страна 1
СОДРЖИНА Делокруг Дефиниции Признавање и мерење Одделно стекнуање Стекнување со размена на средства Интерно создадени нематеријални средства Последователни трошоци Признавање на расход Мерење по почетно признавање Модел на набавна вредност Модел на ревалоризација страна 2
СОДРЖИНА Амортизација корисен век Што е амортизација Кога ентитетот амортизира нематеријални средства Одлука за ограничен или неограничен корисен век Корисен век на средството Метод на амортизација Нематеријални средства со неограничени корисни векови Исправка на вредноста Повлекувања од употреба и отуѓувања Обелоденување Практични импликации Државни грантови поврзани со нематеријални средства SIC-32 Нематеријални средства - трошоци за веб-страница КТМФИ 12 Аранжман за концесија на услуги Одложен данок страна 3
ДЕЛОКРУГ страна 4
ДЕЛОКРУГ Зошто се значајни нематеријалните средства? Примери каде можат да бидат значајни: Корпоративен индентитет Бренд Односи со добавувачи Договорни права Компјутерски софтвер, патенти, авторски права, лиценци Лојалност на клиентите Стануваат особно важни во деловните комбинации Трошоците и неизвесноста во развојот на нематеријалните средства честопати доведуваат до премии кои се плаќаат за да се стекнат преку деловна комбинација страна 5
ДЕЛОКРУГ Опсег Средства што содржат материјални и нематеријални елементи Нематеријални средства кои содржат физичка содржина, на пример: Компјутерски софтвер на компактен диск Правната документација (во случај на лиценца или патент) Филм Класификацијата како материјално средство или нематеријално средство зависи од кој елемент е позначаен, на пример: Материјално средство Компјутерски софтвер за компјутерски контролирана алатка која не може да работи без овој софтвер претставува интегрален дел на соодветниот хардвер и се третира како недвижности, постојки и опрема (МСС 16) Нематеријално средство Кога софтверот не е интегрален дел од хардверот, компјутерскиот софтвер се третира како нематеријално средство (МСС 38) страна 6
ДЕФИНИЦИИ страна 7
Потребни компоненти според МСС 38.8 ДЕФИНИЦИИ Што се нематеријални средства? Нематеријални средства Идентификување Одделиво Договорно Примери: Компјутерски софтвер Патенти Авторски права Филмови Дозволи за риболов Увозни квоти Лиценца за франшиза Листа на клиенти* Односи со купувачи* Лојалност на клиентите* Учество на пазарот* Маркетиншки права* Контролирани од страна на ентитетот Нема физичка соржина Моќ да се добијат идни економски придобивки од ресурсот (обично законски права) Забелешка: примерите со * веројатно нема да ја задоволат МСС 38 дефиницијата за нематеријални средства. Сепак, некои може да се препознаат во рамките на гудвилот во деловнате комбинации. страна 8
ДЕФИНИЦИИ Што се нематеријални средства? Идентификација Може да се индетификува со цел јасно да се разграничува од гудвилот Средството може да се индетификува доколку е исполнет еден од следните критериуми: Средството е деливо, т.е. може да се одвои или раздели од ентитетот и да биде продадено, пренесено, дадено под лиценца, дадено под наем или разменето, било поединечно или заедно со некој поврзан договор, друго средство коешто може да се идентификува или обврска, без разлика дали ентитетот има намера да го стори тоа; или Произлегува од договорни или други законски права, без оглед на тоа дали тие права можат да се пренесат или одделат од ентитетот или од други права и обврски страна 9
ДЕФИНИЦИИ Што се нематеријални средства? Контрола Ентитетот го контролира средството доколку: Има моќ да ги стекне идните економски користи кои ќе претставуваат прилив од основниот ресурс и Може да го ограничи пристапот на другите кон тие користи страна 10
ДЕФИНИЦИИ Што се нематеријални средства? Контрола (прод.) Контролата нормално произлегува од законските права кои се применливи. На пример: Патенти Авторски права Договори за лиценци и др. Во отсуство на законски права, на пример: Трансакциите за размена на исти или слични права (кога не постои договорна основа) се доволен доказ дека ентитетот сепак е способен да ги контролира идните економски користи. Tаквите трансакции за размена исто така обезбедуваат доказ дека ставките се одвоиви. страна 11
ДЕФИНИЦИИ Што се нематеријални средства? Без физичка содржина Нематеријалните средства немаат физичка содржина Понекогаш е тешко да се идентификува средството како материјално или нематеријално Нематеријално средство со физичко својство, на пример: Компјутерски софтвер на ЦД или ДВД Хард диск кој содржи филм Правен документ кој содржи лиценца, патент или авторски права Кој елемент (материјален или нематеријален) е позначаен? Софтвер кој е составен дел на водење компјутерски хардвер, бидејќи софтверот е потребен за да може материјалното средство да работи Прототип на средство нематеријално средство во кое физичката содржина е спорна, секундарна во однос на знаењето know-how за изработка на средството страна 12
ДЕФИНИЦИИ Што се нематеријални средства? Идни економски придобивки Претставуваат прилив од нематеријалното средство, можат да вклучат приходи од продажба на производи и услуги, заштеди на трошоци и други користи кои произлегуваат од употреба на средството од страна на ентитетот. страна 13
АКТИВНОСТ Активност 1 Прашање Одлучете дали секоја од следниве ставки ја исполнува дефиницијата за нематеријално средство: Ставка 1 Трошоци за истражување и евалуација 2 Рудник кој содржи минерални суровини 3 5-годишен договор за франшиза за кафуле кое вклучува: Користење на препознатливо име Брендирање Обука за подготовка на кафе и други производи Рекламирање Договор за купување на сите производи од признати снабдувачи Нематеријално срество? страна 14
