. JANÁČKOVA AKADEMIE MÚZICKÝCH UMĚNÍ V BRNĚ Divadelní fakulta At eliér divadelního manažerst ví a jevištní technologie Studijní obor jevištní technologie Reproduktory a jejich soustavy Bakalářská práce Autor práce: Lukáš Nábělek Vedoucí práce: BcA. Jan Škubal Oponent práce: Mgr. Radomír Kos Brno 2013
Bibliograficky záznam N Á B Ě L E K, L u k á š. R e p r o d u k t o r y a j e j i c h s o u s t a v y ( S p e a k e r s a n d s o u n d s ys t e m s ). B r n o : J a n á č k o v a a k a d e m i e m ú z i c k ý c h u m ě n í v B r n ě, D i v a d e l n í f a k u l t a, A t e l i é r d i v a d e l n í h o m a n a ž e r s t v í a j e v i š t n í t e c h n o l o g i e, 2 0 1 3. 7 1 s., 0 p ř í l o h. Ve d o u c í b a k a l á ř s k é p r á c e B c A. J a n Š k u b a l. Anotace B a k a l á ř s k á p r á c e s e z a b ý v á r e p r o d u k t o r y a j e j i c h s o u s t a v a m i. Z k o u m á r o z d í l y m e z i j e d n o t l i v ý m i r e p r o d u k t o r o v ý m i s o u s t a v a m i, j e d n o t l i v é t yp y r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v a m o ž n o s t m i s p r á v n é v o l b y r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y p r o n ě k t e r é p r o s t o r y. Z á r o v e ň z k o u m á j e d n o t l i v é f i r m y z a b ý v a j í c í s e v ý v o j e m a v ý r o b o u j e d n o t l i v ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. Annotation T h i s b a c h e l o r t h e s i s i s c o n c e r n e d w i t h s p e a k e r s a n d s o u n d s ys t e m s. I t e x p l o r e s t h e d i ff e r e n c e s b e t w e e n d i ff e r e n t s o u n d s ys t e m s, d i ff e r e n t t yp e s o f s o u n d s ys t e m s a n d t h e c h o i c e s o f s o u n d s ys t e m s s u i t a b l e f o r c e r t a i n e n v i r o n m e n t s. I t a l s o e x p l o r e s d i ff e r e n t c o m p a n i e s d e v e l o p i n g a n d m a n u f a c t u r i n g s o u n d s ys t e m s.
Klíčová slova R e p r o d u k t o r R e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a Z v u k L i n e A r r a y R e p r o d u k t o r o v á m e m b r á n a V ý h yb k a F r e k v e n č n í r o z s a h Keyw ords L o u d s p e a k e r S o u n d S ys t e m S o u n d L i n e A r r a y S p e a k e r m e m b r a n e S w i t c h F r e q u e n c y r a n g e
Prohlášení P r o h l a š u j i, ž e j s e m p ř e d k l á d a n o u p r á c i z p r a c o v a l s a m o s t a t n ě a p o u ž i l j e n u v e d e n é p r a m e n y a l i t e r a t u r u. V B r n ě, d n e 2 1. 5. 2 0 1 3 L u k á š N á b ě l e k
Poděkování N a t o m t o m í s t ě b yc h r á d p o d ě k o v a l v š e m s v ý m p ř á t e l ů m a c e l é s v é r o d i n ě z a j e j i c h p o d n ě t n é r a d y a p ř i p o m í n k y p ř i z p r a c o v á n í t é t o b a k a l á ř s k é p r á c e. D á l e b yc h c h t ě l p o d ě k o v a t m é m u k o n z u l t a n t o v i B c A. J a n u Vr b k o v i z a c e n n é p ř i p o m í n k y a v n e p o s l e d n í ř a d ě m é m u v e d o u c í m u p r á c e B c A. J a n u Š k u b a l o v i z a j e h o t r p ě l i v o s t, p o d n ě t n é r a d y, p ř i p o m í n k y a z a č a s, k t e r ý m i v ě n o v a l.
Obsah Ú v o d...4 1 Z á k l a d n í p o j m y...5 1. 1 F r e k v e n c e z v u k o v ý c h v l n...5 1. 2 R yc h l o s t z v u k u...5 1. 3 I n t e n z i t a a v n í m á n í z v u k u...6 1. 4 I n t e r f e r e n c e...6 1. 5 S t o j a t é v l n ě n í...7 1. 6 H o m o g e n n í p o l e...8 1. 7 R e z o n a n c e...8 2 Typ y r e p r o d u k t o r ů...9 2. 1 D ě l e n í r e p r o d u k t o r ů d l e z p ů s o b u v yz a ř o v á n í...9 2. 2 K o n s t r u k c e r e p r o d u k t o r ů...9 2. 2. 1 E l e k t r o d yn a m i c k é r e p r o d u k t o r y...1 0 2. 2. 2 E l e k t r o m a g n e t i c k é r e p r o d u k t o r y...11 2. 2. 3 P i e z o e l e k t r i c k é r e p r o d u k t o r y...1 2 2. 3 D ě l e n í r e p r o d u k t o r ů p o d l e f r e k v e n č n í h o r o z s a h u...1 3 2. 3. 1 Š i r o k o p á s m o v é r e p r o d u k t o r y...1 4 2. 3. 2 Vys o k o t ó n o v é r e p r o d u k t o r y...1 5 2. 3. 3 S t ř e d o t ó n o v é r e p r o d u k t o r y...1 6 2. 3. 4 H l u b o k o t ó n o v é r e p r o d u k t o r y...1 7 3 S l o ž e n í e l e k t r o d yn a m i c k é h o r e p r o d u k t o r u a j e h o s o u č á s t i...1 8 3. 1 R e p r o d u k t o r o v á m e m b r á n a...1 9 3. 1. 1 M a t e r i á l y p r o v ý r o b u r e p r o d u k t o r o v ý c h m e m b r á n...1 9 3. 2 H o r n í z á v ě s m e m b r á n y...2 0 3. 3 K o š r e p r o d u k t o r u...2 0 3. 4 M a g n e t i c k ý o b v o d a k m i t a c í c í v k a...2 1 4 R e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y...2 3 4. 1 K o n e k t o r y p r o z a p o j e n í r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v.2 4-1 -
4. 1. 1 K o n e k t o r X L R...2 4 4. 1. 2 K o n e k t o r J a c k...2 5 4. 1. 3 K o n e k t o r S p e a k o n...2 5 4. 2 V ý h yb k y...2 6 4. 3 A k t i v n í r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a...3 0 4. 4 P a s i v n í r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a...3 1 4. 5 J e d n o b o d o v é z d r o j e z v u k u...3 1 4. 5. 1 H l a v n í p ř e d s t a v i t e l é j e d n o b o d o v é h o z d r o j e z v u k u...3 2 4. 6 V í c e b o d o v é z d r o j e z v u k u ( l i n e a r r a y )...3 4 4. 6. 1 H i s t o r i e...3 4 4. 6. 2 Te o r i e...3 5 4. 6. 3 H l a v n í p ř e d s t a v i t e l é s ys t é m u l i n e a r r a y...3 6 4. 6. 4 S o f t w a r e p r o l i n e a r r a y...3 8 4. 7 O d p o s l e c h o v é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y...3 8 4. 8 O d p o s l e c h o v é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y t yp u l i n e a r r a y...4 1 4. 8. 1 O d p o s l e c h o v ý s ys t é m I n - E a r...4 3 4. 9 R e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y p r o n a h r á v a c í s t u d i a...4 3 4. 9. 1 U m í s t ě n í s t u d i o v ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v...4 5 4. 1 0 S ys t é m P a n d o r a...4 7 5 S p e c i f i k a c e p r o v ý b ě r r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v...4 9 5. 1 D i v a d l o...4 9 5. 1. 1 K u k á t k o v é d i v a d l o...4 9 5. 1. 2 D i v a d l o s v a r i a b i l n í m ř e š e n í m p r o s t o r u...5 2 5. 2 K u l t u r n í a h u d e b n í k l u b y...5 3 5. 2. 1 P ř í k l a d y v yb a v e n í p r o o p t i m á l n í z v u k o v é z a b e z p e č e n í...5 4 5. 3 O p e n a i r k o n c e r t y a v e l k é h a l y...5 5 5. 4 N a h r á v a c í s t u d i o...5 6 Z á v ě r...6 0-2 -
S e z n a m p o u ž i t ý c h z d r o j ů...6 2-3 -
Úvod V n í m a t z v u k s e n a u č i l o l i d s t v o j i ž n a s v é m s a m o t n é m z a č á t k u. D l o u h á l é t a v š a k v ě d c i p ř e m ý š l e l i, j a k z v u k o v é i n f o r m a c e š í ř i t i n a d á l k u a n á s l e d n ě j e r e p r o d u k o v a t. To j e v š a k z á l e ž i t o s t p o m ě r n ě m l a d á, a l e i z a t u k r á t k o u d o b u u š l o l i d s t v o v e z v u k o v é t e c h n o l o g i i p o ř á d n ý k u s c e s t y. N a z a č á t k u b yl A l e x a n d e r G r a h a m B e l l, k t e r ý r o k u 1 8 7 6 v yn a l e z l p r v n í r e p r o d u k t o r p r o z e s í l e n í s v é h o t e l e f o n u. O r o k p o z d ě j i j e j E r n s t S i e m e n s v yl e p š i l. P o t é s e v ý v o j r e p r o d u k t o r ů a r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v u b í r a l k u p ř e d u t a k o v o u r yc h l o s t í, ž e j e n m á l o k d o s t í h a l s l e d o v a t v e š k e r é n o v i n k y a p a t e n t y. Ve l k á č á s t v ý v o j e b yl a v ě n o v á n a p o t ř e b á m p r o f e s i o n á l n í h o o z v u č e n í, k t e r é j e d n e s j i ž n e d í l n o u s o u č á s t í d i v a d e l, ž i v ý c h k o n c e r t ů a v e š k e r ý c h k u l t u r n í c h a k c í. P r á v ě o v ý v o j i, p o p i s u a v yu ž i t í p r o f e s i o n á l n í c h r e p r o d u k t o r ů a j e j i c h s o u s t a v p o j e d n á v á t a t o b a k a l á ř s k á p r á c e, k t e r á s i k l a d e z a c í l p ř i b l í ž i t a o b j a s n i t r o z d í l y m e z i j e d n o t l i v ý m i r e p r o d u k t o r y, j e j i c h s o u s t a v a m i a c e l k o v ý m i z v u k o v ý m i s ys t é m y. P o d o b n é p r o b l e m a t i c e s e t a k é v ě n u j í p u b l i k a c e R e p r o d u k t o r y a r e p r o s o u s t a v y o d K a m i l a To m a n a n e b o L i v e s o u n d m i x i n g, k t e r o u n a p s a l D u n c a n F r y. M o d e r n í t e c h n o l o g i e s e v š a k z á v r a t n o u r yc h l o s t í s t á l e v yv í j í a p ř e d e v š í m v s ys t é m e c h l i n e a r r a y j e b u d o u c n o s t v ý v o j e p r o f e s i o n á l n í c h z v u k o v ý c h a p a r a t u r. - 4 -
