Moderné vzdelávanie pre vedomostnú spoločnosť / Projekt je spolufinancovaný zo zdrojov EÚ. Metodicko pedagogické centrum.

Moderné vzdelávanie pre vedomostnú spoločnosť / Projekt je spolufinancovaný zo zdrojov EÚ Kód ITMS: 26130130051 číslo zmluvy: OPV/24/2011 Metodicko pedagogické centrum Národný projekt VZDELÁVANÍM PEDAGOGICKÝCH ZAMESTNANCOV K INKLÚZII MARGINALIZOVANÝCH RÓMSKYCH KOMUNÍT Darina Petríková - Eva Suchoţová STIMULAČNÝ PROGRAM NA VÝUČBU ČÍTANIA A PÍSANIA V 1. ROČNÍKU ZÁKLADNEJ ŠKOLY PRE ŢIAKOV ZO SOCIÁLNE ZNEVÝHODNENÉHO PROSTREDIA Z MARGINALIZOVANÝCH RÓMSKYCH KOMUNÍT 2013

Vydavateľ: Metodicko-pedagogické centrum, Ševčenkova 11, 850 01 Bratislava Autor UZ: PaedDr. Mgr. Darina Petríková, PhD., Mgr. Eva Suchožová Kontakt na autora UZ: petrikova.saris@gmail.com eva.suchozova@mpc-edu.sk Názov: Stimulačný program na výučbu čítania a písania v 1. ročníku základnej školy pre ţiakov zo sociálne znevýhodneného prostredia z marginalizovaných rómskych komunít Rok vytvorenia: 2013 Odborná garantka: Doc. PaedDr. Alica Petrasová, PhD. Oponentský posudok vypracoval: Mgr. Radoslav Rusňák, PhD. PaedDr. Mária Zahatňanská, PhD. ISBN 978-80-8052-570-5 Tento učebný zdroj bol vytvorený z prostriedkov projektu Vzdelávaním pedagogických zamestnancov k inklúzii marginalizovaných rómskych komunít. Projekt je spolufinancovaný zo zdrojov Európskej únie. Text neprešiel štylistickou ani grafickou úpravou.

O B S A H O b s a h............................................................................... 2 Ú v o d................................................................................. 4 1 M e t ó d y č í t a n i a a p í s a n i a v y u ţ í v a n é v s t i m u l a č n o m p r o g r a m e... 6 1. 1 K o p í r o v a c i a m e t ó d a.................................................. 6 1. 2 A n a l y t i c k o - s y n t e t i c k á m e t ó d a.................................. 6 1. 3 K o m u n i k á c i a k r e s b o u a p í s m o m.................................. 6 1. 4 G l o b á l n a m e t ó d a...................................................... 9 2 K o n c e p c i a p r a c o v n ý c h l i s t o v I. č a s ť........................... 1 1 2.1 P r í p r a v n é c v i k y................................................... 1 2 2.2 P í s a n i e v e ľ k ý c h t l a č e n ý c h p í s m e n 1. s k u p i n y........... 1 4 2.3 S l a b i k y.............................................................. 1 8 2.4 S l o v á................................................................ 2 0 2.5 V e t y................................................................. 2 2 2.6 V y s t r i h n i a z l o ž.................................................. 2 3 2.7 N a k r e s l i............................................................ 24 2.8 G l o b á l n e č í t a n i e................................................. 2 6 2.9 R i e k a n k y.......................................................... 2 9 2.10 P o p i s o b r a z u....................................................... 3 2 2.11 S t i m u l a č n é p r a c o v n é l i s t y... 35 3 K o n c e p c i a p r a c o v n ý c h l i s t o v I I. č a s ť.......................... 3 8 3.1 P r í p r a v n é c v i k y................................................... 3 8 3.2 Písanie v e ľ k ý c h t l a č e n ý c h p í s m e n 2. s k u p i n y........... 4 5 3.3 S l a b i k y.............................................................. 4 8 3.4 S l o v á................................................................ 5 0 3.5 V e t y.................................................................. 5 1 3.6 V y s t r i h n i a z l o ž.................................................. 5 3 3.7 N a k r e s l i........................................................... 5 4 3.8 G l o b á l n e č í t a n i e................................................. 5 6

3.9 R i e k a n k y.......................................................... 6 2 3.10 P o p i s o b r a z u...................................................... 6 4 3.11 S t i m u l a č n é p r a c o v n é l i s t y..................................... 6 7 Z á v e r.............................................................................. 7 0 Z o z n a m b i b l i o g r a f i c k ý c h o d k a z o v....................................... 7 1

Ú V O D M n o h í ţ i a c i z o s o c i á l n e z n e v ý h o d n e n é h o p r o s t r e d i a z m a r g i n a l i z o v a n ý c h r ó m s k y c h k o m u n í t ( ď a l e j l e n ţ i a c i z o S Z P z M R K ) p r i n á s t u p e d o š k o l s k e j e d u k á c i e m a j ú č a s t o k r á t n e d o s t a t o č n e r o z v i n u t ú j e m n ú m o t o r i k u, k t o r á j e n e v y h n u t n ý m p r e d p o k l a d o m n a z v l á d n u t i e p í s a n ý c h g r a f é m. I c h t l a č e n é t v a r y s ú p o d ļ a s k ú s e n o s t í z p e d a g o g i c k e j p r a x e m e n e j n á r o č n é n a p o u ţ í v a n i e j e m n e j m o t o r i k y p r i o s v o j o v a n í s i s l o v e n s k e j a b e c e d y. C i e ļ o m a u t o r i e k I. a I I. č a s t i n a v r h o v a n é h o s t i m u l a č n é h o p r o g r a m u j e p r e z e n t o v a ť m o ţ n o s t i v ý u č b y p í s a n i a t l a č e n e j p o d o b y g r a f é m a z á r o v e ň i c h v y u ţ i t i a p r i z j e d n o d u š e n í n á s l e d n é h o p r o c e s u č í t a n i a v s p o j e n í s m o d e l o m k o m u n i k á c i e k r e s b o u a p í s m o m ( P e t r í k o v á, 2 0 0 4 ). M e t o d i c k á p r í r u č k a p o p i s u j e m o ţ n o s t i v y u ţ i t i a p r a c o v n ý c h l i s t o v a k o h l a v n é h o e d u k a č n é h o p r o s t r i e d k u, p r o s t r e d n í c t v o m k t o r é h o s a p o s t u p n ý m i k r o k m i r e a l i z u j e a l t e r n a t í v n y s p ô s o b v ý u č b y č í t a n i a a p í s a n i a v e d u k á c i i ţ i a k o v z o S Z P z M R K. P r a c o v n é l i s t y p o n ú k a j ú m n o ţ s t v o v a r i á c i í n a p í s a n i e a č í t a n i e k u k a ţ d é m u p r e b e r a n é m u p í s m e n u. V ý c h o d i s k o v ý m p í s m e n o m p r i p í s a n í a č í t a n í j e t l a č e n ý t v a r v e ļ k é h o p í s m e n a I, k u k t o r é m u s a p r i d á v a j ú z v i s l é, š i k m é a v o d o r o v n é r o v n é č i a r y, v y t v á r a j ú c e ď a l š i e p í s m e n á ( T, L, F, E, H, N, K, M, V, X, A, Z ), o b l ú č i k y ( J, U ) + O ( z d ô v o d u p o z n a n i a v š e t k ý c h s a m o h l á s o k p o t r e b n ý c h p r e p í s a n i e a č í t a n i e s l a b í k, s l o v a v i e t ) a b r u š k á ( D, P, R, B ). P í s m e n á C, G, a S p r e d s t a v u j ú s t o č e n é a l e b o p o k r i v e n é I. K o m u n i k á c i a k r e s b o u a p í s m o m u m o ţ ň u j e d o p l n i ť s l o v á j e d n o d u c h ý m i k r e s b a m i ( o b r á z k a m i ), k t o r é p r e d s t a v u j ú n e ţ i v o t n é p o d s t a t n é m e n á, ţ i v o t n é p o d s t a t n é m e n á, p r í d a v n é m e n á a s l o v e s á. 4

P r a c o v n é l i s t y u r č e n é n a č í t a n i e o b s a h u j ú k o m b i n o v a n ú f o r m u j e d n o d u c h e j k r e s b y ( o b r á z k a ), p í s m e n, s l a b í k, s l o v a v i e t, d o p l n e n ý c h n i e k t o r ý m i z n a k m i ( n a p r. š í p k y, b u b l i n y, p r e k r í ţ e n é t v a r y č i a r... ) a c i e l e n e z v o l e n ý m i f a r b a m i ( r o z l i š o v a n i e s l o v n ý c h d r u h o v ). P o d ļ a i n d i v i d u á l n y c h m o ţ n o s t í a s c h o p n o s t í j e d n o t l i v ý c h ţ i a k o v j e m o ţ n é v y u ţ í v a ť k r e s l e n i e, v y s t r i h o v a n i e, d o p l ň o v a n i e a s k l a d a n i e s l a b í k, s l o v a v i e t. S ú b o r p r a c o v n ý c h l i s t o v j e o b o h a t e n ý o m o t i v a č n é t e x t y, r i e k a n k y, r ý m o v a č k y a p o v e d a č k y. P o d r o b n ý p o s t u p r e a l i z á c i e s t i m u l a č n é h o p r o g r a m u j e u v e d e n ý v I. č a s t i m e t o d i c k e j p r í r u č k y, k t o r á p o p i s u j e v ý u č b u p í s m e n I, T, L, F, E, H, N, K, M, V, X, A, Z, J, U + O a v I I. č a s t i, k t o r á j e v e n o v a n á v ý u č b e t l a č e n ý c h t v a r o v p í s m e n s b r u š k o m ( D, P, R, B ) a o s o b i t n e j s k u p i n y p í s m e n C, G a S. A u t o r k y č i t a t e ļ a u p o z o r ň u j ú, ţ e v o b i d v o c h č a s t i a c h s a n a c h á d z a j ú l e n u k á ţ k y n i e k t o r ý c h z á k l a d n ý c h p r a c o v n ý c h l i s t o v v č i e r n o - b i e l o m p r e v e d e n í, n e v y h n u t n ý c h p r e v y s v e t l e n i e p o s t u p u p r i r e a l i z á c i i p r e z e n t o v a n e j m e t o d i k y. V š e t k y t y p y p r a c o v n ý c h l i s t o v v o f a r e b n o m p r e v e d e n í, u r č e n é n a v ý u č b u j e d n o t l i v ý c h h l á s o k, s l a b í k, s l o v a g l o b á l n e h o č í t a n i a b u d ú č i t a t e ļ o v i k d i s p o z í c i i n a p r i p r a v o v a n o m C D. 5

