Králíky - Králicko Jednodenní exkurze autobus, pěší turistika Náročnost: střední Zaměření: historické, zeměpisné, enviromentální, biologické Navržená trasa: Žamberk - Severomoravská chata Přírodní park Jeřáb Dolní Hedeč - Králíky ( Ze Žamberka autobusem na Severomoravskou chatu, pěšky přírodním parkem Jeřáb na Horu Matky Boží a do Králík, autobusem zpět do Žamberka) Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis
Navržená trasa: Ze Žamberka autobusem na Severomoravskou chatu, pěšky po modré přes Rudolfův pramen ke Sv.Trojici a odtud po žluté přírodním parkem Jeřáb na Horu Matky Boží a do Králík, odtud autobusem do Žamberka Severomoravská chata Severomoravská chata se nachází v hřebenové části Hanušovické vrchoviny v nadmořské výšce 850 metrů v masívu vrcholu Jeřáb (1 002 m). 2
Rudolfův pramen Pramen Rudolf je mírně radioaktivní přírodní pramen chladivé pitné vody. Lesní kaple Sv. Trojice Kaple byla na křižovatce turistických tras vybudována v roce 1898. Jde o malý kamenný kostelík mezi stromy, který dodnes funguje nejen jako cíl turistů, ale slouží také jako poutní místo, na jaře se zde 3
konají bohoslužby. Zajímavá je i netradiční podoba obrazů křížové cesty. Přírodní park Jeřáb Jeřáb byl vyhlášen v roce 1987 jako oblast klidu na ploše 1409 ha, v roce 1992 byl změně na přírodní park. Masív Jeřábu je tektonicky vyzdviženou horskou krou z přeměněných hornin, Výhradní zastoupení v geologické stavbě mají ruly s menšími plochami krystalických vápenců, amfibolitů apod. Územím přírodního parku prochází hlavní evropské rozvodí. Větší část přírodního parku je zalesněna druhotnými smrčinami se zbytky bučin. Pro nižší polohy jsou typické pastviny a mokřadní louky, na kterých hnízdí vzácný chřástal polní(crex crex). Díky výskytu tohoto ptáka je polovina území parku zařazena do ptačí oblasti Kralický Sněžník, lokality soustavy Natura 2000. K dalším pozoruhodnostem patří výskyt jeřábka lesního(bonasa bonasia), pravidelně tu hnízdí křepelka polní(coturnix coturnix), čáp černý(ciconia nigra) a ťuhýk obecný(lanius collurio). Zajímavostí přírodního parku je významný krajinný prvek pod Křížovou horou, rybník a rašelinné louky s výskytem vzácných mokřadních rostlin, např. srstnatec májový(dactylorhiza majalis), suchopýr úzkolistý(eriophorum angustifolium). 4
Hora Matky Boží Hora Matky Boží je poutní areál na místě pohanské svatyně na Lysé hoře, založený králickým rodákem a hradeckým biskupem Tobiášem Janem Beckerem. Stavba z let 1696-1710 změnila Lysou horu v Horu Matky Boží. Poutní areál přežil řadu katastrof jako byl požár kostela v roce 1846, ničení nacisty a komunisty, kteří zde zřídili v roce 1950 koncentrační klášter pro mužské řehole. V roce 1990 byl areál navrácen redemptoristům. Nejvýznamnější stavbou, která vévodí širokému dalekému okolí, je poutní kostel Nanebevzetí Panny Marie obklopený ambitem a 5
nádvořím poutníků. Součástí poutního areálu je unikátní kaple Svatých schodů, z roku 1710, která připomíná schodiště hradu Antonia v Jeruzalémě, po němž kráčel Ježíš Kristus k soudci Pilátovi. Dalším objektem areálu je Poutní dům a hřbitov s původní márnicí. Ojedinělý poutní areál a město Králíky spojuje stará cesta s alejí a osmi kapličkami z roku 1704. Z města se vchází Vstupní bránou s barokními sochami Davida a Izaiáše, kteří prorokovali Kristovo utrpení a Lukáše a Jana, kteří je popsali v evangeliích. 6