1 Základní pojmy Z v u k v z n i k á r o z k m i t á n í m č á s t i c l á t k o v é h o p r o s t ř e d í a š í ř í s e t í m t o p r o s t ř e d í m t a k, ž e s i t yt o k m i t a j í c í č á s t i c e e n e r g i i p ř e d á v a j í. R o z k m i t á n í č á s t i c l á t k o v é h o p r o s t ř e d í m ů ž e m e v y v o l a t n a p ř í k l a d p o m o c í s t r u n y, l i d s k é h o h l a s u n e b o t l e s k n u t í m. V p ř í p a d ě, ž e z v u k o v á v l n a d o p a d n e n a b u b í n e k ( m e m b r á n u ) s l u c h o v é h o ú s t r o j í, v ý s l e d n ě v n ě m d o c h á z í k p o d r á ž d ě n í n e r v ů, k t e r é m o z e k v yh o d n o t í j a k o z v u k. 1.1 Frek vence zvukových vln F r e k v e n c e s e u d á v á v j e d n o t k á c h H e r t z ( H z ). J e t o p o č e t k m i t ů z a s e k u n d u. L i d s k é u c h o j e s c h o p n o r o z p o z n a t z v u k y v r o z s a h u 1 6 H z 2 0 k H z. N i ž š í n e b o v yš š í f r e k v e n c e l z e t a k é p o v a ž o v a t z a z v u k. N i ž š í j e i n f r a z v u k, t e n j s o u s c h o p n i z a c h yt i t n a p ř í k l a d s l o n i, v e l r yb y n e b o h r o š i. P o k u d j e f r e k v e n c e z v u k u v yš š í n e ž 2 0 k H z, j d e o u l t r a z v u k. Te n j s o u s c h o p n i v yh o d n o t i t n a p ř í k l a d d e l f í n i n e b o n e t o p ý ř i. Ve v z t a h u k r e p r o d u k t o r ů m j s o u n e j d ů l e ž i t ě j š í f r e k v e n c e s l yš i t e l n é l i d s k ý m u c h e m. Te d y 1 6 H z a ž 2 0 k H z. P o m o c í f r e k v e n c e l z e t a k é u r č i t v ý š k u t ó n u. Č í m j e f r e k v e n c e v yš š í, t í m j e v yš š í i t ó n. S l yš i t e l n é f r e k v e n č n í p á s m o j e v e l i c e i n d i v i d u á l n í. S r o z m e z í m 1 6 H z 2 0 k H z s e p o č í t á u d í t ě t e a k a ž d ý c h 1 0 l e t l i d s k é h o v ě k u s e h o r n í h r a n i c e s l yš i t e l n é h o p á s m a s n i ž u j e p ř i b l i ž n ě o 1 k H z. L i d s k ý s l u c h n e n í s t e j n ě c i t l i v ý n a v š e c h n y f r e k v e n c e, n e j c i t l i v ě j š í j e v p á s m u o d 1 d o 4 k H z. 1.2 Rychlost zvuku J d e o r yc h l o s t š í ř e n í z v u k o v ý c h v l n v l á t k o v é m p r o s t ř e d í. R yc h l o s t z v u k u n e n í k o n s t a n t n í. Z á v i s í - 5 -
n a t e p l o t ě p r o s t ř e d í, k t e r ý m s e š í ř í a v l h k o s t i. Č í m v ě t š í m á p r o s t ř e d í h u s t o t u, t í m r yc h l e j i s e v n ě m z v u k š í ř í. N a p ř í k l a d v e s l a d k é v o d ě o t e p l o t ě 2 5 C j e r yc h l o s t z v u k u c c a 1 5 0 0 m / s a v e v z d u c h u o s t e j n é t e p l o t ě j e t o p o u z e c c a 3 4 0 m / s. U v e d e n á h o d n o t a p l a t í v ý h r a d n ě v n u l o v é n a d m o ř s k é v ý š c e. S r o s t o u c í n a d m o ř s k o u v ý š k o u j e m e n š í h u s t o t a v z d u c h u, p r o t o s e i r yc h l o s t z v u k u s e z p o m a l u j e. 1.3 Intenzita a vnímání zvuku O b e c n ě a v b ě ž n é m p r o s t ř e d í s e d á ř í c t, ž e i n t e n z i t a z v u k u o v yš š í c h k m i t o č t e c h j e m e n š í, n e ž i n t e n z i t a z v u k u n í z k ý c h k m i t o č t ů. I n t e n z i t a z v u k u k l e s á s e č t v e r c e m v z d á l e n o s t i. Č í m j e z v u k v z d á l e n ě j š í, t í m m é n ě o b s a h u j e v yš š í c h k m i t o č t ů, k t e r é j s o u c e s t o u u t l u m e n y. L i d s k ý m o z e k d o k á ž e v yh o d n o t i t n a j e d n o u d v a z v u k o v é k a n á l y ( l e v é a p r a v é u c h o ) a m ů ž e t a k u r č i t, o d k u d z v u k p ř i c h á z í a j a k j e a s i d a l e k o. Z v u k o v o u v l n u, k t e r á s e d o s t a n e d ř í v e d o l e v é h o u c h a n e ž d o p r a v é h o u c h a, m o z e k v yh o d n o t í t a k, ž e z d r o j z v u k u s e n a c h á z í n a l e v é s t r a n ě. Č í m p o z d ě j i s e z v u k d o s t a n e i k p r a v é m u u c h u, t í m j e z d r o j z v u k u v í c e v l e v o. Z á r o v e ň s e d o p r a v é h o u c h a d o s t a n e z v u k m í r n ě u t l u m e n ý. Ú t l u m j e d á n t í m, ž e v yš š í f r e k v e n c e s e n e o h ý b a j í ( p r o j e v í s e s t í n h l a v y ). Z v u k o v é v l n ě n í d o p a d á p o d j i n ý m ú h l e m z v ě t š í v z d á l e n o s t i a p ů s o b í t a k m e n š í i n t e n z i t o u. 1.4 Interference J e s t l i ž e p o s t u p u j í p r u ž n ý m p r o s t ř e d í m d v ě n e b o v í c e m e c h a n i c k ý c h v l n, d o c h á z í p a k ( p o k u d s e s e t k a j í ) k j e j i c h - 6 -
s k l á d á n í n e b o l i i n t e r f e r e n c i. K m i t á n í b o d u v u v a ž o v a n é m m í s t ě j e u r č e n o s u p e r p o z i c í o k a m ž i t ý c h v ý c h yl e k j e d n o t l i v ý c h v l n ě n í. P o k u d s e v l n y s e t k á v a j í s o p a č n o u f á z í, v z n i k á i n t e r f e r e n č n í m i n i m u m a p ř i s t e j n é a m p l i t u d ě s e o b ě v l n y r u š í. P o k u d s e v l n y s e t k á v a j í s e s t e j n o u f á z í, t a k v z n i k á i n t e r f e r e n č n í m a x i m u m ( Ta r á b e k P a v o l, 2 0 0 4, s t r. 9 8 ) 1.5 Stojaté vlnění S t o j a t é v l n ě n í ( n e b o l i c h v ě n í ) v z n i k á i n t e r f e r e n c í v l n ě n í o s t e j n é a m p l i t u d ě a f r e k v e n c i, k t e r á p o s t u p u j í p r o t i s o b ě ( Ta r á b e k P a v o l, 2 0 0 4, s t r. 9 9 ) S t o j a t é v l n ě n í l z e d e m o n s t r o v a t n a s t r u n ě. R o z v i b r o v á n í m s t r u n y ( b r n k n u t í m n e b o s m yč c e m ) p o s t u p u j e v l n a a ž n a k o n e c, k d e s e o d r a z í, z m ě n í s v o u f á z i a o d r a ž e n á v l n a s e s l o u č í s p ů v o d n í v l n o u. D o c h á z í t a k k e f e k t u, ž e s t r u n a m á n e j v ě t š í v ý c h yl k u k m i t á n í u p r o s t ř e d, z a t í m c o s e v ý c h yl k a k m i t á n í s m ě r e m k o k r a j ů m z m e n š u j e. M í s t a, k d e j e n e j v ě t š í v ý c h yl k a, s e n a z ý v a j í k m i t n y, n a o p a k m í s t ů m k d e j e v ý c h yl k a n e j m e n š í s e ř í k á u z l y. I l u s t r a c e 1 : S t o j a t é v l n ě n í Z d ro j : w w w. t e c h m a n i a. c z - 7 -
P o d o b n á s i t u a c e n a s t á v á i u z v u k o v é h o v l n ě n í. P o k u d d o j d e v m í s t n o s t i k e s t o j a t é m u v l n ě n í, p r o j e v í s e t o v n í r ů z n o u h l a s i t o s t í. N e r o v n o s t s e p r o j e v í t í m v í c e, č í m v ě t š í j e o d r a z i v o s t o k o l n í c h o d r a z n ý c h p l o c h. P r o t o j e d ů l e ž i t é z a t l u m e n í m í s t n o s t i. 1.6 Homogenní pole P ř i p o h l e d u n a o b e c n ý a k u s t i c k ý p r o s t o r s e n ě k d y h o v o ř í o t z v. h o m o g e n n í m p o l i. J e t o z v u k o v é p o l e, k d e j e z v u k o v á e n e r g i e r o z l o ž e n a v í c e m é n ě r o v n o m ě r n ě s m ě s i c í p ř í m ý c h a o d r a ž e n ý c h z v u k o v ý c h v l n. J e d á l e d e f i n o v á n t z v. k r i t i c k ý S c h r o e d o r ů v k m i t o č e t, n a d k t e r ý m j i ž j e p o l e h o m o g e n n í a n a d k t e r ý m d o z n í v á n í p r o b í h á č á s t e č n ě p o d l e e x p o n e n c i á l y. Ř í k á m e, ž e s e p r o s t o r c h o v á r e g u l é r n ě. ( T h o m a n K a m i l, 2 0 1 0, s t r. 1 3 ) 1.7 Rezonance R e z o n a n c e p ř e d m ě t ů n a s t á v á, j e s t l i ž e j e j e j i c h v l a s t n í f r e k v e n c e t o t o ž n á s f r e k v e n c í d o p a d a j í c í h o z v u k u. P o k u d v l i v e m z v u k u v z n i k n e v p e v n é m p ř e d m ě t u s t o j a t é v l n ě n í a i n t e n z i t a z v u k u j e d o s t a t e č n á, p ř e d m ě t s e m ů ž e r o z p a d n o u t ( Ta r á b e k P a v o l, 2 0 0 4, s t r. 1 0 2 ) - 8 -
2 Typy reproduktorů H l a v n í m c í l e m r e p r o d u k t o r ů j e p ř e n é s t z v u k k p o s l u c h a č i c o n e j v ě r n ě j i. A b y s e d o c í l i l o c o n e j l e p š í c h v ý s l e d k ů, j e p o t ř e b a d o b ř e z v o l i t k o n e č n ý r e p r o d u k t o r a j e j i c h k o m b i n a c i. R e p r o d u k t o r y l z e d ě l i t p o d l e n ě k o l i k a k r i t é r i í. P o d l e k o n s t r u k c e r e p r o d u k t o r u, k m i t o č t o v é h o r o z s a h u n e b o z p ů s o b u v yz a ř o v á n í. 2.1 Dělení reproduktorů dle způsobu vyzařo vání P ř í m o v yz a ř u j í c í k m i t a j í c í m e m b r á n a j e b e z p r o s t ř e d n ě n a v á z á n a n a p r o s t ř e d í, d o k t e r é h o s e a k u s t i c k á e n e r g i e v yz a ř u j e. O b v yk l á ú č i n n o s t n e p ř e v yš u j e n ě k o l i k m á l o p r o c e n t. ( R e p r o d u k t o r, 2 0 1 3, 2 ) N e p ř í m o v yz a ř u j í c í ( t l a k o v é ) m e z i p r o s t ř e d í m, d o k t e r é h o s e a k u s t i c k á e n e r g i e v yz a ř u j e, a m e z i m e m b r á n o u, j e v l o ž e n z v u k o v o d a p o p ř í p a d ě d a l š í p o m o c n é a k u s t i c k é o b v o d y. To t o u s p o ř á d á n í o b v yk l e z v yš u j e ú č i n n o s t, u m o ž ň u j e d o s a h o v a t v ys o k ý c h v yz á ř e n ý c h v ý k o n ů, t v a r o v a t s m ě r o v ý d i a g r a m a p o d. ( R e p r o d u k t o r, 2 0 1 3, 3 ) 2.2 Konstrukce reproduktorů R e p r o d u k t o r y j s o u e l e k t r o - a k u s t i c k é m ě n i č e, t j. z a ř í z e n í ( e l e k t r i c k é s t r o j e ), k t e r é p ř e m ě ň u j í e l e k t r i c k o u e n e r g i i n a m e c h a n i c k o u e n e r g i i v e f o r m ě z v u k u. O b v yk l e s e s k l á d a j í z m e m b r á n y, z p o h o n n é č á s t i, d o k t e r é j e - 9 -