1 M E T Ó D Y Č Í T A N I A A P Í S A N I A V Y U Ţ Í V A N É V S T I M U L A Č N O M P R O G R A M E V t e j t o k a p i t o l e p o p i s u j e m e z á k l a d n é m e t ó d y v y u ţ í v a n é v m e t o d i k e s t i m u l a č n é h o p r o g r a m u n a v ý u č b u p í s a n i a a č í t a n i a. 1.1 K o p í r o v a c i a m e t ó d a J e m e t ó d a m e c h a n i c k á, z a l o ţ e n á n a d l h o d o b o m o p a k o v a n í, s a p o u ţ í v a v š k o l á c h u ţ o d 1 7. s t o r o č i a. T v a r y p í s m e n m a l i ţ i a c i p r i p r a v e n é n a p r e d l o h e, k t o r ú k o p í r o v a l i v i a c e r ý m i s p ô s o b m i. P í s a n í m c e z p r i e s v i t n ý p a p i e r a l e b o f ó l i u, p r e c h á d z a n í m s u c h ý m p e r o m p o v z o r e n a p r e d l o h e, a l e b o p r e p i s o v a n í m p í s m e n c e r u z k o u s i r u k a ţ i a k a z v y k l a n a s p r á v n e t v a r y p í s m e n. T á t o m e t ó d a j e p r e u č i t e ļ o v n á r o č n o u n a p r í p r a v u p r e d p í s a n ý c h v z o r o v ( B e l á s o v á, 1 9 9 1 ). 1. 2 A n a l y t i c k o - s y n t e t i c k á m e t ó d a J e z á k l a d n o u m e t ó d o u s ú č a s n e j v ý u č b y p r v o p o č i a t o č n é h o č í t a n i a a p í s a n i a. J e z a l o ţ e n á n a r o z k l a d e j e d n o t l i v ý c h s l o v n a s l a b i k y a s l a b í k n a h l á s k y. A n a l ý z a a s y n t é z a p r e b i e h a j ú v n e r o z l u č n e j s ú v i s l o s t i. Ţ i a k m u s í z v l á d n u ť o b i d v a p r o c e s y, a k s a c h c e n a u č i ť p í s a ť a č í t a ť p l y n u l e a s u v e d o m e n í m. P r i p í s a n í j e n u t n á a n a l ý z a s l o v n a s l a b i k y a h l á s k y a s p ä t n á s y n t é z a p í s m e n d o s l a b í k a s l o v. D ô l e ţ i t ý m p r e d p o k l a d o m n á c v i k u p í s a n i a j e a j s p r á v n a v ý s l o v n o s ť a a r t i k u l á c i a j e d n o t l i v ý c h h l á s o k ( B a n a š, 1 9 8 1 ). 1.3 K o m u n i k á c i a k r e s b o u a p í s m o m p o d ļ a P e t r í k o v e j ( 2 0 0 4 ) je š p e c i f i c k ý d r u h v ý r a z o v e j k o m u n i k á c i e, z a l o ţ e n e j n a p r i n c í p e d o p l n i ť s l o v á v o v e t e k r e s b o u. U v e d e n ý m o d e l : - v y u ţ í v a j e d n o d u c h ú k r e s b u, o b s a h k t o r e j m o ţ n o v y j a d r i ť s l o v n e, - v y u ţ í v a l e n v e ļ k é t l a č e n é p í s m e n á, - ţ i a c i s a u č i a n i e l e n p í s a ť, č í t a ť, a l e a j k r e s l i ť. 6

V ý h o d o u t o h t o m o d e l u je t i e ţ to, ţ e v š e t k y n e ţ i v o t n é p o d s t a t n é m e n á s a d a j ú n a k r e s l i ť. K v ô l i ļ a h š e j o r i e n t á c i i č i t a t e ļ a u v á d z a m e u k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v v t e x t e m e t o d i c k e j p r í r u č k y. U k á ţ k a j e d n o d u c h e j k r e s b y : N e ţ i v o t n é p o d s t a t n é m e n á P O K L A D O V O C I E P L A C H T A P E R Y O H E Ň O B L A K NOHA U k á ţ k a j e d n o d u c h e j k r e s b y : Ţ i v o t n é p o d s t a t n é m e n á Ţ i v o t n é p o d s t a t n é m e n á m o ţ n o d o p l n i ť k r e s b o u, a k p o d o h o d e s o ţ i a k m i s t a n o v í m e c h a r a k t e r i s t i c k ý p r v o k a l e b o č r t u oso b y. M U Ţ Ţ E N A D I E V Č A CHLAPEC PRIATEĻ P O S O L P R I A T E Ļ K A P R I A T E L I A R O D I Č I A S E S T R A S L E P E C S L U H A 7

U k á ţ k a j e d n o d u c h e j k r e s b y : P r í d a v n é m e n á P r í d a v n é m e n á s ú v p r a c o v n ý c h l i s t o c h z n á z o r n e n é ţ l t o u f a r b o u. K r e s b y s p o z i t í v n o u c h a r a k t e r i s t i k o u z v ý r a z ň u j e me č e r v e n o u f a r b o u, č i e r n a f a r b a v y s t i h u j e k r e s b y s n e g a t í v n o u c h a r a k t e r i s t i k o u. p u s t ý o h a v n ý v o ň a v ý v z n e š e n ý a k ý b o h a t ý z d r a v ý č i s t ý u p r a t a n ý s p r a v o d l i v ý ţ i v ý j e m n ý l á s k a v ý m i l o s r d n ý U k á ţ k a j e d n o d u c h e j k r e s b y : S l o v e s á Č e r v e n á f a r b a v y s t i h u j e s l o v e s á. Š í p k y a b u b l i n k y v k r e s b á c h z n á z o r ň u j ú p o h y b. S l o v e s á s ú r o z d e l e n é d o t ý c h t o k a t e g ó r i í : a) p r e j a v y r e č i, m y s l e n i a, b) p o h y b y c e l é h o t e l a, c) p r e j a v y j e d n o t l i v ý c h z m y s l o v, p r e j a v y p o c i t o v, d) č i n n o s ť r u ky, e) m a n i p u l á c i a s p r e d m e t m i. h o v o r i ť r o z m ý š ļ a ť p o z d r a v i ť r a d i ť s e d i e ť u č i ť s a ť a h a ť v o l a ť v s t a ť v y u č o v a ť b l í ţ i ť s a 8

p o č u ť v i d i e ť p o s m i e v a ť s a n i č i ť p r a c o v a ť p r e d ať d a ť d o s t a ť h r o z i ť p r i k á z a ť r o z d e l i ť r o z í s ť s a r o z t r h a ť s o b á š i ť u t i e r a ť K o m u n i k á c i u k r e s b o u a p í s m o m j e m o ţ n é v y u ţ i ť p r i č í t a n í s l o v, v i e t a c e l ý c h t e x t o v. D ô l e ţ i t ý j e p r a v i d e l n ý n á c v i k, č a s t é o p a k o v a n i e a v y u ţ í v a n i e k r e s b y v e d u k a č n e j p r a x i. V s ú v i s l ý c h t e x t o c h s ú j e d n o t l i v é v e t y o d s e b a o d d e l e n é z v i s l o u č i a r o u p r e ļ a h š i u o r i e n t á c i u ţ i a k a. V ý z n a m n o u p o d m i e n k o u e f e k t í v n e h o v y u ţ i t i a u v e d e n é h o m o d e l u je, a b y d o h o v o r e n é z n a k y b o l i j a s n é p r e v š e t k ý c h ţ i a k o v t r i e d y. T e x t y u r č e n é n a č í t a n i e b y m a l i s p ĺ ň a ť z á s a d u p r i m e r a n o s t i, t ý k a j ú c u s a i c h n á r o č n o s t i a r o z s a h u. N a h r a d e n i e a l e b o d o p l n e n i e n i e k t o r ý c h s l o v t e x t u d o h o d n u t ý m i j e d n o d u c h ý m i k r e s b a m i, o b r á z k a m i, m á p o z i t í v n y v p l y v n a p o c h o p e n i e i c h v ý z n a m u, a z á r o v e ň a j n a p o z o r n o s ť, k o n c e n t r á c i u a e s t e t i c k é v n í m a n i e ţ i a k o v. U p l a t n e n i e t o h t o p o s t u p u j e m o ţ n é v a k o m k o ļ v e k t e x t e a n a k t o r e j k o ļ v e k v y u č o v a c e j h o d i n e. 1. 4 G l o b á l n a m e t ó d a U p r e d n o s t ň u j e c e l o k p r e d č a s ť a m i. B o l a u p l a t ň o v a n á a j v o v ý u č b e p r v o p o č i a t o č n é h o č í t a n i a a p í s a n i a. Ţ i a c i s a u v o ļ ň o v a c í m i c v i k m i a p o s i l ň o v a n í m h r u b e j a j e m n e j m o t o r i k y p r i p r a v o v a l i n a 9

z v l á d n u t i e p í s a n i a. N a p í s a n é s l o v o v n í m a l i c e l o s t n e, u č i l i s a č í t a ť a p í s a ť n a z á k l a d e z a p a m ä t a n é h o. P o z i t í v o m t e j t o m e t ó d y j e u v e d o m e n i e s i o b s a h u a z m y s l u p í s a n ý c h a č í t a n ý c h s l o v. P r o b l é m y m ô ţ e s p ô s o b o v a ť i n d i v i d u á l n a p a m ä ť o v á k a p a c i t a j e d n o t l i v ý c h ţ i a k o v ( B r ť k a, 1 9 8 1 ). 10

2 K O N C E P C I A P R A C O V N Ý C H L I S T O V I. č a s ť A k o u v á d z a j ú Ţ á č o k, S c h l a r m a n n o v á ( 2 0 0 4 ), e f e k t i v i t a e d u k a č n é h o p r o c e s u z á v i s í n i e l e n o d o d b o r n o - p e d a g o g i c k ý c h s c h o p n o s t í a k r e a t i v i t y u č i t e ļ a, a l e t i e ţ o d p o u ţ i t i a v h o d n ý c h u č e b n ý c h p o m ô c o k a d i d a k t i c k e j t e c h n i k y. V š k o l s k e j p r a x i j e v ý k l a d u č i t e ļ a v e ļ m i č a s t o d o p ĺ ň a n ý a o b o h a c o v a n ý p r á v e r ô z n y m i d r u h m i u č e b n ý c h p o m ô c o k a j v z h ļ a d o m n a f a k t y o d b o r n e j l i t e r a t ú r y, k t o r é u v á d z a j ú, ţ e p r o s t r e d n í c t v o m z r a k u v s t u p u j e d o n á š h o m o z g u 8 7 % i n f o r m á c i í, s l u c h o m 9 % a i n ý m i z m y s l a m i p r i j í m a m e 4 % p o z n a t k o v. P e t l á k ( 1 9 9 7 ) o d p o r ú č a u č e b n é p o m ô c k y a k o p r o s t r i e d k y, k t o r é s v o j o u n á z o r n o s ť o u u m o ţ ň u j ú d o k o n a l e j š i e, r ý c h l e j š i e a k o m p l e x n e j š i e o s v o j e n i e s i u č i v a ţ i a k m i. P r a c o v n é l i s t y p o v a ţ u j e m e a j v s ú v i s l o s t i s e d u k á c i o u ţ i a k o v z o S Z P z M R K z a v h o d n ú a ú č e l n ú p o m ô c k u. N i e k o ľ k o z á s a d t v o r b y a z o s t a v o v a n i a p r a c o v n ý c h l i s t o v : o b s a h p r a c o v n é h o l i s t u ( ď a l e j l e n P L ) m u s í b y ť v s ú l a d e s v e d e c k ý m p o z n a n í m, p r i m e r a n o s ť a n á r o č n o s ť P L m u s í k o r e š p o n d o v a ť s v e k o v ý m i o s o b i t o s ť a m i a m o ţ n o s ť a m i ţ i a k o v, v y u ţ í v a n i e P L m á m o t i v o v a ť z á u j e m ţ i a k o v o t é m u, P L m a j ú p o d p o r o v a ť a k t i v i t u ţ i a k o v, p o s k y t o v a ť p o d n e t y n a i c h s a m o s t a t n ú p r á c u a d o s t a t o k m o ţ n o s t í k o n t r o l o v a ť v l a s t n é v ý s l e d k y, P L m a j ú o b s a h o v a ť p r v k y r i e š e n i a p r o b l é m o v, P L m a j ú z a b e z p e č o v a ť a p l i k á c i u t e o r e t i c k ý c h v e d o m o s t í v p r a x i, r e a l i z á c i a o b s a h u P L m á z a b e z p e č o v a ť r o z v o j k ļ ú č o v ý c h k o m p e t e n c i í ţ i a k o v, o b ť a ţ n o s ť ú l o h m u s í b y ť o d s t u p ň o v a n á, 11

