V O L O M O U C I P E T R A H R D L I Č K O V Á. O b o r : m a t e m a t i k a t e c h n i c k á a i n f o r m a č n í v ý c h o v a

U N I V E R Z I T A P A L A C K É H O V O L O M O U C I P e d a g o g i c k á f a k u l t a K a t e d r a t e c h n i c k é a i n f o r m a č n í v ý c h o v y P E T R A H R D L I Č K O V Á O b o r : m a t e m a t i k a t e c h n i c k á a i n f o r m a č n í v ý c h o v a K o m p e n z a č n í p o m ů c k y p r o n e v i d o m é D i p l o m o v á p r á c e V e d o u c í p r á c e : R N D r. M i r o s l a v J a n u, P h. D. O L O M O U C 2 0 1 0

P r o h l a š u j i, ţ e j s e m d i p l o m o v o u p r á c i v y p r a c o v a l a s a m o s t a t n ě a p o u ţ i l a j e n u v e d e n ý c h p r a m e n ů a l i t e r a t u r y. V O l o m o u c i d n e 3 0. 6. 2 0 1 0 P e t r a H r d l i č k o v á................... - 2 -

D ě k u j i R N D r. M i r o s l a v u J a n u, P h. D., z a o d b o r n é v e d e n í d i p l o m o v é p r á c e a v s t ř í c n é p o s k y t o v á n í r a d. D á l e b y c h c h t ě l a p o d ě k o v a t T y f l o c e n t r u O l o m o u c z a p o m o c p ř i z j i š ť o v á n í i n f o r m a c í o k o m p e n z a č n í c h p o m ů c k á c h a L u k á š i O t á h a l o v i z a p o s k y t n u t í v ě c n ý c h i n f o r m a c í o h l e d n ě k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k. - 3 -

O B S A H ÚVOD 6 1 T Y F L O P E D I E J A K O V Ě D N Í O B O R. 8 2 D I F E R E N C I A C E Z R A K O V Ě P O S T I Ž E N Ý C H O S O B. 12 3 D Ů S L E D K Y Z R A K O V É H O P O S T I Ž E N Í....................... 1 5 3. 1 K o m p e n z a č n í č i n i t e l é.. 16 4 V Y N Á L E Z C I K O M P E N Z A Č N Í C H P O M Ů C E K D Ř Í V E A N Y N Í 1 7 4. 1 J o h a n W i l h e l m K l e i n.. 17 4. 2 L o u i s B r a i l l e.. 19 4. 3 O s k a r P i c h t. 20 4. 4 M i l a n H u d e č e k 21 4. 5 S o u č a s n á s i t u a c e 22 5 S P E C I Á L N Í P O M Ů C K Y P R O O S O B Y S E Z R A K O V Ý M P O S T I Ž E N Í M. 2 3 5. 1 P o k r o k v e v ý v o j i k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k 23 5. 2 K l a s i f i k a c e p o m ů c e k p r o z r a k o v ě p o s t i ţ e n é. 24 5. 3 V l a s t n í p o p i s p o m ů c e k p r o o s o b y s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m.... 26 5. 3. 1 P o m ů c k y p r o d o m á c n o s t 26 a ) I n d i k á t o r h l a d i n y. 26 b ) I n d i k á t o r s v ě t l a 28 c ) M l u v í c í v á h a.. 29 5. 3. 2 P o m ů c k y p r o o d s t r a ň o v á n í i n f o r m a č n í b a r i é r y. 30 a ) P á s m o s v i n o v a c í m l u v í c í 30 b ) A k u s t i c k á v o d o v á h a. 32 c ) V o d o v á h a i n s t a n t n í.. 33-4 -

