Úsvit trpasličích planet: Pluto a Ceres Pe t r S c h e i r i c h, A s t r o n o m i c k ý ú s t a v AV Č R Hvě z d á r n a Va l a š s k é M e z i ř í č í, 8. 1 1. 2 0 1 5
D a w n : p ř í l e t k C e r e s u : 6. b ř e z n a D a w n [dón] : ú s v i t D o w n [ d a u n ] : d o l e
N e w H o r i z o n s : prů l e t o k o l o P l u t a 1 4. č e r v e n c e
K d e s e v z a l y t r p a s l i č í p l a n e t y?
P l a n e t y j s o u : M e r k u r Ve n u š e Ze m ě M a r s J u p i t e r S a t u r n U r a n S l u n e č n í s o u s t a v a v r o c e 1 8 0 0 : P l a n e t y a k o m e t y
P l a n e t y j s o u : M e r k u r Ve n u š e Ze m ě M a r s Ve s t a J u n o C e r e s Pa l l a s J u p i t e r S a t u r n U r a n S l u n e č n í s o u s t a v a v r o c e 1 8 0 7
D e s í t k y p l a n e t! N o v á k a t e g o r i e t ě l e s : a s t e r o i d y ( p l a n e t k y ; m i n o r p l a n e t s ) S l u n e č n í s o u s t a v a p o r o c e 1 8 5 0
1 8 4 6 : N e p t u n ; 1 9 3 0 : P l u t o
V ý v o j h m o t n o s t i P l u t a
1 9 9 2 : 1 9 9 2 Q B 1 C u b e w a n o
2005
P l a n e t a S l u n e č n í s o u s t a v y j e t ě l e s o, k t e r é : o b í h á o k o l o S l u n c e n e n í m ě s í c e m m á d o s t a t e č n o u h m o t n o s t, a b y j e h o v l a s t n í g r a v i t a c e p ř e k o n a l a v n i t ř n í s í l y p e v n é h o t ě l e s a, t a k ž e d o s á h n e t v a r u o d p o v í d a j í c í h o h y d r o s t a t i c k é r o v n o v á z e ( p ř i b l i ž n ě k u l a t é h o ) v y č i s t i l o o k o l í s v é d r á h y T ě l e s a s p l ň u j í c í p o u z e p r v n í t ř i b o d y d e f i n i c e s e o z n a č u j í j a k o t r p a s l i č í p l a n e t y. N o v á d e f i n i c e
Tr p a s l i č í p l a n e t y : C e r e s P l u t o M a k e m a k e H a u m e a E r i s S o u č a s n ý o f i c i á l n í ( I A U ) s e z n a m t r p a s l i č í c h p l a n e t
m á d o s t a t e č n o u h m o t n o s t, a b y j e h o v l a s t n í g r a v i t a c e p ř e k o n a l a v n i t ř n í s í l y p e v n é h o t ě l e s a, t a k ž e d o s á h n e t v a r u o d p o v í d a j í c í h o h y d r o s t a t i c k é r o v n o v á z e ( p ř i b l i ž n ě k u l a t é h o ) N e j v ě t š í p r o b l é m d e f i n i c e : s t a n o v e n í t v a r u t ě l e s a v y ž a d u j e p o m ě r n ě d e t a i l n í z o b r a z e n í! P r o b l é m y d e f i n i c e
P o k u d t r p a s l i č í p l a n e t y v b u d o u c n u s k o n č í, p a k j a k o p o j e m, n e j a k o t ě l e s a!
P l u t o
O b j e v o v é s n í m k y
N 2 N 2 + C O + CH 4 t h o l i n y
T h o l i n y ( Tr i t o n, T i t a n, P l u t o ) T h o l o s blá t i v ý ( C a r l S a g a n ) s a j r a j t ( g u n k ), h n ě d ý s a j r a j t, s l o ž i t ý o r g a n i c k ý s a j r a j t
UV UV CH 4 + N 2 e t y l én + a c e t y l én t h o l i n y
E x o s f é r a P l u t a a Ze m ě T l a k a t m o s f é r y n a p o v r c h u : 0, 3 Pa ( 1 1 0 k m n a Ze m i ) Te p l o t a p o v r c h u : - 2 38 C a ž - 213 C ( 3 5 K a ž 6 0 K ) Tr o j n ý b o d d u s í k u : - 210 C ( 6 3 K ) ; 1 3 k Pa Tr o j n ý b o d C O : - 205 C ( 6 8 K ) ; 1 5 k Pa
P o v r c h a a t m o s f é r a : Ze m ě : H 2 O ( 3 s k u p e n s t v í ) + s k á l a M a r s : H 2 O + C O 2 ( 2 s k u p e n s t v í ) + s k á l a P l u t o : N 2 + C H 4 + C O ( 2 s k u p e n s t v í ) + H 2 O ( ská l a )
Ve l k é r o z d í l y v e v z d á l e n o s t e c h, s k l o n r o t a č n í o s y. V r o c e 1 9 8 7 s e p o p r v é p o 1 2 0 l e t e c h v y n o ř i l s e v e r n í p ó l z e s t í n u.