z a d a n i a ú l o h v P L m a j ú b y ť f o r m u l o v a n é s t r u č n e a j a s n e, s d ô r a z o m n a v h o d n o s ť j a z y k o v ý c h a š t y l i s t i c k ý c h p r o s t r i e d k o v, j e d n o t l i v é ú l o h y m a j ú b y ť k o n c i p o v a n é p r e d a n ú s k u p i n u ţ i a k o v z a u j í m a v o, p r i z o s t a v o v a n í P L j e p o t r e b n é d b a ť n a e r g o n o m i c k é p a r a m e t r e, n a p r. v e ļ k o s ť a t y p p í s m a, v y u ţ í v a n i e f a r i e b. F u n k c i e p r a c o v n ý c h l i s t o v : - m o t i v a č n á, - a p l i k a č n á, - i n o v a č n á, - r e g u l a č n á, - k o m u n i k a č n á, - k o n t r o l n á, - i n t e g r a č n á ( Ţ á č o k, S c h l a r m a n n o v á, 2 0 0 4 ). 2.1 P r í p r a v n é c v i k y I c h ú l o h o u j e u v o ļ n i ť z á p ä s t i e a c e l ú r u k u, a b y p í s a n i e ţ i a k o m n e s p ô s o b o v a l o z b y t o č n é p r o b l é m y. S ú b o r o b s a h u j e P L n a p r e c v i č e n i e v o ļ n é h o n e p r e r u š o v a n é h o p o h y b u, z v i s l e j k r á t k e j č i a r y, z v i s l e j d l h e j č i a r y, v o d o r o v n e j k r á t k e j a d l h e j č i a r y, š i k m e j č i a r y, l o m e n ej č i a r y, k r í ţ e n i a č i a r, v o ļ n é k r ú ţ e n i a, k r u h u, o v á l u, h o r n é h o o b l ú k a, h o r n é h o v i a z a n é h o o b l ú k a, d o l n é h o o b l ú k a a i c h k o m b i n á c i í. P r e v ý u č b u p í s m e n 1. s k u p i n y j e p o t r e b n é p í s a n i e n a j m ä t ý c h t o p r í p r a v n ý c h c v i k o v : V o ľ n ý n e p r e r u š o v a n ý p o h y b a v l n o v k a s ú p o h y b y z a m e r a n é h l a v n e n a s p r á v n e d r ţ a n i e c e r u z y, o h ý b a n i e z á p ä s t i a a n á v y k u s p r á v n e h o s e d e n i a p r i p í s a n í a k r e s l e n í. K a ţ d á s t r a n a P L m á d v o j i t é p r e v e d e n i e. P r v é j e z n á z o r n e n é h r u b o ţ i a k p r e c h á d z a c e r u z o u p o l í n i i h r u b ý c h č i a r. D r u h é p r e v e d e n i e j e z n á z o r n e n é 12

j e m n o u č i a r o u ţ i a k s a p o d ļ a p r e d l o h y p o k ú s i z n á z o r n i ť p o h y b s á m. N e v y f a r b e n é o b r á z k y n a P L p o s l ú ţ i a a k o m a ļ o v a n k a. P r e c v i č o v a n i e r o v n e j d l h ej a k r á t k e j č i a r y je z a m e r a n é n a p r v é p o k u s y ţ i a k a o p í s a n i e a k r e s l e n i e r o v n ý c h č i a r. Z v i s l á d l h á a k r á t k a č i a r a p r í p r a v a n a p í s a n i e z á k l a d n é h o p í s m e n a I. R o z l í š e n i e d l h e j a k r á t k e j č i a r y j e d ô l e ţ i t é, p r e t o ţ e i c h p o s t u p n e v y u ţ í v a m e p r i p í s a n í ď a l š í c h p í s m e n. O d p o r ú č a m e n á c v i k t ý c h t o č i a r a j v r i a d k o c h r ô z n e j š í r k y. Š i k m á p r e r u š o v a n á č i a r a a l o m e n á č i a r a - i c h z v l á d n u t i e j e p o t r e b n é p r e n á s l e d n é p í s a n i e p í s m e n N, A, M, V, K, Z. K r í ţ e n é t v a r y č i a r v y u ţ i j e m e p o s t u p n e p r i p í s a n í p í s m e n a X. U k á ţ k a p r í p r a v n é h o c v i k u : Z v i s l á č i a r a d l h á ZVISLÁ ČIARA - DLHÁ 13

2.2 P í s a n i e v e ľ k ý c h t l a č e n ý c h p í s m e n 1. s k u p i n y O s v o j o v a n i e t l a č e n ý c h t v a r o v g r a f é m z a č í n a p í s m e n o m I, l e b o j e t o n a j ļ a h š i e p í s m e n o a b e c e d y, t v o r e n é i b a j e d n o u z v i s l o u č i a r o u. Ď a l š i e p í s m e n á ( T, L, F, E, H ) s k l a d á m e p o s t u p n ý m p r i d á v a n í m v o d o r o v n ý c h a l e b o z v i s l ý c h č i a r. P r i d a n í m š i k m ý c h č i a r k p í s m e n u I v z n i k n ú p í s m e n á v n a s l e d u j ú c o m p o r a d í N, M, K, Z, V, A, X. P o m o c o u s p o d n é h o o b l ú č i k a v y t v o r í m e p í s m e n á J a U. P í s m e n á D, P, R, a B v z n i k n ú p r i d a n í m b r u š k a k p í s m e n u I. S k u p i n a p í s m e n O, C, G, a S j e c h a r a k t e r i s t i c k á t ý m, ţ e t i e t o p í s m e n á p r e d s t a v u j ú s t o č e n é a l e b o p o k r i v e n é p í s m e n o I. K a ţ d é p í s m e n o s i ţ i a k o s v o j u j e v 3 e t a p á c h, k r o k o c h : 1. k r o k p r e c h á d z a n i e p o h r u b o v y z n a č e n e j g r a f é m e PÍSMENO I PÍSANIE 14

2. k r o k p í s a n i e c e z v y b o d k o v a n ý t v a r g r a f é m y PÍSMENO I PÍSANIE 3. k r o k s a m o s t a t n é p í s a n i e d o n a z n a č e n e j l í n i e s p o s t u p n ý m z m e n š o v a n í m v e ľ k o s t i p í s m e n a PÍSMENO I PÍSANIE 15

K u k a ţ d é mu p í s m e n u j e d o p l n e n ý a j k r á t k y m o t i v a č n ý t e x t. JEDNA ROVNÁ ČIARA, PÍSMENO I SA VOLÁ KeĎ I NAPÍŠEŠ, SLOVO IHLA POVIEŠ. U k á ţ k y m o t i v a č n ý c h t e x t o v k p í s m e n á m 1. s k u p i n y : I J e d n a r o v n á č i a r a p í s m e n o I s a v o l á. K e ď I n a p í š e m, s l o v o i h l a p o v i e m. T K e ď n a I č i a r u d á m, p í s m e n k o T p r e č í t a m. K e ď T n a p í š e m, s l o v o t a š k a p o v i e m. L K e ď k u I r o v n ú č i a r u d á m, p í s m e n k o L p r e č í t a m. K e ď L n a p í š e m, s l o v o l o p t a p o v i e m. F K p í s m e n k u I d v e č i a r y d á m, a p o t o m F p r e č í t a m. K e ď F n a p í š e m, s l o v o f a j k a p o v i e m. E K e ď k u I t r i č i a r y d á m, p í s m e n k o E p r e č í t a m. K e ď E n a p í š e m, s l o v o e g r e š p o v i e m. H D v e p í s m e n k a I j e d n o u č i a r o u s p o j ím a p í s m e n k o H h n e ď u r o b ím. K e ď H n a p í š e m, s l o v o h a d p o v i e m. N D v e p í s m e n k a I š i k m o u č i a r o u s p o j í m, p í s m e n k o N h n e ď u r o b í m. K e ď N n a p í š e m, s l o v o n o h a p o v i e m. 16

K K p í s m e n k u I r u k u, n o h u d á m, p í s m e n k o K p r e č í t a m. K e ď K n a p í š e m, s l o v o k ô š p o v i e m. M D v e p í s m e n k á I š i k m o d o l u, š i k m o h o r e s p o j í m, a p í s m e n k o M r ý c h l o u r o b í m. K e ď M n a p í š e m, s l o v o m a č k a p o v i e m. V D v e p í s m e n k á I š i k m o s p o j í m, p í s m e n k o V u r o b í m. K e ď V n a p í š e m, s l o v o v á z a p o v i e m. X D v e p í s m e n k á I c e z s e b a p r e l o ţ í m, p í s m e n k o X u r o b í m. K e ď X n a p í š e m, m e n o X a v é r p o v i e m. A D v e š i k m é I r o v n o u č i a r o u s p o j í m, p í s m e n k o A h n e ď u r o b í m. K e ď A n a p í š e m, s l o v o a u t o p o v i e m. Z K u š i k m é m u I h o r e a d o l u č i a r u d á m a p í s m e n o Z h n e ď m á m. K e ď Z n a p í š e m, s l o v o z u b p o v i e m. J K u p í s m e n k u I h á č i k d á m, p í s m e n k o J h o t o v é m á m. K e ď J n a p í š e m, s l o v o j a h o d a p o v i e m. U K e ď k u d v o m p í s m e n k á m I h á č i k d á m, p í s m e n k o U u r o b e n é m á m. K e ď U n a p í š e m, s l o v o u h o r k a p o v i e m. O K e ď s l n i e č k o n a k r e s l í m, p í s m e n k o O h n e ď u r o b í m. K e ď O n a p í š e m, s l o v o o k n o p o v i e m. M e t o d i c k é p o z n á m k y : P r a c o v n é l i s t y n a n á c v i k p í s a n i a j e d n é h o p í s m e n a j e m o ţ n é r o z d e l i ť n a n i e k o ļ k o v y u č o v a c í c h h o d í n p o d ļ a z r u č n o s t í a s c h o p n o s t í j e d n o t l i v ý c h ţ i a k o v. S v ý u č b o u n a s l e d u j ú c e j g r a f é m y z a č í n a m e z a p r e d p o k l a d u, ţ e ţ i a k s i s t o t o u z v l á d o l p í s a n i e p r e d c h á d z a j ú c e j g r a f é m y. A k m u u ţ o b ť a h o v a n i e p í s m e n a n e r o b í p r o b l é m y, m ô ţ e p r e j s ť k p í s a n i u p í s m e n a c e z v y b o d k o v a n ý v z o r, a a ţ p o t o m k s a m o s t a t n é m u p í s a n i u v p r e d z n a č e n e j l í n i i s p o s t u p n ý m z m e n š o v a n í m d a n é h o p í s m e n a. M e t o d i k a u m o ţ ň u j e k a ţ d é m u ţ i a k o v i p o s t u p o v a ť v l a s t n ý m t e m p o m. P r a c o v n é l i s t y u r č e n é n a o s v o j o v a n i e s i v š e t k ý c h p í s m e n v p o p í s a n ý c h k r o k o c h 17

( o b ť a h o v a n i e, p í s a n i e p r o s t r e d n í c t v o m v y b o d k o v a n é h o t v a r u p í s m e n a a s a m o s t a t n é p í s a n i e v l í n i i ) b u d ú s ú č a s ť o u CD. 2.3 S l a b i k y P r a c o v n é l i s t y s l ú ţ i a n a o b ť a h o v a n i e a s a m o s t a t n é p í s a n i e s l a b í k t v o r e n ý c h z p r e b e r a n é h o p í s m e n a + s a m o h l á s o k. U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u : O b ť a h o v a n i e s l a b í k A O U T TA TA TA T TO TO TO T T U TU T U T E T E T E TE T I T I T Y T Y U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u : S a m o s t a t n é p í s a n i e s l a b í k TA TO TU TE TI 18