АКТИВНОСТ Активност 1 (прод.) Решение Ставка 1 Трошоци за истражување и евалуација Нематеријално средство? Вообично нематеријално средство. Трошоците кои често резултираат со класификација на нематеријално средство вклучуваат: Трошоци за дупчење за да се утврди дали и каде има ресурси во земјата Трошоци за дупчење за да се утврди дали рудникот е изводлив Лиценци за истражување на одредени области Забелешка: Не е во обемот на МСС 38 2 Рудник кој содржи минерални суровини Материјални (НПО) или нематеријални Пример: Класифицирањето во материјални средства (НПО) може да се постигне кога трошоците за формирање на рудникот вклучуваат активности на расчистување на површината и ископ (обезбедување на пристап на минералната руда) Нематеријалната класификација може да се постигне за лиценци за правата на ископ (на руда) во одредена област Забелешка: Не е во обемот на МСС 38 страна 15
АКТИВНОСТ Активност 1 (прод.) Решение Ставка 3 5-годишен договор за франшиза за кафуле кое вклучува: Користење на препознатливо име Брендирање Обука за подготовка на кафе и други производи Рекламирање Договор за купување на сите производи од признати снабдувачи Нематеријално средство? Да Договорот за франшиза за користење на име, брендирање, стил и сл за кафулето одговара на дефиницијата за нематеријално средство, бидејќи: Може да се идентификува (се појавува кај договорни права - закуп) Немонетарни и контролирани од ентитетот Без физичко својство страна 16
ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ страна 17
или ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Како да препознаете нематеријално средство Дали ставката ја исполнува дефиницијата за нематеријално средство? Да Дали ентитеот ќе очекува идни економски придобивки од нематеријалното средство? Не Не Не се признава нематеријално средство Признато средство во согласност со некој друг стандард Трошочна ставка во билансот на успех Да Дали набавната вредност на средството може веродостојно да се измери? Не Се признава нематеријално средство страна 18 Да
ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Кога да признаете нематеријално средство Нематеријалното средство треба да се признае доколку, и само доколку: Веројатно е дека идните економски користи, кои му се пропишани на средството ќе претставуваат прилив на ентитетот Набавната вредност на средството може веродостојно да се измери Секогаш кога ќе настанат прифатливи трошоци, треба да се провери дефиницијата за признавање Доколку се евидентира трошок, не може последователно да се врати како средство Не е избор на политика - доколку условите се исполнети, средството мора да биде признато како нематеријално страна 19
ОДДЕЛНО СТЕКНУВАЊЕ страна 20
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Одделно стекнување Примери за одделно стекнати нематеријални средства: Лиценци Патенти Софтвер Такси лиценци Трговски марки Права на вода Франшизи страна 21
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Одделно стекнување При одделно стекнување ентитетот очекува дека ќе постојат идни економски користи, иако постои неизвеност во врска со времето на приливот Набавената вредност на одделно стекнатото нематеријално средство вообичаено може да се мери веродостојно Сите надворешни трошоци за обезбедување нематеријални права не можат да се капитализираат На пример, подизведувачки услуги за развој на нематеријални средства - треба да се одлучи дали станува збор за стекнување на нематеријално средство или станува збор за стекнување на стоки и услуги кои се користат за развој на нематеријално средство - може да се капитализира само ако критериумите за признавање на интерно создадени нематеријални средства се исполнети страна 22
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Одделно стекнување Трошоците за одделно стекнатите нематеријални средства вклучуваат: Набавна цена, увозни давачки, неповратни даноци, намалено за трговските попусти и рабати Примери за трошоци кои можат директно да се пропишат, како: Трошоци за користи на вработените и надоместоците за експерти, кои произлегуваат директно од доведување на средството во неговата работна состојба. Трошоци за тестирање дали средството правилно функционира Трошоците во согласност со МСС 23 Трошоци за позајмување. страна 23
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Одделно стекнување Признавањето на трошоците во сметководствената вредност на нематеријалното средство престанува кога: Средството е во состојба неопходна за тоа да може да функционира на начин како што е утврдено од раководството Трошоци настанати од користење или повторно ангажирање на средството Трошоци настанати при користење на средствата, кои не се вклучуваат во сметководствената вредност на средството: Почетни оперативни загуби, како што се оние настанати додека се гради побарувачката на средството Трошоци настанати откако средството може да се користи на начин кој е предвиден од страна на раководството, иако се уште не е ставено во употреба. страна 24
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Одделно стекнување Трошоци кои не претставуваат дел од набавната вредност на средството: Трошоци поврзани со одржување или поддршка на нематеријалното средство Рекламирање и промоција на нов производ или услуга Обука на кадри за водење бизнис на нова локација или со нови клиенти Административни и општи трошоци Користење или прераспределување на нематеријално средство Инцидентни операции кои не се потребни за доведување на средството во состојба потребна за да тоа средство се користи на начин кој е предвиден од страна на раководството Првични оперативни загуби, на пример оние загуби направени додека побарувачката за производството на средството се зголемува Случајни операции што се јавуваат во врска со развојот на нематеријалното средство Трошоци за обука за користење на софтвер Трошоци поврзани со истражувачки активности страна 25
СТЕКНУВАЊЕ СО РАЗМЕНА НА СРЕДСТВА страна 26
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Стекнување со размена на средства Кога нематеријалните средства се стекнати во замена за немонетарни средства или комбинација на монетарни и немонетарни средства (т.е. компензација), тие треба да се вреднуваат по објективна вредност, освен ако: На трансакцијата за размена и недостига комерцијална содржина Објективната вредност ниту на применото средство ниту на преотстапеното средство не може да се измери веродостојно Примери: Замена на патент со друга компанија Две авиокомпании ги заменуваат неискористените места за слетување Медиумски компании ги заменуваат насловните страни Замена на know how концептот Размена на компјутерски софтвер страна 27