d ) C o l o r t e s t. 34 e ) S h e r l o c k 37 f ) B r a i l l s k ý ř á d e k.. 39 g ) P A C M a t e O m n i 44 5. 3. 3 P o m ů c k y p r o u s n a d n ě n í o r i e n t a c e a k o m u n i k a c e. 47 a ) B í l á h ů l. 47 b ) R a y u l t r a z v u k o v á p o m ů c k a p r o o r i e n t a c i.. 51 c ) N a v i g a č n í j e d n o t k a E n f o r a. 52 d ) O r i e n t a č n í m a j á č k y p r o n e v i d o m é 54 6 V L A S T N Í N Á V R H P O M Ů C E K...................................... 62 6. 1 Z á k l a d n í m a t e r i á l p r o v ý r o b u n a v r h o v a n ý c h p o m ů c e k 62 6. 1. 1 D ř e v o.. 63 6. 2 B e z p e č n o s t p r á c e p ř i z p r a c o v á n í v ý r o b k ů. 64 6. 3 P o u ţ i t é n á ř a d í a p o m o c n é m a t e r i á l y. 65 6. 4 C h a r a k t e r i s t i k a j e d n o t l i v ý c h v ý r o b k ů. 66 6. 4. 1 N á s o b i l k a.. 66 6. 4. 2 M o d e l y t ě l e s. 70 6. 4. 3 O r i g a m i N á m o ř n i c k á č e p i c e. 73 6. 4. 4 O r i g a m i L o d i č k a.. 75 Z Á V Ě R.. 77 S E Z N A M P O U Ž I T É L I T E R A T U R Y. 80 S E Z N A M T A B U L E K A O B R Á Z K Ů.. 85 P Ř Í L O H Y - 5 -

Ú V O D Oso b y s e z d r a v o t n í m p o s t i ţ e n í m n e j s o u b o h u ţ e l s t á l e b r á n y l a i c k o u v e ř e j n o s t í z a r o v n o c e n n é p a r t n e r y. M o ţ n á j e t o d á n o t í m, ţ e c o č l o v ě k n e z n á a n e r o z u m í t o m u, p o d v ě d o m ě s e t o h o z a č n e b á t a s n a ţ í s e t o z e s v é h o ţ i v o t a o d s t r a n i t n e b o a l e s p o ň n ě j a k ý m z p ů s o b e m b a g a t e l i z o v a t. T a k é n á m z d r a v o t n í p o s t i ţ e n í p ř i p o m í n á, ţ e s v ě t n e n í a ţ t a k ú p l n ě s p r a v e d l i v ý, a ţ e s e m ů ţ e k d y k o l i v n ě c o p o k a z i t. T o s a m o z ř e j m ě t a k é v e d e k n e p ř í j e m n ý m p o c i t ů m. L i d é s i č a s t o m y s l í, ţ e o s o b y s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m ( d á l e j e n Z P ) j s o u o d k á z á n i n a p o m o c d r u h ý c h l i d í a ţ e j s o u n a n i c h z á v i s l í. A l e j a k o k a ţ d ý j i n ý č l o v ě k, i o s o b a s e Z P c h c e b ý t, a d í k y k o m p e n z a č n í m p o m ů c k á m m ů ţ e b ý t, s o b ě s t a č n á. P r á v ě t y t o k o m p e n z a č n í p o m ů c k y m n e z a u j a l y p ř i m é d o b r o v o l n i c k é č i n n o s t i j a k o o s o b n í a s i s t e n t ka u o s o b s e Z P. P r o t o j s e m s e r o z h o d l a s e n a t y t o p o m ů c k y v e s v é z á v ě r e č n é p r á c i z a m ě ř i t a s e z n á m i t t a k l a i c k o u v e ř e j n o s t s t í m, j a k o s o b y s e Z P p o m ů c k y p o u ţ í v a j í p ř i k a ţ d o d e n n í c h č i n n o s t e c h. Dál e s e z d e č t e n á ř i m o h o u k o n k r é t n ě d o z v ě d ě t o v y u ţ ití m a t e m a t i c k ý c h k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k, j e ţ m o h o u s l o u ţ i t p ř i š k o l n í v ý u c e. D i p l o m o v á p r á c e j e r o z d ě l e n a n a t ř i č á s t i. N e j p r v e s e v ě n u j i t y f l o p e d i i, j e j í m u v ý v o j i a t ř í d ě n í, d á l e k l a s i f i k a c i o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í, d ů s l e d k ů m z r a k o v é h o p o s t i ţ e n í a s e z n a m u j i s v ý z n a m n ý m i o s o b n o s t m i v o b l a s t i k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k. D a l š í č á s t t v o ř í v y m e z e n í p o j m u t y f l o p o m ů c k y, j e j i c h k l a s i f i k a c e a p o p i s k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k. Z d e s e z a m ě ř u j i n a s t r u č n ý p o p i s p o m ů c k y, p r i n c i p č i n n o s t i a u p l a t n ě n í p ř i k a ţ d o d e n n í č i n n o s t i. P o s l e d n í č á s t p r á c e p a k t v o ř í v l a s t n í n á v r h y - 6 -