p ř i v á d ě n v s t u p n í s i g n á l a d a l š í c h d í l ů. Z v l á š t n í m p ř í p a d e m m a l ý c h r e p r o d u k t o r ů j s o u s l u c h á t k a. ( R e p r o d u k t o r, 2 0 1 3, 1 ) 2.2.1 Elektrodynamické reproduktory E l e k t r o d yn a m i c k é r e p r o d u k t o r y j s o u v yb a v e n y c í v k o u a p e r m a n e n t n í m m a g n e t e m. Z á k l a d n í m p r i n c i p e m j e s i l o v é p ů s o b e n í n a v o d i č, k t e r ý m p r o t é k á e l e k t r i c k ý p r o u d, u m í s t ě n ý v m a g n e t i c k é m p o l i. ( E l e k t r o d yn a m i c k ý r e p r o d u k t o r M E F, 2 0 1 3-0 5-1 8, 1 ) P r o u d p r o c h á z e j í c í c í v k o u v yt v á ř í s t ř í d a v é m a g n e t i c k é p o l e a p o k u d t u t o c í v k u u m í s t í m e d o m a g n e t i c k é h o p o l e p e r m a n e n t n í h o m a g n e t u d o c h á z í k s o u č t u a r o z d í l u s i l m a g n e t i c k ý c h p o l í a c í v k a j e p ř i t a h o v á n a, n e b o o d p u z o v á n a t í m d o c h á z í k j e j í m u p o h yb u, k t e r ý s e p ř e n á š í n a k c í v c e m e c h a n i c k y p ř i p o j e n o u m e m b r á n u. C í v k a j e u m í s t ě n a v e š t ě r b i n ě a p ř i p o j e n a k e k u ž e l o v é m e m b r á n ě. E l e k t r o d yn a m i c k ý r e p r o d u k t o r j e z c e l a n e j b ě ž n ě j š í a l z e s e s n í m s e t k a t u v ě t š i n y r e p r o s o u s t a v j a k v d o m á c n o s t i ( r e p r o d u k t o r y k P C, k d o m á c í m u k i n u, v t e l e v i z i ), a t a k é u p r o f e s i o n á l n í c h r e p r o s o u s t a v u r č e n ý c h p r o ž i v é o z v u č e n í 1. P o d r o b n ě j š í m u p o p i s u e l e k t r o d yn a m i c k ý c h r e p r o d u k t o r ů j e v ě n o v á n a k a p i t o l a 3 S l o ž e n í e l e k t r o d yn a m i c k é h o r e p r o d u k t o r u. 1 O z v u č e n í v ý k o n n ý c h u m ě l c ů - 1 0 -
I l u s t r a c e 2 : E l e k t ro d y n a m i c k ý re p ro d u k t o r Z d ro j : f y z i k a. j re i c h l. c o m Z v l á š t n í m t yp e m e l e k t r o d yn a m i c k é h o r e p r o d u k t o r u j e p á s k o v ý r e p r o d u k t o r. M e z i p ó l y p e r m a n e n t n í h o m a g n e t u j e p o h yb l i v ě u l o ž e n a s l a b á h l i n í k o v á f ó l i e, k t e r o u p r o c h á z í b u d í c í p r o u d. V ý h o d o u t o h o t o t yp u r e p r o d u k t o r u j e v e l m i m a l á h m o t n o s t k m i t a c í h o s ys t é m u. P o u ž í v á s e j a k o v ys o k o t ó n o v ý. M a l á v yz a ř o v a c í p l o c h a v yž a d u j e p o u ž i t í z v u k o v o d u, c o ž z h o r š u j e j e h o j i n a k v ý h o d n é v l a s t n o s t i. ( E l e k t r o d yn a m i c k ý r e p r o d u k t o r M E F, 2 0 1 3-0 5-1 8, 3 ) 2.2.2 Elektromagnetické reproduktory Te n t o t yp r e p r o d u k t o r ů s e d n e s j i ž t é m ě ř n e p o u ž í v á. J d e o r e p r o d u k t o r s m e m b r á n o u v yr o b e n o u z o c e l o v é h o p l e c h u. Te n j e p a k p ř i t a h o v á n p e v n ě u m í s t ě n o u c í v k o u s j á d r e m. E l e k t r o m a g n e t i c k é r e p r o d u k t o r y s e p o u ž í v a l y d ř í v e v e s l u c h á t k á c h, n a p ř í k l a d v e v o j e n s k é m p r ů m ys l u. J e j i c h v ý h o d o u j e p o m ě r n ě j e d n o d u c h á k o n s t r u k c e a n e v ý h o d o u p o m ě r n ě z n a č n é z k r e s l e n í k o n e č n é h o z v u k u. - 11 -
2.2.3 Piezoelektrické reproduktory U p i e z o e l e k t r i c k ý c h r e p r o d u k t o r ů s e v yu ž í v á t z v. p i e z o e l e k t r i c k é h o j e v u. Te n p o p r v é o b j e v i l i b r a t ř i P i e r r e a J a c q u e s C u r i e o v é v r o c e 1 8 8 0. Z j i s t i l i, ž e p ř i s t l a č e n í k r ys t a l u d o j d e k v ý s k yt u p o v r c h o v é h o e l e k t r i c k é h o n á b o j e. O r o k p o z d ě j i z j i s t i l i i o p a č n ý j e v. P ř i v e d e n é n a p ě t í, d l e j e h o o k a m ž i t é p o l a r i t y, v y v o l á v á m e c h a n i c k o u d e f o r m a c i k r ys t a l ů j e d n í m, n e b o d r u h ý m s m ě r e m j e t o d v o j k r ys t a l. K d yž j e t o t o p ř i v á d ě n é n a p ě t í s t ř í d a v é, d o c h á z í k d e f o r m a c i k r ys t a l ů o b ě m a s m ě r y v z á v i s l o s t i n a t o m t o s t ř í d a v é m n a p ě t í. Te d y v ý s l e d n ě n á m k r ys t a l y k m i t a j í v r yt m u s t ř í d a v é h o n a p ě t í. U r e p r o d u k t o r ů s e v yu ž í v á m a t e r i á l ů j a k o k r ys t a l y, s p e c i á l n í k e r a m i k a, S e i g n e t t o v a s ů l n e b o p l a s t y. Vyu ž í v á s e t o h o, ž e u n ě k t e r ý c h m a t e r i á l ů d o c h á z í p o m o c í e l e k t r i c k é h o p o l e k m e c h a n i c k é m u n a p ě t í a n á s l e d n ě n a p ě t í v yv o l á v á s í l y, k t e r é m e c h a n i c k y d e f o r m u j í d a n ý m a t e r i á l. D e s t i č k y z p i e z o m a t e r i á l u m o h o u t v o ř i t p ř í m o m e m b r á n u r e p r o d u k t o r u n e b o m o h o u b ý t s p o j e n y s j i n o u v h o d n o u m e m b r á n o u. - 1 2 -
I l u s t r a c e 3 : P i e z o e l e k t r i c k ý re p ro d u k t o r Z d ro j : f y z i k a. j re i c h l. c o m P i e z o e l e k t r i c k é r e p r o d u k t o r y s e p o u ž í v a j í s p í š e p r o v yš š í k m i t o č t y. J e j i c h v ý h o d o u j e p o m ě r n ě n í z k á c e n a a j e d n o d u c h á k o n s t r u k c e. N e v ý h o d o u j e v yš š í z k r e s l e n í z v u k u a p o m ě r n ě n e s t a b i l n í f r e k v e n č n í c h a r a k t e r i s t i k a. 2.3 Dělení reproduktorů podle frek venčního rozsahu R e p r o d u k t o r y l z e d ě l i t p o d l e f r e k v e n č n í h o p á s m a, k t e r é j e r e p r o d u k t o r s c h o p e n r e p r o d u k o v a t. Č a s t o s e p o u ž í v a j í j e d n o d u c h é r e p r o d u k t o r y, k t e r é j s o u s c h o p n y p ř e n é s t p o u z e u r č i t é f r e k v e n č n í p á s m o. N a p ř í k l a d t e l e f o n n í s l u c h á t k a ( p o č í t á s e p o u z e s m l u v e n ý m s l o v e m a t e d y n e n í p o t ř e b a p ř e n o s u n í z k ý c h a v ys o k ý c h f r e k v e n c í ) m o h o u m í t r o z s a h r e p r o d u k t o r u p o u z e k o l e m c c a 8 0 0 H z a ž c c a 3 0 0 0 H z. J e l i k o ž v ý r o b a j e d n o h o r e p r o d u k t o r u, k t e r ý j e s c h o p e n r e p r o d u k c e v c e l é m s l yš i t e l n é m s p e k t r u ( t e d y 1 6 H z 2 0 k H z ), j e v e l i c e d r a h á a n e v ž d y j e d o s a ž e n o p o ž a d o v a n ý c h v ý s l e d k ů, p o u ž í v a j í s e p r o p r o f e s i o n á l n í - 1 3 -
p o u ž i t í s o u s t a v y n ě k o l i k a r e p r o d u k t o r ů. N a n í z k é f r e k v e n c e j s o u v h o d n é r e p r o d u k t o r y s v ě t š í m p r ů m ě r e m, t e d y s v e l k o u p l o c h o u m e m b r á n y v yr o b e n é z t u ž š í h o m a t e r i á l u, k t e r á j e m ě k c e u l o ž e n a ( z á v ě s ) d o k o š e r e p r o d u k t o r u. N a o p a k p r o v ys o k é f r e k v e n c e j s o u v h o d n é m a l é r e p r o d u k t o r y s m e m b r á n o u o m a l é h m o t n o s t i, a t í m i m a l é s e t r v a č n o s t i, k t e r á j e d ů l e ž i t á p r o v ě r n é k o p í r o v á n í p r ů b ě h u s t ř í d a v é h o p r ů b ě h u p ř i v e d e n é h o n a p ě t í. 2.3.1 Širokopásmové reproduktory J e d n á s e o r e p r o d u k t o r y p o m ě r n ě u n i v e r s á l n í. J e j i c h f r e k v e n č n í r o z s a h b ý v á o d 8 0 H z a ž d o 1 5 k H z. V s o u č a s n é d o b ě j s o u v yu ž í v á n y n a p ř. v t e l e v i z o r e c h, n e b o l e v n ě j š í d o m á c í a u d i o t e c h n i c e. D ů l e ž i t ý m p r v k e m t ě c h t o r e p r o d u k t o r ů j e m e m b r á n a, j e j í ž t u h o s t s e m ě n í o d s t ř e d u ( n e j t u ž š í v ys o k é k m i t o č t y) s m ě r e m k o k r a j i, k d e j e m ě k k á p r o v yz á ř e n í n í z k ý c h k m i t o č t ů. D a l š í m t yp e m š i r o k o p á s m o v é h o r e p r o d u k t o r u m ů ž e b ý t r e p r o d u k t o r k o a x i á l n í. J d e o k o m b i n a c i n ě k o l i k a m ě n i č ů. I l u s t r a c e 4 : K o a x i á l n í re p ro d u k t o r Z d ro j : w w w. c o n r a d. c z - 1 4 -