ИНТЕРНО СОЗДАДЕНИ НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА страна 28
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Интерно создаден гудвил Интерно генериран гудвил Не може да се идентификува Не е одвоив Не произлегува од договорни или други законски права Забрането признавање како нематеријално средство страна 29
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Интерно создадени нематеријални средства Тешкотии при поделбата на интерно создадени нематеријални средства и интерно создаден гудвил Развој на брендот Рекламирање Продажба Интерно создадени листи на клиенти Mastheads Обука на работна сила страна 30
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Интерно создадени нематеријални средства Трошоци поврзани со интерно создадени нематеријални средства Класифицирајте како дел од: Фаза на истражување Фаза на развој Се признава како расход кога ќе настане Доколку ентитетот не може да ја определи класификацијата, сите трошоци за тој проект се третираат како дел од фазата истражување страна 31 Препознање како дел од цената на нематеријалното средство, се додека покажува: Техничка изводливост за довршување на средстово Намера да се доврши средството Како тоа ќе генерира можни идни економски придобивки Достапност на ресурси за да се доврши средството Веродостојно мерење на издатокот кој може да се препише на средството
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Интерно создадени нематеријални средства Фаза на истражување Оргинални и планирани истражувања преземени за да се стекнат нови научни или технички знаења и разбирање (рани фази на проектот) Примери на истражувачки активности: Активности наменети за добивање на ново знаење Истражување на алтернативи за материјали, уреди, производи, процеси, системи или услуги. Формулација, дизајн, евалуација и конечен избор на можни алтернативи со нови или усовршени материјали, уреди, производи, процес, системи или услуги. Сметководствен третман = се признаваат како трошок страна 32
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Интерно создадени нематеријални средства Фаза на развој Во оваа фаза се истражува, планира или дизајнира производството на нови или значително подобрени материјали, уреди, производи, процеси, системи или услуги т.е почетокот на комерцијалното производство или употреба Развојната фаза е напредна фаза на истражувачката. Ентитетот често може да се идентификува и да покаже дека средствата ќе генерираат идни економски придобивки Примери за развојни активности: Дизајн, изградба и тестирање на прототипови и модели пред производство или пред употреба Дизајн на алати, примероци, калапи и шаблон со користење на нова технологија Дизајн, изграба и тестирање на избрана алтернатива на нови или усовршени материјали, уреди, производи, процеси, системи или услуги страна 33
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Интерно создадени нематеријални средства Фаза на развој (прод.) Капитализирање на трошоците за развој како нематеријални средства доколку се исполнети сите следни критериуми: a) Техничка изводливост за довршување на нематеријалното средство, така што ќе биде расположливо за употреба или продажба b) Намера е да се доврши нематеријалното средство c) Способност да се користи или продаде нематеријалното средство d) Како нематеријалното средство ќе создава веројатни идни економски користи e) Расположливоста на соодветни технички, финансиски и други ресурси за довршување на развојот f) Способност за веродостојно мерење на издатоткот кој може да му се припише на нематеријалното средство страна 34
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Интерно создадени нематеријални средства Фаза на развој (прод.) Ентитети кои развиваат нематеријални средства (пр. Фармацевтски производи): Тешко да се добијат средства за развој на нематеријалното средство се до моментот додека технологијата не се докаже за изводлива и исплатлива Економската изводливост често се поставува многу доцна во фазата на развој (често пати кога имаме регулаторно одобрување) Само мал дел од трошоците за развој може да се капитализираат (не исполнување на критериумите за признавање) Запомнете дека на ентитетот му е забрането ретроактивно капитализирање откако ќе се докаже дека е изводливо страна 35
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Интерно создадени нематеријални средства забранети од признавање како нематеријално средство Брендови Mastheads Објавени наслови Листа на потрошувачи Не можат да се разликуваат од деловните развојни трошоци (т.е. Слично на интерно создаден гудвил) Не се признаени како нематеријални средства страна 36
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Трошокот за интерно создадени нематеријални средства Набавната вредност на интерно создадено нематеријално средство Набавната вредност на интерно создадено нематеријално средство претставува збир на издатоците настанати од датумот кога нематеријалното средство за прв пат ги задоволило критериумите за признавање. (т.е. кога започнува развојната фаза) Се забранува повторно искажување на издатоци претходно признаени како расход Набавната вреност на средството се состои од сите издатоци кои можат директно да се препишат, а кои се потребни за создавање, производство и подготовка на средството за негово ставање во употреба на начин кој е предвиден од раководството. страна 37
Трошоци (PE) ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Трошокот за интерно создадени нематеријални средства Набавната вредност на интерно создадено нематеријално средство МСС 38 задоволување на критериумите Фаза на развој Фаза на истражување Трошоците кои се направени за време на истражувачката фаза НЕ МОЖАТ да бидат капитализирани како нематеријално средство t Истражувачки и развојни активности Сума на трошоци настанати за време на развојната фаза кои се капитализирани Време страна 38