a z h o t o v e n í p o m ů c e k z e d ř e v a a z p a p í r u p r o v ý u k u m a t e m a t i k y, k t e r á j e t a k é d ů l e ţ i t á n a p ř. p r o r o z v o j l o g i c k é h o m y š l e n í, p ř e d s t a v i v o s t i a p r o s t o r o v é h o v n í m á n í. - 7 -

1 T Y F L O P E D I E J A K O V Ě D N Í O B O R Z h i s t o r i c k ý c h p r a m e n ů v y p l í v á, ţ e l i d é s v a d a m i z r a k u b y l i v d á v n ý c h d o b á c h o z n a č o v á n i z a s l e p c e a s p o l e č n o s t, v e k t e r é ţ i l i, j e v ě t š i n o u s t a v ě l a n a s v ů j o k r a j. T o t o o z n a č e n í a l e b o h u ţ e l p ř e t r v á v á u l a i c k é v e ř e j n o s t i d o d n e s, p ř e s t o ţ e j e ř a d o u n e v i d o m ý c h p o v a ţ o v á n o z a p e j o r a t i v n í. V p o z d ě j š í c h d o b á c h b y l i t i t o l i d é i n t a k t n í s p o l e č n o s t í, d í k y s o u s t a v n é p r á c i o d b o r n í k ů, p ř i j í m á n i, t r v a l o v e l m i d l o u h o, n e ţ s e d o s p ě l o k z á v ě r u, ţ e s e m o h o u l i d é s v a d a m i z r a k u s t á t r o v n o p r á v n ý m i o b č a n y. K z a č l e n ě n í b y l o v š a k p o t ř e b a u p l a t n ě n í j i n ý c h m e t o d, z á s a d a o r g a n i z a č n í c h f o r e m v e v ý c h o v ě a v z d ě l á v á n í, a b y b y l a a d e k v á t n ě p o d p o ř e n a s o c i a l i z a c e j e d i n c e a n e d o c h á z e l o k j e h o s e g r e g a c i o d v ě t š i n o v é s p o l e č n o s t i a v j e j í m d ů s l e d k u k c e l k o v é i z o l a c i. T y t o n o v é p o z n a t k y p ř i s p ě l y k t o m u, ţ e v ý z n a m n í o d b o r n í c i, k t e ř í p r a c o v a l i s l i d m i s e z r a k o v ý m i v a d a m i, s e p o k o u š e l i z a l o ţ i t s a m o s t a t n o u v ě d n í d i s c i p l í n u, k t e r á b y s e z a b ý v a l a v ý c h o v n ě - v z d ě l á v a c í p é č í o t y t o o s o b y. V ý v o j t é t o v ě d n í d i s c i p l í n y s e v š a k p o t ý k a l s m n o h a p r o b l é m y. ( 3 ), ( 4 ) H n e d z p o č á t k u s e v y n o ř i l p r o b l é m s v y t v o ř e n í m n á z v u. O z n a č e n í v ě d n í h o o b o r u b y l o a p r a v d ě p o d o b n ě j e š t ě j i s t o u d o b u b u d e p r o b l e m a t i c k é. V o d b o r n é l i t e r a t u ř e l z e n a l é z t n á z v y j a k o n a p ř. o f t a l m o p e d i e, o p t o p e d i e, o k u l o p e d i e, n e b o o f t a l m o l o g i c k á d e f e k t o l o g i e. V š e c h n y t y t o n á z v y v š a k u p ř e d n o s t ň o v a l y m e d i c í n s k ý p ř í s t u p. M e z i d a l š í n á z v y p a t ř i l y n a p ř. t y f l o p e d a g o g i k a, n e b o s p e c i á l n í t y f l o p e d i c k á p e d a g o g i k a. A ţ n a p o č á t k u 7 0. l e t 2 0. s t o l e t í s e v Č e s k é r e p u b l i c e v ţ i l n á z e v t y f l o p e d i e, p o c h á z e j í c í z k o n c e p c e s p e c i á l n í p e d a g o g i k y - 8 -