N e j č a s t ě j š í j e u m í s t ě n í v ys o k o t ó n o v é h o r e p r o d u k t o r u p ř e d s t ř e d o b a s o v ý r e p r o d u k t o r. Č a s t o s e v yu ž í v á u r e p r o d u k t o r o v ý c h s e s t a v a u t o m o b i l ů. P r o p r o f e s i o n á l n í s t u d i o v é a p l i k a c e s e v ý š k o v ý r e p r o d u k t o r u m í s ť u j e d o o s y z a s t ř e d o b a s o v ý r e p r o d u k t o r. K o a x i á l n í r e p r o d u k t o r m ů ž e m í t v l a s t n í v ý h yb k u 2 ( a t e d y j e n j e d n y s v o r k y n a p ř i p o j e n í r e p r o d u k t o r u ), n e b o e x t e r n í v ý h yb k u ( v t o m t o p ř í p a d ě m á k a ž d ý r e p r o d u k t o r n a p ř i p o j e n í s v o j e v l a s t n í s v o r k y ). K o a x i á l n í ( p o p ř í p a d ě t r i a x i á l n í ) r e p r o d u k t o r y s e č a s t o p r o s v o u n e j v ě t š í v ě r n o s t, k v a l i t u z v u k u a v e l i k o s t p r o t i r e p r o d u k t o r o v ý m s o u s t a v á m s e s t a v e n ý c h z n ě k o l i k a r e p r o d u k t o r ů v yu ž í v a j í v e s t u d i o v ý c h m o n i t o r e c h. To p r o t o, ž e t e n t o t yp r e p r o d u k t o r u d o s a h u j e v ý b o r n ý c h s m ě r o v ý c h v l a s t n o s t í, a t a k é s n í m l z e d o s á h n o u t b o d o v é h o z v u k u. D a l š í m t yp e m j s o u r e p r o d u k t o r y s d i f u z o r e m 3. D i f u z o r ( p o d o b á s e k a l í š k u ) j e p ř i p o j e n p ř í m o k e s t e j n é k m i t a c í c í v c e, k t e r á v yt v á ř í v r e p r o d u k t o r u e f e k t t w e e t e r u ( v i z k a p i t o l a o v ys o k o t ó n o v ý c h r e p r o d u k t o r e c h ) b e z d a l š í h o b u d i č e. D i f u z o r t a k p ř i s p í v á k e z v ý h o d n ě n í p r ů b ě h u f r e k v e n č n í c h a r a k t e r i s t i k y v o b l a s t i v yš š í c h k m i t o č t ů. D i f u z o r j a k o i m p e d a n č n í e q u a l i z é r m ů ž e p ř i j e d n o m f u n g o v a t i j a k o c h l a d i č m a g n e t i c k é h o o b v o d u, p r o t o n ě k t e ř í v ý r o b c i j e j v yr á b ě j í z k o v u, n a p ř. z m ě d i, č í m ž l é p e o d v á d ě j í t e p l o. ( T h o m a n K a m i l, 2 0 1 0, s t r. 1 6 ) 2.3.2 Vysokotónové reproduktory F r e k v e n č n í r o z s a h v ys o k o t ó n o v ý c h r e p r o d u k t o r ů j e k o l e m 3 k H z 2 0 k H z. Ve l i k o s t r e p r o d u k t o r u j e m n o h e m 2 V i z. k a p i t o l a 5. 1 V ý h y b k y 3 Z ú ž e n í v e t v a r u n e r o v n o m ě r n é h o o b o u s t r a n n é h o t r y c h t ý ř e - 1 5 -
m e n š í, n e j č a s t ě j i d o 3 0 m m. O p r o t i o s t a t n í m r e p r o d u k t o r ů m n e m í v a j í k u ž e l o v ý t v a r, a l e t v a r k u l o v é h o v r c h l í k u z d ů v o d u š i r š í h o v yz a ř o v a c í h o ú h l u. Vyr á b ě j í s e z p l a s t o v ý c h, k o v o v ý c h n e b o s í ť o v a n ý c h m a t e r i á l ů. Č a s t o t a k é s e n d v i č o v ě z n ě k o l i k a č á s t í. E x i s t u j í i v p o d o b ě t l a k o v ý c h r e p r o d u k t o r ů. Ty s e p o u ž í v a j í n e j č a s t ě j i v p r o f e s i o n á l n í c h r e p r o s o u s t a v á c h. M a j í m n o h e m v ě t š í ú č i n n o s t. Vys o k o t ó n o v é r e p r o d u k t o r y m a j í o p r o t i j i n ý m r e p r o d u k t o r ů m m n o h e m v ě t š í c i t l i v o s t. P r o t o, p o k u d j s o u z v o l e n y z e s i l o v a č e j e d n o t l i v ě p r o k a ž d ý r e p r o d u k t o r, j e v yž a d o v á n m e n š í v ý k o n z e s i l o v a č e p r o v ys o k o t ó n o v ý r e p r o d u k t o r, n e ž u z e s i l o v a č ů p r o r e p r o d u k t o r y b a s o v é a s t ř e d o t ó n o v é. Ta k é m u s í b ý t v h o d n ě z v o l e n a d ě l í c í f r e k v e n c e, a b y s e v ý š k o v ý r e p r o d u k t o r n e p o š k o d i l. 2.3.3 Středotónové reproduktory S t ř e d o t ó n o v ý r e p r o d u k t o r j e r e p r o d u k t o r, k t e r ý v yz a ř u j e z e j m é n a v p á s m u o d 5 0 0 H z d o 4 0 0 0 H z. S t ř e d o t ó n o v ý r e p r o d u k t o r j e n e j n a m á h a n ě j š í m r e p r o d u k t o r e m v c e l é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v ě. ( T h o m a n K a m i l, 2 0 1 0, s t r. 1 8 ) J e l i k o ž j e l i d s k é u c h o n a f r e k v e n c e v d a n é m f r e k v e n č n í m p á s m u n e j c i t l i v ě j š í, j e p o t ř e b a, a b y b yl r e p r o d u k t o r s v o u c h a r a k t e r i s t i k o u c o m o ž n á n e j r o v n ě j š í a t a k é m ě l c o n e j m e n š í z k r e s l e n í. P r o s t ř e d o t ó n o v é r e p r o d u k t o r y s e p o u ž í v a j í d v a z á k l a d n í t yp y r e p r o d u k t o r u. R e p r o d u k t o r s k u ž e l o v o u m e m b r á n o u a s m e m b r á n o u v e t v a r u v r c h l í k u ( g a l o t a ). R e p r o d u k t o r s k u ž e l o v o u m e m b r á n o u j e v í c e c i t l i v ý n a s p o d n í f r e k v e n c e, t u d í ž j e v h o d n ý d o d v o u p á s m o v ý c h - 1 6 -
s o u s t a v r e p r o d u k t o r ů. N a v yš š í c h f r e k v e n c í c h j i ž m ů ž e r e z o n o v a t ( m u s í b ý t v h o d n ě z v o l e n a d ě l í c í f r e k v e n c e ). R e p r o d u k t o r v e t v a r u v r c h l í k u j e n a o p a k s c h o p e n k v a l i t n ě j i a s n i ž š í m z k r e s l e n í m r e p r o d u k o v a t v yš š í f r e k v e n c e. N a r o z d í l o d r e p r o d u k t o r ů s k u ž e l o v o u m e m b r á n o u s e t e n t o r e p r o d u k t o r h o d í s p í š e d o t ř í p á s m o v ý c h s o u s t a v r e p r o d u k t o r ů, a t o d í k y s v é m u r e z o n a n č n í m u k m i t o č t u, k t e r ý s e ( o p r o t i j i n ý m r e p r o d u k t o r ů m ) n a c h á z í p o m ě r n ě v ys o k o. O b e c n ě p l a t í, ž e v e d v o u p á s m o v ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v á c h z a s t u p u j e s t ř e d o v ý r e p r o d u k t o r r e p r o d u k t o r b a s o v ý. V t o m t o p ř í p a d ě j e v h o d n é, a b y b yl v yr o b e n z p o l yp r o p yl e n u, p r o t o ž e t e n t o m a t e r i á l j e c h a r a k t e r i s t i c k ý p ř e d e v š í m m e n š í s m ě r o v o s t í a t a k é m e n š í m p ř e s a h e m n a o k r a j i f r e k v e n č n í h o p á s m a. Ta k é j e v h o d n é, a b y n e m ě l v ě t š í p r ů m ě r n e ž 1 6 c m. 2.3.4 Hlubokotónové reproduktory H l u b o k o t ó n o v é r e p r o d u k t o r y, n e b o l i b a s o v é r e p r o d u k t o r y, s e d ě l í h l a v n ě p o d l e j e j i c h v e l i k o s t i. R e p r o d u k t o r y o v e l k é m p r ů m ě r u ( 1 5 2 1 p a l c ů 4 ) d o s a h u j í f r e k v e n č n í h o r o z s a h u 1 5 H z 1 5 0 0 H z. M o h o u b ý t i r e p r o d u k t o r y s m e n š í m p r ů m ě r e m, k t e r é l z e n a z v a t t a k é r e p r o d u k t o r y s t ř e d o b a s o v é. Ty j s o u s c h o p n y v yz a ř o v a t f r e k v e n c e 4 0 H z 4 0 0 0 H z. R o z d í l m e z i n ě k t e r ý m i b a s o v ý m i a s t ř e d o b a s o v ý m i r e p r o d u k t o r y n e n í m o c z n a t e l n ý. O b e c n ě a l e p l a t í, ž e b a s o v é r e p r o d u k t o r y m a j í v ě t š í t u h o s t. B a s o v é r e p r o d u k t o r y m o h o u d o s a h o v a t 4 J e d e n p a l e c = 2, 5 4 c e n t i m e t r u. Z n a č í s e [ ' ' ]. Ve l i k o s t i r e p r o d u k t o r ů s e s t a n d a r d n ě u v á d ě j í v p a l c í c h. - 1 7 -
v ý c h yl k y m e m b r á n y a ž 5 m m, p r o t o s e h o r n í z á v ě s y r e p r o d u k t o r u v yr á b ě j í n a p ř í k l a d z g u m y n e b o i m p r e g n o v a n é h o t e x t i l u. N e j č a s t ě j i s e m e m b r á n y b a s o v ý c h r e p r o d u k t o r ů v yr á b ě j í z p a p í r u. M o h o u b ý t p o u ž i t y t a k é k o v o v é ( č a s t o s e p o u ž í v a j í u n ě k t e r ý c h r e p r o d u k t o r ů u r č e n ý c h d o b a s k yt a r o v ý c h n e b o k yt a r o v ý c h a p a r á t ů ). Ty j s o u a l e v í c e c i t l i v é n a s t ř e d o v é p á s m o, a t e d y l z e s n i m i d o s á h n o u t a ž v l a s t n o s t í s t ř e d o b a s o v é h o r e p r o d u k t o r u, a l e s j i n o u c h a r a k t e r i s t i k o u z a b a r v e n í z v u k u ( z v u k j e c i n k a v ě j š í a o s t ř e j š í ). 3 Složení elektrodynamického reproduktoru a jeho součásti E l e k t r o d yn a m i c k ý r e p r o d u k t o r s e s k l á d á z t ě c h t o z á k l a d n í c h č á s t í : r e p r o d u k t o r o v á m e m b r á n a, h o r n í z á v ě s m e m b r á n y, k o š r e p r o d u k t o r u a m a g n e t i c k ý o b v o d s k m i t a c í c í v k o u. I l u s t r a c e 5 : N á k re s re p ro d u k t o r u Z d ro j : w w w. p a u l o z. j a h o l. c z - 1 8 -