Králíky Králíky, malé městečko obklopené horami a čistou přírodou se nachází v severní části králické brázdy v nadmořské výšce 560 m.v současnosti zde žije kolem pěti tisíc obyvatel. První zmínka pochází z roku 1367, od konce 13. století se zde těžily drahé kovy. V roce 1577 získal město prastrýc Albrechta z Valdštejna Zdeněk, v té době byl postaven zámek, fara, protestantská modlitebna (dnešní kostel sv. Michaela Archanděla) a vzniklo náměstí. V roce 1650 panství vyženili Althanové, kterým patřil králický velkostatek do roku 1945. Altmanové sídlili v nedalekém Mezilesí a tím začal význam Králík postupně upadat.výjimku tvoří počátek 18. století, kdy zdejší rodák biskup Tobiáš Jan Becker nechal vybudovat poutní areál na Hoře Matky Boží. Králíky proslavily vyřezávané betlémy a hlavně zdejší varhanáři. Ve 20. století nastává průmyslový růst díky železnici. Strategický význam mělo vybudování mohutného opevnění ve 30.letech. V roce 1938 byly Králíky a okolí od Československa odtrženy. Po válce bylo původní německy mluvící obyvatelstvo vysídleno a do Králík přišli noví osadníci. Králíky se staly v roce 1990 městskou památkovou zónou. Centrem města je kostel sv. Michaela Archanděla, který byl barokně přestavěn v letech 1768-1778 a po dalších úpravách v roce 1872 jeho nízkou střechu nahradila pseudogotická helmice. V kostele se nachází 7
varhany, dílo místního varhanáře Ignáce Wenzela. Dalším historickým objektem je radnice čp. 365, muzeum. Budova byla postavena v klasicistním stylu v letech 1795-1796, věž byla přistavěna v roce 1834 a v roce 1840 na ní byly umístěny hodiny, práce místního mistra Franze Reisse. Od roku 1850 až do roku 1945 zde sídlil okresní soud, berní a pozemkový úřad. Králíky byly městem tkalců a socha Přadleny na kašně na Velkém náměstí připomíná tradici města. Zajímavým domem je hotel Zlatá labuť čp. 358 v klasicistním slohu. Dalším cenným objektem je Mariánský sloup z let 1713-1714 postavený na památku velkého moru, jemuž padla za oběť polovina obyvatel města. 8
Králíky Králicko Wycieczka jednodniowa autobusem i pieszo Poziom trudnosci średni Tematyka: geograficzna, historyczna, środowiskowa, biologiczna Proponowana trasa: Žamberk - Severomoravská chata Přírodní park Jeřáb Dolní Hedeč - Králíky Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis 9
Proponowana trasa: Ze Žamberka autobusem do Severomoravskiej chaty, pieszo niebieskim szlakiem przez Źródło Rudolfa do Św.Trójcy i stąd żółtym szlakiem przez park krajobrazowy Jeřáb na Górę Matki Bożej i do Králík Interesujące miejsca: Severomoravská chata Severomoravská chata znajduje się w szczytowej części Hanušovickych wzgórz na wysokości 850 metrów n.p.m. w masywie szczytu Jeřáb (1 002 m). 10
Źródło Rudolfa Źródło Rudolfa jest lekko radioaktywnym naturalnym źródłem chłodnej pitnej wody. Leśna kaplica Św. Trójcy Kaplica została wybudowana w roku 1898 na skrzyżowaniu turystycznych tras, jest to mały kamienny kościółek wśród drzew. Jest nie tylko atrakcją turystyczną ale jest również celem 11
pielgrzymek gdzie wiosną odbywają się msze. Ciekawostką jest nietradycyjny przebieg drogi krzyżowej. Park krajobrazowy Jeřáb Jeřáb został uznany za obszar chroniony w roku 1987 na powierzchni1409 ha, w roku 1992 został przekształcony w park krajobrazowy. Masyw Jeřábu jest tektonicznym wypiętrzeniem metamorficznych skał. W budowie geologicznej przeważają gnejsy i na niewielkich powierzchniach marmury, amfibolity i inne. Obszar parku krajobrazowego jest działem wodnym europejskich rzek. Większa część parku krajobrazowego zalesiona jest świerkami z domieszką buków. Na niżej położonych obszarach znajdują sie typowe pastwiska i bagienne łąki, na których gniazduje cenny ptak derkacz (Crex crex), dzięki temu jest połowa obszaru ptasim terytoriem Kralickiego Śnieźniku, w lokalicie Natura 2000. Ponadto występuje jarząbek (Bonasa bonasia), gniazduje przepiórka (Coturnix coturnix), bocian czarny(ciconia nigra) i gąsiorek dzierzba(lanius collurio). Regionalną ciekawostką parku jest staw i bagienne łąki znajdujące się pod Křížovou horou na których występują rzadkie bagienne rośliny, np.: storczyk szerokolistny(dactylorhiza majalis), wełnianka wąskolistna(eriophorum angustifoliun). 12
