Zákon č. 586/1992 Sb. o daních z příjmů (účinný od 1. ledna 1993) Dapový systém v Česku a Polsku 38

39 DAŇ Z PŘÍJMŮ PRÁVNICKÝCH OSOB Dap z příjmů právnických osob je relativně mladou daní a její podíl na dapových výnosech je menší než podíl daně z příjmů fyzických osob, vezmeme-li v úvahu příjmy z podnikání a jiné samostatné výdělečné činnosti, příjmy z kapitálového majetku a příjmy ze závislé činnosti a funkčních požitků. Přesto je však důležitou součástí dapového systému - patří mezi přímé daně a tvoří příjmovou položku státního rozpočtu. Upravuje ji Zákon č. 586/1992 Sb. o daních z příjmů, ve znění pozdějších předpisů. Dle průzkumu, jež podnikla společnost KPMG (celosvětová síť poradenských společností poskytujících služby v oblasti auditu, daní a poradenství), má celosvětový vývoj sazby daně z příjmů právnických osob klesající trend. Vlády si však schodky v příjmech veřejných rozpočtů kompenzují nepřímými daněmi. Jak průzkum ukázal, v posledních letech nedošlo ve zkoumaných 106 zemích od roku 1994 ke zvýšení sazby daně z příjmu právnických osob. Celosvětový průměr dosahuje hodnoty 25,9 %. Nejnižší sazby mají země EU, kde se průměr pohybuje na 23,2 %. Naopak nejvyšší daně mají společnosti v Asii a Tichomoří v průměru na 28,4 procentech. Menší dapová zátěž do země láká více investorů a tím stimuluje i tvorbu nových pracovních míst. Nové firmy pak dokáží státním pokladnám kompenzovat příjmy, o které stát přišel snížením dapové sazby. Nižší daně se tak samy zaplatí. Z výzkumu KPMG International vyplynulo, že státy, které mají v porovnání s ostatními nízké dapové sazby, vykazují vyšší růst a větší objem příchozích investic. Vývoj sazby daně z příjmů právnických osob Dapový systém v Česku a Polsku 39

40 Výchozí situace České republiky jako součásti někdejšího Československa byla v roce 1990 zásadním způsobem poznamenána centrálně řízenou ekonomikou se zcela dominantním státním vlastnictvím. Z těchto okolností vycházela i tehdejší soustava odvodů, daní a poplatků. Charakteristická byla dap z obratu s mnoha individuálními sazbami, kdy jenom základní sazebník daně z obratu obsahoval přes tisíc různých sazeb, z toho několik set záporných. Nejednotný byl systém odvodů a zdanění příjmů u právnických osob v závislosti na právní a organizační formě zřizovatele se sazbou 55 % a vyšší. Vybrané organizace měly určen vztah k rozpočtu tzv. finančním plánem. Položení základů nového dapového systému, odpovídajícího podmínkám a potřebám tržní ekonomiky, bylo uskutečpováno postupně. Nejprve v letech 1990 až 1992 formou dílčí korekce původní právní úpravy a přijetím nové organizace dapové správy, ke které bylo přistoupeno již v roce Především šlo o snížení sazeb u daní z příjmu a výraznou redukci roztříštěnosti daně z obratu, např. zavedením maximálního 55 % zdanění podnikových zisků s úlevami pro nové subjekty. V návaznosti na nový zákon, umožpující v široké míře soukromé podnikání, bylo zdanění samostatně výdělečně činných osob již v roce 1990 upraveno nově a byly poskytnuty významné dapové úlevy zejména poplatníkům, u nichž soukromé podnikání bylo hlavním zdrojem příjmů. V relativně krátké době byla k 1. lednu 1993 uskutečněna globální reforma dapového systému jako celku. Vznikla dapová soustava, která platí dosud. Rok 2009 byl v oblasti přímých daní plný změn, přičemž konkrétní dopad změn závisí také od charakteru podnikání. Prakticky všech podnikatelů se dotklo zavedení mimořádného způsobu odpisování majetku z 1. a 2. odpisové skupiny (je možné ho odpisovat 1 nebo 2 roky, a to na tzv. "měsíční bázi". Podmínkou pro tento způsob odpisování je, aby byl podnikatel prvním vlastníkem majetku, a zárovep tento majetek musí být pořízený od 1. ledna 2009 do 30. června 2010) a také zkrácení povinné doby trvání leasingových smluv. Také změna týkající se zvolnění pravidel pro dapovou uznatelnost nákladů na vzdělávání zaměstnanců je krokem správným směrem. Další změny se týkaly zahraničních dapových rezidentů z EU nebo EHP (Evropský hospodářský prostor) tito mohou nově podávat dapové přiznání za rok 2009 na vybrané příjmy ze zdrojů ČR podléhající srážkové dani (např. licenční poplatky). V roce 2011 dojde zcela jistě k celé řadě změn v dapovém systému. Důvodem je neutěšený stav státního rozpočtu. Očekává se zvýšení sazeb daní z příjmů, a to jak u fyzických, tak i u právnických osob. Přesná výše sazeb a rozsah změn dapového systému budou závislé od politické strany, která vyhraje volby. Dap z příjmů právnických osob Je relativně mladou daní patří mezi příjmové položky státního rozpočtu (daní příjmy subjektů založených za účelem podnikání, vztahuje se i na ostatní subjekty jako různé nadace a občanská sdružení). Celosvětový vývoj sazby daně má klesající trend (menší dapová zátěž láká více investorů, stimuluje tvorbu nových pracovních míst). V minulosti měla Česká republika centrálně řízenou ekonomiku s daní z obratu s mnoha individuálními sazbami (se sazbou daně i 55 % a výše). K 1. lednu 1993 uskutečněna globální reforma dapového systému jako celku (vznikla dapová soustava, která v základu platí dosud). V roce 2009 řada změn v dani z příjmů právnických osob, např.: Dapový systém v Česku a Polsku 40

41 zavedení mimořádného způsobu odpisování majetku z 1. a 2. odpisové skupiny, zkrácení povinné doby trvání leasingových smluv, zvolnění pravidel pro dapovou uznatelnost nákladů na vzdělávání zaměstnanců apod. V roce 2011 se očekává zvýšení sazeb daní z příjmů, přesná výše sazeb a rozsah změn dapového systému budou závislé od politické strany, která vyhraje volby. Poplatníci jsou: osoby, které nejsou fyzickými osobami (výjimku tvoří částečně v. o. s. a k. s.), organizační složky státu podle zvláštního předpisu. Poplatníci, kteří mají na území České republiky své sídlo nebo místo svého vedení, mají dapovou povinnost, která se vztahuje na příjmy plynoucí z ČR i ze zdrojů v zahraničí. Poplatníci, kteří nemají na území ČR své sídlo, mají dapovou povinnost, která se vztahuje pouze na příjmy ze zdrojů na území ČR. Od daně se osvobozuje ústřední banka České republiky. Od daně jsou osvobozena veřejná nezisková ústavní zdravotnická zařízení zřízená podle zvláštního právního předpisu. Příjmy ze zdrojů na území České republiky pro poplatníky, kteří nemají na území České republiky své sídlo (ustanovení platí i pro fyzické osoby - nerezidenty) Jedná se např.: o příjmy z činností vykonávaných stálou provozovnou, příjmy ze služeb s výjimkou provádění stavebně montážních projektů, příjmy z obchodního, technického nebo jiného poradenství, příjmy z řídící a zprostředkovatelské činnosti, příjmy z prodeje nemovitostí umístěných na území České republiky a z práv s nimi spojených, příjmy z nezávislé činnosti, např. architekta, lékaře, inženýra, právníka, vědce, učitele, umělce, dapového či účetního poradce a podobných profesí, vykonávané na území České republiky. Příjmem se rozumí peněžní i nepeněžní plnění přijatá poplatníkem. Dapový systém v Česku a Polsku 41

42 Zdapovacím obdobím je: kalendářní rok, hospodářský rok, období od rozhodného dne fúze nebo převodu jmění na společníka anebo rozdělení obchodní společnosti nebo družstva do konce kalendářního nebo hospodářského roku, ve kterém byly fúze nebo převod jmění na společníka anebo rozdělení zapsány v obchodním rejstříku, účetní období, pokud je toto účetní období delší než nepřetržitě po sobě jdoucích dvanáct měsíců. Předmět daně Všeobecně jsou předmětem daně příjmy (výnosy) z veškeré činnosti a z nakládání s veškerým majetkem, není-li v zákoně stanoveno jinak. Existuje však spousta výjimek a zvláštností, na které upozorpuje 18 zákona o daních z příjmů. Předmětem daně nejsou: příjmy získané nabytím akcií podle zvláštního zákona, zděděním nebo darováním nemovitosti nebo movité věci anebo majetkového práva s výjimkou z nich plynoucích příjmů, u poplatníků, kteří mají postavení oprávněné osoby na základě zvláštního zákona, příjmy získané s vydáním pohledávky, a to do výše náhrad podle zvláštních zákonů, do výše nároků na vydání základního podílu, a dále příjmy z vydání dalšího podílu v nepeněžní formě, příjmy z vlastní činnosti Správy úložišť radioaktivních odpadů s výjimkou příjmů podléhajících zvláštní sazbě daně vybírané srážkou, příjmy plynoucí z titulu spravedlivého zadostiučinění přiznaného Evropským soudem pro lidská práva ve výši, kterou je Česká republika povinna uhradit, nebo z titulu smírného urovnání záležitosti před Evropským soudem pro lidská práva ve výši, kterou se Česká republika zavázala uhradit. U poplatníků, kteří nejsou založeni nebo zřízeni za účelem podnikání (např.: občanská sdružení, nadace, nadační fondy, obecně prospěšné společnosti, příspěvkové organizace, obce, politické strany apod.) jsou předmětem daně vždy příjmy z reklam, z členských příspěvků a příjmy z nájemného, s výjimkou stanovenou zákonem. Předmětem daně výše uvedených poplatníků nejsou například: příjmy z činností vyplývající z jejich poslání za podmínky, že náklady na tyto činnosti budou vyšší než výnosy, Dapový systém v Česku a Polsku 42