3.1 Reproduktoro vá membrána R e p r o d u k t o r o v á m e m b r á n a m á z a ú k o l r o z k m i t a t o k o l n í č á s t i c e a v yt v o ř i t t a k z v u k o v é v l n ě n í. V l a s t n o s t i m e m b r á n y j s o u d ů l e ž i t ý m a s p e k t e m k o n e č n é h o z v u k u. M e m b r á n a m u s í b ý t p o m ě r n ě t u h á, a b y n e d o c h á z e l o k v e l k ý m d e f o r m a c í m s a m o t n é m e m b r á n y. To b y v e d l o k e š p a t n é m u a n e k v a l i t n í m u p ř e n o s u z v u k o v é e n e r g i e. P o k u d n a m e m b r á n ě n a s t a n e s t o j a t é v l n ě n í, u s t á l í s e t o t o v l n ě n í s p o h yb e m r e p r o d u k t o r u. S t u h o s t í m e m b r á n y s o u v i s í t a k é v á h a m e m b r á n y, k t e r á b y n e m ě l a b ý t p ř í l i š v e l k á. V l a s t n o s t i m e m b r á n y j e t a k é m o ž n é o v l i v n i t n á t ě r e m n e b o i m p r e g n a c í. 3.1.1 Materiály pro výrobu reproduktorových me mbrán M a t e r i á l y p r o v ys o k o t ó n o v é r e p r o d u k t o r y j s o u t yp i c k é p o m ě r e m p e v n o s t i a h m o t n o s t i a m u s í m í t v ý b o r n é t l u m e n í. P r o t o j e n e j č a s t ě j š í m p o u ž í v a n ý m m a t e r i á l e m t i t a n, t e x t i l, p a p í r o v á h m o t a, p o l y a m i d n e b o p o l ym e r. M a t e r i á l y z v o l e n é n a v ý r o b u m e m b r á n p r o s t ř e d o t ó n o v é r e p r o d u k t o r y, m u s í b ý t t a k é t u h é a p o m ě r n ě l e h k é, a l e p ř e d e v š í m m u s í b ý t s c h o p n é p ř e n é s t c o n e j v ě t š í f r e k v e n č n í r o z s a h. P r o t o s e n e j č a s t ě j i p o u ž í v a j í m a t e r i á l y j a k o p a p í r o v á h m o t a, t i t a n n e b o t e x t i l. U b a s o v ý c h r e p r o d u k t o r ů j e p o t ř e b a d b á t n a p e v n o s t, n í z k o u h m o t n o s t m a t e r i á l u k v ů l i v e l i k o s t i r e p r o d u k t o r u a t u h o s t m e m b r á n y. P r o t o s e p o u ž í v a j í m a t e r i á l y j a k o h l i n í k, u h l í k o v é v l á k n o, h l i n í k s k e r a m i c k ý m p o v l a k e m, p o l y- u h l í k o v á v l á k n a s h l i n í k o v o u i n j e k t á ž í ( v yz n a č u j í s e z n a t e l n ý m i k r u h y n a m e m b r á n ě p r o l i s y m e m b r á n y, k t e r é - 1 9 -
z v yš u j í m e c h a n i c k o u o d o l n o s t m e m b r á n y a o v l i v ň u j í t a k é k m i t á n í a t u h o s t j e d n o t l i v ý c h m e m b r á n ), p o l yp r o p yl e n n e b o p a p í r o v á h m o t a, k t e r á j e p o m ě r n ě u n i v e r z á l n í m m a t e r i á l e m p r o v ý r o b u r e p r o d u k t o r o v ý c h m e m b r á n. 3.2 Horní závěs me mbrány H o r n í z á v ě s m e m b r á n y j e j e d n a z n e j v í c e n a m á h a n ý c h s o u č á s t í r e p r o d u k t o r u, k t e r á u p e v ň u j e m e m b r á n u k j e h o k o š i. Vym e z u j e r o z s a h k m i t á n í s a m o t n é m e m b r á n y. Z á v ě s m u s í b ý t v yr o b e n z v e l i c e p e v n é h o, a l e z á r o v e ň o h e b n é h o m a t e r i á l u. M ů ž e b ý t t v o ř e n j e d n o u č á s t í, n e b o s e m ů ž e s k l á d a t z v í c e č á s t í ( k r o u ž k ů ). N e j d ů l e ž i t ě j š í m i p a r a m e t r y p r o v ý b ě r m a t e r i á l u n a v ý r o b u z á v ě s u j e p r u ž n o s t, t e p l o t n í a č a s o v á s t á l o s t. P r o t o s e p o u ž í v a j í m a t e r i á l y j a k o g u m a n e b o p o l ye t yl e n. 3.3 Koš reproduktoru J e d n á s e o o b a l, k t e r ý d r ž í v e š k e r é s o u č á s t k y r e p r o d u k t o r u p o h r o m a d ě. P r o t o j e t a k é z n a č n ě n a m á h á n a n a p í n á n. J e l i k o ž m e m b r á n a i m a g n e t s e p o h yb u j í v e l i c e r yc h l e, j e p o t ř e b a, a b y r e p r o d u k t o r o v ý k o š d r ž e l s v ů j t v a r a n e d e f o r m o v a l s e v l i v e m m e c h a n i c k ý c h s i l. P o k u d s e z a č n e d e f o r m o v a t k o š, p o š k o d í s e i v š e u v n i t ř n ě j ( o d m e m b r á n y, a ž p o u m í s t ě n í m a g n e t u ). P r o t o s e p o u ž í v a j í m a t e r i á l y, k t e r é j s o u v e l i c e p e v n é, v e l i c e t u h é a p r o v ě t š í p o h o d l í l e h k é. V h o d n á j e n a p ř í k l a d s l i t i n a h l i n í k u, k t e r á s e v yz n a č u j e v e l k o u t u h o s t í. P r o t o j e v h o d n á n a v ý r o b u k o š ů p r o b a s o v é r e p r o d u k t o r y, k t e r é m a j í m n o h e m v ě t š í v ý c h yl k u m e m b r á n y, n e ž r e p r o d u k t o r y v ys o k o t ó n o v é. D á l e s e p o u ž í v á t a k é t v r z e n ý p l a s t n e b o o c e l o v ý p l e c h. - 2 0 -
3.4 Magnetický ob vod a kmitací cívka M a g n e t i c k ý o b v o d a k m i t a c í c í v k a s p o l e č n ě r o z v i b r u j í m e m b r á n u a m ů ž e t e d y d o j í t k r e p r o d u k c i z v u k u. P r o v ý r o b u m a g n e t u s e p o u ž í v á n e j č a s t ě j i t v r d ý f e r i t. N ě k t e ř í v ý r o b c i ( h l a v n ě s p o l e č n o s t i z a b ý v a j í c í s e v ý r o b o u š p i č k o v ý c h r e p r o d u k t o r ů p r o p r o f e s i o n á l n í p o u ž i t í ) z d e p ř i d á v a j í j e š t ě p ř í m ě s i v z á c n ý c h z e m i n. V s a m o t n é m m a g n e t u j e u m í s t ě n m a l ý o t v o r, k t e r ý s l o u ž í k o d v o d u t e p l a v z n i k l é h o r yc h l ý m k m i t á n í m c í v k y a s t l a č o v á n í m v z d u c h u. U v y s o k o t ó n o v ý c h r e p r o d u k t o r ů j e p ř e h ř á t í v í c e p r o b l e m a t i c k é, j e l i k o ž c í v k a k m i t á m n o h e m r yc h l e j i. P r o t o s e d o o t v o r u d á v á s p e c i á l n í k a p a l i n a, k t e r á j e t yp i c k á s v o u v l a s t n o s t í o d v á d ě t t e p l o r yc h l e j i n e ž v z d u c h. K a p a l i n a s e n a z ý v á f e r o f l u i d. I l u s t r a c e 6 : K m i t a c í c í v k a re p ro d u k t o r u Z d ro j : f y z i k a. g b n. c z Ve l i c e d ů l e ž i t á j e d é l k a v i n u t í c í v k y, p r o t o ž e č í m d e l š í j e v i n u t í ( c í v k a j e v yš š í ), t í m v í c e m á c í v k a p r o s t o r u k e k m i t á n í. To j e d ů l e ž i t é h l a v n ě u b a s o v ý c h r e p r o d u k t o r ů, k t e r é m a j í v ě t š í v ý c h yl k u m e m b r á n y. O b e c n ě l z e t e d y ř í c i, - 2 1 -
ž e č í m j e d e l š í v i n u t í c í v k y, t í m j e r e p r o d u k t o r s c h o p e n v yz a ř o v a t m é n ě v ys o k ý c h k m i t o č t ů. P r o v ý r o b u k m i t a c í c h c í v e k j e n e j č a s t ě j i p o u ž i t a m ě ď, p o p ř í p a d ě u d r a ž š í c h r e p r o d u k t o r ů h l i n í k, k t e r ý m á l e p š í t e p e l n é v l a s t n o s t i. - 2 2 -
4 Reproduktorové soustavy R e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a s e s k l á d á z e d v o u a v í c e r e p r o d u k t o r ů u m í s t ě n ý c h d o o z v u č n i c e ( s k ř í ň, v e k t e r é j s o u u m í s t ě n y r e p r o d u k t o r y), k t e r á j e v yr o b e n a z e d ř e v a, p o p ř í p a d ě u l e v n ě j š í c h r e p r o s o u s t a v z p l a s t u. M ů ž e b ý t v yr o b e n a t a k é z d ř e v o t ř í s k y, l a m i n á t u, b e t o n u, k a m e n e, s k l a č i r ů z n ý c h k o v ů. B e t o n, k á m e n n e b o s k l o j s o u n e t r a d i č n í m a t e r i á l y, k t e r é s e p o u ž í v a j í p r o v ý r o b u s p e c i f i c k ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s e s t a v, z p r a v i d l a v yr o b e n ý c h n a z a k á z k u. O b v y k l e m í v á o z v u č n i c e t l o u š ť k u s t ě n y 1 8 3 0 m m. Ve l i c e d ů l e ž i t ý j e i m a t e r i á l n a p o v r c h u o z v u č n i c e. A t o n e j e n z e s t e t i c k ý c h, a l e i z a k u s t i c k ý c h d ů v o d ů. N e j č a s t ě j i s e p o u ž í v á l a k n e b o k o b e r e c. Te n s e l e p í n a r e p r o d u k t o r o v o u s k ř í ň v e l i c e s i l n ý m l e p i d l e m, p o p ř í p a d ě j e m o ž n o s t z a k o u p i t s a m o l e p i c í k o b e r c e, k t e r é j s o u p ř í m o u r č e n y p r o p o t a h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. N a o z v u č n i c i b ý v a j í t a k é ú c h yt y p r o m o ž n o s t u m í s t ě n í r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. B u ď n a s t o j a n ( s t o j a n j e v s u n u t d o o t v o r u v e s p o d n í č á s t i o z v u č n i c e ) n e b o u c h yc e n í o z v u č n i c e n a b o č n í c h s t r a n á c h. U c h yc e n í o z v u č n i c e p o s t r a n á c h n a s p e c i á l n í d r ž á k y m á t u v ý h o d u, ž e j e m o ž n é c e l o u r e p r o d u k t o r o v o u s o u s t a v u n a k l o n i t p r o p o t ř e b y k v a l i t n í h o p o s l e c h u. T v a r o z v u č n i c e s e m ě n í d l e u r č e n í t yp u r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y. Z e j m é n a a k t i v n í r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y v yr o b e n é z p l a s t u m o h o u m í t r ů z n é t v a r y. J e l i k o ž s e p l a s t v o l í p ř e d e v š í m v s i t u a c í c h, k d y j e k l a d e n d ů r a z n a v e l i k o s t a h m o t n o s t r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y, t a k é t v a r o z v u č n i c e j e m n o h d y p ř i z p ů s o b e n p r o c o n e j m e n š í o b j e m. Č a s t ý m t v a r e m j e z k o s e n í r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y n a b o č n í h r a n ě p r o m o ž n o s t - 2 3 -