p r o f. M i l o š e S o v á k a. N i c m é n ě e x i s t u j í r o v n ě ţ r e g i o n á l n í r o z d í l y v u ţ i t í o z n a č e n í p r o o b o r z a b ý v a j í c í s e v ý c h o v o u, v z d ě l á n í m a v š e o b e c n ý m r o z v o j e m o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m s m ě r e m k j e j i c h s o c i a l i z a c e. N a p ř í k l a d v b r n ě n s k é m p o j e t í s e h o v o ř í s p í š e o o f t a l m o p e d i i. ( 3 ), ( 4 ), ( 1 6 ) P ř e s n á d e f i n i c e d l e F i n k o v é, L u d í k o v é a R ů ţ i č k o v é ( 2 0 0 7 ) : T y f l o p e d i e ( z ř e c k é h o t y f l o s s l e p ý, p a i d e a v ý c h o v a ) j a k o jed e n z o b o r ů s p e c i á l n í p e d a g o g i k y, k t e r ý s e z a b ý v á p r o b l e m a t i k o u s p j a t o u s r o z v o j e m, v ý c h o v o u a v z d ě l á n í m o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m. ( 3, s. 1 9 1 ) T o v š a k z a h r n u j e n e j e n e d u k a c i a s o c i a l i z a c i, a l e t a k é p ř í p r a v u n a p o v o l á n í, n á s l e d u j í c í p r a c o v n í z a ř a z e n í a p l n o h o d n o t n é p r o s a z e n í v e s p o l e č n o s t i. ( 3 ) T o t o o z n a č e n í s e v š a k v d n e š n í d o b ě n e z d á p ř í l i š i d e á l n í, a t o j a k z p o h l e d u u j e d n o c e n í t e r m i n o l o g i e, c o ţ j e d l o u h o d o b o u o t á z k o u k o n s e n s u š i r o k é o d b o r n é v e ř e j n o s t i, t a k z p o h l e d u z a ř a z e n í o b o r u v s o u s t a v ě v ě d. J a k v y p l í v á z p ř e k l a d u n á z v u, t y f l o p e d i e s e z a b ý v á v ý c h o v o u s l e p ý c h, c o ţ j e v e l i c e ú z k á č á s t z e š k á l y v ě d n í h o o b o r u. P r o t o j e d n e s p r e f e r o v á n t e r m í n s p e c i á l n í p e d a g o g i k a o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m, k t e r ý v y s t i h u j e d a n o u p r o b l e m a t i k u. D ů v o d y j s o u j e d n o z n a č n é. V s o u v i s l o s t i s a k c e n t e m, k t e r ý j e v s o u č a s n é d o b ě k l a d e n n a s a m o t n é h o j e d i n c e s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m j e a k t u á l n ě u p ř e d n o s t ň o v á n o o z n a č e n í s p e c i á l n í p e d a g o g i k a o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m. Ř a d a a s p e k t ů t o h o t o t e r m í n u v e d e k j e h o o p r á v n ě n é p r e f e r e n c i j e p a t r n é, ţ e s e j e d n á o s p e c i á l n ě p e d a g o g i c k o u d i s c i p l í n u, k t e r á s e z a b ý v á v š e m i k a t e g o r i e m i o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m a z á r o v e ň j e z d e r e s p e k t o v á n p o ţ a d a v e k z a m ě ř e n í p o z o r n o s t i p r i m á r n ě n a j e d i n c e - 9 -