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Трошокот за интерно создадени нематеријални средства Примери на издатоци кои можат директно да се припишат: a) Трошоци за материјали и услуги користени или потрошени при создавање на нематеријално средство b) Трошоци за користи на вработените (МСС 19) кои произлегуваат од создавањето на средството c) Надоместоци за регистрирање на законски права, и d) Амортизација на патенти и лиценци кои се користени при создавање на нематеријалното средство страна 39
ПРИЗНАВАЊЕ И МЕРЕЊЕ Трошокот за интерно создадени нематеријални средства Следните издатоци не претставуваат компоненти на набавната вредност на интерно создадено нематеријално средство: Продажни, административни и други општи издатоци освен ако овие издатоци можат директно да се припишат на подготвување на средството за употреба, на пример: Рекламирање Истражувања на пазарот Регрутирање Трошок за главниот извршен директор Односи со јавноста Трошоци за развој на бизнисот Лобисти Јасно идентификувани недостатоци и првобитни оперативни загуби настанати пред средството да го постигне планираниот перформанс Издатоци за обука на персоналот којшто работи со средството страна 40
ПОСЛЕДОВАТЕЛНИ ТРОШОЦИ страна 41
ПОСЛЕДОВАТЕЛНИ ТРОШОЦИ Последователни трошоци Последователни трошоци поврзани со нематеријалното средство Трошок Ако принципите за признавање на средството не се исполнети Капитализација Ако трошоците го исполнуваат принципот на признавање [МСС 38.20] Природата на нематеријалните средства генерално без дополнување или замена на делови Последователни издатоци за бреднови, насловни страни, списоци на купувачи кои секогаш се признаваат како трошок (МСС 38.63) Ретки случаи Последователни трошоци кои најверојатно ќе ги одржат идните економски придобивки искористени за веќе постоечко нематеријално средство страна 42
ПОСЛЕДОВАТЕЛНИ ТРОШОЦИ Компоненти Ентитетот треба посебно да ја признае секоја компонента (дел) на нематеријалното средство што е стекнато така што секоја развиена компонента може да биде одделно амортизирана Потребно е да се обезбеди било какво подобрување што би било одделно идентификување, со цел за правилна амортизација Важни се условите во одредувањето дали подобрувањата или трошоците се поврзани со одржување на придобивките од нематеријалното средство Потребна е проценка Влијае на амортизацијата Бара комплексен регистар на средства Бара комплексен механизам за timesheet страна 43
ПРИЗНАВАЊЕ НА РАСХОД страна 44
ПРИЗНАВАЊЕ НА РАСХОД Признавање на расход за нематеријални средства Издатокот за нематеријално средство треба да се признае како расход кога тој ќе настане, освен во една од двете ситуации: Тој е дел од набавната вредност на нематеријалното средство кое ги задоволува критериумите за признавање МСС 38.18-67, или т.е мора да ги исполнува критериумите односно дефиницијата за нематеријално средство (можни економски бенефити и веродостојно измерена цена на средството) Ставката е стекната во деловна комбинација и не може да се признае како нематеријално средство. Во таков случај, овој издаток треба да формира дел од износот кој се признава како гудвил на датумот на стекнување [МСС 38.68] страна 45
ПРИЗНАВАЊЕ НА РАСХОД Пример 16 Примери на ставки на расходи за нематеријални предмети кои секогаш се призаваат како трошок: Трошоци за истражување Исклучок мора да се признаени како дел од деловна комбинација (одделно стекнати) Трошоци за започнување на бизнис (или нова бизнис активност startup) Трошоци за обука Рекламирање и промотивни трошоци Трошоци поврзани со дислоцирање или реогранизирање на ентитетот (или дел од ентитетот) страна 46
ПРИЗНАВАЊЕ НА РАСХОД Признавање на расход за нематеријални средства Издатокот на нематеријална ставка кој почетно бил признат како расход не треба да биде признаен како дел од набавната вредност на нематеријалното средство на подоцнежен датум [МСС 38.71] страна 47
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ страна 48
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Мерење по почетното признавање Модел на почетно признавање [МСС 38.24] Модел на набавна вредност [МСС 38.74] Избор на сметководствена политика која ќе се применува за секоја класа на нематеријални средства Модел на ревалоризација [МСС 38.75] страна 49
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Мерење по почетното признавање Класа на нематеријални средства, примери: Бренд имиња Mastheads (насловни страни) и издавачки наслови Компјутерски софтвер Лиценци и франшизи Авторски права, патенти и други права на индустриска сопственост, услуги и оперативни права Рецепти, формули, модели, дизајни и прототипови Нематеријални средства во развој страна 50
МОДЕЛ НА НАБАВНА ВРЕДНОСТ страна 51
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Модел на набавна вредност По почетното признавање: Сметководствена вредност на нематеријалното средство = Набавна вредност намалена за Акумулирана амортизација намалена за Обезвреднување страна 52
МОДЕЛ НА РЕВАЛОРИЗАЦИЈА страна 53
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Модел на ревалоризација Моделот за ревалоризација може да се примени само на нематеријални средства ако вредноста може да се утврди на некој хомоген активен пазар страна 54
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Модел на ревалоризација Хомогени активни пазари Во одредени надлежности можат да постојат хомогени активни пазари за: Дозволи за риболов Дозволи за такси Производни квоти и др. Хомоген активен пазар не може да постои за уникатни средства како: Марка на производи (бренд) Наслови на весници Музички права Филмски издавачки права Патенти или заштитни знаци страна 55