43 příjmy z dotací, příspěvků na provoz a jiných podpor ze státního rozpočtu, rozpočtu kraje a rozpočtu obce, z úroků z vkladů na běžném účtu. U veřejné obchodní společnosti jsou předmětem daně pouze příjmy, z nichž je dap vybírána zvláštní sazbou. U poplatníků, kteří jsou veřejnou vysokou školou nebo veřejnou výzkumnou institucí, či provozují zdravotnické zařízení dle zvláštního právního předpisu nebo poskytují služby v televizním nebo rozhlasovém vysílání jsou předmětem daně všechny příjmy kromě příjmů: Osvobození od daně: z investičních transferů, z úroků z vkladů na běžném účtu. U zdravotních pojišťoven zřízených zvláštním právním předpisem nejsou předmětem daně příjmy plynoucí z pojistného, pokut, penále, náhrad škod atp. členské příspěvky podle stanov, statutu, zřizovacích nebo zakladatelských listin, výnosy kostelních sbírek, příjmy za církevní úkony a příspěvky členů u registrovaných církví a náboženských společností, příjmy Fondu dětí a mládeže, státních fondů, příjmy z cenově regulovaného nájemného z bytů, z nájemného z garáží a z úhrad za plnění poskytovaná s užíváním těchto bytů a garáží v domech ve vlastnictví a spoluvlastnictví bytových družstev, zřízených po roce 1958, za podmínek stanovených zákonem, příjmy z nájemného z bytů a garáží v domech ve vlastnictví a spoluvlastnictví bytových družstev, označovaných podle dřívějších předpisů jako lidová bytová družstva, za předpokladu splnění zákonných podmínek, příjmy z provozu malých vodních elektráren do výkonu 1 MW, větrných elektráren, tepelných čerpadel, solárních zařízení, zařízení na výrobu a energetické využití bioplynu a dřevoplynu, zařízení na výrobu elektřiny nebo tepla z biomasy a to v roce, kdy byly uvedeny do provozu a v bezprostředně následujících pěti letech, příjmy plynoucí z odpisu závazků při oddlužení nebo reorganizaci provedené podle insolvenčního zákona, podíly na zisku tichého společníka z účasti na podnikání, pokud jsou použity k doplnění vkladu sníženého o podíly na ztrátách do původní výše, příjmy z dividend a jiných podílů na zisku, vyplácené dceřinou společností, která má své sídlo nebo místo vedení na území České republiky, mateřské společnosti, toto ustanovení platí rovněž i opačně s výjimkami stanovenými zákonem, a další. Dapový systém v Česku a Polsku 43

44 Základ daně Je rozdíl, o který příjmy (kromě příjmů, které nejsou předmětem daně a příjmů osvobozených od daně) převyšují výdaje (náklady) při respektování jejich věcné a časové souvislosti v daném zdapovacím období a jsou dále upraveny. Pro zjištění základu daně se vychází z výsledku hospodaření (zisk nebo ztráta) nebo z rozdílu mezi příjmy a výdaji u poplatníků, kteří nevedou účetnictví. Výsledek hospodaření nebo rozdíl mezi příjmy a výdaji se: zvyšuje o částky neoprávněně zkracující příjmy a o částky, které nelze do výdajů (nákladů) zahrnout a další položky (viz 23 odst. 3 písm. a), snižuje o částky (viz 23 odst. 3 písm. b) a dále lze snížit o částky, o které byly nesprávně zvýšeny příjmy, a o částky nezahrnuté do výdajů (nákladů), které ale do výdajů (nákladů) lze zahrnout (viz 23 odst. 3 písm. c). Do základu daně se nezahrnují příjmy dle 23 odst. 4. Další ustanovení 23 řeší např. ceny sjednané mezi spojenými osobami, postup při ukončení podnikatelské činnosti, vstup do likvidace, prodej podniku atp., ustanovení jsou mnohdy závazná i pro zdanění fyzických osob. Za příjmy se považují jak peněžní tak nepeněžní plnění. Výdaje (náklady) na dosažení, zajištění a udržení příjmů dle 24 jsou například: odpisy hmotného majetku (platí ustanovení 26-33), zůstatková cena hmotného majetku, pojistné na sociální zabezpečení a příspěvek na státní politiku zaměstnanosti a pojistné na všeobecné zdravotní pojištění hrazené zaměstnavatelem, nájemné s některými výjimkami, zákonné rezervy a opravné položky (Zákon č. 593/1992 Sb. o rezervách pro zjištění základu daně z příjmů), výdaje (náklady) na pracovní a sociální podmínky, na péči o zdraví zaměstnanců, výdaje (náklady) na pracovní cesty, na ubytování, na dopravu hromadnými dopravními prostředky, na pohonné hmoty spotřebované silničním motorovým vozidlem zahrnutým v obchodním majetku poplatníka nebo v nájmu, výdaje (náklady) na zabezpečení požární ochrany, účetní odpisy stanovené zákonem. Pokud si podnik není jistý, zda se jedná o výdaje (náklady) splpující uvedenou definici, mohou požádat finanční úřad o závazné posouzení. Dapový systém v Česku a Polsku 44

45 V 25 jsou uvedeny výdaje, které nelze uznat jako výdaje na dosažení, zajištění a udržení příjmů. Ustanovení těchto dvou paragrafů jsou mnohdy závazná i pro zdanění fyzických osob. Odčitatelné položky Od základu daně lze dále odečíst: dapovou ztrátu (nejdéle v 5 zdapovacích obdobích), 100 % výdajů (nákladů) při realizaci projektů výzkumu a vývoje, 50 % částky, kterou vypořádal v peněžní či nepeněžní formě v období oprávněným osobám jejich majetkový podíl, nebo kterou poplatník uhradil oprávněným osobám za postoupení jejich pohledávky z titulu vypořádání majetkového podílu (nejpozději lze uplatnit za zdapovací období roku 2009). Základ daně upravený o položky odečitatelné od základu daně je možné ještě snížit o hodnotu darů - obcím, krajům, na školství, policii, na sociální, zdravotnické, ekologické, humanitární, charitativní a jiné účely (pokud hodnota daru činí alespop Kč 2.000,-, max. do výše 5 % základu daně). Poplatníci, kteří nejsou založeni nebo zřízeni za účelem podnikání, mohou základ daně, upravený o položky odečitatelné od základu daně, dále snížit až o 30 %, maximálně však o ,- Kč za podmínky, že takto získané finanční prostředky budou použity ke krytí nákladů souvisejících s činnostmi, z nichž získané příjmy nejsou předmětem daně a to nejpozději ve třech bezprostředně následujících zdapovacích obdobích s výjimkami stanovenými zákonem. Sazba daně Dap ze základu daně se sníží o položky snižující základ daně (např. dary) a položky odčitatelné od základu daně (dapové ztráty, realizace projektů výzkumu, vypořádání podílu majetkových práv). Základ daně zaokrouhlí se na celé tisícikoruny dolů. Vypočte se dap 19 %. Sazba daně činí 5 % u investičních fondů, podílových fondů a penzijních fondů. Sazba 15 % se vztahuje na samostatný základ daně podle 20b zákona (mj. dividendy, podíly na zisku, majetková vypořádání apod., plynoucí ze zdrojů v zahraničí). Při vyloučení dvojího zdanění příjmů ze zahraničí plynoucích dapovým rezidentům se postupuje podle ustanovení příslušných smluv o zamezení dvojího zdanění, jimiž je Česká republika vázána. Plátci jsou rovněž povinni zajišťovat dap v souladu se zněním 38e (jedná se o příjmy poplatníků, kteří nejsou rezidenty EU nebo dalších států, které tvoří Evropský hospodářský Dapový systém v Česku a Polsku 45

46 prostor a jedná se o příjmy, z nichž není vybírána dap srážkou a jsou dosaženy na území České republiky). Vývoj daně v posledních deseti letech Sazba Rok daně v % Sleva na dani Vypočtená dap se snižuje o: Kč ,- za každého zaměstnance se zdravotním postižením. Kč ,- za každého zaměstnance s těžším zdravotním postižením. Polovinu daně u poplatníků zaměstnávajících nejméně 25 zaměstnanců, z nichž více než 50 % je se zdravotním postižením. Pro výpočet slev je důležitý průměrný roční přepočtený počet zaměstnanců se zdravotním postižením a průměrný roční přepočtený počet všech zaměstnanců poplatníka. Částka slevy na dani se zaokrouhluje na celé Kč dolů. Zálohy na dap Zálohy na dap z příjmů se platí v průběhu zálohového období. Zálohové období je období od prvního dne následujícího po uplynutí posledního dne lhůty pro podání dapového přiznání za minulé zdapovací období do posledního dne lhůty pro podání dapového přiznání v následujícím zdapovacím období. Při stanovení výše a periodicity záloh se vychází z poslední známé dapové povinnosti. Dapový systém v Česku a Polsku 46

47 Zálohy neplatí poplatníci, jejichž poslední známá dapová povinnost nepřesáhla Kč ,- a dále obce a kraje. Poplatníci, jejichž poslední známá dapová povinnost přesáhla Kč ,-, avšak nepřesáhla Kč ,-, platí zálohy na dap na zdapovací období ve výši 40 % poslední známé dapové povinnosti. Poplatníci, jejichž poslední známá dapová povinnost přesáhla Kč ,-, platí zálohy na dap ve výši ¼ poslední známé dapové povinnosti (15. 3., , , ). Dapové přiznání Dapové přiznání se podává i v případě, kdy je vykázán základ daně ve výši nula nebo je vykázána dapová ztráta. 31. březen je termínem podání dapového přiznání i pro právnické osoby, které nevyužijí služeb dapového poradce v případě, že musí mít poplatník účetní závěrku ověřenou auditorem nebo jeho dapové přiznání zpracovává a podává dapový poradce nebo advokát. V tomto případě je však třeba do 31. března doručit na finanční úřad plnou moc k zastupování. Dapový systém v Česku a Polsku 47

48 Podatek dochodowy osób prawnych Ustawa nr. 586/1992 Dz. U. o podatku dochodowym (z ważnością od 1 stycznia 1993) Dapový systém v Česku a Polsku 48

49 PODATEK DOCHODOWY OSÓB PRAWNYCH Podatek dochodowy osób prawnych jest względnie młodym podatkiem i jego udział na dochodach podatkowych jest niższy niż udział podatku dochodowego osób fizycznych, jeśli weźmiemy pod uwagę dochody z działalności gospodarczej i inne indywidualne działalności zarobkowe, dochody z mienia kapitałowego i dochody z działalności zależnej i poborów funkcyjnych. Pomimo to jest jednak ważną częścią systemu podatkowego należy między podatki bezpośrednie i tworzy dochodową pozycję budżetu paostwa. Reguluje go ustawa nr 586/1992 Dz.U. o podatkach dochodowych, w brzmieniu późniejszych przepisów. Według badao, które przeprowadziła spółka KPMG (całoświatowa sied spółek doradczych świadcząca usługi w dziedzinie audytu, podatków i doradztwa), całoświatowy rozwój stawki podatku dochodowego ma spadkową tendencję. Rządy jednak schodki w dochodach budżetów publicznych kompensują podatkami pośrednimi. Jak pokazały badania, w ostatnich latach nie doszło w badanych 106 krajach od roku 1994 do wzrostu stawki podatku dochodowego osób prawnych. Całoświatowy trend osiąga wartości 25,9 %. Najniższe stawki posiadają kraje UE, gdzie średnia porusza się około 23,2 %. Naodwrót najwyższe podatki mają spółki w Azji i Pacyfiku średnio ok. 28,4 procent. Niższe obciążenie podatkowe przyciąga do kraju więcej inwestorów i przes to stymuluje również wytwarzanie nowych miejsc pracy. Nowe firmy następnie umieją kasom paostwa kompensowad spadek dochodów spowodowany przez obiżenie stawki podatkowej. Niższe podatki w ten sposób się same zapłacą. Z badao KPMG International wynika, iż paostwa, które mają w porównaniu z innymi niskie stawki podatkowe, wykazują wyższy wzrost i wyższą objętośd inwestycji. Rozwój stawki podatku dochodowego osób prawnych Dapový systém v Česku a Polsku 49