U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u : O b ť a h o v a n i e s l a b í k s p í s m e n a m i v o p a č n o m p o r a d í A O T T AT OT A O T T AT OT UT UT UT UT E T E T E T ET IT I T Y T Y T U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u : S a m o s t a t n é p í s a n i e s l a b í k s o p a č n ý m AT OT p o r a d í m p í s m e n UT ET YT 19

2.4 S l o v á P o o s v o j e n í s i p í s m e n a s l a b í k v e ļ k e j t l a č e n e j a b e c e d y p r v e j s k u p i n y I T L F E H N K V A Z M J U + O m ô ţ u ţ i a c i p í s a ť c e l é s l o v á a j e d n o d u c h é v e t y. V t e j t o s k u p i n e n a v r h u j e m e t i e t o s l o v á : a ) n e ž i v o t n é p o d s t a t n é m e n á : A N T É N A, A U T O, T E L O, T E L E F Ó N, T V, T A X Í K, L U K, L A T A, L Ú K A, L A N O, L A N K O, L I E K, F I L M, F O T O, F A J K A, V T Á K, V O Z, V L A K, V A T A, V Í N O, V Á Z A, K O M Í N, K N I H A, K Á V A, K V E T, K O N Í K, K E F A, K E F K A, K O L O, K O Z A, K O L E N O, K A K A O, I H L I C E, I H L A, N I Ť, N O Ţ Í K, N O V I N Y, N O H A V I C E, Z I M A, Z E M I A K, Z E M, M E T L A, M O T Y K A, M O T Ý Ļ, MÚKA, M A K, M L I E K O, M E N O, M A L I N A, M Á J, J E Ţ, J A Z Y K, J A M A, J Ú N, H L A V A, N O H A, Ú Ļ, U Z O L, O K O, b ) v l a s t n é p o d s t a t n é m e n á : M A T E J, N E L A, E M A, M I L A N, E L A, T I N A, M I L O, O L I N A, U Ļ A, L A C O, O T O, L A J O, T A T A, M A M A, H A N A, J U L A, V I L O, M A J O, E V A, J O Z E F, I V E T A, J U L O, J E L A, V O J A K, T E T A, A L E N A, J Á N, M A J A, J O Ţ O, I V O, M I L A N, J A N A, Z U Z A, K A T A, F I L O, Z I T A, L U J Z A, Z L A T A, T O N O, Z O L O, b.1) z á m e n á : J A, T Y, M Y, V Y, O N I, c ) s l o v e s á : M E L Ú, V E Z Ú, U M Ý V A, M Y J E, M Ý L I, M Á, N E M Á, V Í T A, M Á V A, V O L Á, L Á M E, K U K Á, F Ú K A, L E T Í, Z A M E T Á, V Y Z L I E K A, U K A Z U J E, L O V Í, J E M, L E J E, V E J E, d ) p r í s l o v k y m i e s t a : T U, T A M, V O N K U, e ) p r í d a v n é m e n á : M A L É, M I L É, V E Ļ K É, M Ä K K É, M O J E, T V O J E, Ţ L T É, Z E L E N É, Z L É. M e t o d i c k é p o z n á m k y : V s ú v i s l o s t i s o z v y š o v a n í m s l o v n e j z á s o b y s i p í s m e n á s m ä k č e ň o m ţ i a c i o s v o j u j ú z á r o v e ň s k a ţ d ý m p r e b e r a n ý m p í s m e n o m ( n a p r. L Ļ ). Ţ i a k n a j p r v o b ť a h u j e p r e d t l a č e n é s l o v o n a P L p o l í n i i, p o t o m ho p í š e n a r i a d o k n i e k o ļ k o k r á t s á m. K a ţ d ý PL j e m o ţ n é v l o ţ i ť d o p r i e s v i t n e j f ó l i e a p í s a ť d o p r i p r a v e n ý c h r i a d k o v c e n t r o f i x o u, a b y 20

s a d a l o p a k o v a n e p o u ţ i ť. P r e d z n a č e n é s l o v á s ú d o p l n e n é j e d n o d u c h o u k r e s b o u p r e ļ a h š i e p o c h o p e n i e a z a p a m ä t a n i e si n o v e j s l o v n e j z á s o b y. T i e t o s l o v á ţ i a c i m ô ţ u p o s t u p n e p í s a ť a j d o z o š i t a. U k á ţ k y p r a c o v n é h o l i s t u n a p í s a n i e s l o v z l o ţ e n ý c h z o s l a b í k p í s m e n a T TU TAM TATA TETA TELO AUTO T T TONO TINA TAXÍK TELEFÓN 21

2.5 V e t y P o n á c v i k u s l a b í k a s l o v t v o r í m e j e d n o d u c h é o z n a m o v a c i e v e t y s v y u ţ i t í m k t o r é h o k o ļ v e k d o t e r a z p r e b r a t é h o s l o v a. V e t y s ú t y p u : T O J E...... T U J E..... T A M J E....... J A M Á M........ O N M Á......... O N A M Á........ M Y M Á M E..... V k a ţ d e j v e t e j e p o d s t a t n é m e n o e š t e d o p l n e n é k r e s b o u, o b r á z k o m. Ţ i a k p o d ļ a i n d i v i d u á l n y c h s c h o p n o s t í m ô ţ e n a j p r v p r i p r a v e n é v e t y o b ť a h o v a ť p o l í n i i a n á s l e d n e i c h p r e p i s o v a ť s a m o s t a t n e. P r i k a ţ d e j v e t e v P L s ú p r e d z n a č e n é d v a r i a d k y, a t o p r e p r í p a d, ţ e s a d a n á v e t a d o j e d n é h o r i a d k a n e z m e s t í. L TO JE LATA. TO JE LÚKA. TU JE LANO. TO JE LUK. TO JE LOTO. X X 22

L TAM JE LÁTKA. TO JE LETO. TO JE LÍZATKO. TAM JE LAJO. TAM JE ĽALIA. 2. 6 V y s t r i h n i a z l o ţ S a m o s t a t n ú č a s ť t v o r i a p r a c o v n é l i s t y u r č e n é n a a n a l ý z u a s y n t é z u s l o v V y s t r i h n i a z l o ţ. Ú l o h o u ţ i a k o v j e s l o v o p r e č í t a ť, v y s t r i h n ú ť j e d n o t l i v é p í s m e n á ( m ô ţ u b y ť a j v p o p r e h a d z o v a n o m p o r a d í ) v o f a r e b n e o d l í š e n o m r á m č e k u a z l o ţ i ť d a n é s l o v o p o d ļ a p ô v o d n e j p r e d l o h y. T i e t o p r a c o v n é l i s t y s a p o r o z s t r i h a n í s l o v d a j ú o p a k o v a n e v y u ţ í v a ť p r i u t v r d z o v a n í a r o z š i r o v a n í s l o v n e j z á s o b y, n a p r. s k l a d a n í m ď a l š í c h m o ţ n ý c h s l o v. P o v y s t r i h n u t í p í s m e n o d p o r ú č a m e u l o ţ i ť c e l ý p r a c o v n ý l i s t a j s j e d n o t l i v ý m i p í s m e n a m i d o e u r o o b a l u. M e t o d i c k é p o z n á m k y : P o s t u p n e j e m o ţ n é n a p í s a n é s l o v o z a k r y ť p a p i e r o m, a b y s a ho ţ i a c i p o k ú s i l i z l o ţ i ť z r o z s t r i h a n ý c h p í s m e n s a m o s t a t n e, b e z n á z o r n e j u k á ţ k y. 23

I H R I S K O O K S I R H I I H L A A L H I 2.7 N a k r e s l i A k o u v á d z a M o r s c h e c h ( 2 0 0 1 ), j e k r e s b a p r í j e m n o u a b e z p r o b l é m o v o u č i n n o s ť ou. J e t o r o v n o c e n n ý s p ô s o b komu n i k á c i e s o s t a t n ý m i v e r b á l n y m i č i n e v e r b á l n y m i p o s t u p m i. 24

K a ţ d á k r e s b a m á s v o j e c h a r a k t e r i s t i c k é v l a s t n o s t i a s v o j o u i n t e n z i t o u i n d i v i d u á l n e p ô s o b í n a ţ i a k a. K r e s b a ú č i n k u j e a k o s y s t é m j e d n o d u c h ý c h, ú č i n n ý c h a b e z p r o s t r e d n e p ô s o b i a c i c h p o d n e t o v, k t o r é p r e n á š a j ú z l o ţ i t ú v ý r a z o v o s ť p r e b e r a n é h o u č i v a p r i a m o n a ţ i a k a. K a ţ d é s l o v o p r e b e r a n e j s l o v n e j z á s o b y s a ţ i a k u č í v j e d n o d u c h e j f o r m e p o d ļ a p r e d l o h y a j n a k r e s l i ť. A k o p r í k l a d u v á d z a m e s l o v á t v á r a t e t a. TVÁR TETA 25

2.8 G l o b á l n e č í t a n i e G l o b á l n e č í t a n i e j e d ô l e ţ i t é p r e n a d o b ú d a n i e v e d o m o s t í. V p r o c e s e v z d e l á v a n i a a v ý c h o v y ţ i a k a j e j e d n ý m z v ý z n a m n ý c h p r o s t r i e d k o v v y t v á r a n i a p r e d s t á v o o k o l i t o m s v e t e. P r a c o v n é l i s t y E. 1 v y u ţ í v a j ú n a j p r v 4 f i x n é s l o v á k p r e b e r a n é m u p í s m e n u. N a p r í k l a d k p í s m e n u I j e t o I H L A, I G L U, I N D I Á N, I H R I S K O. F i x n é s l o v á k ď a l š í m p í s m e n á m 1. s k u p i n y s ú u v e d e n é v m e t o d i c k ý c h p o z n á m k a c h n a k o n c i p o d k a p i t o l y 2. 8. N a n á c v i k č í t a n i a, s p r á v n e j a r t i k u l á c i e a v ý s l o v n o s t i k o n š t r u k c i e t y p u Č o j e t o? s ú v P L p r e d z n a č e n é v e t y, n a p r. T o j e i g l u. T o j e i h r i s k o. Ď a l š i e P L v y u ţ í v a j ú r o v n a k é s l o v á, n o s ú u r č e n é n a u p e v ň o v a n i e i n ý c h v e t n ý c h m o d e l ov ( A k é j e...? ), n a p r. I g l u j e v e ļ k é. I h r i s k o j e z e l e n é. P o s l e d n ý d r u h P L p r e c v i č u j e v e t n ý m o d e l K t o m á č o? ( I n d i á n m á a u t o. I v o m á i h l u. ). P r i p í s a n í s l o v a v i e t t ú t o s l o v n ú z á s o b u k j e d n o t l i v ý m p í s m e n á m o d p o r ú č a m e e š t e v i a c r o z š í r i ť. Č í t a n i e m á s m e r o v a ť k r o z v o j u m y s l e n i a, s c h o p n o s t í a z r u č n o s t í, a k o a j e s t e t i c k é ho a e m o c i o n á l n e ho c í t e n i a, m o r á l n y c h a v ô ļ o v ý c h v l a s t n o s t í ţ i a k o v. U k á ţ k y n a č í t a n i e s ú v i s l ý c h t e x t o v j e v h o d n é d o p l n i ť i l u s t r á c i a m i i c h o b s a h u, r ô z n y m i p r e d m e t m i, m a k etami a i n ý m i d i d a k t i c k ý m i p r o s t r i e d k a m i. V g l o b á l n o m č í t a n í v y u ţ í v a m e j e d n o d u c h ú k r e s b u a z n a č k y f a r i e b. M e n o j e v P L n a h r a d e n é o b r á z k o m c h l a p c a a d i e v č a ť a, v k t o r o m j e u m i e s t n e n é j e h o z a č i a t o č n é p í s m e n o. P r a c o v n é l i s t y g l o b á l n e h o č í t a n i a o b s a h u j ú o k r e m k r e s b y a j c e l é z n e n i e v e t y. J e u r č e n é p r e r o d i č o v, k t o r í p o m á h a j ú s v o j i m d e ť o m p r i d o m á c i c h ú l o h á c h. V p r a x i s a t o t i ţ u k á z a l o, ţ e s i r o d i č i a n i e k t o r é o b r á z k y v y s v e t l i l i m y l n e ( r o d i č n a m i e s t o n a k r e s l e n é h o s l o v a I N D I Á N p r e č í t a l s l o v o C V I K L A ). 26