Góra Matki Bożej Góra Matki Bożej jest celem pielgrzymek, gdzie na miejscu pogańskiej śwątyni na Łysej Górze został wybudowany kościół przez urodzonego w Králíkách Tobiasza Jana Beckera, biskupa z Hradca. Wybudowany w latach 1696 1710 kościół zamienił Łysą Górę w Górę Matki Bożej. Kościół ten spotkało wiele nieszczęść, pożar w roku 1846, prześladowania nazistów i komunistów, którzy zorganizowali tutaj w roku 1950 zamknięty klasztor zakonów męskich. W roku 1990 został zwrócony redemptorystom. 13
Najważniejszym obiektem, który dominuje nad całą okolicą, jest kościół Wniebowzięcia Panny Marii z dziedzińcem otoczonym podcieniami. Warta uwagi jest kaplica Świętych schodów, z roku 1710, która ma przypominać schody pałacu Antoniusza w Jerozolimie, po których szedł Jezus Chrystus na sąd do Piłata. Do kościoła przylega Dom Pielgrzyma i cmentarz z oryginalną kostnicą. Zbudowany poza miastem kościół jest połączony z miastem Králíky aleją przy której znajduje się osiem kapliczek z roku 1704. Od strony miasta wchodzimy wejściem glównym ozdobionym barokowymi posągami Dawida i Izajasza, którzy 14
prorokowali mękę Chrystusa oraz Łukasza i Jana, którzy to opisali w ewangeliach. Králíky Králíky, małe miasteczko otoczone górami z nieskażonym środowiskiem, położone w północnej części kotliny kralickiej na wysokości 560 m n.p.m. Miasteczko liczy 5000 mieszkańców. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z roku 1367, od końca 13. stulecia wydobywano tutaj cenne metale. W roku 1577 wszedł w posiadanie miasta Zdenek, z jego rodu wywodzi się Albrecht z Valdštejna. W tym czasie wybudowano zamek, farę, protestancki 15
dom modlitw (dzisiejszy koścíół św. Michała Archanioła) i powstał rynek. W roku 1650 posiadłość, poprzez małźenstwo, otrzymali Althanowie, do których kralicky majątek należał do roku 1945. Althanowie mieszkali w pobliskim Międzylesiu i dlatego znaczenie Králík systematycznie spadało. Wyjątkiem jest początek 18. wieku, gdy tutaj urodzony biskup Tobiasz Jan Becker zdecydował o budowie kościoła na Górze Matki Bożej. Králíky rozsławiły rzeźby betlejemskie i głównie tutejsi rzemieślnicy wyrabiający organy. W 20. wieku następuje rozwój przemysłu dzięki wybudowaniu linii kolejowej. Strategiczne znaczenie miało budowanie potężnych umocnień wojskowych w latach 30-tych. W roku 1938 zostały Králíky i okolice oderwane od Czechosłowacji. Po wojnie obywatele pochodzenia niemieckiego zostali wysiedleni i do Králík przybyli nowi mieszkańcy. Králíky w roku 1990 uznano za miasto zabytkowe. W centrum miasta jest kościół św. Michała Archanioła, który na styl barokowy przebudowano w latach 1768 1778, a po dalszych przebudowach w roku 1872 dobudowano pseudogotyckie wieże.w kościele znajdują się organy, dzieło miejscowego organmistrza Ignacego Wenzela. Innym historycznym obiektem jest ratusz oznaczony numerem 365, obecnie muzeum. Budynek był zbudowany w klasycystycznym stylu w latach 1795-1796, wieże dobudowano w 16
roku 1834, a w roku 1840 zamontowano na niej zegar wykonany przez miejscowego mistrza Franza Resse. Od roku 1850 aż do roku 1945 miał tutaj siedzibę sąd powiatowy, urząd skarbowy i ziemski. Králíky były miastem tkaczy, a posąg Prządki na fontannie na Wielkim placu przypomina o tradycji miasta. Ciekawym domem jest hotel Zlatá Labuť (Złoty Łabędź) oznaczonym numerem 358 zbudowany w klasycystycznym stylu. Dalszym cennym obiektem jest kolumna maryjna z lat 1713-1714 postawiona dla upamiętnienia wielkiej epidemii, która zabiła połowę mieszkańców miasta. 17