50 Sytuacja początkowa Republiki Czeskiej, jako części byłej Czechosłowacji, była w r znacząco napiętnowana przez centralnie kierowaną gospodarkę wraz z dominującą własnością skarbu paostwa. Z tych okoliczności wynikał również ówczesny system podatków i opłat. Charakterystycznym był podatek obrotowy z wielu indywidualnymi stawkami, kiedy to tylko podstawowy spis stawek podatku obrotowego zawierał ponad tysiąc różnych stawek, w tym kilkaset ujemnych. Niejednolity był system opodatkowania dochodów osób prawnych w zależności od formy prawnej i organizacyjnej z stawką 55 % i wyższą. Wybrane organizacje miały określony stosunek do budżetu poprzez tzw. plan finansowy. Fundamenty nowego systemu podatkowego, odpowiedniego dla potrzeb i warunków gospodarki rynkowej, zostały budowane sukcesywnie. Najpierw w latach 1990 do 1992 w postaci cząstkowych korekt wcześniejszych uregulowao prawnych oraz przez reorganizację zarządu podatkowego, do której doszło już w r Głównie chodziło o obniżenie stawek podatku dochodowego oraz znaczącą redukcję różnorodności podatku obrotowego, np. 55 % opodatkowanie zysku przedsiębiorstwa z zniżkami dla nowych podmiotów. W związku z nową ustawą umożliwiającą przedsiębiorczośd prywatną doszło w szerokim zakresie do nowego uregulowania opodatkowania indywidualnych przedsiębiorców (już w r. 1990) oraz zostały ustalone znaczące ulgi podatkowe, zwłaszcza dla płatkików, w przypadku których prywatna działalnośd gospodarcza była głównym śródłem dochodu. W względnie krótkim okresie zosała od 1 stycznia 1993 wprowadzona globalna reforma całego systemu podatkowego. Powstał system podatkowy, który obowiązuje do dnia dzisiejszego. Rok 2009 był w dziedzinie podatków bezpośrednich pełen zmian, przyczym konkretny wpływ zmian zależy również od charakteru działalności gospodarczej. Praktycznie wszystkich przedsiębiorców dotyczyło wprowadzenie nadzwyczajnego sposobu odpisywania majątku z 1 i 2 grupy odpisów (jest możliwe go odpisywad 1 lub 2 lata, i to na tzw. miesięcznej bazie". Warunkiem dla tego sposobu odpisywania jest, by przedsiębiorca był pierwszym właścicielem majątku, zarówno majątek ten musi byd zakupiony od 1 stycznia 2009 do 30 czerwca 2010), również skrócenie obowiązkowego okresu trwania umów leasingowych. Również zmiana dotycząca rozluźnienia reguł dla podatkowego uznania kosztów kształcenia pracowników jest krokiem w właściwym kierunku. Kolejne zmiany dotyczyły zagranicznych rezydentów podatkowych z UE lub EPG (Eropejska Przestrzeo Gospodarcza) ci mogą składad oświadczenie podatkowe za rok 2009 na wybrane dochody z źródeł RC podlegające potrąceniu podatku (np. opłaty licencyjne). W roku 2011 dojdzie na pewno do szeregu zmian w systemie podatkowym. Powodem jest niezadawalający stan budżetu paostwa. Oczekiwane jest podniesienie stawek podatków dochodowych, i to tak u osób fizycznych, jak i prawnych. Dokładna wysokośd stawek i zakres zmian systemu podatkowego zależne będą od wyników wyborów. Podatek dochodowy osób prawnych Jest względnie młodym podatkiem należy między pozycje dochodowe budżetu paostwa (opodatkowuje dochody podmiotów założonych w celu działalności gospodarczej, dotyczy również innych podmiotów jak różne fundacje i stowarzyszenia). Całoświatowy rozwój stawki podatku ma tendecję spadkową (niższe obciążenie podatkowe przyciąga więcej inwestorów, stymuluje wytwarzanie nowych miejsc pracy). W przeszłości Republika Czeska miała centralnie sterowaną gospodarkę z podatkiem obrotowym z wieloma stawkami indywidualnymi (z stawką nawet 55 % i wyższą). Dapový systém v Česku a Polsku 50

51 Od 1 stycznia 1993 przeprowadzono globalną reformę systemu podatkowego jako całości (powstał system podatkowy, który w zasadzie obowiązuje do dzisiaj). W roku 2009 szereg zmian podatku dochodowego osób prawnych, np.: wprowadzenie nadzwyczajnego sposobu amortyzacji majątku z 1. i 2. grupy amortyzacyjnej, skrócenie obowiązkowego okresu trwania umów leasingowych, rozluźnienie reguł dla uznania kosztów na kształcenie pracowników itp. W roku 2011 oczekiwane jest podniesienie stawek podatków dochodowych, dokładna wysokośd stawek i zakres zmian systemu podatkowego zależne będą od wyników wyborów. Płatnikami są: Osoby, które nie są osobami fizycznymi (wyjątek stanowią częściowo spółki cywilne i spółki komandytowe). Jednostka organizacyjna paostwa według oddzielnego przepisu. Płatnicy, którzy mają na terytorium Republiki Czeskiej swą siedzibę lub miejsce swego kierownictwa, mają obowiązki podatkowe, które związane są z dochodami płynącymi z RC i z źródeł zagranicznych. Płatnicy, którzy na terenie RC nie mają swej siedziby, mają obowiązki podatkowe, które związane są tylko z dochodami z źródeł na terenie RC. Od podatku zwolniony jest bank centralny RC. Od podatku zwolnione są publiczne niezyskowe instytucje służby zdrowia założone według oddzielnego przepisu prawa. Dochody z źródeł na terenie RC dla płatników, którzy nie mają na terenie RC swej siedziby (ustalenia obowiązują również dla osób fizycznych nie rezystetów) Chodzi o np.: dochody z działalności wykonywanych przez stały oddział, dochody z usług za wyjątkiem realizacji projektów budowlano-montażowych, dochody z handlowego, technicznego lub innego doradztwa, dochody z działalności kierowniczej i z pośrednictwa, dochody z sprzedaży nieruchomości umieszczonych na terenie RC i z praw z nimi związanych, Dapový systém v Česku a Polsku 51

52 dochody z działalności niezależnych, np. architekta, lekarza, inżyniera, prawnika, naukowca, nauczyciela, artysty, doradcy podatkowego lub księgowego i podobnych profesji wykonywanych na terenie RC. Poprzez dochód rozumiane jest pieniężne i niepieniężne spełnienie zobowiązao przyjęte przez płatnika. Okresem podatkowym jest: rok kalendarzowy, rok gospodarczy, okres od decydującego dnia fuzji lub przeprowadzenia mienia na wspólnika lub rozdzielenia spółki handlowej lub spółdzielni do kooca roku kalendarzowego lub gospodarczego, w którym były fuzje lub przeprowadzenie mienia na wspólnika lub rozdzielenie zapisane w rejestrze handlowym, okres księgowy, o ile ten okres księgowy jest dłuższy niż nieprzerwanie idące po sobie dwanaście miesięcy. Przedmiot podatku Ogólnie przedmiotem podatku są dochody z wszelkiej działalności i z operacji z wszelkim majątkiem, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Istnieje jednak masa wyjątków i specyfik, na które zwraca uwagę 18 ustawy o podatkach dochodowych. Przedmiotem podatków nie są: dochody uzyskane poprzez nabycie akcji według oddzielnej ustawy, poprzez spadek lub darowiznę w postaci nieruchomości lub ruchomości lub prawa do majątku za wyjątkiem z nich płynących dochodów, w przypadku płatników, którzy są osobami uprawnionymi według oddzielnej ustawy, dochody uzyskane przez wydanie roszczenia, i to do wysokości odszkodowao według oddzielnych ustaw, do wysokości roszczeo do wydania udziału podstawowego, a dalej dochody z wydania kolejnego udziału w postaci niepieniężnej, dochody z własnej działalności Zarządu Składowania Odpadów Radioaktywnych za wyjątkiem dochodów podlegających specjalnej stawce podatku pobieranej przez potrącenie, dochody płynące z tytułu sprawiedliwego zadośduczynienia przyznanego przez Sąd Europejski Praw Człowieka w wysokości, którą jest RC zobowiązana uiścid lub z tytułu polubownego wyrównania należności przed Sądem Europejskim Praw Człowieka w wysokości, którą RC zobowiązała się uiścid. W przypadku płatników, którzy nie są założeni w celu działalności gospodarczej (np. zrzeszenia obywateli, fundacje, spółki użyteczności publicznej, gminy, partie polityczne Dapový systém v Česku a Polsku 52

53 organizacje budżetowe itp.) przedmiotem podatku są zawsze dochody z reklam, z składek członkowskich oraz dochody z wynajmu, za wyjątkiem określonym w ustawie. Przedmiotem podatku powyższych płatników nie są np.: dochody z działalności wynikających z ich posłannictwa pod warunkiem, że koszty na te działalności będą wyższe aniżeli dochody, dochody z dotacji, wsparcia ruchu i innych dotacji z budżetu paostwa, województwa i gminy, z oprocentowania wkładów na koncie bieżącym. W przypadku spółki cywilnej przedmiotem podatku są tylko dochody, z których podatek pobierany jest specjalną stawką. W przypadku płatników, którzy są publiczną szkołą wyższą lub publiczną instytucją badawczą, lub eksploatują instytucję służby zdrowia według osobnego przepisu prawa lub świadczą usługi w telewizji i w radiu, przedmiotem podatku są wszystkie dochody oprócz: transferów inwestycyjnych, z oprocentowania wkładów na koncie bieżącym. W przypadku ubezpieczalni zdrowotnych założonych wg oddzielnego przepisu prawa przedmiotem podatku nie są dochody płynące z opłat ubezpieczeniowych, grzywien, kar, odszkodowao itp. Zwolnienie od podatku: składki członkowskie według statutu lub dokumentów założycielskich, dochody z zbiórek kościelnych, dochody z aktów kościelnych oraz składki od członków rejestrowanych kościołów i towarzystw religijnych, dochody Funduszu Dzieci i Młodzieży, funduszy paostwowych, dochody z cenowo regulowanego czynszu mieszkaniowego, z wynajmu garaży i z opłat za świadczenia związane z korzystaniem z mieszkao i garaży w domach w własności i współwłasności spółdzielni mieszkaniowych założonych po roku 1958, przy spełnieniu warunków określonych w ustawie, dochody z wynajmu mieszkao i garaży w domach w własności i współwłasności spółdzielni mieszkaniowych, określanych według wcześniejszych przepisów jako ludowe spółdzielnie mieszkaniowe, pod warunkiem spełnienia warunków ustawowych, dochody z eksploatacji małych elektrowni wodnych do mocy 1 MW, elektrowni wietrznych, pomp cieplnych, urządzeo solarnych, urządzeo do produkcji i energetycznego wykorzystania biogazu i gazu drzewnego, urządzeo do produkcji prądu elektrycznego lub ciepła z biomasy, i to w roku, kiedy zostały uruchomione i bezpośrednio następnych pięciu latach, Dapový systém v Česku a Polsku 53