u m í s t ě n í n a z e m j a k o o d p o s l e c h o v é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y. E x i s t u j í d v a t yp y r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v, a t o p a s i v n í a a k t i v n í. D á l e j e l z e d ě l i t p o d l e p á s e m. J e d n o p á s m o v á, d v o u p á s m o v á, t ř í p á s m o v á, p o p ř í p a d ě v í c e p á s m o v á r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a. 4.1 Konektory pro zapojení reproduktoro vých soustav P r o p ř i p o j e n í r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v d o e l e k t r o a k u s t i c k é h o ř e t ě z c e s e n e j č a s t ě j i p o u ž í v a j í p r o p o j o v a c í k a b e l y s k o n e k t o r y X L R, J a c k a S p e a k o n. 4.1.1 Konektor XLR K o n e k t o r X L R n e b o l i c a n n o n ( n a z v á n p o d l e p ů v o d n í h o v ý r o b c e t o h o t o t yp u k o n e k t o r u I T T / C a n n o n ). J e t o n e j č a s t ě j i p o u ž í v a n ý k o n e k t o r p r o p r o p o j e n í m i k r o f o n ů a a k t i v n í c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. S t a n d a r d n ě m í v á t ř i a v í c e k o n t a k t ů v r o z l o ž e n í 1 Z e m ( s t í n ě n í ), 2 N o r m á l n í p o l a r i t a s i g n á l u ( h o t ), 3 I n v e r t o v a n á p o l a r i t a s i g n á l u ( c o l d ). K o n e k t o r t yp u X L R j e v e l i c e o d o l n ý, a p r o t o r yc h l e n a h r a d i l u n ě k t e r ý c h a p l i k a c í s v é h o p ř e d c h ů d c e b ě ž n ý k o n e k t o r J a c k. J e l i k o ž m á k o n e k t o r X L R n e j m é n ě t ř i k o n t a k t y, j e s c h o p e n p ř e n á š e t s ym e t r i c k ý s i g n á l, k t e r ý j e m n o h e m o d o l n ě j š í v ů č i r u š e n í z p ů s o b e n ý m v n ě j š í m e l e k t r o m a g n e t i c k ý m p o l e m. - 2 4 -
I l u s t r a c e 7 : K o n e k t o r X L R Z d ro j : w w w. s o n g s o f t h e c o s m o s. c o m 4.1.2 Konektor Jack U k o n e k t o r u t yp u J a c k j s o u s t a n d a r d i z o v a n é v e l i k o s t i 2. 5 m m, 3. 5 m m a 6. 3 m m. P r o v yu ž i t í v p r o f e s i o n á l n í z v u k o v é t e c h n i c e a u p r o f e s i o n á l n í c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v j e n e j č a s t ě j š í v e l i k o s t 6, 3 m m. K v ů l i j e h o v e l k é p o r u c h o v o s t i b yl č á s t e č n ě n a h r a z e n m o d e r n ě j š í m k o n e k t o r e m X L R, a l e s t á l e j e m o ž n é s e s n í m s e t k a t z v l á š t ě n a l e v n ě j š í c h a k t i v n í c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v á c h ( č a s t o v k o m b i n a c i s k o n e k t o r e m X L R ) a p ř e d e v š í m j a k o k o n e k t o r p r o p ř i p o j e n í s l u c h á t e k. 4.1.3 Konektor Speakon O p r o t i k o n e k t o r ů m t yp u X L R a J a c k j e k o n e k t o r S p e a k o n n e j o d o l n ě j š í. B yl v yv i n u t f i r m o u N e u r t i k p r o p ř e n o s v yš š í c h v ý k o n ů. Vyr á b í s e j a k o č t yř p ó l o v ý n e b o o s m i p ó l o v ý k o n e k t o r. P o u ž í v á s e p r o p ř i p o j e n í p a s i v n í c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v k v ý k o n n é m u - 2 5 -
k o n c o v é m u z e s i l o v a č i. I k d yž v ě t š i n o u s l o u ž í k o n e k t o r S p e a k o n p r o p ř e n o s j e d n o h o k a n á l u, m ů ž e s l o u ž i t p r o n a p á j e n í v í c e p á s m o v ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. I l u s t r a c e 8 : S p e a k o n Z d ro j : w w w. a u d i o - p l u g g e n. n l P r o p ř i p o j e n í k s í t i e l e k t r i c k é h o n a p ě t í s l o u ž í k o n e k t o r P o w e r c o n, k t e r ý n a p r v n í p o h l e d v yp a d á t o t o ž n ě s k o n e k t o r e m S p e a k o n, a l e m á r o z d í l n ě u m í s t ě n é j i s t í c í d r á ž k y. N e j č a s t ě j i s e p o u ž í v á p r o n a p á j e n í a k t i v n í c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. 4.2 Výhybky V ý h yb k y s l o u ž í k r o z d ě l e n í f r e k v e n č n í h o p á s m a d o j e d n o t l i v ý c h r e p r o d u k t o r ů. J e t o č a s t o o p o m í j e n á s o u č á s t k a, k t e r á m á a l e v e l k ý v l i v n a k o n e č n o u k v a l i t u a ž i v o t n o s t r e p r o d u k t o r u. N a p ř í k l a d p o k u d j e v ý h yb k a - 2 6 -
š p a t n ě n a s t a v e n a n a v ý š k o v ý r e p r o d u k t o r, n e j e n ž e p r o p u s t í d o v ý š k o v é h o r e p r o d u k t o r u s i g n á l, k t e r ý d a n ý r e p r o d u k t o r n e n í s c h o p e n z a h r á t, a l e z á r o v e ň s e t í m r e p r o d u k t o r z b yt e č n ě p ř e h ř í v á a p ř e t ě ž u j e. S p r á v n á v ý h yb k a m ů ž e z a j i s t i t d o b r ý z v u k s l e v n ý m r e p r o d u k t o r e m a s d o b r ý m r e p r o d u k t o r e m v ý b o r n ý z v u k, a l e n e s p r á v n á v ý h yb k a m ů ž e n e j e n z a p ř í č i n i t š p a t n ý z v u k, a l e m ů ž e d o j í t i k p o š k o z e n í r e p r o d u k t o r ů ( T h o m a n K a m i l, 2 0 1 0, s t r. 1 2 0 ). V ý h yb k a j e n e d í l n o u s o u č á s t í c e l é h o e l e k t r o a k u s t i c k é h o ř e t ě z c e, p r o t o ž e r o z d ě l e n í s i g n á l u z n a m e n á, ž e s i g n á l v r e p r o d u k t o r o v é v ý h yb c e r o z d ě l í m e, a l e m u s í m e p o č í t a t s t í m, ž e n a a k u s t i c k é s t r a n ě j e o p ě t o v n é s l o u č e n í s i g n á l u z r e p r o d u k t o r ů a v ý s l e d e k t o h o t o f i n á l n í h o s l o u č e n í m u s í b ý t p o u ž i t e l n ý. ( T h o m a n K a m i l, 2 0 1 0, s t r. 1 2 1 ) I l u s t r a c e 9 : S c h é m a v ý h y b k y s c í v k a m i a k o n d e n z á t o r y Z d ro j : w w w. d i y a u d i o a n d v i d e o. c o m - 2 7 -
R e p r o d u k t o r o v á v ý h yb k a f u n g u j e n a b á z i f i l t r ů, k t e r é o m e z u j í u r č i t á f r e k v e n č n í p á s m a. 1 ) P r o b a s o v ý r e p r o d u k t o r d o l n í p r o p u s t L P l o w p a s s p r o p o u š t í p á s m o d o u r č i t é h o k m i t o č t u. 2 ) P r o s t ř e d o t ó n o v ý r e p r o d u k t o r p á s m o v o u p r o p u s t B P b a n d p a s s p r o p o u š t í p á s m o o d k m i t o č t u x d o k m i t o č t u y. 3 ) P r o v ys o k o t ó n o v ý r e p r o d u k t o r h o r n í p r o p u s t H P h i g h p a s s p r o p o u š t í p á s m o o d u r č i t é h o k m i t o č t u. ( T h o m a n K a m i l, 2 0 1 0, s t r. 1 2 1 ) Ú t l u m f i l t r u j e d á n t a k z v a n o u s t r m o s t í - u r č u j e o k o l i k d e c i b e l ů s e s n í ž í s i g n á l n a d a n é f r e k v e n c i f 1, k t e r á j e d e f i n o v a n á d ě l í c í f r e k v e n c í a i n t e r v a l e m. N e j č a s t ě j i j e s t r m o s t u r e p r o d u k t o r o v ý c h v ý h yb e k u v á d ě n a v j e d n o t k á c h [ d B / o c t ] 5, z č e h o ž v yp l ý v á, ž e f r e k v e n c e f 1 j e d v a k r á t v yš š í ( u d o l n í p r o p u s t i ), r e s p e k t i v e p o l o v i č n í ( u h o r n í p r o p u s t i ), n e ž j e f r e k v e n c e f 0. ( R e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a W i k i p e d i e, 2 0 1 3-0 5-1 6, 1 0 ) K a ž d á v ý h yb k a m á o d l i š n é v l a s t n o s t i. J e d ů l e ž i t é s i u v ě d o m i t, ž e v e v ý h yb c e d o c h á z í k p o o t o č e n í f á z e. P ř e d e v š í m n a k r a j n í c h d ě l í c í c h f r e k v e n c í c h. O k r a j e d ě l í c í c h f r e k v e n c í m a j í v ě t š í z p o ž d ě n í p o p r ů c h o d u v ý h yb k o u n e ž z b yt e k f r e k v e n č n í h o p á s m a. P r o t o j e d ů l e ž i t é, a b y v š e c h n y v ý h yb k y v s ys t é m u b yl y s t e j n é h o t yp u, j i n a k m ů ž e d o j í t k r ů z n ý m f á z o v ý m z p o ž d ě n í m. 5 D e c i b e l n a o k t á v u - 2 8 -