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Модел на ревалоризација Објективна вредност на нематеријалното средство - активен пазар Доколку нематеријалното средство од групата на нематеријални средства не може да се ревалоризира бидејќи нема активен пазар тогаш средството се евидентира по набавна вредност намалена за акумулираната амортизација и загубите поради оштетување Доколку објективната вредност на ревалоризираното нематеријално средство не може повеќе да се утврдува со повикување на некој активен пазар, тогаш: Сметководствената вредност треба да биде неговиот ревалоризиран износ на датумот на последната ревалоризација со повикување на активен пазар, намален за секоја последователна акумулирана амортизација и сите последователни акумулирани загуби поради обезвреднување. Средството е можеби обезвредено и треба да биде тестирано во согласност со МСС 36 Доколку објективната вредност на средството може да се утврди со повикување на активен пазар на некој последователен датум на мерење, моделот на ревалоризација се применува на тој датум страна 56
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Модел на ревалоризација Кога Објективна вредност Е материјално различна од Сметководствена вредност Тогаш Нематеријалното средство мора да се ревалоризира страна 57
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Модел на ревалоризација Акумулирана амортизација на датумот на ревалоризација Избор на сметководствен третман (избор на сметководствена политика) Елиминирање на бруто сметководствената вредност и преиспитување на ревалоризиран износ на средства Пропорционално се менува со промената на бруто сметководствената вредност, така што сметководствената вредност по ревалоризацијата е еднаква на нејзиниот ревалоризиран износ страна 58
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Модел на ревалоризација Акумулирана амортизација на датумот на ревалоризација (прод.) Кога имаме зголемување на сметководствената вредност по ревалоризацијата Зголемувањето треба да се признае во останатата сеопфатна добивка и да се акумулира во главнината во позиција на ревалоризационен вишок Зголемувањето треба да се признае во добивката или загубата до оној степен до кој го анулира намалувањето од ревалоризацијата за истото средство кое претходно било признаено во добивката и загубата Кога имаме намалување на сметководствената вредност по ревалоризацијата Да се признае во добивката и загубата, но До оној степен кога намалувањето не го надминува побарувачкото салдо на ревалоризациониот вишок за тоа исто средство. Намалувањето признаено во останатата сеопфатна добивка го намалува акумулираниот износ во главнината во позицијата за ревалоризационен вишок. страна 59
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Пример 19 Кратко објаснување Ентитетот A купи такси лиценца (нематеријално средство) на 30 јуни 20X0 за 35,000 ПЕ Сметководствената политика на ентитетот А за такси лиценците е да се користи моделот на ревалоризација (постои активен пазар за такси лиценците) На секој датум на известување, објективната вредност на такси лиценцата се споредува со сметководствената вредност за да се обезбеди дека таа не е материјално различна Ревалоризацијата беше извршена на 30 јуни 20X2. Објективната вредност на таксистите на тој датум изнесуваше 37,500 ПЕ, што претставува материјална разлика во однос на сметководствената вредност Сметководствената вредност на такси лиценците на 30 јуни 20Х2, пред ревалоризацијата беше: Набавна вредност 35,000 ПЕ Акумулирана амортизација 2,760 ПЕ Сметководствена вредност 32,240 ПЕ страна 60
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Пример 19 (прод.) Прашање Како ентитетот А ќе ги искористи овие методи за ревалоризација според МСС 38.80: Метод 1: Повторно прикажана, сразмерно со промената на бруто сметководствената вредност на средството Метод 2: Се елиминира на товар на бруто сметководствената вредност на средството, а нето износот повторно се прикажува до ревалоризираниот износ на средството страна 61
МЕРЕЊЕ ПО ПОЧЕТНО ПРИЗНАВАЊЕ Пример 19 (прод.) Решение Набавна вредност или Проценета Метод 1 (ПЕ) Метод 2 (ПЕ) - Пред ревалоризација 35,000 35,000 - Ревалоризација 5,710* 2,500 Акумулирана амортизација 40,710 37,500 - Пред ревалоризација 2,760 2,760 - Ревалоризација 450* (2,760) 3,210 - Ревалоризирана вредност 37,500 37,500 *Сметководствената вредност е зголемена за 16,3%((37,500-32,240)/32,240), така што набавната вредност и амортизацијата се зголемуваат за 16,3% страна 62
АМОРТИЗАЦИЈА - ОГРАНИЧЕН КОРИСЕН ВЕК страна 63
ШТО Е АМОРТИЗАЦИЈА страна 64
АМОРТИЗАЦИЈА Што е амортизација Амортизација Претставува систематската распределба на амортизираната сума на нематеријално средство во текот на неговиот корисен век на употреба Износ кој подлежи на амортизација Е набавната вредност на средството или друг износ замена за набавната вредност, намален за остатокот на вредноста на средството Остаток на вредноста Претставува проценет износ на нематеријалното средство кој ентитетот во моментот очекува да го оствари за средството од неговото отуѓување, по одбивање на проценетите трошоци за отуѓување, по состојба која се очекува на крајот на неговиот корисен век Износ на амортизацијата Е набавната цена на средството, или друга сума во замена за цената намалена за остатокот на вредноста страна 65
КОГА ЕНТИТЕТОТ АМОРТИЗИРА НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА страна 66
АМОРТИЗАЦИЈА Кога ентитетот амортизира нематеријални средства - Кога нематеријалното средство е подготвено за употреба и Кога има конечен корисен век Ова е друг проблем позврзан со расчленувањето страна 67
АМОРТИЗАЦИЈА Кога да се амортизира? Нематеријални средства Ограничен корисен век Неограничен корисен век Амортизирација на систематска основа во текот на неговиот корисен век НЕ се амортизира Се тестира годишно за исправка на вредноста (МСС 36) страна 68
ОДЛУЧУВАЊЕ ЗА ОГРАНИЧЕН ИЛИ НЕОГРАНИЧЕН КОРИСЕН ВЕК страна 69
АМОРТИЗАЦИЈА Одлучување за ограничен или неограничен корисен век Поимот неограничен не значи бесконечен страна 70