54 dochody wynikające z odpisu zobowiązao przy oddłużeniu lu reorganizacji przeprowadzonej według ustawy insolwencyjnej, udziały w zysku cichego wspólnika z udziału w działalności gospodarczej, o ile są wykorzystane do uzupełnienia wkładu obniżonego o udziały na stratach do uprzedniej wysokości, dochody z dywidend i innych udziałów w zysku, wypłacane przez spółkę córkę, która ma swą siedzibę lub miejsce kierownictwa na terenie RC, spółce macierzystej, ustalenie to obowiązuje również odwrotnie z wyjątkami określonymi w ustawie, i inne. Podstawa podatku Jest różnicą, o którą dochody (oprócz dochodów, które nie są przedmiotem podatku oraz dochodów zwolnionych od podatku) przewyższają wydatki (koszty) przy respektowaniu ich rzeczowego i czasowego powiązania w danym okresie podatkowym i są dalej korygowane. W celu stwierdzenia podstawy podatku wychodzi się z wyniku gospodarczego (zysk lub strata) lub z różnicy między przychodami i wydatkami w przypadku podatników, którzy nie prowadzą księgowości. Wynik gospodarczy lub różnica między przychodami i wydatkami się: zwiększa o sumy nieprawem obniżające przychody i o sumy, które nie można wliczyd do wydatków (kosztów) oraz o inne pozycje (viz. 23 odst. 3 lit. a), obniża o sumy (viz. 23 odst. 3 lit. b) i dalej można obniżyd o sumy, o które zostały niewłaściwie podniesione dochody oraz o sumy nie wliczone do wydatków (kosztów), które jednak do wydatków (kosztów) można wliczyd (viz 23 odst. 3 lit. c). Do podstawy podatku nie wlicza się dochodów według 23 odst. 4. Kolejne ustalenia 23 regulują np. ceny wynegocjowane pomiędzy osobami połączonymi, postępowanie przy ukooczeniu działalności gospodarczej, zagajenie likwidacji, sprzedaż przedsiębiorstwa itp., ustalenia są często obowiązujące również dla opodatkowania osób fizycznych. Dochodami są tak pieniężne, jak i niepieniężne operacje. Wydatki (koszty) w celu osiągnięcia, zapewnienia i utrzymania dochodów według 24 są np.: odpisy majątku inwestycyjnego (obowiązują ustalenia 26-33), pozostała cena majątku inwestycyjnego, ubezpieczenie socjalne, składka na paostwową politykę zatrudnienia oraz ubezpieczenie zdrowotne płacone przez pracodawcę, czynsz z niektórymi wyjątkami, Dapový systém v Česku a Polsku 54

55 ustawowe rezerwy i poprawki (ustawa nr 593/1992 Dz.U. o rezerwach w celu zapewnienia podstawy podatku dochodowego), wydatki (koszty) na warunki pracownicze i socjalne, na opiekę zdrowotną pracowników, wydatki (koszty) delegacji, zakwaterowania, transportu zbiorowymi środkami transportu, na paliwo zużyte przez środek transportu w majątku płatnika lub wynajętym, wydatki (koszty) zapewnienia ochrony przeciwpożarowej, odpisy księgowe określone w ustawie. O ile przedsiębiorstwo nie jest pewne, czy chodzi o wydatki (koszty) spełniające powyższą definicję, może zażądad urząd finansowy o obowiązujące stanowisko. W 25 podane są wydatki, których nie można uznad jako wydatki w celu osiągnięcia, zapewnienia i utrzymania dochodów. Ustalenia tych dwu artykułów są często obowiązujące również w opodatkowaniu osób fizycznych. Pozycje możliwe do odliczenia Od podstawy podatku można odliczyd: stratę podatkową (najdłużej w 5 okresach podatkowych), 100 % wydatków (kosztów) przy realizacji projektów badao i rozwoju, 50 % sumy, którą zapłacił w pieniężnej lub niepieniężnej postaci w okresie osobom uprawnionym ich udział majątkowy, lub którą płatnik zapłacił osobom uprawnionym za przekazanie ich zobowiązania z tytułu wyrównania udziału majątkowego (najpóźniej można egzekfowad za okres podatkowy roku 2009). Podstawę podatku korygowaną o pozycje odliczalne od podstawy podatku można jeszcze obniżyd o wartośd darowizn gminom, województwom, na szkolnictwo, policję, na socjalne, zdrowotne, ekologiczne, humanitarne, charytatywne i inne cele (o ile wartośd darowizny wynosi co najmniej CZK 2.000,-, max. do wysokości 5 % podstawy podatku). Płatnicy, którzy nie są założeni lub powołani w celu działalności gospodarczej, mogą podstawę podatku korygowaną o odliczalne pozycje dalej obniżyd do 30 %, najwięcej jednak o CZK ,- pod warunkiem, że w ten sposób uzyskane środki finansowe zostaną wykorzystane do pokrycia kosztów związanych z działalnością, z której wynikające dochody nie są przedmiotem podatku, i to najpóźniej w trzech bezpośrednio następujących okresach podatkowych za wyjątkami określonymi w ustawie. Dapový systém v Česku a Polsku 55

56 Stawka podatku Podatek z podstawy podatku obniżony jest o pozycje obniżające podstawę podatku (np. darowizny) i o pozycje odliczalne od podstawy podatku (straty podatkowe, realizacja projektów badawczych, wyrównanie udziału praw majątkowych). Podstawa podatku zostanie zaokrąglona na całe tysiące koron w dół. Obliczony jest podatek 19 %. Stawka podatku wynosi 5 % w przypadku funduszy inwestycyjnych, funduszy udziałowych i funduszy emerytalnych. Stawka 15 % związana jest z samą podstawą podatku według 20b ustawy (mi. dyvidendy, udziały w zysku, wyrównania majątkowe wynikające z zagranicznych źródeł). Przy eliminacji podwójnego opodatkowania dochodów z zagranicy wynikającego dla rezydentów podatkowych postępowanie wynika z odpowiednich umów o eliminacji podwójnego opodatkowania, które zobowiązują Republikę Czeską. Płatnicy zobowięzani są również zapewnid podatek w zgodzie z 38e (chodzi o dochody płatników, którzy nie są rezydentami UE lub innych paostw, które tworzą Europejską Przestrzeo Gospodarczą i chodzi o dochody, z których nie jest inkasowyny podatek przez potrącenie i są osiągnięte na terenie RC). Rozwój podatku w ostatnich dziesięciu latach Stawka Rok podatku v % Dapový systém v Česku a Polsku 56

57 Ulga podatkowa Obliczony podatek obniża się o: CZK ,- za każdego pracownika niepełnosprawnego. CZK ,- za każdego pracownika z poważnym uszkodzeniem zdrowia. Połowę podatku w przypadku płatników zatrudniających przynajmniej 25 pracowników, z których ponad 50 % jest niepełnosprawnych. Do obliczenia ulg ważna jest roczna średnia ilośd pracowników niepełnosprawnych oraz średnia roczna ilośd wszystkich pracowników pracodawcy. Suma ulgi podatkowej zaokrągla się na całe CZK w dół. Zaliczki podatkowe Zaliczki podatku dochodowego płacone są podczas okresu zaliczkowego. Okres zaliczkowy to okres od pierwszego dnia następującego po upłynięciu terminu złożenia oświadczenia podatkowego za ostatni okres podatkowy do ostatniego dnia terminu złożenia oświadczenia podatkowego za następny okres podatkowy. Przy określeniu wysokości i periodyczności zaliczek wychodzi się z ostatniej znanej powinności podatkowej. Zaliczek nie płacą płatnicy, których ostatnia znana powinnośd podatkowa nie przekroczyła CZK ,-, a dalej gminy i województwa. Płatnicy, których ostatnia znana powinnośd podatkowa przekroczyła CZK ,-, jednak nie przekroczyła CZK ,-, płacą zaliczki podatku w okresie podatkowym w wysokości 40 % ostatniej znanej powinności podatkowej. Płatnicy, których ostatnia znana powinnośd podatkowa przekroczyła CZK ,-, płacą zaliczki w wysokości ¼ ostatniej znanej powinności podatkowej (15. 3., , , ). Oświadczenie podatkowe Oświadczenie podatkowe składane jest nawet w przypadku, kiedy podstawa podatku została wykazana w wysokości zero lub wykazana została strata podatkowa. 31 marca jest terminem złożenia oświadczenia podatkowego dla osób prawnych, które nie korzystają z usług doradcy podatkowego. 30 czerwca w przypadku, kiedy płatnik musi posiadad zamknięcie bilansu sprawdzone przez audytora lub jego oświadczenie opracowuje i składa doradca podatkowy lub adwokad. W tym przypadku należy jednak do 31 marca przekazad do urzędu finansowego pełnomocnictwo do zastępowania. Dapový systém v Česku a Polsku 57

58 Daň z přidané hodnoty (DPH) Zákon č. 235/2004 Sb. o dani z přidané hodnoty (účinnost dnem vstupu smlouvy o přistoupení České republiky k Evropské unii v platnost, kromě některých ustanovení viz 113, jinak 1. ledna 2005) Dapový systém v Česku a Polsku 58

59 DAŇ Z PŘIDANÉ HODNOTY Dap z přidané hodnoty (DPH) je jednou z nejběžnějších daní a nejdůležitějších příjmů státního rozpočtu. Dap je vyměřována prakticky na celém světě. Dapové břemeno nese spotřebitel, plátcem daně je obchodník, popř. výrobce či poskytovatel služby, základem daně je přidaná hodnota - ekonomicky je přidaná hodnota firmy složena ze zisku, mezd, úroků a rent. DPH je stanovena procentem z ceny. Dap z přidané hodnoty je zavedena místo daně z obratu v koncepci nové dapové soustavy platící u nás od V Česku jsou dvě sazby DPH (v některých zemích jsou i čtyři sazby). V devadesátých letech sice byla dap z přidané hodnoty relativně stálá, avšak po roce 2004 došlo k několika zajímavým změnám. Dlouhodobě je snaha základní sazbu DPH snižovat a sníženou sazbu se základní sbližovat. To je také důsledek dnešní sazby 20 % v základu a 10 % u snížené sazby DPH. Jak se tedy měnily sazby DPH v čase? Historický vývoj sazby DPH Období Základní sazba Snížená sazba % 5 % % 5 % % 5 % % 9 % od % 10 % Plátci daně jsou pouze firmy, jejichž obrat překračuje zákonem dané minimum. Základní podmínka dosažení určitého obratu je zákonem stanovena ve většině zemí. Povinně se u nás musí k DPH registrovat společnosti s obratem vyšším než milión korun v předcházejících dvanácti měsících (dříve to bylo 6 miliónů a následně 3 milióny ročního obratu, pak za 3 po sobě jdoucí měsíce Kč ,-). Např. ve Francii je to ,- za dva roky, na Slovensku ,- za rok, v Polsku ,- zlotých za rok, v Maďarsku 5 mil. forintů za rok. Plátci daně tvoří řetězec, v němž každý, kdo prodává své zboží nebo službu, musí svému odběrateli vystavit tzv. dapový doklad, v němž uvede zaplacenou výši daně. Od ledna došlo v Česku ke zvýšení sazeb DPH o jedno procento což je důsledkem tzv. vládního úsporného balíčku. (Novelizoval celkem patnáct zákonů z oblasti daní, sociálního zabezpečení a zdravotnictví. Cílem změn bylo snížit plánovaný schodek státního rozpočtu v příštím roce z 230 miliard na 163 miliard. Všechny změny jsou formulovány jako změny platné pouze pro rok 2010.) Zvýšení daně se následně promítá ve zvýšení konečné ceny pro nás spotřebitele (zvýšení výdajů domácnosti o desetikoruny měsíčně). Jak již bylo řečeno, DPH je nejvýnosnější daní pro státní Dapový systém v Česku a Polsku 59