U k á ţ k y 3 ty p o v k o n š t r u k c i e v i e t v p r a c o v n ý c h l i s t o ch: 1. T O J E... TO JE TO JE I G L U. TO JE TO JE I H L A TO JE TO JE I N D I Á N TO JE TO JE I H R I S K O 2.... J E... JE I H R I S K O JE ZELENÉ. JE I H L A JE MODRÁ. JE I N D I Á N JE HNEDÝ. JE I G L U JE BIELE. 27

3.... MÁ... MÁ I V O MÁ I G L U. I I MÁ I V A MÁ I H L U. I MÁ I V O MÁ OVOCIE MÁ I N D I Á N MÁ AUTO. M e t o d i c k é p o z n á m k y : P r i k a ţ d o m p r e b e r a n o m p í s m e n e s a o p a k u j ú s t e r e o t y p n e 4 s l o v á p r e t o, a b y s i ţ i a c i z a f i x o v a li s l o v n ú z á s o b u a a b y s m e i c h z b y t o č n e v p o č i a t o č n ý c h š t á d i á c h v ý u č b y n e m i a t l i v e ļ k ý m p o č t o m s l o v. V y u ţ í v a m e z á s a d u p o s t u p n o s t i m a l ý c h k r o k o v. V p r a c o v n ý c h l i s t o c h k j e d n o t l i v ý m p í s m e n á m I. s k u p i n y s ú pouţité n a s l e d u j ú c e 4 f i x n é s l o v á : I I H L A, I H R I S K O, I N D I Á N, I G L U T T A Š K A, T A N I E R, T O P Á N K A, T E L E F Ó N L L O Ď, L O P A T A, L A M P A, L I E T A D L O F F A J K A, F O T O, F I L M, F U T B A L E E G R E Š, E L E K T R I Č K A, E M U, E S K I M Á K H H U S, H R A D, H R E B E Ň, H R N I E C N NÔŢ, N O Ţ N I C E, N E M O C N I C A, N Á U Š N I C A K K Ô Š, K V E T, K O S Ť, K L A D I V O V V Á Z A, V E J Á R, V O Z, V E D R O A A U T O, A B E C E D A, A N A N Á S, A K T O V K A 28

M M A Č K A. M E S I A C, M E T L A, M O T Ý Ļ Z Z A J A C, Z R N O, Z U B, Z V ON Y M Y Š, R Y B A, K O R Y T N A Č K A, M Y D L O X F I X, T A X I, X Y L O F Ó N, S A X O F Ó N J J E Ţ, J A B L K O, J A H O D A, J O G U R T U U C H O, U H O R K A, U T E R Á K, U M Ý V A D L O O O K O, O K N O, O B L A K, O K U L I A R E 2.9 R i e k a n k y K u k a ţ d é m u p r e b e r a n é m u p í s m e n u u v á d z a m e j e d n o d u c h é r i e k a n k y ( m ô ţ u s a a j s p i e v a ť, v y t l i e s k a v a ť a v y u ţ í v a ť a j h r u n a t e l o ), k t o r é s ú d o p l n e n é k r e s b ou. O k r e m m o t i v a č n ej f u n k c i e p o m á h a j ú r o z v í j a ť a j s l u c h o v é v n í m a n i e, s l o v n ú z á s o b u, z r e t e ļ n ú v ý s l o v n o s ť, r e p r o d u k c i u, p r e d n e s. R i e k a n k y a r ý m o v a č k y ţ i a k n a j p r v p o č ú v a, p o t o m s a z a p o j í p o h y b o m, p o s t u p n e sa i c h u č í n a s p a m ä ť. D o p l n e n i e t e x t u k r e s b o u p o m á h a ţ i a k o m ļ a h š i e p o c h o p i ť v ý z n a m j e d n o t l i v ý c h s l o v i c e l e j r i e k a n k y. P r í k l a d y r i e k a n i e k a r ý m o v a č i e k p r i v ý u č b e p í s m e n I. s k u p i n y : I I Š L O D I E V Č A P O V O D U, C E Z P Á N O V U Z Á H R A D U... T T R Á V I Č K A Z E L E N Á T A N C U L I N K Y T A N K U... L B O L A J E D N A L A S T O V I Č K A, O N A R Á N O S P I E V A,... L Ú K A Z E L E N Á, N E P O K O S E N Á... F F R A J E R Ô Č K A M O J A... E E N T E N T Í N Y... 29

H H A N I Č K A, D U Š I Č K A, P O Ď S I K U M N E H O P K A Ť... H I J O, H E T A, N A K O N Í Č K U... K H O R Á M, S L N I E Č K O, K H O R Á M... H A J U, H A J U, H A J U Š K Y... N N E P L A Č, K A T K A, N E P L A Č... N E C H O D I E V A J, D I E V Č A, D O R O S Y... N A M E L I E M E M Ú Č K Y Z A T R I K O Š Í Č K Y... K Č I E R N E K U R A K R Á Č E... K O H Ú T I K J A R A B Ý... P R I K O S T O L E N A L A V I C I... KVÁ, KVÁ, K A Č I C A, Č I E R N A B I E L A S L E P I C A... A T Á N A Š A K A T A R Í N K A A T Á N A Š A K A T K A... K A Š A K Y P Í, K A Š A V R I E... K E Ď S O M J A K O N O P E M O Č I L A... V K O Š Í Č K U M A L I Č K O M M A L A H A N K A D V E... Š T Y R I K O Z Y, P I A T Y C A P, K T O V Y S K O Č Í, B U D E C H L A P... V V A R I L A M Y Š I Č K A K A Š I Č KU... S E D Í V R A B E C N A K O S T O L E A K O M L Á D E N E C... S T O J Í V Ŕ B A P R I P O T O K U, V I S Í N A N E J Z V O N... M Z J E D L A M A Č K A, Z J E D L A K U R A... MALIČKÁ S O M... A A N Č A K R Á Č A, A U T O F I Č Í... P A P Á M, P A P Á M, A N A N Á S... I D E A N Č A D O Š K O L I Č K Y... A N I N I E S O M V Y S O K Á... A B E C E D A S K Á Č E, Z J E D L A M Y Š K O L Á Č E... 30

Z Z I M A J E, Z I M A J E... J I Š I E L J A N K O N A K O P E C... Č E R V E N É J A B Ĺ Č K O V O V R E C K U M Á M... U U S N I Ţ E M I, U S N I,... U M Ý V A J S I L Í Č K A... O O V C E M O J E, O V C E... O S I E V A M E M Ú Č K U V S L A M E N O M K L O B Ú Č K U... U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v s r i e k a n k a m i TANCOVAL TLSTÝ S TLSTOU V KOMORE ZA KAPUSTOU TADADOM VYSTAVIL TADADOM SOM Z BLATA DOM. 31

KOHÚTIK JARABÝ NECHOĎ DO ZÁHRADY VYHRABEŠ ĽALIU DIEVKY ŤA VYBIJÚ 2.10 P o p i s o b r a z u P r o s t r e d n í c t v o m p o p i s u o b r a z u s a ţ i a k u č í t v o r i ť o z n a m o v a c i e a o p y t o v a c i e v e t y. P o p i s o b r a z u n a p o m á h a r o z v o j u s c h o p n o s t i ţ i a k o v p o s t u p n e r o z p r á v a ť o p r e d m e t o c h a s p o n t á n n e o d p o v e d a ť n a o t á z k y t y p u Č O?, Č O M Á?, K D E JE?, Č O R O B Í?, A K Ý / A K Á / A K É JE?. T v o r b a o t á z o k a o d p o v e d í j e d ô l e ţ i t á p r e t o, a b y s a ţ i a k d o k á z a l p ý t a ť, z á r o v e ň p r i r a d i ť o s o b á m, z v i e r a t á m a p r e d m e t o m i c h v l a s t n o s t i, p o p í s a ť i c h č i n n o s ť, m o ţ n o s t i m i e s t a i c h v ý s k y t u a p o u ţ i t i a. Ţ i a k m ô ţ e n a t i e t o o t á z k y o d p o v e d a ť a j j e d n ý m s l o v o m. M e t o d i k a v y u ţ í v a a j f a r e b n é r o z l í š e n i e s l o v n ý c h d r u h o v. P r a c o v n é l i s t y s ú k o n c i p o v a n é v š t y r o c h p r e v e d e n i a c h, a t o : 1. P o p i s o b r a z u, v k t o r o m sú o t á z k y a o d p o v e d e v P L d a n é. Ţ i a c i v P L č í t a j ú c e l é v e t y, v i z u á l n e v n í m a j ú f a r e b n e z v ý r a z n e n é s l o v n é d r u h y, u č i a s a o d l i š o v a ť k o n š t r u k c i u o t á z k y a o d p o v e d e. 32

ČO JE TO? ČO MÁ TELEFÓN? JE TELEFÓN? KDE JE TELEFÓN? ČO ROBÍ TELEFÓN? TO JE TELEFÓN. TELEFÓN MÁ SLÚCHADLO. TELEFÓN JE. TELEFÓN JE NA POLIČKE. TELEFÓN ZVONÍ. 2. Ţi a k d o p ĺ ň a s l o v á p o d ľ a f a r e b n e o d l í š e n ý c h s l o v n ý c h d r u h o v TELEFÓN NA POLIČKE SLÚCHADLO ZVONÍ TO JE TELEFÓN MÁ TELEFÓN JE TELEFÓN JE TELEFÓN 33

3. Ţ i a k d o P L s a m o s t a t n e p í š e s p r á v n u o d p o v e ď. ČO JE TO? ČO MÁ TELEFÓN? JE TELEFÓN? KDE JE TELEFÓN? ČO ROBÍ TELEFÓN? 4. Ţi a k s a m o s t a t n e t v o r í a p í š e o t á z k u. TO JE TELEFÓN. TELEFÓN MÁ SLÚCHADLO. TELEFÓN JE. TELEFÓN JE NA POLIČKE. TELEFÓN ZVONÍ. 34

M e t o d i c k é p o z n á m k y : S a m o t n ý p r o c e s t v o r e n i a o t á z o k a o d p o v e d í j e d ô l e ţ i t ý p r e r o z v o j k o m u n i k a č n ý c h z r u č n o s t í ţ i a k o v. V z a č i a t k o c h v ý u č b y j e v h o d n é p o u ţ í v a ť n a j p r v k r á t k e v e t y, k t o r é b y m a l i o b s a h o v a ť p o d s t a t n é m e n o a s l o v e s o. A j j e d n o s l o v n é v y j a d r e n i e o d p o v e d e n a p o m á h a r o z v o j u k o m u n i k a č n ý c h k o m p e t e n c i í ţ i a k o v, r o z v í j a s l o v n ú z á s o b u a p r e r e č j e r o v n a k o v ý z n a m n é a k o v y j a d r e n i e v i a c s l o v n é. P o s t u p n e j e d n o d u c h é v e t y r o z v í j a m e a t v o r í m e v e t y z l o ţ i t e j š i e. V p o p i s e o b r a z u j e m o ţ n é d o P L n a m i e s t o n e ţ i v o t n ý c h p o d s t a t n ý c h m i e n z a r a d i ť p o p i s o s ô b a z v i e r a t. 2.11 S t i m u l a č n é p r a c o v n é l i s t y N a p r a c o v n é l i s t y p í s a n i a a č í t a n i a n a d v ä z u j ú s t i m u l a č n é p r a c o v n é l i s t y S ú z a m e r a n é n a r o z v o j k o g n i t í v n y c h, a f e k t í v n y c h a p s y c h o m o t o r i c k ý c h s c h o p n o s t í a z r u č n o s t í ţ i a k o v v p r i a m e j n a d v ä z n o s t i n a p r e b e r a n ú g r a f é m u. O b s a h u j ú 4 t y p y P L : 1. V y f a r b i o b r á z k y p o d ļ a p r e d l o h y VYFARBI OBRÁZKY PODĽA PREDLOHY DOLE POD ČIAROU 35