- č l o v ě k a, j e h o p o s t i ţ e n í j e v p o d s t a t ě a ţ d r u h o t n é ( 4, C D - R O M ), ( 3 ), ( 4 ), ( 1 7 ) J a k o k a ţ d ý v ě d n í o b o r m á i t y f l o p e d i e s v ů j v y m e z e n ý c í l, k t e r ý j e s m y s l e m s p e c i á l n ě p e d a g o g i c k é i n t e r v e n ce. J e j í m c í l e m d l e L u d í k o v é j e : M a x i m á l n í r o z v o j o s o b n o s t i j e d i n c e s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m, c o ţ z n a m e n á n e j e n d o s a ţ e n í n e j v y š š í h o s t u p n ě s o c i a l i z a c e, v č e t n ě z a j i š t ě n í a d e k v á t n í c h p o d m í n e k p r o e d u k a c i, a l e i p ř í p r a v u n a p o v o l á n í, n á s l e d n é p r a c o v n í z a ř a z e n í a p l n o h o d n o t n é s p o l e č e n s k é u p l a t n ě n í. ( 3, s. 1 1 ) V s o u s t a v ě v ě d e x i s t u j í v a z b y n a j e d n o t l i v é o b o r y. A n i t y f l o p e d i e s e t ě m t o v a z b á m n e v y m y k á. U p l a t ň u j e p o z n a t k y j a k z e s p o l e č e n s k o v ě d n í c h o b o r ů ( p s y c h o l o g i e, p e d a g o g i k a, s o c i o l o g i e, f i l o z o f i e a p o d. ), t a k z p ř í r o d o v ě d n ý c h o b o r ů ( o f t a l m o l o g i e, d a l š í m e d i c í n s k é o b o r y, a l e i f y z i k a, a k u s t i k a, o p t i k a, k y b e r n e t i k a a t d. ). S a m o z ř e j m ě n e s m í m e z a p o m e n o u t n a d a l š í s p e c i á l n ě p e d a g o g i c k é o b o r y ( s o m a t o p e d i e, l o g o p e d i e, p s y c h o p e d i e a t d. ), b e z k t e r ý c h b y s e t y f l o p e d i e n e m o h l a d á l e r o z v í j e t. ( 3 ), ( 1 6 ) N a č l e n ě n í t y f l o p e d i e, j a k o v ě d n í h o o b o r u, s e m ů ţ e m e d í v a t p o d l e L u d í k o v é z n ě k o l i k a p o h l e d ů. P r v n í n e j č a s t ě j š í č l e n ě n í s e z a b ý v á v ě k e m o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m. M ů ţ e m e j i t e d y r o z d ě l i t n a : t y f l o p e d i e r a n é h o v ě k u t y f l o p e d i e p ř e d š k o l n í h o v ě k u t y f l o p e d i e š k o l n í h o v ě k u t y f l o a n d r a g o g i k a t y f l o g e r a n t a g o g i k a - 10 -

J e l i k o ţ z r a k o v é p o s t i ţ e n í o s o b n e n í j e n j e d n o h o s t u p n ě, m ů ţ e m e d á l e t y f l o p e d i i d ě l i t d l e s t u p n ě z r a k o v é h o p o s t i ţ e n í n a : s p e c i á l n í p e d a g o g i k u n e v i d o m ý c h s p e c i á l n í p e d a g o g i k u o s o b s e z b y t k y z r a k u s p e c i á l n í p e d a g o g i k u s l a b o z r a k ý c h s p e c i á l n í p e d a g o g i k u o s o b s p o r u c h a m i b i n o k u l á r n í h o v i d ě n í T y f l o p e d i i l z e t a k é d ě l i t d l e v n i t ř n í h o č l e n ě n í n a : z á k l a d y t y f l o p e d i e h i s t o r i o g r a f i e t y f l o p e d i e t y f l o d i d a k t i k a m e t o d o l o g i e t y f l o p e d i e s r o v n á v a c í t y f l o p e d i e ( 3 ), ( 1 6 ), ( 2 3 ) - 11 -