60 rozpočet a zvýšení daně je jednou z cest, jak zvýšit státní příjmy. Obdobně jako Česko postupovaly v době krize další země EU. Některé země však DPH snížily. Zákon o DPH se neustále vyvíjí a doplpuje. Prezident republiky Václav Klaus např. využil své pravomoci a vetoval dne zákon o dani z přidané hodnoty, vrátil ho zpět Poslanecké sněmovně. Již několik let se snažíme o dosažení shodné, nebo podobné konstrukce daně jako v okolních státech, abychom mohli profitovat z možnosti společného postupu proti dapovým únikům. Neboť princip DPH zejména v postkomunistických zemích umožnil značné úniky na dani vystavováním falešných dapových dokladů nebo fiktivním vývozem zboží, u kterého je též nárok na odpočet daně na vstupu. Základní sazba DPH nesmí být v zemích EU na základě směrnice Rady nižší než 15 %. Nejvyšší základní sazba DPH je v Dánsku, Maďarsku a Švédsku (25 %). Nejnižší je základní sazba DPH v Lucembursku a Kypru (15 %). Nejdříve byla dap z přidané hodnoty zavedena v Německu a Francii (již v roce 1968), následovalo Nizozemí (1969) a Lucembursko (1970). Sazby DPH se mění ve vyspělých zemích podstatně méně než sazby přímých daní. Dap z přidané hodnoty Nejběžnější dap, nejdůležitější příjem státního rozpočtu. Dapové břemeno nese spotřebitel, plátcem daně je obchodník, výrobce, poskytovatel služby. Základem daně je přidaná hodnota stanovena procentem z ceny. Nahrazuje bývalou dap z obratu, platí od Dvě sazby základní a snížená. Vládní úsporný balíček = navýšení sazeb od o procento (snížení schodku státního rozpočtu). Snaha o dosažení shodné, nebo podobné konstrukce daně jako v okolních státech, abychom mohli profitovat z možnosti společného postupu proti dapovým únikům. Základní sazba DPH nesmí být v zemích EU na základě směrnice Rady nižší než 15 %. Předmět daně ( 2) dodání zboží, převod nemovitosti nebo přechod nemovitosti v dražbě za úplatu osobou povinnou k dani, s místem plnění v tuzemsku v rámci uskutečpování ekonomické činnosti, poskytnutí služby za úplatu osobou povinnou k dani, s místem plnění v tuzemsku v rámci uskutečpování ekonomické činnosti, pořízení zboží z jiného členského státu EU za úplatu, uskutečněné v tuzemsku osobou povinnou k dani dle podmínek stanovených zákonem a pořízení nového dopravního prostředku z jiného členského státu EU za úplatu osobou, která není osobou povinnou k dani, Dapový systém v Česku a Polsku 60

61 dovoz zboží s místem plnění v tuzemsku s výjimkami stanovenými zákonem. Plnění, která jsou předmětem daně, jsou zdanitelným plněním, pokud nejsou dle zákona osvobozena od daně. Dapové subjekty ( 5-6) Osoby povinné k dani: Fyzická nebo právnická osoba, která samostatně uskutečpuje ekonomické činnosti, pokud zákon nestanoví jinak ( 5a skupina). Právnické osoby, které nebyly založeny za účelem podnikání, pokud uskutečpují ekonomickou činnost. Organizační složky státu, které jsou účetní jednotkou a v hlavním městě Praze jak hlavní město Praha, tak i každá jeho městská část. Osobami povinnými k dani nejsou: stát, kraje, obce, organizační složky státu, krajů a obcí apod., s výjimkou stanovenou zákonem při výkonu působnosti v oblasti veřejné správy. Skupina je spojení osob se sídlem, místem podnikání nebo provozovnou v tuzemsku, která je registrována k dani jako plátce (kapitálově spojené osoby nebo jinak spojené osoby). Osoby osvobozené od uplatpování daně: jsou osoby, které mají sídlo nebo místo podnikání v tuzemsku, pokud jejich obrat nepřesáhne za 12 bezprostředně předcházejících po sobě jdoucích kalendářních měsíců částku Kč ,- za zákonem stanovených podmínek. Místa plnění ( 7-12) příklady: Při dodání zboží je nejčastěji místo, kde se zboží nachází v době, kdy se dodání uskutečpuje. Při převodu nemovitostí je místo, kde se nemovitost nachází. Při dodání plynu a elektřiny prostřednictvím přepravní nebo distribuční soustavy, při dodání elektřiny obchodníkovi je místo, kde má obchodník sídlo, provozovnu, místo podnikání, pro kterou je toto zboží dodáno. Při zasílání zboží se považuje místo, kde se zboží nachází po ukončení jeho odeslání nebo přepravy osobě, pro kterou se dodání uskutečpuje. Při dovozu zboží je členský stát, na jehož území se zboží nachází v době, kdy vstupuje ze třetí země na území Evropského společenství. Při poskytnutí služby osobě povinné k dani se za místo plnění považuje místo, kde má tato osoba sídlo nebo místo podnikání. Dapový systém v Česku a Polsku 61

62 (U místa plnění při poskytnutí služeb došlo k k mnoha podstatným změnám, které jsou konkrétně řešeny v 9-10a - k.) Zdanitelná plnění ( 13-20) Dodání zboží a převod nemovitosti převod práva nakládat se zbožím jako vlastník, či převod nemovitosti, při kterém dochází ke změně vlastnického práva nebo příslušnosti k hospodaření. Poskytnutí služby všechny činnosti, které nejdou dodáním zboží nebo převodem nemovitostí (např. i převod práv, vznik a zánik věcného břemene). Pořízení zboží z jiného členského státu nabytí práva nakládat jako vlastník se zbožím od osoby registrované k dani v jiném členském státě. Zasílání zboží dodání zboží do jiného členského státu z tuzemska, pokud je zboží odesláno nebo přepraveno do jiného členského státu plátcem. Dovoz zboží vstup zboží z třetí země na území Evropského společenství. Uskutečnění zdanitelného plnění a povinnost přiznat dap při dodání zboží, poskytnutí služby a převodu nemovitosti ( 21-25) Dap na výstupu je plátce povinen přiznat ke dni uskutečnění zdanitelného plnění nebo ke dni přijetí úplaty, a to k tomu dni, který nastane dříve, pokud zákon nestanoví jinak. Plátce, který nevede účetnictví je povinen přiznat dap ke dni uskutečnění zdanitelného plnění (může i ke dni přijetí platby). Při dodání zboží se zdanitelné plnění považuje za uskutečněné: dnem dodání při prodeji podle kupní smlouvy, dnem převzetí v ostatních případech, dnem příklepu při vydražení zboží ve veřejné dražbě, dnem vzniku práva užívat zboží nájemcem při dodání. Při převodu nemovitostí se zdanitelné plnění považuje za uskutečněné dnem předání nemovitosti nabyvateli do užívání, nebo dnem doručení listiny vkladem do katastru nemovitostí, a to tím dnem, který nastane dříve, nestanoví-li zákon jinak. Při poskytnutí služby: dnem jejího poskytnutí nebo dnem vystavení dapového dokladu s výjimkou splátkového nebo platebního kalendáře nebo dokladu za přijatou úplatu a to tím dnem, který nastane dřív, dnem uvedeným ve smlouvě, ke kterému dochází k převodu práva nebo k poskytnutí práva k využití. Dapový systém v Česku a Polsku 62

63 V ostatních případech se zdanitelné plnění považuje za uskutečněné, např.: dnem převzetí a předání díla nebo jeho dílčích částí dle smlouvy o dílo, dnem odečtu z měřícího zařízení, popř. dnem zjištění skutečné spotřeby při dodání tepla, chladu, elektřiny, plynu, vody, odstranění odpadních vod a telekomunikační služby, při přepravě a distribuci plynu nebo při přenosu a distribuci elektřiny. Zdanitelné plnění prostřednictvím prodejních automatů, popřípadě jiných přístrojů uváděných do chodu mincemi, bankovkami, známkami nebo jinými platebními prostředky nahrazující peníze, se považuje za uskutečněné dnem, kdy plátce vyjme peníze nebo platební prostředky nahrazující peníze z přístroje nebo jiným způsobem zjistí výši obratu. Specifická plnění při dodání zboží, dovozu zboží, poskytnutí služby osobou registrovanou v jiném členském státě nebo s místem plnění mimo tuzemsko nebo při pořízení zboží řeší speciální ustanovení zákona v Dapové doklady ( 26-35) Jsou: běžný dapový doklad, zjednodušený dapový doklad, souhrnný dapový doklad, splátkový kalendář, opravný dapový doklad, dapový dobropis, dapový vrubopis, platební kalendář. Plátce je povinen vystavit dapový doklad do 15 dnů ode dne: uskutečnění zdanitelného plnění nebo plnění osvobozeného od daně s nárokem na odpočet daně pro osobu povinnou k dani nebo právnickou osobu, která není založena nebo zřízena za účelem podnikání, přijetím úplaty za zdanitelné plnění nebo plnění osvobozené od daně s nárokem na odpočet daně pro osobu povinnou k dani nebo právnickou osobu, která není založena nebo zřízena za účelem podnikání. Údaje o dani a základu daně se na dapovém dokladu uvádějí v české měně. Plátce, který uskutečpuje několik samostatných zdanitelných plnění či plnění osvobozených od daně s nárokem na odpočet daně pro jednu osobu, může vystavit souhrnný dapový doklad (do 15 dnů od konce kalendářního měsíce, ve kterém se uskutečnilo první zdanitelné plnění, nebo byla přijata první úplata). Za správnost údajů na dapovém dokladu a za jeho vystavení ve stanovené lhůtě odpovídá plátce, který uskutečpuje zdanitelné plnění. Za správnost vypočtené výše daně pro účely odpočtu daně ze zjednodušeného dapového dokladu a dapového dokladu při hromadné přepravě osob odpovídá plátce, pro něhož se zdanitelné plnění uskutečpuje. Dapový systém v Česku a Polsku 63