2. N á j d i s p r á v n u d v o j i c u o b r á z k o v NÁJDI SPRÁVNU DVOJICU OBRÁZKOV 3. D o p l ň c h ý b a j ú c e p í s m e n o k s l o v u a o b r á z k u PRIRAĎ SPRÁVNE NÁZVY, KTORÉ SÚ POD ČIAROU, K OBRÁZKOM NAD ČIAROU INDIÁN IGLU IHLA IHRISKO 36

4. V y s t r i h n i a z l o ţ p u z z l e DOPLŇ CHÝBAJÚCE PÍSMENA V SLOVÁCH POD ČIAROU POMOCOU OBRÁZKOV NAD ČIAROU 4 A _ND_ÁN _HLA _GLU _HR_SKO M e t o d i c k é p o z n á m k y : U č i t e ļ s a m ô ţ e p r i d r ţ i a v a ť b u ď p o k y n u n a p r a c o v n o m l i s t e ( p r i r a ď s p r á v n e n á z v y o b r á z k o m ) a l e b o ( p o d ļ a t y p u P L V y s t r i h n i a zloţ p u z z l e ) P L r o z s t r i h a ť v o d o r o v n e a l e b o z v i s l e ( ţ i a c i s k l a d a j ú p u z z l e ). 37

3 K O N C E P C I A P R A C O V N Ý C H L I S T O V I I. č a s ť P r a c o v n é l i s t y u r č e n é n a v ý u č b u d r u h e j s k u p i n y p í s m e n, d o k t o r e j p a t r i a D, P, R, B a o s o b i t n á s k u p i n a p í s m e n C, G a S, s ú k o n c i p o v a n é i d e n t i c k ý m s p ô s o b o m a k o v p r í p a d e p í s m e n I, T, L, F, E, H, N, K, M, V, X, A, Z, J, U + O. R e a l i z u j e m e r o v n a k ý p o s t u p, a t o : o s v o j o v a n i e s i p r í s l u š n é h o p í s m e n a, s l a b í k, s l o v, p í s a n i e a č í t a n i e v i e t, g l o b á l n e č í t a n i e. V P L v y u ţ í v a m e m o d e l j e d n o d u c h e j k r e s b y, k t o r ý u ļ a h č u j e ţ i a k o m p o c h o p i ť z m y s e l p o j m o v a o b s a h v i e t, č í t a ť s l o v n é s p o j e n i a a v e t y. P r o s t r e d n í c t v o m v ý z n a m n ý c h p r o s t r i e d k o v p r e z e n t o v a n e j m e t o d i k y, a k ý m i s ú k r e s b y p r e d s t a v u j ú c e j e d n o d u c h é s l o v á, č i n n o s t i s p o j e n é s v y s t r i h o v a n í m p í s m e n a i c h s k l a d a n í m d o d a n é h o t v a r u s l o v a, p o p i s o b r a z u a m o t i v a č n é t e x t y a r i e k a n k y, s t i m u l u j e m e r o z v o j k o g n i t í v n y c h, a f e k t í v n y c h a p s y c h o m o t o r i c k ý c h s c h o p n o s t í a z r u č n o s t í ţ i a k o v p r i o s v o j o v a n í s i v e ļ k ý c h t l a č e n ý c h t v a r o v s l o v e n s k e j a b e c e d y. 3.1 P r í p r a v n é c v i k y I c h ú l o h o u j e d o s t a t o č n e u v o ļ n i ť z á p ä s t i e a c e l ú r u k u t a k, a b y p í s a n i e ţ i a k o m n e s p ô s o b o v a l o z b y t o č n é p r o b l é m y. PRÍPRAVNÉ CVIKY X 38

S ú b o r p r í p r a v n ý c h c v i k o v o b s a h u j e p r a c o v n é l i s t y n a p r e c v i č o v a n i e v o ļ n é h o n e p r e r u š o v a n é h o p o h y b u, z v i s l e j k r á t k e j č i a r y, z v i s l e j d l h e j č i a r y, v o d o r o v n e j k r á t k e j a d l h e j č i a r y, š i k m e j č i a r y, l o m e n ej č i a r y, k r í ţ e n i a č i a r ( p r í p r a v n é c v i k y p r e o s v o j o v a n i e s i p í s m e n 1. s k u p i n y ), ď a l e j P L n a p r e c v i č o v a n i e v o ļ n é ho k r ú ţ e n i a, k r u h u, o v á l u, h o r n é h o o b l ú k a, h o r n é h o v i a z a n é h o o b l ú k a, d o l n é h o o b l ú k a a i c h k o m b i n á c i í ( p r í p r a v n é c v i k y p r e o s v o j o v a n i e s i 2. s k u p i n y p í s m e n ). P r e v ý u č b u p í s a n i a p í s m e n 2. s k u p i n y s ú n a j d ô l e ţ i t e j š i e t i e t o p r í p r a v n é c v i k y : V o ľ n é k r ú ţ e n i e p r v ý n á c v i k p í s a n i a k r u h u a p r í p r a v a n a p í s a n i e p í s m e n a O. K r u h, ovál, o b l ú k i c h n á c v i k j e d ô l e ţ i t ý p r e p í s a n i e p í s m e n s b r u š k o m D, P, R, B. U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u n a p r e c v i č o v a n i e v o ľ n é h o k r ú ţ e n i a VOĽNÉ KRÚŽENIE 39

U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v n a p r e c v i č o v a n i e k r u h u KRUH KRUH 40

U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v n a p r e c v i č o v a n i e r ô z n y c h d r u h o v o v á l u OVÁL OVÁL VODOROVNÝ 41

OVÁL ŠIKMÝ U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v n a p r e c v i č o v a n i e h o r n é h o o b l ú k a HORNÝ OBLÚK 42

HORNÝ OBLÚK HORNÝ OBLÚK VIAZANÝ 43

U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v n a p r e c v i č o v a n i e d o l n é h o o b l ú k a DOLNÝ OBLÚK DOLNÝ OBLÚK VIAZANÝ 44

3.2 P í s a n i e v e ľ k ý c h t l a č e n ý c h p í s m e n 2. s k u p i n y A k o s m e u ţ u v i e d l i v I. č a s t i m e t o d i k y s t i m u l a č n é h o p r o g r a m u, o s v o j o v a n i e t l a č e n ý c h t v a r o v p í s m e n n a v r h u j e m e z a č í n a ť p í s m e n o m I, p r e t o ţ e j e t o v z h ļ a d o m n a j e h o t v a r n a j ļ a h š i e p í s m e n o s l o v e n s k e j a b e c e d y, t v o r e n é i b a j e d n o u z v i s l o u č i a r o u. Ď a l š i e p í s m e n á ( T, L, F, E, H ) s k l a d á m e p o s t u p n ý m p r i d á v a n í m k r á t k y c h a d l h ý c h v o d o r o v n ý c h a l e b o z v i s l ý c h č i a r. P r i d a n í m š i k m ý c h č i a r k p í s m e n u I v z n i k n ú p í s m e n á N, M, K, Z, V, A, X. P o m o c o u s p o d n é h o ( d o l n é h o ) o b l ú č i k a v y t v o r í m e p í s m e n á J a U. P í s m e n á D, P, R, a B v z n i k n ú p r i d a n í m b r u š k a k p í s m e n u I. P í s m e n á O, C, G, a S sú c h a r a k t e r i s t i c k é t ý m, ţ e p r e d s t a v u j ú s t o č e n é a l e b o p o k r i v e n é p í s m e n o I. K a ţ d é p í s m e n o s i ţ i a k o s v o j u j e v 3 e t a p á c h, k r o k o c h : 1. k r o k p r e c h á d z a n i e p o h r u b o v y z n a č e n e j g r a f é m e PÍSMENO D D D D D D D D DDDDDDD D DDDDDD PÍSANIE 45

2. k r o k p í s a n i e c e z v y b o d k o v a n ý t v a r g r a f é m y PÍSMENO D D D D D PÍSANIE 3. k r o k s a m o s t a t n é p í s a n i e d o n a z n a č e n e j l í n i e s p o s t u p n ý m z m e n š o v a n í m v e ľ k o s t i p í s m e n a PÍSMENO D D PÍSANIE D DD D 46

A j k u k a ţ d é m u p í s m e n u 2. s k u p i n y j e d o p l n e n ý k r á t k y m o t i v a č n ý t e x t. M o t i v a č n ý t e x t k p í s m e n u D KU PÍSMENU I VEĽKÉ BRUCHO DÁŠ A PÍSMENO D HNEĎ MÁŠ. KeĎ D NAPÍŠEM, SLOVO DOM POVIEM. D D D U k á ţ k y m o t i v a č n ý c h t e x t o v : P K p í s m e n k u I m a l é b r u š k o d á m a p í s m e n o P h n e ď s p r a v e n é m á m. K e ď P n a p í š e m, s l o v o p e r o p o v i e m. D P í s m e n k u I v e ļ k é b r u š k o d á m, p í s m e n k o D n a p í s a n é mám. K e ď D n a p í š e m, s l o v o d o m p o v i e m. R P í s m e n k u I b r u š k o s n ô ţ k o u d á m, p í s m e n k o R u r o b e n é m á m. K e ď R n a p í š e m, s l o v o r y b a p o v i e m. S K e ď h a d í k a n a k r e s l í m, p í s m e n k o S o b j a v í m. K e ď S n a p í š e m, s l o v o s l n k o p o v i e m. C P í s m e n o O c e l k o m n e d o k o n č í m a p í s m e n k o C h n e ď v y t v o r í m. K e ď C n a p í š e m, s l o v o c i t r ó n p o v i e m. G K u p í s m e n u C č i a r k u d á m a p í s m e n o G h n e ď n a p í s a n é mám. Keď G n a p í š e m, s l o v o g u m a p o v i e m. 47

3.3 S l a b i k y V p r a c o v n ý c h l i s t o c h s ú p r e d z n a č e n é s l a b i k y u r č e n é n a i c h o b ť a h o v a n i e a s a m o s t a t n é p í s a n i e. S l a b i k y t v o r í m e z d a n é h o písmena 2. s k u p i n y + s a m o h l á s k y, v y u ţ í v a m e a j o s v o j e n é p í s m e n á p r v e j s k u p i n y. U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u : O b ť a h o v a n i e s l a b í k DA DA DA DA DO DO DO DO DU DE DU DE DU DE DU DE DI DI D Y DY U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u : S a m o s t a t n é p í s a n i e s l a b í k d o r i a d k o v DA DO DU DE DI 48

U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u : O b ť a h o v a n i e s l a b í k s p í s m e n a m i v o p a č n o m p o r a d í ADADADAD OD OD OD OD UD UD UD UD ED ED ED ED I D ID YD YD U k á ţ k a p r a c o v n é h o l i s t u : S a m o s t a t n é p í s a n i e s l a b í k s o p a č n ý m AD OD UD ED YD p o r a d í m p í s m e n 49