АМОРТИЗАЦИЈА Одлучување за ограничен или неограничен корисен век Примери на средства со неограничен корисен век Брендови, на пр. Џони Вокер Кока кола Гордон Џин Ферари Самсунг страна 71
АМОРТИЗАЦИЈА Одлучување за ограничен или неограничен корисен век Имајќи ја во предвид историјата на брзи промени во технологијата, компијутерскиот софтвер и многу други нематеријални средства се подложни на технолошка застареност. Поради тоа, веројатно е дека нивниот век ќе биде краток. Очекуваните идни намалувања на продажната цена на средството може да укаже на очекувањата за технолошката или комерцијална застареност, што пак, може да се одрази на намалување на економските бенефиции вградени во средството [МСС 38.92] страна 72
АМОРТИЗАЦИЈА Одлучување за ограничен или неограничен корисен век Корисниот век на нематеријалното средство може да биде многу долг дури и неограничен. Неизвесноста ја оправдува употребата на проценка на корисниот век врз основа претпазливост, но не го оправдува изборот на нереално краток корисен век. [МСС 38.93] страна 73
ОДЛУЧУВАЊЕ ЗА КОРИСНИОТ ВЕК НА ТРАЕЊЕ страна 74
АМОРТИЗАЦИЈА Одлучување за корисниот век на траење Многу фактори треба да се земат во предвид при утврдувањето на корисниот век на нематеријалното средство, вклучувајќи ги: Очекуваната употреба на средството од страна на ентитетот Типичен животен циклус на средството Техничката, технолошката, комерцијалната и други видови на застареност Стабилноста на дејноста во која дејствува средството и промените во побарувачката на пазарот за производите и услугите произведени од средството Очекуваните дејствија од страна на конкурентите Нивото на издатоците за одржување потребни за да се добијат очекуваните идни економски користи од средството Периодот на контрола врз средството и законските и другите ограничувања за употреба на средството Дали корисниот век на средството е зависен од корисниот век на другите средства на ентитетот страна 75
АМОРТИЗАЦИЈА Одлучување за корисниот век на траење Потребна е стручна проценка Корисниот век на нематеријалното средство може да биде многу долг и неограничен Значителна неизвесност може да постoи при одредување на корисниот век на траење: Врз основа на претпазливост, но Ентитетот не треба да го одобрува изборот на нереално краток корисен век страна 76
АМОРТИЗАЦИЈА Одлучување за корисниот век на траење Корисен век на нематеријални средства кои произлегуваат од договорни или законски права Генерално не треба да го надмине периодот на договорните или другите законски права (исклучок каде постојат услови за обновување) Мора да се разгледаат економските и правните фактори Корисниот век може да биде пократок во зависност од периодот во кој ентитетот очекува да го користи средството Кога договорните или други законски права се однесуваат за ограничен рок Кој може да биде обновен, корисниот век на нематеријалното средство треба да ги вклучи и обновените периоди под услов да постои доказ кај ентитетот којшто би го поддржал таквото обновување без значителен трошок. Кога трошоците за обновување се значителни во споредба со идните економски придобивки (од обновувањето), корисниот век не ги вклучува условите за обновување. Наместо тоа, трошоците за обновување претставуваат ново нематеријално средство. страна 77
МЕТОД НА АМОРТИЗАЦИЈА страна 78
АМОРТИЗАЦИЈА Метод на амортизација Износот кој подлежи на амортизација на нематеријалното средство со ограничен корисен век треба да се распредели на систематска основа за време на неговиот корисен век. Доколку тој начин не може да се утврди треба да се користи праволиниска метода Видови на методи на амортизација: Праволиниска метода постојан трошок на средството во текот на корисниот век Дегресивна метода трошокот се намалува во текот на корисниот век Функционална метода во зависност од обемот на користење (аутпут) Метод на амортизација базиран на приходи. Стандардот вклучува толкување дека овој метод не е соодветен Ентитетите треба да размислат дали можат да го победат ова толкување (за ограничени случаи) со цел да го користат методот базиран на приходи страна 79
АМОРТИЗАЦИЈА Период на амортизација Периодот на амортизација и методот на амортизација за нематеријално средство со ограничен корисен век треба да се проверуваат најмалку еднаш годишно. Доколку очекуваниот корисен век на средството е раличен од претходните проценки, периодот на амортизација треба да биде променет соодветно Доколку имало промена во: Очекуваниот корисен век на нематеријалното средство, или Очекуваните идни економски придобивки методот на амортизација треба да се промени за да ги одрази промените соодветно. Ваквите промени треба да се евидентираат како промени во сметководствените проценки во согласност со МСС 8 страна 80
АМОРТИЗАЦИЈА Трошок за амортизација Трошок за амортизација Вообичаено признавање Признавање ако економски користи кои се содржани во средството се апсорбирани во производството на други средства (пр. во производство на залиха) Признавање во добивката или загубата Признавање како дел од набавната вредност на друго средство страна 81
АМОРТИЗАЦИЈА Остаток на вредноста Остатокот на вредноста на нематеријалното средство со ограничен корисен век треба да се смета еднаков на нула, освен ако: a) Некоја трета страна е обврзана да го купи средството на крајот на неговиот корисен век, или b) Постои активен пазар за средството и: i. Остатокот од вредноста може да се повика на тој пазар ii. Постои веројатност дека таквиот пазар ќе постои на крајот на корисниот век на средството. Остатокот на вредноста кај нематеријалните средства со ограничен корисен век обично е нула страна 82
НЕОГРАНИЧЕН КОРИСЕН ВЕК страна 83
НЕОГРАНИЧЕН КОРИСЕН ВЕК Нематеријални средства со неограничен корисен век Нематеријалните средства со неограничен корисен век НЕ се амортизираат Во согласност со МСС 36 Исправка на вредноста, ентитетот треба да го тестира нематеријалното средство со неограничен корисен век за обезвреднување преку споредба на неговиот надоместлив износ со неговата сметководствена вредност: Годишно, и Кога и да постојат показатели дека нематеријалното средство е обезвреднето страна 84