64 Pokud jsou na dapovém dokladu uvedena plnění s různými sazbami daně nebo zdanitelná plnění a plnění osvobozená od daně s nárokem na odpočet daně, musí být na tomto dokladu uvedeny základy daně a výše daně odděleně podle stanovených sazeb nebo osvobození od daně. Pokud je dapový doklad vystaven v cizím jazyce, je plátce, který dapový doklad vystavil povinen na žádost správce daně zajistit jeho překlad do českého jazyka. Plátce je povinen uchovávat všechny dapové doklady po dobu 10 let od konce zdapovacího období, ve kterém se uskutečnilo zdanitelné plnění na jím zvoleném místě. Po tuto dobu odpovídá za věrohodnost, neporušitelnost, čitelnost dokladů a na žádost správce daně za umožnění přístupu k nim bez zbytečného odkladu. Obsah běžného dapového dokladu: obchodní firma, sídlo nebo místo podnikání a DIČ plátce, který uskutečpuje plnění, obchodní firma, sídlo nebo místo podnikání a DIČ plátce, pro kterou se uskutečpuje plnění, evidenční číslo dapového dokladu, rozsah a předmět plnění, datum vystavení dapového dokladu, datum uskutečnění plnění nebo datum přijetí úplaty, a to ten den, který nastane dříve, pokud se liší od data vystavení dokladu, jednotkovou cenu bez daně, dále slevu, pokud není obsažena v jednotkové ceně, základ daně, základní nebo sníženou sazbu daně nebo sdělení, že se jedná o plnění osvobozené od daně, výši daně zaokrouhlenou na nejbližší měnovou jednotku v oběhu, popř. v haléřích. Základ daně ( 36-46a) Je vše, co jako úplatu obdržel nebo má obdržet plátce za uskutečněné zdanitelné plnění od osoby, pro kterou je zdanitelné plnění uskutečněno, nebo od třetí osoby, bez daně za toto zdanitelné plnění. Základem daně v případě přijetí úplaty před uskutečněním zdanitelného plnění je částka přijaté úplaty snížena o dap. Základ daně také zahrnuje: jiné daně, cla, dávky nebo poplatky, spotřební dap, dap z elektřiny, ze zemního plynu, z pevných paliv, Dapový systém v Česku a Polsku 64

65 dotace k ceně, vedlejší výdaje (náklady na balení, přepravu, pojištění a provize). Zvláštní případy řeší ustanovení zákona v platném znění. Sazba daně ( 47-50) Základní sazba 20 % (přepočítací koeficient: 0,1667) Snížená sazba 10 % (přepočítací koeficient: 0,0909) Vývoj sazby DPH Období Základní sazba Snížená sazba % 5 % % 5 % % 5 % % 9 % od % 10 % Osvobození od daně ( 51-71) Od daně jsou bez nároku na odpočet daně ( 51-62) mj. osvobozena tato plnění: poštovní služby, rozhlasové a televizní vysílání, finanční činnosti, pojišťovací činnosti, převod a nájem pozemků, staveb, bytů a nebytových prostor, výchova a vzdělávání, zdravotnické služby a zboží, sociální pomoc, provozování loterií a jiných podobných her. Od daně s nárokem na odpočet daně ( 63-71) jsou osvobozena např.: dodání zboží do jiného členského státu, Dapový systém v Česku a Polsku 65

66 pořízení zboží z jiného členského státu, vývoz zboží, poskytnutí služby do třetí země, přeprava osob, dovoz zboží. Odpočet daně ( 72-79) Nárok na odpočet daně má plátce za podmínek stanovených zákonem, pokud přijatá zdanitelná plnění použije pro uskutečnění své ekonomické činnosti s výjimkami stanovenými zákonem. Nárok na uplatnění odpočtu daně vzniká dnem, ke kterému vznikla povinnost přiznat dap na výstupu. Plátce prokazuje nárok na odpočet daně dapovým dokladem, který byl vystaven plátcem. Nárok na odpočet daně lze uplatnit nejdříve za zdapovací období, ve kterém se uskutečnilo přijaté zdanitelné plnění (nebo byla přijatá úplata, pokud plátci vznikla z této úplaty povinnost přiznat dap). Nárok na odpočet při dovozu lze uplatnit nejdříve za zdapovací období, ve kterém byla dap vyměřena nebo přiznána. Vracení daně a prodej zboží bez daně ( 80-87) Vracení daně: osobám požívajícím výsad a imunit (např. členům diplomatických misí, konzulárních úřadů apod.), v rámci zahraniční pomoci, plátcům v jiných členských státech, v tuzemsku osobám registrovaným k dani v jiném členském státě, zahraničním osobám povinným k dani, fyzickým osobám ze třetích zemí při vývozu zboží, osobám se zdravotním postižením, ozbrojeným silám cizích států. Prodej zboží za ceny bez daně: zboží lze prodávat na základě povolení celního úřadu za ceny bez daně v tranzitním prostoru mezinárodních letišť a na palubách letadel fyzickým osobám při jejich bezprostředním výstupu z území Evropského společenství. Dapový systém v Česku a Polsku 66

67 Zvláštní režim ( 88-92) Pro poskytnutí elektronicky poskytovaných služeb ( 88). Pro cestovní službu ( 89). Pro obchodníky s použitým zbožím, uměleckými díly, sběratelskými předměty a starožitnostmi ( 90). Pro plátce, kteří nakupují zboží za účelem jeho dalšího prodeje v nezměněném stavu ( 91). Pro investiční zlato ( 92). Pro dodávání zlata ( 92a). Správa daně ( ) Místně příslušným správcem daně je finanční úřad (u dovozu a vývozu zboží celní orgány). Plátce: dobrovolný, za podmínek stanovených zákonem, povinný jehož obrat za 12 po sobě jdoucích kalendářních měsíců přesáhne milión Kč (stává se plátcem od prvního dne třetího měsíce následujícího po měsíci, ve kterém překročil stanovený obrat) s výjimkami stanovenými zákonem a dál osoby povinné k dani za zvlášť stanovených zákonných podmínek. Zdapovací období, nestanoví-li zákon jinak: kalendářní čtvrtletí, pokud obrat plátce za předcházející kalendářní rok nedosáhl 10 milionů Kč, ale při obratu vyšším než 2 mil. Kč za předchozí kalendářní rok si může zvolit i kalendářní měsíc, pokud tuto změnu ohlásí správci daně nejpozději do příslušného kalendářního roku, kalendářní měsíc, pokud obrat plátce za předcházející rok dosáhl 10 milionů Kč. Dapové přiznání se podává do 25 dnů po skončení zdapovacího období na tiskopisu předepsaném Ministerstvem financí a to i v případě, že nevznikla dapová povinnost. Souhrnné hlášení Plátce je povinen podat souhrnné hlášení, pokud uskuteční: dodání zboží do jiného členského státu osobě registrované k dani v jiném členském státě, přemístění obchodního majetku do jiného členského státu, dodání zboží kupujícímu při zjednodušeném postupu v třístranném obchodu, poskytnutí služby s místem plnění v jiném členském státě. Dapový systém v Česku a Polsku 67

68 Podává se formou datové zprávy (i prostřednictvím datové schránky) na tiskopisu vydaném MF. Údaje se uvádí v české měně za každý kalendářní měsíc do 25 dne po skončení kalendářního měsíce za podmínek stanovených zákonem. Nadměrný odpočet Vznikne-li v důsledku vyměření nadměrného odpočtu vratitelný přeplatek, vrátí se plátci bez žádosti do 30 dnů od vyměření nadměrného odpočtu. Tento postup se neuplatní v případě vzniku přeplatku změnou dapové povinnosti. Dap na vstupu je DPH, kterou účtují dodavatelé. Pokud máme řádný dapový doklad a jsme plátci DPH, snížíme si o tuto částku odvod DPH do státního rozpočtu (FÚ) za podmínek stanovených zákonem. Dap na výstupu je dap, která se účtuje odběratelům k poskytnutým plněním a kterou odvádíme do státního rozpočtu za podmínek stanovených zákonem. Pokud je dap na výstupu vyšší než dap na vstupu, jedná se o dapovou povinnost, tedy tuto částku musíme odvést státu. Pokud je dap na výstupu nižší než na vstupu, jedná se o tzv. nadměrný odpočet a tuto částku stát plátci vrátí. Zrušení registrace O zrušení registrace může plátce s výjimkou dle zákona požádat nejdříve po uplynutí jednoho roku od data účinnosti registrace, pokud jeho obrat nepřesáhl za nejbližších předcházejících 12 po sobě jdoucích kalendářních měsíců částku 1 milion Kč a pokud celková hodnota zboží pořízeného z jiného členského státu nepřekročila v běžném kalendářním roce částku Kč ,-. Plátce dle 94 odst. 3, 4 a 5 však může požádat o zrušení registrace nejdříve po uplynutí tří měsíců ode dne, kdy se stal plátcem, pokud jeho obrat nepřesáhl za nejbližší předcházející tři po sobě jdoucí kalendářní měsíce částku Kč ,-. Další podmínky a výjimky stanoví zákon. Dapový systém v Česku a Polsku 68

69 Podatek z wartości dodanej VAT Ustawa nr. 235/2004 Dz. U. o podatku z wartości dodanej (VAT) (z ważnością od 1 stycznia 2005) Dapový systém v Česku a Polsku 69

70 PODATEK Z WARTOŚCI DODANEJ - VAT VAT jest jednym z najpowszechniejszych podatków i najważnieszych przychodów budżetu paostwa. Podatek ten wymierzany jest praktycznie na całym świecie. Obciążenie podatkowe ponosi konsument, płatnikiem podatku jest handlowiec, ew. producent lub świadczący usługi, podstawą podatku jest wartośd dodana ekonomicznie wartośd dodana składa się z zysku, płac, oprocentowania i rent. VAT określony jest procentem z ceny. VAT wprowadzono na miejsce podatku obrotowego w koncepcji nowego systemu podatkowego obowiązującego u nas od W Czechach są dwie stawki VAT (w niektórych krajach są nawet cztery stawki). W dziewięddziesiątych latach wprawdzie był VAT względnie stabilny, jednak po roku 2004 doszło do kilku ciekawych zmian. Długofalowo jest tendencja obniżad podstawową stawkę VAT, a niższą stawkę zbliżad do podstawowej. Efektem tego jest aktualna stawka podstawowa 20 % i 10 % dla obniżonej stawki VAT. Jak się więc zmieniały stawki VAT w czasie? Historyczny rozwój stawek VAT Okres Stawka podstawowa Stawka obniżona % 5 % % 5 % % 5 % % 9 % od % 10 % Płatnikami podatku są tylko firmy, których obrót przekracza ustawowo określone minimum. Podstawowy warunek osiągnięcia pewnego obrotu jest ustawowo określony w większości krajów. Obowiązkowo musi u nas byd jako płatnik VAT zarejestrowana spółka z obrotem wyższym niż milion CZK w poprzednich dwunastu miesiącach (dawniej było to 6 milionów, następnie 3 miliony obrotu rocznego, potem CZK ,- za 3 kolejne miesiące). Np. we Francji jest to ,- za dwa lata, na Słowacji ,- za rok, w Polsce ,- złotych za rok, na Węgrzech 5 mil. forintów za rok. Płatnicy podatku tworzą łaocuch, w którym każdy, kto sprzedaje swój towar lub usługę, musi swemu odbiorcy wystawid tzw. dokument podatkowy, w którym poda zapłaconą wartośd podatku. Od stycznia doszło w Czechach do podniesienioa stawek VAT o jeden procent co jest konsekwencją tzw. rządowego pakietu oszczędności. (Nowelizował w sumie piętnaście ustaw podatkowych, zabezpieczenia socjalnego i służby zdrowia. Celem zmian było obniżenie planowanego schodka Dapový systém v Česku a Polsku 70