3.4 S l o v á P o s t u p n e s k l a d á m e s l o v á z p í s m e n D, P, R, B, C, G, S, s a m o h l á s o k a p í s m e n 1. s k u p i n y. P r i o s v o j o v a n í s i p í s m e n 2. s k u p i n y u ţ m ô ţ e m e v y u ţ í v a ť o v e ļ a v i a c v z á j o m n ý c h k o m b i n á c i í s l a b í k, t e d a m á m e v i a c m o ţ n o s t í t v o r i ť r ô z n e s l o v á a o b o h a c o v a ť t a k t o s l o v n ú z á s o b u ţ i a k o v. P r e d z n a č e n é s l o v á s ú d o p l n e n é j e d n o d u c h o u k r e s b o u p r e ļ a h š i e p o c h o p e n i e p o j m o v a z a p a m ä t a n i e s i n o v o u t v o r e n ý c h v ý r a z o v. N i e k t o r é k r e s b y, z n á z o r ň u j ú c e a v y j a d r u j ú c e m e n á o s ô b, o b s a h u j ú a j i c h z a č i a t o č n é p í s m e n á. T i e t o s l o v á ţ i a c i p o d ļ a i n d i v i d u á l n y c h s c h o p n o s t í m ô ţ u p o s t u p n e p í s a ť a j d o z o š i t a. V s ú v i s l o s t i s o z v y š o v a n í m s l o v n e j z á s o b y s i p í s m e n á s m ä k č e ň o m ţ i a c i o s v o j u j ú z á r o v e ň s k a ţ d ý m p r e b e r a n ý m p í s m e n o m. Ţ i a k n a j p r v o b ť a h u j e p r e d t l a č e n é s l o v o n a P L p o l í n i i, p o t o m h o p í š e n a r i a d o k n i e k o ļ k o k r á t s á m. K a ţ d ý P L o d p o r ú č a m e v l o ţ i ť d o p r i e s v i t n e j f ó l i e a p í s a ť d o p r i p r a v e n ý c h r i a d k o v c e n t r o f i x o u, a b y s a d a l o p a k o v a n e p o u ţ i ť. P r e b e r a n á s l a b i k a k d a n é m u p í s m e n u j e v s l o v e n a P L z n á z o r n e n á č e r v e n o u f a r b o u. P o o s v o j e n í s i p í s m e n d r u h e j s k u p i n y j e m o ţ n é p í s a ť v š e t k y s l o v á a j e d n o d u c h é i z l o ţ e n é v e t y. U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v D D D D A D A D A N A D O D O D E D O D E T I 50

D O M D Á M D A R D e Ň D V D 3.5 V e t y P o n á c v i k u s l a b í k a s l o v t v o r í m e j e d n o d u c h é o z n a m o v a c i e v e t y s v y u ţ i t í m k t o r é h o k o ļ v e k d o t e r a z p r e b r a t é h o s l o v a. T y p y v i e t : T O J E...... T U J E..... T A M J E....... J A M Á M........ O N M Á......... O N A M Á........ M Y M Á M E..... V k a ţ d e j v e t e j e p o d s t a t n é m e n o e š t e d o p l n e n é k r e s b o u. Ţ i a k p o d ļ a i n d i v i d u á l n y c h s c h o p n o s t í m ô ţ e n a j p r v p r i p r a v e n é v e t y o b ť a h o v a ť p o l í n i i a n á s l e d n e i c h p r e p i s o v a ť s a m o s t a t n e. P r i k a ţ d e j v e t e s ú v p r a c o v n o m l i s t e p r e d z n a č e n é d v a r i a d k y, a t o p r e p r í p a d, ţ e s a d a n á v e t a d o j e d n é h o r i a d k a n e z m e s t í. 51

U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v n a o b ť a h o v a n i e a p r e p i s o v a n i e v i e t TU JE DOM. TU JE DAR. TAM JE DREVO. TO JE DEDO. TU JE DEDINA. Ď TO JE DÁŽĎ. TO JE MEDVEĎ. TU JE ŽALUĎ. TAM JE LoĎ. TU JE ĎATELINA. 52

3.6 V y s t r i h n i a z l o ţ S a m o s t a t n ú č a s ť t v o r i a p r a c o v n é l i s t y u r č e n é n a a n a l ý z u a s y n t é z u s l o v V y s t r i h n i a z l o ţ. Ú l o h o u ţ i a k o v j e s l o v o v p r v o m r á m č e k u p r e č í t a ť, v y s t r i h n ú ť j e d n o t l i v é p í s m e n á ( m ô ţ u b y ť a j v p o p r e h a d z o v a n o m p o r a d í ) v o f a r e b n e o d l í š e n o m, d r u h o m r á m č e k u a z l o ţ i ť d a n é s l o v o p o d ļ a p ô v o d n e j p r e d l o h y. P r a c o v n é l i s t y s a p o r o z s t r i h a n í s l o v d a j ú o p a k o v a n e v y u ţ í v a ť p r i u t v r d z o v a n í a r o z š i r o v a n í s l o v n e j z á s o b y, n a p r. s k l a d a n í m ď a l š í c h m o ţ n ý c h s l o v a j e d n o d u c h ý c h v i e t. P o v y s t r i h n u t í p í s m e n o d p o r ú č a m e u l o ţ i ť c e l ý p r a c o v n ý l i s t a j s j e d n o t l i v ý m i p í s m e n a m i d o e u r o o b a l u p r e ď a l š i e v y u ţ i t i e. M e t o d i c k é p o z n á m k y : P o s t u p n e j e m o ţ n é n a p í s a n é s l o v o v p r v o m r á m č e k u z a k r y ť n a p r. p a p i e r o m, a b y s a h o ţ i a c i p o k ú s i l i z l o ţ i ť z r o z s t r i h a n ý c h p í s m e n s a m o s t a t n e, b e z n á z o r n e j u k á ţ k y. U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v n a a n a l ý z u a s y n t é z u s l o v B A R A N B A R A N 53

C A P C A P 3.7 N a k r e s l i P o d o b n e a k o p r i o s v o j o v a n í s i p í s m e n 1. s k u p i n y, a j v o v ý u č b e p í s m e n 2. s k u p i n y s a ţ i a k u č í v j e d n o d u c h e j f o r m e p o d ļ a p r e d l o h y n a k r e s l i ť s l o v á p r e b e r a n e j s l o v n e j z á s o b y. A k o p r í k l a d u v á d z a m e s l o v á h o d i n y, d a r, d o m a d v e r e. HODINY 54

DAR DOM 55

DVERE 3.8 G l o b á l n e č í t a n i e V p r o c e s e v z d e l á v a n i a a v ý c h o v y ţ i a k a p r e d s t a v u j e g l o b á l n e č í t a n i e v ý z n a m n ý p r o s t r i e d o k v y t v á r a n i a a r e p r o d u k o v a n i a p r e d s t á v o o k o l i t o m s v e t e. P r a c o v n é l i s t y v y u ţ í v a j ú 4 f i x n é s l o v á k p r e b e r a n é m u p í s m e n u. N a p r í k l a d k p í s m e n u D s ú t o s l o v á D O M, D Á Ţ Ď, D A R, D Á Ţ D N I K ). F i x n é s l o v á k ď a l š í m p í s m e n á m 2. s k u p i n y s ú u v e d e n é v m e t o d i c k ý c h p o z n á m k a c h n a k o n c i p o d k a p i t o l y 3. 9. N a n á c v i k č í t a n i a, s p r á v n e j a r t i k u l á c i e a v ý s l o v n o s t i k o n š t r u k c i e Č o j e t o? s ú v p r v o m t y p e P L p r e d z n a č e n é v e t y, n a p r. T o j e d a r. T o j e d á ţ d n i k. Ď a l š i e P L v y u ţ í v a j ú r o v n a k é s l o v á, n o s ú u r č e n é n a u p e v ň o v a n i e i n ý c h v e t n ý c h m o d e l o v, n a p r. D a r j e č e r v e n ý. D á ţ d n i k j e v e ļ k ý ( t y p A k ý 56

j e? ), p r e c v i č o v a n i e v e t n e j k o n š t r u k c i e t y p u K t o m á č o? ( n a p r. D o d o m á d a r. D o d o m á d á ţ d n i k.). U k á ţ k y n a č í t a n i e s ú v i s l ý c h t e x t o v j e v h o d n é d o p l n i ť i l u s t r á c i a m i s p o j e n ý m i s i c h o b s a h o m, r ô z n y m i p r e d m e t m i, m a k e t a m i a i n ý m i d i d a k t i c k ý m i p r o s t r i e d k a m i. P o d o b n e, a k o v P L g l o b á l n e h o č í t a n i a s v y u ţ í v a n í m p í s m e n, s l a b í k a s l o v t v o r e n ý c h t l a č e n ý m i g r a f é m a m i 1. s k u p i n y, a j v P L u r č e n ý c h n a p r e c v i č o v a n i e g l o b á l n e h o č í t a n i a v p r o c e s e o s v o j o v a n i a s i p í s m e n 2. s k u p i n y v y u ţ í v a m e j e d n o d u c h ú k r e s b u a o v á l n e z n a č k y f a r i e b s v y u ţ i t í m f i x n ý c h 4 s l o v s l o v n e j z á s o b y k u k a ţ d é m u p r e b e r a n é m u p í s m e n u. J e d n o d u c h é k r e s b y c h l a p c a a l e b o d i e v č a ť a, v k t o r ý c h s ú u m i e s t n e n é a j z a č i a t o č n é p í s m e n á s l o v a, n a h r á d z a j ú i c h m e n á v z á v i s l o s t i o d p r e b e r a n é h o p í s m e n a. P L g l o b á l n e h o č í t a n i a o b s a h u j ú o k r e m d o p l n k o v e j k r e s b y a j c e l é z n e n i e v i e t. J e u r č e n é p r e r o d i č o v, k t o r í n e m u s i a k r e s b e p o r o z u m i e ť v ţ d y s p r á v n e. U v e d e n i e c e l é h o z n e n i a t e x t u v i e t m á v ý z n a m a j p r e s a m o t n ý n á c v i k g l o b á l n e h o č í t a n i a. U k á ţ k y 3 t y p o v k o n š t r u k c i e v e t y v p r a c o v n ý c h l i s t o c h : 1. T O J E... TO JE TO JE D A R.. TO JE TO JE D Á Ž Ď. TO JE TO JE D Á Ž D N I K. TO JE TO JE D O M. 57

2.... J E... JE D A R JE ČERVENÝ. JE D O M JE ŽLTÝ. JE D Á Ž D N I K JE HNEDÝ. JE D Á Ž Ď JE BIELY. 3.... M Á... D MÁ DODO MÁ D A R.. D MÁ MÁ DODO D NEBO MÁ D Á Ž Ď. Á Ž D MÁ N I K.. D MÁ DADA D O M MÁ. M e t o d i c k é p o z n á m k y : P r i k a ţ d o m p r e b e r a n o m p í s m e n e s a o p a k u j ú s t e r e o t y p n e 4 s l o v á p r e t o, a b y s i ţ i a c i z a f i x o v a l i s l o v n ú 58

z á s o b u a a b y s m e i c h z b y t o č n e v p o č i a t o č n ý c h š t á d i á c h v ý u č b y nemiatli v e ļ k ý m p o č t o m s l o v. Z á s a d a p o s t u p n o s t i m a l ý c h k r o k o v m á v p r e z e n t o v a n e j m e t o d i k e m i m o r i a d n y v ý z n a m.. F i x n é s l o v á k j e d n o t l i v ý m p í s m e n á m 2. s k u p i n y : D D A R, D Á Ţ Ď, D O M, D Á Ţ D N I K P P E R O, P A P R I K A, P E N I A Z E, P O N O Ţ K A B B U B O N, B U D Í K, B L E S K, B A N Á N C C D, C I T R Ó N, C E R U Z A, C U K O R G G U M A, G O M B Í K, G A Š T A N, G I T A R A S S T R O M, STÔL, S E M A F Ó R, S N E H U L I A K J e d n o d u c h á k r e s b a m á v p r o c e s e č í t a n i a n e z a s t u p i t e ļ n ú ú l o h u. J e j v ý z n a m p r e ļ a h š i e p o c h o p e n i e p o j m o v a v ý z n a m u o b s a h u v i e t s m e o b j a s n i l i v p r v e j č a s t i p r e z e n t o v a n e j m e t o d i k y s t i m u l a č n é h o p r o g r a m u. Ţ i a k prostredníctvom v o p r e d d o h o d n u t e j p o d o b y j e d n o d u c h ý c h o b r á z k o v ( k r e s i e b ), k t o r é p r e d s t a v u j ú o s o b y a i c h m e n á, ţ i v o t n é a n e ţ i v o t n é p o d s t a t n é m e n á, r ô z n e v e c i a p r e d m e t y, p r í d a v n é m e n á a s l o v e s á, d o s t á v a v p r o c e s e č í t a n i a o k a m ţ i t ú s p ä t n ú v ä z b u o p o c h o p e n í j e h o v ý z n a m u t e x t u. N a s l e d u j ú ce u k á ţ k y i l u s t r u j ú m o ţ n o s t i v y u ţ i t i a r ô z n y c h t y p o v a d r u h o v k r e s b y ( osoby, v e c i a p r e d m e t y, i c h c h a r a k t e r i s t i c k é č r t y a v l a s t n o s t i, č i n n o s ť a d e j e ) v j e d n o d u c h ý c h v e t á c h. U k á ţ k y j e d n o d u c h e j k r e s b y v o v e t á c h + C H L A P E C A D I E V Č A I D Ú D O Š K O L Y. 59