НЕОГРАНИЧЕН КОРИСЕН ВЕК Нематеријални средства со неограничен корисен век Корисниот век на нематеријалното средство коешто не се амортизира треба да биде: Предмет на проверка во секој период Да се определи дали настаните и условите продолжуваат да ја подржуваат проценката на неограничен корисен век на средството Доколку неограничениот корисен век не е подржан, промената од неограничен во ограничен треба да се евидентира како промена во сметководствена проценка во согласност со МСС 8 Повторната оценка на корисниот век на нематеријалното средство како ограничен век наместо неограничен, претставува показател дека средството можеби е обезвреднето. страна 85
ОБЕЗВРЕДНУВАЊЕ страна 86
ОБЕЗВРЕДНУВАЊЕ Кога да се тестира нематеријалното средство за обезвреднување Тест за исправка на вредноста кај нематеријалните средства: Неограничен корисен век Нематеријално средство кое уште не е употребено Нематеријално средство со ограничен век Годишно a a r Секогаш кога постојат показатели дека нематеријалното средство е обезвреднето a a a страна 87
ОБЕЗВРЕДНУВАЊЕ Ентитетот се повикува на МСС 36 Обезвреднување на средства за да го утври дали нематеријалното средство е обезвреднето МСС 36 дава насоки за: Идентификување на средствата кои можат да имаат исправка на вредноста (показатели за оштетување) На пр. Промената на корисниот век на нематеријалното средство од неограничен на ограничен е индикатор на обезвреднување (исправка на вредноста) Како да се утврди надоместливиот износ на средствата Како да се пресмета негативната исправка на вредноста страна 88
ПОВЛЕКУВАЊЕ ОД УПОТРЕБА И ОТУЃУВАЊА страна 89
ПОВЛЕКУВАЊЕ ОД УПОТРЕБА И ОТУЃУВАЊА Отпишување Нематеријалното средство треба да се отпише во една од следните ситуации: При отуѓување Кога не се очекуваат идни економски користи од неговата употреба или отуѓување Отуѓувањата се одвиваат на ралични начини: Продажба Влегување во ангажман за финансиски лизинг По пат на донација И др. страна 90
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА страна 91
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Проблем Како ентитетот ги евидентира внатрешните трошоци за развојот и работењето на сопствена веб-страница на ентитетот за внатрешен или надворешен пристап: Дали веб-сајтовите кои се интерно генерирано нематеријални средства подлежат на барањата и критериумите на МСС 38? Кој е соодветен сметководствен третман за тие трошоци? страна 92
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Проблем Ентитетот вложува внатрешни трошоци за развој на веб-страници за внатрешна и надворешна употреба Надворешен пристап Промовирање и рекламирање на продукти и услуги Продавање на производи и услуги Внатрешен пристап Ги чува политиките на компанијата Ги чува деталите за клиентите Пребарува поврзани информации страна 93
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Проблем Фаза на развој Оперативна фаза Планирање Развој на апликацијата и инфраструктурата Развој на графички дизајн Развој на содржина Одржување и подобрување на: Апликации Инфраструктура Графички дизајн Содржина страна 94
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Проблем Фазите на развој на веб-страница се: Планирање Развој на апликацијата и инфраструктурата Изготвување на студии за изводливост, дефинирање на целите и спецификациите, вреднување на алтернативи и избор на параметри На пр. стекнување на домеин име, купување и развивање на хардвер и оперативен софтвер, инсталирање на развиени апликации и стрес-тестирање Развој на графичкиот дизајн Вклучува дизајнирање на изгледот на веб страниците Развој на содржината Вклучува креирање, купување, подготвување и испраќање на информации, било текстиуални или графички по природ на веб страната пред да се заврши нејзиниот процес на развој. Овие информации. Овие информации може да бидат зачувани во посебни датабази што се интегрирани во веб страната или се кодирани директно во веб страната. страна 95
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Исклучоци Расходи за купување, развој и оперативен хардвер Вообичаено - се применува МСС 16 Недвижности, постојки и опрема Трошоците на интернет-провајдерот за хостинг на веб-страницата се трошок во согласност со МСС 1 Нематеријални средства кои се чуваат од страна на ентитетот за продажба или закуп Се применуваат МСС 2 Залихите, МСС 11 Договори за градежни работи или МСС 17 Наеми Трошоци за развој на веб-страница или продажба на друг ентитет страна 96
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Интерно создадено нематеријално средство во врска со развојот на веб страната може да се признае ако, и само ако се исполнети општите критериуми за признавање со согласност со МСС 38 Треба да се процени природата на секој наплатен трошок и планираната употреба на веб страницата Примери: Веб-сајтови способни да генерираат директен приход (т.е се користи за купување добра преку интернет)) Доколку се задоволени критериумите за можни идни економски користи, придружните трошоци можат да се капитализираат Веб-сајтови за рекламирање или промоција Веројатно нема да се исполнат критериумите за економска корист. Сите поврзани расходи мора да се евидентираат како трошок страна 97
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Внатрешните и надворешните трошоци направени од субјектот за развој и работење на сопствената веб-страница се евидентираат во согласност со МСС 38 Следните критериуми мора да се утврдат за да се одреди сметководствениот третман Природата на секоја активност (т.е рекламни цели, за обука на вработените, одржување на веб страница) за кои се направени трошоците Фаза на развој на веб страници или пост развој Погледнете ги следните слајдови на пример апликации за SIC-32 страна 98
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Фаза/Природа на трошоците Планирање Преземање на студии за изводливост Дефинирање на хардвер и софтвер спецификации Вреднување на алтернативните производи и добавувачи Избор на параметри Сметководствен третман Препознавање како трошок во согласност со МСС 38.54 страна 99