2 D I F E R E N C I A C E Z R A K O V Ě P O S T I Ž E N Ý C H O S O B P r o v ě t š i n u l a i c k é v e ř e j n o s t i z n a m e n á z r a k o v o u v a d u s l e p o t a. T a s e t a k é s n a d n o p o z n á v á. P o m o c í b í l é h o l e, v o d i c í c h p s ů, č e r n ý c h b r ý l í c h n e b o t a k é d í k y o p a t r n ě j š í c h ů z i i n e z a s v ě c e n ý č l o v ě k p o z n á, ţ e d o t y č n á o s o b a m á p r o b l é m y s e z r a k e m. A l e u v ě t š i n y o s o b s i a n i n e m u s í m e p o v š i m n o u t, ţ e m a j í z r a k o v o u v a d u. N e b o ť p o h y b, a n i v z á j e m n á k o m u n i k a c e j i m n e č i n í ţ á d n é p r o b l é m y. ( 4 ) P r o t o r o z e z n á v á m e r ů z n é s t u p n ě z r a k o v é h o p o s t i ţ e n í. A v š a k k l a s i f i k a c e o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m n e n í j e d n o t n á. J i n é t ř í d ě n í m ů ţ e b ý t v e z d r a v o t n i c t v í, v e š k o l s t v í, v s o c i á l n ě - p e d a g o g i c k é p r a x i, a l e t ř e b a t a k é p r o ú č e l y s p o r t u. ( 4 ) P r o z a v e d e n í k l a s i f i k a c e j e v š a k d ů l e ţ i t é d e f i n o v a t, k d o j e p o v a ţ o v á n z a o s o b u s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m. F i n k o v á, L u d í k o v á, R ů ţ i č k o v á j i v y m e z u j í t a k t o : O s o b a, k t e r á t r p í o č n í v a d o u č i c h o r o b o u, k d y p o o p t i m á l n í k o r e k c i m á s t á l e z r a k o v é v n í m á n í n a r u š e n o n a t o l i k, ţ e j í č i n í p r o b l é m y v b ě ţ n é m ţ i v o t ě. ( 3, s. 3 7 ) P r o s r o v n á n í p a k z m e d i c í n s k é h o h l e d i s k a ( W H O - W o r d H e a l t h O r g a n i z a t i o n ) : o s o b a s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m j e t a, k t e r á m á p o s t i ţ e n í z r a k o v ý c h f u n k c í t r v a j í c í i p o m e d i c í n s k é l é č b ě a n e b o p o k o r i g o v á n í s t a n d a r d n í r e f r a k č n í v a d y a m á z r a k o v o u o s t r o s t h o r š í n e ţ 0, 3 ( 6 / 1 8 ) a ţ p o s v ě t l o c i t, n e b o j e z o r n é p o l e o m e z e n o p o d 1 0 s t u p ň ů p ř i c e n t r á l n í f i x a c i, p ř i t o m t a t o o s o b a u ţ í v á n e b o j e p o t e n c i o n á l n ě s c h o p n á p o u ţ í v a t z r a k n a p l á n o v á n í a v l a s t n í p r o v á d ě n í č i n n o s t i (29, s. 2 1 5 ). - 12 -