71 budżetu paostwa w następnym roku z 230 miliardów do 163 miliardów CZK. Wszystkie zmiany formułowane zostały jako zmiany obowiązujące tylko w roku 2010.) Wzrost podatku w następstwie przejawia się wzrostem ceny koocowej dla nas - konsumentów (wzrost wydatków gospodarstw domowych o dziesiątki koron miesięcznie). Jak już było powiedziane, VAT jest najbardziej dochodowym dla paostwa podatkiem i podniesienie podatków jest jedną z dróg, jak podnieśd przychody budżetu paostwa. Podobnie jak Czechy postąpiły w okresie kryzysu inne kraje UE. Niektóre kraje jednak VAT obniżyły. Ustawa o VAT nieustannie się rozwija i uzupełnia. Prezydent republiki Václav Klaus np. skorzystał z swego prawa i zawetował w dniu ustawę o VAT i wrócił ją z powrotem do Parlamentu. Już kilka lat dążymy do identycznej lub podobnej konstrukcji podatku, jak w paostwach okolicznych, byśmy mogli profitowad z możliwości wspólnego działania przeciw unikom podatkowym. Bowiem zasada VAT w paostwach postkomunistycznych umożliwiała znaczne uniki podatkowe poprzez wystawianie fałszywych dokumentów podatkowych lub fiktywny eksport towarów, gdzie jest też prawo do odliczenia podatku na wejściu. Podstawowa stawka VAT nie może byd w krajach UE na podstawie dyrektywy Rady niższa niż 15 %. Najwyższa stawka podstawowa VAT jest w Danii, na Węgrzech i w Szwecji (25 %). Najniższa jest stawka podatkowa w Luksemburgu i na Cyprze (15 %). Najpierw VAT został wprowadzony w Niemczech i Francji (już w roku 1968), następnymi krajami były Holandia (1969) i Luksemburg (1970). Stawki VAT w krajach rozwiniętych zmieniane są zasadniczo rzadziej niż stawki podatków bezpośrednich. Podatek z wartości dodanej VAT Najbardziej powszechny podatek, najważniejsze źródło dla budżetu paostwa. Obciążenie podatkowe niesie konsument, płatnikiem podatku jest handlowiec, producent, świadczący usługi. Podstawą podatku jest wartośd dodana określona procentem z ceny. Zastępuje były podatek obrotowy, obowiązuje od Dwie stawki podstawowa i obniżona. Rządowy pakiet oszczędności = podniesienie stawek od o procent (obniżenie deficytu budżetu paostwa). Dążenie do osiągnięcia zgodnej lub podobnej konstrukcji podatku jak w krajach okolicznych, by móc profitowad z możliwości wspólnych działao przeciw przestępstwom podatkowym. Podstawowa stawka VAT nie może byd w krajach UE niższa niż 15 %. Dapový systém v Česku a Polsku 71

72 Przedmiot podatku ( 2) dostawa towaru, przewłaszczenie nieruchomości lub przejście nieruchomości w aukcji odpłatnie przeprowadzone przez podatnika, z miejscem realizacji w kraju w ramach działalności gospodarczej, świadczenie usługi odpłatnie przez podatnika, z miejscem realizacji w kraju w ramach działalności gospodarczej, zakup towaru z innego kraju członkowskiego UE odpłatnie, przeprowadzone przez podatnika w kraju według warunków określonych w ustawie i zakup nowego środka transportu z innego kraju członkowskiego UE odpłatnie przez osobę, która nie jest podatnikiem, import towaru z miejscem realizacji w kraju za wyjątkami określonymi w ustawie. Operacje, które są przedmiotem podatku, są operacjami opodatkowanymi, o ile według ustawy nie są zwolnione od podatku. Podmioty podatkowe ( 5-6) Osoby z obowiązkiem podatkowym: Osoba fizyczna lub prawna, która samodzielnie wykonuje działalnośd gospodarczą, o ile ustawa nie stanowi inaczej ( 5a grupa). Osoby prawne, które nie zostały założone w celu działalności gospodarczej, o ile wykonują działalnośd gospodarczą. Jednostki organizacyjne paostwa, które są jednostkami księgowymi, a w głównym mieście Pradze tak główne miasto Praga, jak i każda jego częśd miasta. Osobami z obowiązkiem podatkowym nie są: paostwo, województwa, gminy, jednostki organizacyjne paostwa, województw i gmin itp., z wyjątkiem określonym w ustawie przy wykonywaniu działalności w dziedzinie administacji publicznej. Grupa to połączenie osób z siedzibą i miejscem działalności gospodarczej lub filią w kraju, która zarejestrowana jest w stosunku do podatku jako płatnik (kapitałowo lub inaczej połączone osoby). Osoby zwolnione od stosowania podatku: są osobami, które mają siedzibę lub miejsce działalności gospodarczej w kraju, o ile ich obroty nie przekroczą w ostatnich 12 bezpośrednio poprzednich kolejnych miesiącach kalendarzowych sumę CZK ,- przy ustawowo określonych warunkach. Dapový systém v Česku a Polsku 72

73 Miejsca realizacji ( 7-12) przykłady: Przy dostawie towaru najczęściej jest to miejsce, gdzie towar znajduje się w czasie, kiedy dochodzi do realizacji dostawy. Przy przewłaszczeniu nieruchomości jest to miejsce, gdzie nieruchomośd się znajduje. Przy dostawie gazu i prądu elektrycznego za pośrednictwem systemu transportowego lub dystrybucyjnego, przy dostawie firmie handlowej jest to miejsce, gdzie firma handlowa ma siedzibę, filię, miejsce działalności gospodarczej, dla której jest towar ten dostarczony. Przy przesyłaniu towaru jest to miejsce, gdzie towar znajduje się po zakooczeniu jego przesłania lub transportu osobie, dla której dostawa jest realizowana. Przy imporcie towaru jest to paostwo członkowskie, na którego terenie towar znajduje się w czasie, kiedy wchodzi z kraju trzeciego na teren Wspólnoty Europejskiej. Przy świadczeniu usługi podatnikowi jest to miejsce, gdzie osoba ta ma siedzibę lub miejsce działalności gospodarczej. (W przypadku miejsca realizacji przy świadczeniu usług doszło od do wielu zasadniczych zmian, które są konkretnie określone w 9-10a - k.) Operacje podlegające opodatkowaniu ( 13-20) Dostarczenie towaru i przewłaszczenie nieruchomości przewłaszczenie prawa do postępowania z towarem jako właściciel, lub przewłaszczenie nieruchomości, przy którym dochodzi do zmiany prawa własności lub prawa gospodarowania. Świadczenie usługi wszystkie czynności, które nie są dostawą towaru lub przewłaszczeniem nieruchomości (np. również przewłaszczenie praw, powstanie i wygaśnięcie obciążenia rzeczowego). Zakup towaru z innego paostwa członkowskiego nabycie prawa postępowania z towarem jako właściciel od osoby rejestrowanej jako podatnik w innym paostwie członkowskim. Przesłanie towaru dostarczenie towaru do innego paostwa członkowskieko z kraju, o ile towar jest przez płatnika wysłany lub przetransportowany do innego kraju członkowskiego. Import towaru wejście towaru z trzeciego kraju na teren Wspólnoty Europejskiej. Realizacja operacji podatkowej i obowiązek przyznania podatku przy dostawie towaru, świadczeniu usługi i przewłaszczeniu nieruchomości ( 21-25) Podatek na wyjściu płatnik jest zobowiązany przyznad na dzieo realizacji operacji podatkowej lub na dzieo przyjęcia płatności, i to na ten dzieo, który nastanie wcześniej, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Płatnik, który nie prowadzi księgowości, jest zobowiązany do przyznania podatku na dzieo realizacji operacji podatkowej (może też na dzieo przyjęcia płatności). Dapový systém v Česku a Polsku 73

74 Przy dostarczeniu towaru momentem realizacji operacji podatkowej jest: dzieo dostarczenia przy sprzedaży według umowy o sprzedaży, dzieo odbioru w innych przypadkach, dzieo uderzenia młotka przy aukcji publicznej, dzieo powstania prawa do używania towaru przez najemcę przy dostawie. Przy przewłaszczeniu nieruchomości realizacja operacji podatkowej jest urzeczywistniona z dniem przekazania nieruchomości do używania nabywcy, lub z dniem doręczenia dokumentu wpis do ksiąg wieczystych, i to z tym dniem, który nastanie wcześniej, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Przy świadczeniu usługi decydującym jest: dzieo jej realizacji lub dzieo wystawienia dokumentu podatkowego za wyjątkiem kalendarza spłat lub opłat lub dokumentu przyjętej płatności, i to dzieo, który nastanie wcześniej, dzieo podany w umowie, w którym dochodzi do przejścia prawa lub przekazania prawa do używania. W innych przypadkach realizacja operaracji uważana jest za urzeczywistnioną, np.: z dniem przekazania i odbioru dzieła lub jego części według umowy, z dniem odczytu urządzenia pomiarowego, ew. z dniem stwierdzenia rzeczywistego zużycia przy dostawach ciepła, chłodu, prądu elektrycznego, gazu, wody, poboru ścieków i usług telekomunikacyjnych, przy transporcie i dystrybucji gazu lub energii elektrycznej. Realizacja podatkowa za pośrednictwem automatycznych punktów sprzedaży ew. innych aparatów z rozruchem monetami, banknotami, żetonami lub innymi środkami zastępującymi pieniądze uważana jest za urzeczywistnioną z dniem, kiedy płatnik wyjmie pieniądze lub inne środki płatnicze zastępujące pieniądze z aparatu lub w inny sposób stwierdzi wysokośd obrotu. Specificznymi realizacjami przy dostawach towaru, imporcie towaru, świadczeniu usługi przez osobę rejestrowaną w innym kraju członkowskim lub z miejscem realizacji poza krajem lub przy zakupie towaru regulują specjalne ustalenia ustawy w Dokumenty podatkowe ( 26-35) Są to: zwyczajny dokument podatkowy, uproszczony dokument podatkowy, sumaryczny dokument podatkowy, kalendarz spłat, korekcyjny dokument podatkowy, podatkowa nota kredytova, podatkowa nota obciążeniowa, kalendarz płatności. Płatnik musi wystawid dokument podatkowy w terminie do 15 dni od dnia: Dapový systém v Česku a Polsku 74