P o z e m s k á d e t e k c e a t m o s f é r y z e z á k r y t ů h v ě z d. P l u t o s e v z d a l u j e o d S l u n c e, p r o t o b y t l a k m ě l k l e s a t. A l e p o l á r n í č e p i č k a s u b l i m u j e, p r o t o t l a k n a r ů s t á.
P o z e m s k á d e t e k c e a t m o s f é r y z e z á k r y t ů h v ě z d. P l u t o s e v z d a l u j e o d S l u n c e, p r o t o b y t l a k m ě l k l e s a t. A l e p o l á r n í č e p i č k a s u b l i m u j e, p r o t o t l a k n a r ů s t á.
S n í m e k a t m o s f é r y P l u t a z k a m e r y L O R R I
T i t a n ( C a s s i n i ) a P l u t o ( N e w H o r i z o n s )
M á P l u t o m o d r o u o b l o h u?
P l u t o T i t a n Ze m ě M á P l u t o m o d r o u o b l o h u? M a r s
A t m o s f é r a P l u t a m o ž n á n a m r z á a ž n a C h a r o n u.
P o v r c h P l u t a
P o v r c h P l u t a
P o v r c h P l u t a
P o v r c h P l u t a
P o v r c h P l u t a
P o v r c h P l u t a
P l u t o t i m e 1 6 : 3 5 S E Č
5 0 m i l P r v n í s n í m e k s v y s o k ý m r o z l i š e n í m
M á l o k r á t e r ů g e o l o g i c k y m l a d ý p o v r c h.
Ka m e n n é j á d r o Ka m e n n é j á d r o Vo d n í l e d Vo d n í l e d Ka p a l n ý o c e á n V n i t ř n í u s p o ř á d á n í P l u t a a C h a r o n u
D u n y 1 0 k m
Ř e č i š t ě? 1 0 k m
D u n y, ř e č i š t ě, k o n v e k t i v n í c e l y, t e k o u c í l e d o v c e 1 0 k m
1 0 k m Za k o u s n u t á l e d o v c o v á ú d o l í n a o k r a j i To m b o u g h R e g i o, d u n y
Te k o u c í l e d o v c e
Te k o u c í l e d o v c e
P ů s o b e n í v ě t r u? D v o j i t á ú d o l í m e z i k o n v e k t i v n í m i b u ň k a m i
1 0 k m P ů s o b e n í v ě t r u? D v o j i t á ú d o l í m e z i k o n v e k t i v n í m i b u ň k a m i
E r o z e o s t r é m y s y a o b l é z á l i v y.
1 0 0 k m S u b l i m a c e n e b o k o n d e n z a c e?
S t í n y v p ř í z e m n í m l z e
M e t a n
Vo d n í l e d
M ě s í c e P l u t a
M ě s í c e P l u t a v z n i k p ř i v e l k é s r á ž c e
M a l é m ě s í c e P l u t a
P r a c h z m ě s í c e N i x n a p o v r c h u P l u t a
J a p e t u s a p r a c h z P h o e b e
Po l á r n í č e p i č k a C h a r o n M l a d š í j i ž n í p o l o k o u l e
L e i n h a r d t a k o l., 2 0 0 8 : I m p a k t y, p ř i n i c h ž s e i m p a k t o r n e r o z p a d l.
D a l š í c í l s o n d y N e w H o r i z o n s : 2 0 1 4 M U 6 9 ( 4 0 k m, 1. 1. 2 0 1 9 )
Z á s t u p c e k l a s i c k é h o K u i p e r o v a p á s u.
P l u t o n i u m
C e r e s
C e r e s
l e d o v ý p l á š ť k ů r a k a m e n n é j á d r o D i f e r e n c o v a n é t ě l e s o A k t i v i t a ( v o d n í p á r y ) C e r e s
B í l é s k v r n y, ( m l h a n a d k r á t e r e m O c c a t o r )
D i a p í r?
l e d o v ý p l á š ť k ů r a k a m e n n é j á d r o R a y l e i g h -Ta y l o r o v a n e s t a b i l i t a
O b l é z á l i v y a o s t r é m y s y
S l u n e č n í z á ř e n í R o z p t ý l e n é z á ř e n í S u b l i m a c e + s y p n ý ú h e l
M a r s P o l a r L a n d e r J e n n ě k o l i k c m r e g o l i t u s t a č í k i z o l a c i l e d o v é h o p o d l o ž í.
S e s u v y
j e d n o d u c h ý k r á t e r k o m p l e x n í k r á t e r J e d n o d u c h é / k o m p l e x n í k r á t e r y
J e d n o d u c h é / k o m p l e x n í k r á t e r y
J e d n o d u c h é / k o m p l e x n í k r á t e r y
6 t ý d n ů s p i r á l o v á n í z e s u r v e y o r b i t n a H A M O ( 1 4 7 0 k m ), k d e s t r á v í 2 m ě s í c e. V z á v ě r u r o k u 2 m ě s í c e s p i r á l o v á n í n a L A M O ( 3 7 5 k m ).