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Фаза/Природа на трошоците Развој на апликацијата и инфраструктурата Сметководствен третман Купување или развој на хардвер Примена на барањата од МСС 16 Стекнување со домеин име т.е интернет адреса (пр. Оперативен систем и серверски софтвер) Развивање на код за инсталирање на апликации развиени на веб серверот Стрес тестирање Препознавање како трошок, освен ако трошокот не може директно да се капитализира за подготвувањето на веб страницата да функционира на начин што го планирал раководството, а веб страницата ги исполнува критериумите за признавање во МСС 38.21 and МСС 38.57* * Сите расходи за развој на веб страната или за рекламирање на своите производи или услуги се признаваат како трошок во согласност со МСС 38.68. страна 100
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Фаза/Природа на трошоците Развој на графички дизајн Дизајнирање на изгледот (на пр. распоред, тема, боја и сл) на веб страниците Сметководствен третман Се препознава како трошок кога настанале, освен ако расходот не може директно да се припише за подготвувањето на веб-страницата да функционира на начин што го планирал менаџментот, а вебстраницата ги исполнува условите за признавање во МСС 38.21 и МСС 38.57* * Сите расходи за развој на веб страната или за рекламирање на своите производи или услуги се признаваат како трошок во согласност со МСС 38.68 страна 101
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Фаза/Природа на трошоците Развој на содржина Креирање, купување, подготвување (пр. креирање линкови и идентификување на тагови) и прикачување на информации, текстуални или графички по природа пред да се заврши развојот на веб страницата. Примери за содржина вклучуваат информации за ентитетот, производите или услугите што се нудат за продажба и теми што имаат пристап преплатниците. Сметководствен третман Се признава како трошок во согласност со МСС 38.69(c) до степен до кој содржината е развиена за рекламирање и промовирање на сопствени производи и услуги на ентитетот. (пр.дигитални фотографии на производи). Доколку расходите можат да се припишат за подготвувањето на веб страната за да фунционира на начин што планирал менаџментот, а веб страницата ги исполнува условите за признавање според МСС 38.21 и МСС 38.57, тогаш трошоците можат да се припишат на средството т.е да се капитализираат страна 102
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Трошоци на веб-страница во оперативната фаза Расходи на веб страната Трошоци за одржување на постојните придобивки на веб страната Трошоци за подобрување на веб страната Трошок МСС 38 - критериуми за признавање не се исполнети ги исполнува критериумите за признавање според МСС 38 Капитализација страна 103
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Фаза на трошоците Оперативна Ажурирање на графиката и преглед на содржината Додавање нови функции, карактеристики и содржина Регистрација на веб страната кај пребарувачите Бекапирање на податоците Преглед на безбедносен пристап Анализирање на користењето на веб-страницата Сметководствен третман Проценете дали ја исполнува дефиницијата за нематеријално средство и критериумите за признавање утврдени со МСС 38.18, во кој случај трошокот се признава во сметководствената вредност на средството (веб страната) страна 104
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Фаза на трошоците Друго Продажни, административни и други општи трошоци, освен ако не може директно да се припише на подготвување на веб страната за употреба на начин планиран од менаџментот Јасно идентификувани неефикасности и првични оперативни загуби направени пред веб страната да ги постигне планираните перформанси (пр.тест за стартување) Обука на вработените за работа на веб-страницата Сметководствен третман Се препознаваат како трошок во согласност со МСС 38.65-70 страна 105
SIC-32 НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ТРОШОЦИ ЗА ВЕБ СТРАНА Консензус Мерење на интерно создаденото нематеријално средство (веб страната) по првичното признавање во согласност со МСС 38.72-87 Корисниот век на веб-страница треба да биде краток страна 106
КТМФИ 12 - ДОГОВОРИ ЗА КОНЦЕСИИ ЗА УСЛУГИ страна 107
КТМФИ 12 Договори за концесии за услуги Во некои надлежности, јавниот сектор го користи приватниот сектор за развој, изградба, одржување, управување и финансирање на јавната инфраструктура (на пр. патишта, болници, мостови, електрани и сл.) КТМФИ 12 Договори за концесија на услуги пропишува сметководство за такви договори (мора да се исполнети одредени критериуми) страна 108
КТМФИ 12 Договори за концесии за услуги Пример за договори за концесија на услуги Правен субјект кој гради пат на земјиште кое е во сопственост на државата Приватното лице ги плаќа сите трошоци поврзани со развојот на патот (т.е го организира своето сопствено финансирање, доколку е потребно и не е финансирано од јавниот) Приватното лице може да собира патарини од корисниците на патот за време од 20 години од датумот на кој патот е подготвен за користење Правниот ентитет мора да го одржува патот за период од 20 години, вклучувајќи го и специфичното обновување на патот во одредени интервали Сопственост на пат кој се враќа на државата за 20 години страна 109
КТМФИ 12 Договори за концесии за услуги Во согласност со КТМФИ 12, приватниот субјект Не може да ги признае инфраструктурата како НПО Инфраструктурата може да биде признаена како: Нематеријално средство До степен до кој добива право (лиценца) за да наплаќа корисници на јавната услуга Финансиско средство До степен до кој има безусловно право да прима пари или други финансиско средство од или во насока на концедентот за изградба на услугата И финансиски средства и нематеријални средства Двете компоненти се признаени по релативна објективна вредност страна 110
Прашања
Благодарам на вниманието zvonko.kocovski@bdo.mk тел. +389 3 117 888