K o n s t r u k č n ě s e v ý h yb k y d ě l í n a d v a z á k l a d n í t yp y. V ý k o n o v á 6 a n e v ý k o n o v á 7. V ý k o n o v á v ý h yb k a s e u m í s ť u j e z a v ý k o n o v ý z e s i l o v a č. J e z k o n s t r u o v a n á t a k, ž e d o k á ž e p r a c o v a t i s v e l i c e s i l n ý m s i g n á l e m. N a o p a k n e v ý k o n o v á v ý h yb k a j e u m í s t ě n á p ř e d k o n c o v ý m z e s i l o v a č e m. R o z d í l e m t a k é j e, ž e a k t i v n í v ý h yb k a j e s c h o p n a p ř e n é s t z v u k b e z z t r á t y ú r o v n ě s i g n á l u. Te d y t a k o v o u ú r o v e ň j a k o u p ř i j m e, t a k o v o u o d e š l e. M n o h d y j e t a k é m o ž n o s t r e g u l o v a t n a a k t i v n í v ý h yb c e a l e s p o ň + n e b o 6 d B, c o ž u m o ž ň u j e p o u ž i t í z e s i l o v a č e s r ů z n o u c i t l i v o s t í. N a p r o t i t o m u p a s i v n í v ý h yb k a m ů ž e o d e s l a t p o u z e 8 0 % s i g n á l u. P a s i v n í v ý h yb k y s e v yu ž í v a j í s p í š e v m e n š í c h s ys t é m e c h. V p r o f e s i o n á l n í c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v á c h s v ys o k ý m v ý k o n e m s e s n i m i s e t k á m e z ř í d k a. P r o r o z d ě l e n í f r e k v e n č n í h o p á s m a d o r ů z n ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v s l o u ž í c r o s s o v e r 8, n a p ř í k l a d u z a p o j e n í b a s o v é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y a d v o u p á s m o v é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y. E x i s t u j í c r o s s o v e r y d v o u p á s m o v é, t ř í p á s m o v é a č t yř p á s m o v é. D v o u p á s m o v é p r o r o z d ě l e n í n a b a s o v é a v ý š k o v é f r e k v e n c e, t ř í p á s m o v é n a b a s o v é, s t ř e d o t ó n o v é a v ý š k o v é f r e k v e n c e a č t yř p á s m o v é n a r o z d ě l e n í b a s o v ý c h, s t ř e d o b a s o v ý c h, s t ř e d o v ý š k o v ý c h a v ys o k o t ó n o v ý c h f r e k v e n č n í c h p á s e m. N a p r o f e s i o n á l n í c h c r o s s o v e r e c h j e m o ž n é n a s t a v i t z p o ž d ě n í p r o u r č i t é p á s m o. N a p ř í k l a d z p o ž d ě n í b a s o v ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v, p o k u d j s o u v í c e v z d á l e n y o d s t ř e d o t ó n o v ý c h a v ys o k o t ó n o v ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. P r o o c h r a n u r e p r o d u k t o r ů b ý v a j í 6 V ý k o n o v á = a k t i v n í v ý h y b k a. 7 N e v ý k o n o v á = p a s i v n í v ý h y b k a. 8 E l e k t r o n i c k é z a ř í z e n í, k t e r é d o k á ž e r o z d ě l i t f r e k v e n č n í p á s m o n a v í c e č á s t í. - 2 9 -
c r o s s o v e r y v yb a v e n y t a k é l i m i t e r e m, k t e r ý d o k á ž e o m e z i t š p i č k y s i g n á l u a p ř e d e j í t t a k p o š k o z e n í r e p r o d u k t o r u. D á l e m o h o u b ý t v yb a v e n y o t o č e n í m f á z e p r o m o ž n o s t s p r á v n é h o z f á z o v á n í r e p r o d u k t o r ů. M o d e r n í p r o f e s i o n á l n í c r o s s o v e r y ( m n o h d y k o n s t r u o v á n y j a k o ř í d í c í p r o c e s o r y) d o k á ž í k o n t r o l o v a t c e l o u r e p r o d u k t o r o v o u s o u s t a v u. N a p ř í k l a d t e p l o t u a v ý c h yl k u m e m b r á n y u j e d n o t l i v ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v n e b o o p t i m a l i z u j í s i g n á l p r o u r č i t é t yp y r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v a o c h r a ň u j í t a k r e p r o d u k t o r y a v ý h yb k y. P ř i c h yb n é k o n f i g u r a c i r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v z a h l á s í s a m o t n ý p r o c e s o r c h yb u a n e p o r u š í t a k r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y. Z n á m ý j e n a p ř í k l a d v ý r o b c e L a b G r u p p e n. 4.3 Ak t i vní reproduktoro vá soustava A k t i v n í r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a m á j e d n u v ý z n a m n o u v ý h o d u a t o u j e u m í s t ě n í k o n c o v é h o v ý k o n o v é h o z e s i l o v a č e p ř í m o d o o z v u č n i c e s p o l e č n ě s r e p r o d u k t o r y. H l a v n í v ý h o d o u j e k r a t š í d é l k a v e d e n í z e s í l e n é h o s i g n á l u, k d e t a k d o c h á z í k m e n š í m z t r á t á m. D a l š í m i v ý h o d a m i j s o u j e d n o d u c h á m a n i p u l a c e, t r a n s p o r t r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y a j e d n o d u c h é z a p o j e n í d o e l e k t o r o a k u s t i c k é h o ř e t ě z c e. N e j č a s t ě j i s e m ů ž e m e s e t k a t s p ř í p o j n ý m i k o n e k t o r y X L R. S o u č á s t í a k t i v n í r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y j e v ý h yb k a s l o u ž í c í p r o o d d ě l e n í f r e k v e n č n í c h p á s e m p r o j e d n o t l i v é r e p r o d u k t o r y. Z p r a v i d l a m í v á a k t i v n í r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a v z a d n í č á s t i o z v u č n i c e u m í s t ě n ý k o n e k t o r p r o p ř í v o d e l e k t r i c k é e n e r g i e, s p í n a č p r o k o n c o v ý z e s i l o v a č a k o n e k t o r p r o p ř í v o d z v u k o v é h o s i g n á l u. - 3 0 -
A k t i v n í r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y j e m o ž n é p o u ž í t j a k o o d p o s l e c h o v é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y p r o v ý k o n n é u m ě l c e n e b o p r o s t u d i o v é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y. P ř i ž i v ý c h k o n c e r t e c h j s o u v e l i c e o b l í b e n y j a k o o d p o s l e c h o v é m o n i t o r y, p r o t o ž e z v u k a ř n e m u s í v o z i t d a l š í k o n c o v é z e s i l o v a č e a j e s n i m i j e d n o d u š š í m a n i p u l a c e d í k y a b s e n c i v ě t š í h o k o n e k t o r u S p e a k o n. A k t i v n í r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a j e t a k é v h o d n á p r o m e n š í z v u k o v é s o u s t a v y a n a m e n š í v ys t o u p e n í. J e d n á s e s t á l e o v ý h o d u a b s e n c e k o n c o v ý c h z e s i l o v a č ů u m í s t ě n ý c h m i m o r e p r o d u k t o r o v o u s k ř í ň. 4.4 Pasivní reproduktoro vá sousta va P a s i v n í r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a j e s o u s t a v a, k t e r á n e m á v e z v u k o v é s k ř í n i u m í s t ě n o u k o n c o v o u z e s i l o v a c í j e d n o t k u. J e o s a z e n a v ý h yb k o u s t e j n ě j a k o a k t i v n í r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a. N e j č a s t ě j i p o u ž í v a n ý m k o n e k t o r e m j e S p e a k o n ( d í k y v ys o k ý m v ý k o n ů m n ě k t e r ý c h p r o f e s i o n á l n í c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s e s t a v ), a l e u m é n ě v ý k o n n ý c h s e s t a v s e m ů ž e m e s e t k a t t a k é s k o n e k t o r e m X L R ( h l a v n ě s t a r š í m o d e l y). H l a v n í v ý h o d o u j e h m o t n o s t d í k y a b s e n c i z e s i l o v a č e, p r o t o s e n e j č a s t ě j i p o u ž í v a j í p r o s ys t é m y l i n e a r r a y a p r o z v u k o v é s ys t é m y s v yš š í m v ý k o n e m. 4.5 Jednobodové zdroje zvuku J e d n o b o d o v ý m z d r o j e m z v u k u s e r o z u m í k l a s i c k á s e s t a v a r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v, k t e r á j e t yp i c k á p r o ž i v á v ys t o u p e n í, p ř e d e v š í m m e n š í h o r o z m ě r u. J e d n á s e o j e d n u r e p r o d u k t o r o v o u s o u s t a v u n a k a ž d é s t r a n ě j e v i š t ě n e b o p ó d i a. N e j č a s t ě j i j e d n u s t ř e d o v ý š k o v o u - 3 1 -