J e d n o u z k l a s i f i k a c í j e k l a s i f i k a c e d l e W H O ( W o r d H e a l t h O r g a n i z a t i o n ). T a u v á d í č l e n ě n í z r a k o v ý c h v a d p o d l e č á s t i z r a k o v é h o a n a l y z á t o r u, k t e r á j e n a r u š e n a. H 0 0 H 0 6 n e m o c i o č n í h o v í č k a, s l z n é h o ú s t r o j í a o č n i c e H 1 0 H 1 3 o n e m o c n ě n í s p o j i v e k H 15 H 2 2 n e m o c i s k l é r y, r o h o v k y, d u h o v k y a ř a s n a t é h o t ě l í s k a H 2 5 H 2 8 o n e m o c n ě n í č o č k y H 30 H 3 6 n e m o c i c é v n a t k y a s í t n i c e H 4 0 H 4 2 g l a u k o m H 4 3 H 4 5 n e m o c i s k l i v c e a o č n í h o b u l b u H 4 6 H 4 8 n e m o c i z r a k o v é h o n e r v u a z r a k o v ý c h d r a h H 4 9 H 5 2 p o r u c h y o č n í c h s v a l ů, b i n o k u l á r n í h o p o h y b u, a k o m o d a c e a r e f r a k c e H 5 3 H 5 4 p o r u c h y v i d ě n í a s l e p o t a H 55 H 5 9 j i n é n e m o c i a o č n í a d n e x ( 4 ) D a l š í m k r i t é r i e m p r o k l a s i f i k a c i j e z r a k o v á o s t r o s t, n e b o l i v i z u s. H y c l s V a l e š o v o u v y c h á z e j í z p ř e d p o k l a d u, ţ e v í z u s p o d h r a n i c í 6 / 1 8 u r č u j e z t r á t u z r a k u. D á l e u v á d ě j í n á s l e d u j í c í č l e n ě n í : s l a b o z r a k o s t z r a k o v á o s t r o s t l e p š í h o o k a j e o d 6 / 1 8 p o 3 / 6 0 n e v i d o m o s t p o k l e s z r a k o v é o s t r o s t i p o d 3 / 6 0 a ţ p o s v ě t l o c i t p r a k t i c k á n e v i d o m o s t j e u r č o v á n a j a k o p o k l e s v í z u p o d 3 / 6 0 d o 1 / 6 0 v č e t n ě - 13 -

s k u t e č n á n e v i d o m o s t z r a k o v á o s t r o s t j e p o d h r a n i c í 1 / 6 0 a ţ s v ě t l o c i t p l n á s l e p o t a o d s v ě t l o c i t u s c h y b n o u p r o j e k c í s v ě t l a p o z t r á t u s v ě t l o c i t u. ( 8 ) Z a d a l š í m ů ţ e m e p o v a ţ o v a t č l e n ě n í z h l e d i s k a d o b y v z n i k u z r a k o v é h o p o s t i ţ e n í n a v r o z e n é a z í s k a n é. P o d l e p ů v o d u z r a k o v é v a d y p a k r o z l i š u j e m e j e d i n c e s p o r u c h o u o r g á n o v o u, n e b o f u n k č n í. T a k é d ů l e ţ i t ý m f a k t o r e m p ř i k l a s i f i k a c i m ů ţ e b ý t d é l k a t r v á n í z r a k o v é h o p o s t i ţ e n í. T o v e d e k t ř í d ě n í n a o s o b y s a k u t n í m z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m, s c h r o n i c k ý m z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m a s o p a k u j í c í m s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m. V n e p o s l e d n í ř a d ě m ů ţ e m e p o u ţ í t č l e n ě n í p o d l e s t u p n ě z r a k o v é h o p o s t i ţ e n í, k t e r é s e p o u ţ í v á v e s p e c i á l n ě p e d a g o g i c k é p r a x i. A t o n a : o s o b y n e v i d o m é o s o b y s e z b y t k y z r a k u o s o b y s l a b o z r a k é o s o b y s p o r u c h a m i b i n o k u l á r n í h o v i d ě n í. ( 4 ), ( 1 5 ), ( 1 6 ) - 14 -