75 realizacji operacji podatkowej lub operacji zwolnionej od podatku z prawem odliczenia podatku dla podatnika lub osoby prawnej, która nie została założona w celu działalności gospodarczej, przyjęcia płatności za operację podatkową lub za operację zwolnioną od podatku z prawem odliczenia podatku dla podatnika lub osoby prawnej, która nie została założona w celu działalności gospodarczej. Dane o podatku i podstawie podatku podawane są w dokumencie podatkowym w walucie czeskiej. Płatnik, który realizuje kilka samodzielnych operacji podatkowych lub operacji zwolnionych od podatku z prawem odliczenia podatku dla jednej osoby, może wystawid sumaryczny dokument podatkowy (w terminie do 15 dni od kooca miesiąca kalendarzowego, w którym urzeczywistnił pierwszą operację podatkową lub była przyjęta pierwsza płatnośd). Za poprawnośd danych w dokumencie podatkowym i za jego wystawienie w przepisowym terminie odpowiada płatnik, który urzeczywistnia operację podatkową. Za poprawnośd obliczonej wysokości podatku w celu odliczenia podatku z uproszczonego dokumentu podatkowego i dokumentu podatkowego przy zbiorowym transporcie osób odpowiada płatnik, dla którego operacja podatkowa jest realizowana. O ile w dokumencie podatkowym podane są operacje o różnych stawkach podatkowych lub operacje podatkowe i operacje zwolnione od podatku z prawem odliczenia podatku, w dokumencie tym muszą byd podane podstawy podatku i wysokości podatku oddzielnie według stawek lub zwolnione od podatku. O ile dokument podatkowy wystawiony został w języku obcym, płatnik, który wystawił dokument podatkowy musi na żądanie zarządcy podatku zapewnid jego przekład do języka czeskiego. Płatnik jest zobowiązany przechowad wszystkie dokumenty podatkowe w okresie 10 lat od kooca okresu podatkowego, w którym doszło do operacji podatkowych na miejscu przez niego wybranym. W tym okresie odpowiedzialny jest za wiarygodnośd, nienaruszalnośd, czytelnośd dokumentów i na żądanie zarządcy podatku za umożliwienie dostępu do nich bez zbędnej zwłoki. Treśd zwyczajnego dokumentu podatkowego: firma handlowa, siedziba lub miejsce działalności gospodarczej i NIP płatnika, który realizuje operacje, firma handlowa, siedziba lub miejsce działalności gospodarczej i NIP płatnika, dla którego urzeczywistniana jest operacja, numer ewidencyjny dokumentu podatkowego, zakres i przedmiot operacji, Dapový systém v Česku a Polsku 75

76 data wystawienia dokumentu podatkowego, data urzeczywistnienia operacji lub data przyjęcia płatności, i to ten dzieo, który nastaje wcześniej, o ile jest różny od daty wystawienia dokumentu, jednostkowa cena bez podatku, dalej zniżka, o ile nie jest zawarta w cenie jednostkowej, podstawa podatku, podstawowa lub obniżona stawka podatku lub stwierdzenie, iż chodzi o operację zwolnioną od podatku, wysokośd podatku zaokrąglona na najbliższą obiegową jednostkę walutową, ew. w halerzach. Podstawa podatku ( 36-46a) To wszystko, co jako płatnośd otrzymał lub powinien otrzymad płatnik za urzeczwistnioną operację podatkową od osoby, dla której została operacja urzeczywistniona, lub od osoby trzeciej, bez podatku za tą operację podatkową. Podstawą podatku w przypadku przyjęcia płatności przed urzeczywistnieniem operacji jest suma przyjęta płatności obniżona o podatek. Podstawa podatku zawiera również: inne podatki, cła, świadczenia i opłaty, akcyzę, podatek z energii elektrycznej, gazu ziemnego, paliw stałych, dotacje do ceny, wydatki uboczne (koszty pakowania, transportu, ubezpieczenia i prowizje). Specjalne przypadki regulują ustalenia ustawy w brzmieniu obowiązującym. Stawka podatku ( 47-50) stawka podstawowa 20 % (współczynnik przeliczeniowy: 0,1667) stawka obniżona 10 % (współczynnik przeliczeniowy: 0,0909) Dapový systém v Česku a Polsku 76

77 Rozwój stawki VAT Okres Stawka podstawowa Stawka obniżona % 5 % % 5 % % 5 % % 9 % od % 10 % Zwolnienie od podatku ( 51-71) Od podatku są zwolnione bez prawa odliczenia podatku ( 51-62) następujące operacje: usługi pocztowe, emisje radiowe i telewizyjne, czynności finansowe, czynności ubezpieczeniowe, przewłaszczenie i najem gruntów, budów, mieszkao i przestrzeni niemieszkalnych, wychowanie i kształcenie, zdrowotne usługi i towary, pomoc socjalna, prowadzenie loterii i innych podobnych gier. Od podatku z prawem odliczenia podatku ( 63-71) zwolnione są np.: dostawa towaru do innego paostwa członowskiego, zakup towaru z innego paostwa członowskiego, eksport towaru, świadczenie usługi do kraju trzeciego, transport osób, import towaru. Dapový systém v Česku a Polsku 77

78 Odliczenie podatku ( 72-79) Prawo do odliczenia podatku ma płatnik przy spełnieniu warunków określonych w ustawie, o ile przyjęte operacje podatkowe wykorzysta do własnej działalności gospodarczej z wyjątkami określonymi w ustawie. Prawo do odliczenia podatku powstaje z dniem, kiedy powstał obowiązek przyznania podatku na wyjściu. Płatnik dokumentuje prawo do odliczenia podatku w dokumencie podatkowym, który został wystawiony przez płatnika. Prawo do odliczenia podatku można zastosowad najwcześniej za okres podatkowy, w którym doszło do przyjęcia operacji podatkowej (lub została przyjęta płatnośd, o ile płatnikowi powstał z tej płatności obowiązek przyznania podatku). Prawo do odliczenia przy imporcie można zastosowad najwcześniej za okres podatkowy, w którym podatek został wymierzony lub przyznany. Zwrot podatku i sprzedaż towaru bez podatku Zwrot podatku: osobom korzystającym z przywilejów i immunitetu (np. członkowie misji dyplomatycznych, urzędów konsularnych itp.), w ramach pomocy zagranicznej, płatnikom w innych krajach członkowskich, w kraju osobom rejestrowanym podatkowo w innym kraju członkowskim, osobom zagranicznym mającym obowiązek podatkowy, osobom fizycznym z trzecich krajów przy eksporcie towaru, osobom niepełnosprawnym, siłom zbrojnym innych paostw. Sprzedaż towaru za ceny bez podatku: towar można sprzedawad na podsawie zezwolenia urzędu celnego za ceny bez podatku w przestrzeni tranzytowej lotnisk międzynarodowych, na pokładach samolotów osobom fizycznym przy ich bezpośrednim opuszczeniu terenu Wspólnoty Europejskiej. Tryb nadzwyczajny ( 88-92) Dla realizacji usług świadczonych elektronicznie ( 88). Dla usług komiwojażerskich ( 89). Dapový systém v Česku a Polsku 78

79 dla handlowców z towarem używanym, dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi i z antykami ( 90). Dla płatników, którzy nabywają towar w celu dalszej sprzedaży w stanie niezmienionym ( 91). Dla złota inwestycyjnego ( 92). Dla dostaw złota ( 92a). Zarządzanie podatkiem ( ) Odpowiednim terytorialnie zarządcą podatku jest urząd finansowy (w przypadku importu organa celne). Płatnik: dobrowolny, przy spełnieniu warunków określonych w ustawie, obowiązkowo osoba, której obrót za 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych przekroczy milion CZK (staje się płatnikiem od pierwszego dnia trzeciego miesiąca następującego po miesiącu, w którym przekroczył dany obrót) z wyjątkami określonymi w ustawie, a dalej osoby zobowiązane do podatku przy specjalnie określonych ustawowych warunkach. Okres podatkowy, o ile ustawa nie stanowi inaczej: kwartał kalendarzowy, o ile obrót płatnika za przeszły rok kalendarzowy nie osiągnął 10 milionów CZK, ale przy obrocie wyższym niż 2 mil. CZK za ubiegły rok kalendarowy może sobie wybrad również miesiąc kalendarzowy, o ile zgłosi tą zmianę zarządcy podatku najpóźniej do odpowiedniego roku kalendarzowego, miesiąc kalendarzowy, o ile obrót płatnika za ubiegły rok osiągnął 10 milionów CZK. Oświadczenie podatkowe słada się do 25 dni po skooczeniu okresu podatkowego na druku przepisanym przez ministerstwo finansów, i to nawet w przypadku, kiedy nie powstał obowiązek podatkowy. Raport sumaryczny Płatnik zobowiązany jest złożyd raport sumaryczny, o ile dojdzie do: dostawy towaru do innego kraju członkowskiego osobie rejestrowanej podatkowo, przemieszczenia majątku handlowego do innego kraju członkowskiego, dostawy towaru kupującemu przy uproszczonym trybie w handlu trójstronnym, świadczenia usługi z miejscem realizacji w innym paostwie członkowskim. Składany jest w postaci elektronicznej (również za pośrednictwem skrytki elektronicznej) na formularzu wydanym przez ministerstwo finansów. Dapový systém v Česku a Polsku 79

80 Dane podaje się w walucie czeskiej za każdy miesiąc kalendarzowy do 25 dnia po skooczeniu miesiąca kalendarzowego przy dotrzymaniu warunków określonych w ustawie. Nadmierne odliczenie podatku O ile w efekcie wymierzenia nadmiernego odliczenia powstanie zwracalna nadpłata, zostanie płatikowi zwrócona bez zażądania do 30 dni od wymierzenia nadmiernego odliczenia. Postępowanie to nie dojdzie do skutku w przypadku powstania nadpłaty w wyniku zmiany obowiązku podatkowego. Podatek na wejściu to VAT, który rozlicza dostawca. O ile posiadamy właściwy dokument podatkowy i jesteśmy płatnikami VAT, o tą sumę obniżymy sobie odprowadony do budżetu paostwa (UF) VAT przy spełnieniu warunków określonych w ustawie. Podatek na wyjściu to podatek, który rozliczany jest odbiorcom do świadczonej operacji i który odprowadzamy do budżetu paostwa przy spełnieniu warunków określonych w ustawie. O ile podatek na wyjściu jest wyższy od podatku na wejściu, chodzi o obowiązek podatkowy, a więc sumę tą należy odprowadzid paostwu. O ile podatek na wyjściu jest niższy od podatku na wejściu, chodzi o tzw. odliczenie nadmierne i tą sumę paostwo zwróci płatnikowi. Anulowanie rejestracji O anulowanie rejestracji może płatnik zażądad za wyjątkiem według ustawy najwcześniej po upłynięciu jednego roku od daty ważności rejestracji, o ile jego obrót nie przekroczył w najbliższych ostatnich 12 kolejnych miesiącach kalendarzowych sumy 1 milion CZK i o ile całkowita wartośd towaru zakupionego z innego kraju członkowskiego nie przekroczyła w bieżącym roku kalendarzowym sumy CZK ,-. Płatnik według 94 odst. 3, 4 i 5 poże jednak zażądad o anulowanie rejestracji najwcześniej po upływie trzech miesięcy od dnia, kiedy został płatnikiem, o ile jego obrót nie przekroczył za najbliższe przeszłe trzy kolejne miesiące kalendarzowe sumy CZK ,-. Inne warunki i wyjątki określa ustawa. Dapový systém v Česku a Polsku 80

81 Přehled formulářů - daňová přiznání Dapový systém v Česku a Polsku 81

82 Dapový systém v Česku a Polsku 82