+ C H L A P E C A D I E V Č A I D Ú D O M O V. + M U Ţ A Ţ E N A I D Ú D O M O V. + O T E C A M A M A I D Ú D O M O V. R O D I Č I A I D Ú D O M O V. + P R I A T E Ļ A P R I A T E Ļ K A I D Ú D O M O V. S Ú R O D E N C I I D Ú D O M O V. Ļ U D I A I D Ú D O M O V. + C H L A P E C A D I E V Č A I D Ú D O D E D I N Y. + C H L A P E C A D I E V Č A I D Ú D O H O S T I N C A. 60

+ C H L A P E C A D I E V Č A I D Ú D O K O S T O L A. + C H L A P E C A D I E V Č A I D Ú D O H O S T I N C A D O M E S T A. + C H L A P E C A D I E V Č A I D Ú D O Z Á H R A D Y. CHLAPEC DAL DIEVČAŤU DARČEK. CHUDOBNÝ ČLOVEK PAPÁ CHLIEB. DOBRÝ ČLOVEK HOVORÍ O LÁSKE. MATKA MILUJE DETI. OTEC PONÁHĽA SA K STROMU. TUČNÝ MUŢ SPIEVA O PENIAZOCH. 61

3.9 R i e k a n k y R o v n a k o k p í s m e n á m 2. s k u p i n y u v á d z a m e p r í k l a d y j e d n o d u c h ý c h p o v e d a č i e k a ļ u d o v ý c h r i e k a n i e k, k t o r é j e m o ţ n é v y u ţ í v a ť n i e l e n v h o v o r e n e j f o r m e, ţ i a c i s i i c h m ô ţ u o s v o j o v a ť t i e ţ s p e v o m, v y t l i e s k a v a n í m, h r o u n a t e l o. V p r a c o v n ý c h l i s t o c h s r i e k a n k a m i s a o k r e m t e x t u n a c h á d z a j ú a j k r e s b y j e d n o t l i v ý c h s l o v. D o p l n e n i e t e x t u k r e s b o u p o m á h a ţ i a k o m ļ a h š i e p o c h o p i ť n i e l e n v ý z n a m j e d n o t l i v ý c h s l o v, n o z á r o v e ň c e l e j r i e k a n k y, r ý m o v a č k y č i p o v e d a č k y. O k r e m m o t i v a č n ej f u n k c i e t i e t o k r á t k e t e x t y p o m á h a j ú r o z v í j a ť a j s l u c h o v é v n í m a n i e, s l o v n ú z á s o b u, z r e t e ļ n ú v ý s l o v n o s ť, z a p a m ä t á v a n i e, p o d r ţ a n i e v p a m ä t i, r e p r o d u k c i u, v ý r a z n ý p r e d n e s. R i e k a n k y a r ý m o v a č k y ţ i a k n a j p r v p o č ú v a, p o t o m s a m ô ţ e z a p o j iť p o h y b o m a p o s t u p n e s a i c h u č i ť a j n a s p a m ä ť. P r í k l a d y r i e k a n i e k a r ý m o v a č i e k p r i v ý u č b e p í s m e n 2. s k u p i n y : D I Š L O D I E V Č A D O Z Á H R A D Y T R Á V U Ţ A Ť... Č Í Ţ E J E T O B I E L Y D O M... D Ú, D Ú P O D V O D U... H O R E B R E H O M, D O L U B R E H O M... P P R I P O T O K U S E D E L A... P R Š Í, P R Š Í D Á Ţ Ď, I D Ú S L I E P K Y N A S O B Á Š... I D E P A V Ú K P O S T E N E... P O Ď M E M Y, A N I Č K A, P O Ď M E N A M A L I N Y... P L A K A L I C H L A P C I A J D I E V Č A T Á... P Ä Ť P R Š T E K O V N A R U K E... R B O L I T O R U Č I Č K Y T E J M O J E J M A M I Č K Y... J E D N A D R U H E J R I E K L A... 62

Z A R Á N A, Z A Z O R Y, S L N I E Č K O H O V O R Í... B Š I J E M B O T Y D O R O B O T Y... B O L J E D E N D O M Č E K... C C E N C E L E N C E, B I M, B A M, B O M... C I P, C I P, C I P O V I Č K A... G G Á G A L G U N Á R N A D V O R E... G A Z D I N K A, G A Z D I N K A, B U D E Z O M Ň A P E R I N K A... B O L J E D E N G A J D O Š, Č O G A J D O V A L Z A G R O Š... S S E D Í S T R A K A N A K O P E... S L N K O S V I E T I, M I L É D E T I... S A D A J, S L N K O, S A D A J, Z A V Y S O K Ú H O R U... S P Y T U J E S A M A M I Č K A, Č I J E D O M A A N I Č K A... U k á ţ k y p r a c o v n ý c h l i s t o v s r i e k a n k a m i DÚ - DÚ POD VODU POD ZELENÚ JAHODU DOLU BREHOM HORE BREHOM DOMČEK ZAPADOL MI SNEHOM 63

IDE PAVÚK PO STENE NOSÍ ZLATÉ PRSTENE ANIČKA SA RADUJE ŽE JEJ PRSTEŇ DARUJE POVEDZ ŽE MI POVEDZ ZELENÝ BOROVEC ČI MôJ MILÝ PRÍDE DNES VEČER OD OVIEC 3.10 P o p i s o b r a z u P r o s t r e d n í c t v o m p o p i s u o b r a z u s a ţ i a c i učia t v o r i ť o z n a m o v a c i e a o p y t o v a c i e v e t y. P o p i s o b r a z u n a p o m á h a r o z v o j u s c h o p n o s t i ţiakov p o s t u p n e r o z p r á v a ť o p r e d m e t o c h a s p o n t á n n e o d p o v e d a ť n a o t á z k y t y p u Č O?, Č O M Á?, K D E J E?, Č O R O B Í?, A K Ý / A K Á / A K É J E?. T v o r b a o t á z o k a o d p o v e d í j e d ô l e ţ i t á p r e t o, a b y s a ţ i a k d o k á z a l p ý t a ť, z á r o v e ň p r i r a d i ť p r e d m e t o m i c h 64

v l a s t n o s t i a p o p í s a ť m o ţ n o s t i i c h p o u ţ i t i a. Ţ i a k m ô ţ e n a t i e t o o d p o v e d a ť a j j e d n ý m s l o v o m. M e t o d i k a v y u ţ í v a a j f a r e b n é r o z l í š e n i e s l o v n ý c h d r u h o v. P r a c o v n é l i s t y s ú k o n c i p o v a n é v š t y r o c h p r e v e d e n i a c h, a t o : 1. P o p i s o b r a z u, v k t o r o m s ú o t á z k y a o d p o v e d e v P L d a n é. Ţ i a c i č í t a j ú c e l é v e t y, v i z u á l n e v n í m a j ú f a r e b n e z v ý r a z n e n é s l o v n é d r u h y, u č i a s a o d l i š o v a ť k o n š t r u k c i u o t á z k y a o d p o v e d e. ČO JE TO? TO JE DAR. ČO MÁ DAR? DAR MÁ MAŠĽU. JE DAR? KDE JE DAR? DAR JE. DAR JE NA STOLE. ČO ROBÍME S DAROM? KTO DÁVA DAR? DAR DARUJEME. DAR DÁVAJÚ DETI. 2. Ţi a k d o p ĺ ň a s l o v á p o d ľ a f a r e b n e o d l í š e n ý c h s l o v n ý c h d r u h o v. DAR MAŠĽU DETI DARUJEME TO JE DAR MÁ DAR JE DAR DÁVAJÚ DAR 65

3. Ţ i a k d o P L s a m o s t a t n e p í š e s p r á v n u o d p o v e ď. ČO JE TO? ČO MÁ DAR? KDE JE DAR? ČO ROBÍME S DAROM? KTO DÁVA DAR? 4. Ţi a k s a m o s t a t n e t v o r í a p í š e o t á z k u. TO JE DAR. DAR MÁ MAŠĽU. DAR JE NA STOLE. DETI DÁVAJÚ DAR. 66

M e t o d i c k é p o z n á m k y : S a m o t n ý p r o c e s t v o r e n i a o t á z o k a o d p o v e d í j e d ô l e ţ i t ý m č i n i t e ļ o m r o z v o j a k o m u n i k a č n ý c h z r u č n o s t í ţ i a k o v. V z a č i a t k o c h v ý u č b y, a k o s m e u v i e d l i a j v p r v e j č a s t i m e t o d i k y, j e v h o d n é p o u ţ í v a ť n a j p r v k r á t k e v e t y, k t o r é b y m a l i o b s a h o v a ť p o d s t a t n é m e n o a s l o v e s o. A j j e d n o s l o v n é v y j a d r e n i e o d p o v e d e n a p o m á h a r o z v o j u k o m u n i k a č n ý c h k o m p e t e n c i í ţ i a k o v, r o z v í j a s l o v n ú z á s o b u a p r e r e č j e r o v n a k o v ý z n a m n é a k o v y j a d r e n i e v i a c s l o v n é. P o s t u p n e, s o s v o j o v a n í m s i p í s m e n, s l a b í k a s l o v t v o r e n ý c h p í s m e n a m i 2. s k u p i n y, j e d n o d u c h é v e t y r o z v í j a m e a t v o r í m e v e t y z l o ţ i t e j š i e. V p o p i s e o b r a z u j e m o ţ n é d o P L n a m i e s t o n e ţ i v o t n ý c h p o d s t a t n ý c h m i e n z a r a d i ť p o p i s o s ô b a z v i e r a t. 3.11 S t i m u l a č n é p r a c o v n é l i s t y N a p r a c o v n é l i s t y p í s a n i a a č í t a n i a n a d v ä z u j ú s t i m u l a č n é p r a c o v n é l i s t y z a m e r a n é n a r o z v o j k o g n i t í v n y c h, a f e k t í v n y c h a p s y c h o m o t o r i c k ý c h s c h o p n o s t í a z r u č n o s t í ţ i a k o v v p r i a m e j n a d v ä z n o s t i n a p r e b e r a n ú g r a f é m u. O b s a h u j ú 4 t y p y P L : 1. V y f a r b i o b r á z k y p o d ļ a p r e d l o h y. VYFARBI OBRÁZKY PODĽA PREDLOHY DOLE POD ČIAROU 4 A 67