r e p r o d u k t o r o v o u s o u s t a v u d o p l n ě n o u i o n ě k o l i k b a s o v ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. Ve l k o u v ý h o d o u t o h o t o s ys t é m u j e j e d n o d u c h á p ř í p r a v a, p ř e p r a v a a s a m o t n á i n s t a l a c e e l e k t r o a k u s t i c k é h o ř e t ě z c e n a p ř í k l a d v m í s t ě k u l t u r n í a k c e. R e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y b ý v a j í u m í s t ě n y n e j č a s t ě j i n a s t o j a n e c h, k t e r é j s o u p ř í m o u r č e n y p r o r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y n e b o m o h o u b ý t z a v ě š e n y. 4.5.1 Hlavní představitelé jednobodového zdroje zvuku A s i n e j v í c e z n á m o u f i r m o u, k t e r á s e o r i e n t u j e č i s t ě n a j e d n o b o d o v é z d r o j e z v u k u j e s p o l e č n o s t K V 2 A u d i o. J e t o p ů v o d n í č e s k á z n a č k a z a l o ž e n a p a n e m J i ř í m K r a m p e r o u, k t e r á s e p yš n í z á s a d n ě v ý r o b o u j e d n o b o d o v ý c h z d r o j ů. P o d l e f i l o z o f i e s p o l e č n o s t i m a j í j e d n o b o d o v é z d r o j e n e j v yš š í m o ž n é z v u k o v é r o z l i š e n í a k v a l i t u p r o p o s l u c h a č e. D á l e j e p r o s p o l e č n o s t t yp i c k á v ý r o b a p o m ě r n ě m a l ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v o v ys o k ý c h v ý k o n e c h. T v r d í, ž e v š e m a j í d o k o n a l e v yp o č í t a n é a s c í l e m c o n e j m e n š í h o o b j e m u a v á h y j s o u s c h o p n i v yp r o d u k o v a t r e p r o d u k t o r o v o u s o u s t a v u s v e l i c e k v a l i t n í m z v u k o v ý m p ř e n o s e m a v ys o k ý m v ý k o n e m. P r o t o p ř i v ý r o b ě p e č l i v ě p o č í t a j í s d r u h e m p o u ž i t é h o m a t e r i á l u a s k o n e č n ý m n á t ě r e m r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y. D a l š í m i v ý z n a m n ý m i v ý r o b c i j s o u s p o l e č n o s t i R C F, J B L, N E X O, L A c o u s t i c, d B Te c h n o l o g i e s, H K A u d i o n e b o Ya m a h a. K a ž d á s p o l e č n o s t m á r o z l i š n o u f i l o z o f i i v ý r o b y, a p r o t o s e k o n c o v é v ý r o b k y n a v z á j e m m o h o u l i š i t. H l a v n í m r o z d í l e m j e v o l b a m a t e r i á l u p r o s k ř í n ě r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. N e j č a s t ě j i j e v o l e n o d ř e v o n e b o p l a s t. - 3 2 -
R e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y v yr o b e n é z p l a s t u j s o u v e l i c e l e h k é, a l e n e v ý h o d o u j e n e d o k o n a l ý p ř e n o s z v u k u z v l á š t ě u l e v n ě j š í c h v ý r o b k ů. A s i n e j z n á m ě j š í p l a s t o v o u r e p r o d u k t o r o v o u s o u s t a v o u j e R C F 3 1 0 A. Ve l i c e m a l á, l e h k á a a k t i v n í r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a o v ý k o n u 3 0 0 W a o s a z e n á 1 0 s t ř e d o b a s o v ý m r e p r o d u k t o r e m, k t e r á s e v n a š i c h p o d m í n k á c h o b j e v u j e p ř e d e v š í m j a k o o d p o s l e c h o v á r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a n a k u l t u r n í c h a k c í c h m e n š í h o a s t ř e d n í h o r o z m ě r u. I l u s t r a c e 1 0 : U B L J R X 1 2 5 Z d r o j : h t t p : / / w w w. d e r r i n g e r s. c o m O p r o t i t o m u n a p ř í k l a d s p o l e č n o s t J B L v s a d i l a v n i ž š í t ř í d ě n a d v o u p á s m o v o u r e p r o d u k t o r o v o u s o u s t a v u J R X 1 2 5, k t e r á j e d l e v ý z k u m u n e j č a s t ě j i z v o l e n o u r e p r o d u k t o r o v o u - 3 3 -
s o u s t a v o u v m a l ý c h h u d e b n í c h k l u b e c h. V ý h o d o u t é t o r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y j e p o u ž i t ý m a t e r i á l r e p r o d u k t o r o v é s k ř í n ě, k t e r ý m j e v t o m t o p ř í p a d ě d ř e v o. R e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a J R X 1 2 5 j e p a s i v n í d v o u p á s m o v o u s o u s t a v o u o v ý k o n u 5 0 0 W, k t e r á j e o s a z e n a d v ě m a 1 5 r e p r o d u k t o r y a j e d n í m 1 t l a k o v ý m d r i v e r e m 9. D a l š í s p o l e č n o s t i j a k o H K a u d i o n e b o d B Te c h n o l o g i e s j s o u s p o l e č n o s t i, k t e r é s e p r o s l a v i l y p ř e d e v š í m v ý r o b o u m e n š í c h j e d n o b o d o v ý c h s ys t é m ů n i ž š í a s t ř e d n í t ř í d y, a l e v p o s l e d n í c h l e t e c h s e s t á l e č a s t ě j i o b j e v u j í i n a p ó d i í c h k u l t u r n í c h a k c í s t ř e d n í h o r o z m ě r u. P ř e d e v š í m j s o u v e l m i o b l í b e n é p r o p e v n é i n s t a l a c e d o h u d e b n í c h k l u b ů. S p o l e č n o s t i j a k o n a p ř í k l a d L A c o u s t i c, N e x o, M a r t i n A u d i o, E AW, M e ye r S o u n d, Tu r b o s o u n d, R e n k u s - H e i n z n e b o D. A. S m a j í t a k é v n a b í d c e p r o f e s i o n á l n í r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y p r o p o u ž i t í j a k o j e d n o b o d o v ý z d r o j z v u k u, a l e t yt o s p o l e č n o s t i s e z a b ý v a j í p ř e d e v š í m v ý r o b o u a v ý v o j e m v í c e b o d o v ý c h z d r o j ů z v u k u t z v. l i n e a r r a y s ys t é m ů. 4.6 Vícebodové zdroje zvuku ( line arra y ) 4.6.1 Historie P r v n í, k d o s e z m í n i l o s ys t é m u l i n e a r r a y, b yl a k u s t i k H a r r y O l s o n, k t e r ý v r o c e 1 9 5 3 p u b l i k o v a l t e x t A c o u s t i c a l E n g i n e e r i n g. V n ě m p o u ž í v á p o j e m l i n e a r r a y p r o s e s t a v u r e p r o d u k t o r ů u m í s t ě n ý c h p o d s e b o u v e s v i s l é p o l o z e. O v š e m n e z a t í m ú č e l e m j a k o l i n e a r r a y p o u ž í v á m e d n e s, a l e z a ú č e l e m v ě t š í h o r o z l o ž e n í 9 N á z e v p r o v ý š k o v ý r e p r o d u k t o r - 3 4 -
f r e k v e n č n í h o p á s m a, a b y b yl o m o ž n é d o s á h n o u t v ě t š í h o f r e k v e n č n í h o r o z s a h u. V r o c e 1 9 8 3 n a v r h l J o s e p h D A p p o l i t o s ys t é m d o h o r i z o n t á l n í p o l o h y, t a k z v a n ý c u r v e d a r r a y. R e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y b yl y u m í s t ě n y h o r i z o n t á l n ě, m í r n ě d o p ů l k r u h u. Š l o o v ě t š í v yk r yt í z v u k u d o s t r a n p ř e d p ó d i e m. J e t o p ř e d c h ů d c e v e r t i k á l n í h o s ys t é m u l i n e a r r a y, j a k h o z n á m e d n e s. A ž v p o l o v i n ě d e v a d e s á t ý c h l e t d v a c á t é h o s t o l e t í p ř e d s t a v i l a s p o l e č n o s t L A c o u s t i c s s ys t é m V- D O S C, k t e r ý u k á z a l, ž e j e m o ž n é p ř i u m í s t ě n í r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v d o v e r t i k á l n í p o l o h y, d o s á h n o u t r yc h l é f r e k v e n č n í o d e z v y, v y v a r o v a t s e f á z o v ý m p o s u n ů m a d o s á h n o u t m n o h e m v ě t š í h l a s i t o s t i n u t n é p ř e d e v š í m p r o o z v u č e n í v e l k ý c h p r o s t o r. Z p o č á t k u s e b á l i p ř í l i š n é i n t e r f e r e n c e z v u k o v ý c h v l n, a l e u k á z a l o s e, ž e p ř i v h o d n é m u m í s t ě n í r e p r o d u k t o r ů a r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v s e d á p ř í l i š n é i n t e r f e r e n c i v yv a r o v a t. 4.6.2 Teorie S ys t é m y l i n e a r r a y j s o u z a l o ž e n y n a b l í z k é m u m í s t ě n í j e d n o t l i v ý c h r e p r o d u k t o r ů a z n i c h v yt v o ř e n ý c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v. J d e o c o n e j r o v n o m ě r n ě j š í p o k r yt í p r o s t o r u b e z v ě t š í c h z t r á t d yn a m i k y a k v a l i t y r e p r o d u k c e. S ys t é m p ř í m o v yz a ř o v a c í c h r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v j e s p o j e n d o h r o m a d y v e v e r t i k á l n í p o l o z e a j e p o s t u p n ě z a o b l o v á n s m ě r e m d o z a d u t a k, a b y b yl v yk r yt p r o s t o r r e p r o d u k c e i v m í s t e c h p o b l í ž c e l é h o s ys t é m u. P r o d o k o n a l é p o k r yt í c e l é h o p r o s t o r u m u s í b ý t c e l ý s ys t é m l i n e a r r a y z a v ě š e n p o m ě r n ě v ys o k o a n a ú h l o v á n t a k, a b y j e d n o t l i v é r e p r o d u k t o r o v é s o u s t a v y v yz a ř o v a l y a k u s t i c k ý s i g n á l d o v š e c h m í s t p o s l e c h o v é h o p r o s t o r u, o d z a d n í č á s t i a ž k p ř e d n í č á s t i p ř e d p ó d i e m. N a r o z d í l o d j e d n o b o d o v é h o z d r o j e z v u k u m á s ys t é m l i n e a r r a y - 3 5 -
p o l o v i č n í z t r á t u h l a s i t o s t i n a j e d n o t k u v z d á l e n o s t i. P ř i s p r á v n é m n a s t a v e n í s ys t é m u l i n e a r r a y s e c e l ý s ys t é m d o k á ž e c h o v a t j a k o j e d e n z d r o j z v u k u, o v š e m p ř i n e v h o d n é m n a s t a v e n í c e l é h o s ys t é m u m ů ž e d o c h á z e t k v e l k ý m f r e k v e n č n í m n e r o v n o s t e m a i n t e r f e r e n c i z v u k o v ý c h v l n. H l a v n í z á s a d o u j e, ž e ú h e l z a v ě š e n í j e d n o t l i v ý c h p r v k ů s ys t é m u l i n e a r r a y s e z v ě t š u j e s m ě r e m d o l ů. Č í m b l í ž e j e r e p r o d u k t o r o v á s o u s t a v a k d i v á k o v i, t í m m á v ě t š í ú h e l n a k l o n ě n í. To z n a m e n á, ž e d o z a d n í c h č á s t í p r o s t o r u j e n a s m ě r o v á n o v í c e r e p r o d u k t o r o v ý c h s o u s t a v n e ž d o p ř e d n í č á s t i. I l u s t r a c e 11 : L i n e a r r a y, ú h l y Z d ro j : h t t p : / / e a s e. a f m g. e u / 4.6.3 Hlavní představitelé systému line array M e z i h l a v n í p r ů k o p n í k y s ys t é m u l i n e a r r a y p a t ř í b e z p o c h yb y f i r m a L A c o u s t i c s, k t e r á b yl a z a l o ž e n a r o k u - 3 6 -