3 D Ů S L E D K Y Z R A K O V É H O P O S T I Ž E N Í J a k é k o l i v o m e z e n í z r a k o v é h o v n í m á n í, n e b o j e h o z t r á t a z v e l k é č á s t i o v l i v ň u j e n e b o o m e z u j e v š e c h n y s l o ţ k y b ě ţ n é h o ţ i v o t a č l o v ě k a. N a r u š u j e j a k o b l a s t m o t o r i c k o u, k o g n i t i v n í, t a k p s y c h o s o c i á l n í. Z á v a ţ n o s t t ě c h t o d ů s l e d k ů v š a k z á v i s í n a s t u p n i č i t y p u z r a k o v é h o p o s t i ţ e n í, d o b ě v z n i k u, a l e t a k é n a p ř í k l a d i n a p ř í č i n á c h. J e l i k o ţ v ě t š i n a p o d n ě t ů z o k o l í j e v n í m á n a p r á v ě z r a k e m, m ů ţ e m e z a n e j z á v a ţ n ě j š í d ů s l e d e k p o v a ţ o v a t p o s t i ţ e n í z r a k o v ý c h f u n k c í. T o s e p r o m í t á d o k v a l i t y : H l o u b k o v é h o a p r o s t o r o v é h o v i d ě n í, s c h o p n o s t i l o k a l i z a c e, a n a l ý z y, s y n t é z y č i v i z u o m o t o r i c k é k o o r d i n a c e. ( 4, C D - R O M ) D a l š í m z á v a ţ n ý m d ů s l e d k em, k t e r ý s e o d v í j í o d o m e z e n í z r a k o v é p e r c e p c e, j s o u o b t í ţ e p ř i p r o s t o r o v é o r i e n t a c i a s a m o s t a t n é m p o h y b u. K e k o m p e n z a c i p a k p ř i s p í v a j í p r ů v o d c o v s k é s l u ţ b y, s p e c i á l n ě v y c v i č e n í p s i, n e b o t a k é s p e c i á l n í p o m ů c k y j a k o j s o u n a p ř. b í l á h ů l, o r i e n t a č n í a z v u k o v é m a j á č k y č i d a l š í z v u k o v é a h m a t o v é p r v k y. ( 4 ) V d ů s l e d k u z r a k o v é ho p o s t i ţ e n í m ů ţ e b ý t i s i l n ě o v l i v n ě n a p s y c h i c k á s t r á n k a o s o b n o s t i. V d ů s l e d k u t o h o m ů ţ e d o c h á z e t k o v l i v n ě n í r o z v o j e s o c i á l n í c h v z t a h ů, k o m u n i k a c e i v z á j e m n é i n t e r a k c e. M e z i d a l š í d ů s l e d k y p a t ř í i p o m a l e j š í p r a c o v n í t e m p o a r y c h l e j š í u n a v i t e l n o s t k v ů l i p o u ţ í v á n í k o m p e n z a č n í c h č i n i t e l ů č i p o m ů c e k. D á l e t a k é m ů ţ e z r a k o v ý d e f i c i t z a s a h o v a t d o o b l a s t i v z d ě l á v á n í, o m e z u j e p r a c o v n í u p l a t n ě n í, a l e t a k é k l a s i c k o u p r á c i s č e r n o t i s k e m. P r o k o m p e n z a c i p ř i p r á c i s t e x t e m s e p o u ţ í v a j í z v ě t š o v a c í l u p y, - 15 -

p ř e v o d t e x t u d o B r a i l l o v a p í s m a, č i č t e c í z a ř í z e n í k p ř e v o d u č e r n o t i s k u d o h l a s o v é h o v ý s t u p u. M ů ţ e t a k é n a r u š o v a t r o z v o j myš l e n í, ř e č i a p ř e d s t a v i v o s t i. ( 4 ) 3. 1 K o m p e n z a č n í č i n i t e l é J a k j i ţ z d e b y l o ř e č e n o, z r a k o v é v n í m á n í z a s t u p u j e 7 0-8 0 % v e š k e r é h o s m y s l o v é h o v n í m á n í. P o k u d d o j d e k j e h o p o š k o z e n í n e b o z t r á t ě, j e p o t ř e b a n a j í t n á h r a d n í m o ţ n o s t i n e b o p o s t u p y, j a k z d o k o n a l i t n e p o š k o z e n é s m y s l y a t í m z r a k k o m p e n z o v a t. K o m p e n z a č n í č i n i t e l e d ě l í m e n a : n i ţ š í s l u c h h m a t č i c h c h u ť v y š š í p o z o r n o s t p ř e d s t a v i v o s t k o n c e n t r a c i p a m ě ť m y š l e n í ř e č ( 4 ) T a k é j e n u t n é p o u ţ í v á n í t y f l o t e c h n i k y, k t e r á u m o ţ ň u j e z r a k o v o u v a d u č á s t e č n ě k o m p e n z o v a t. T y t o p o m ů c k y o s o b á m s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m n e u s n a d ň u j í j e n o r i e n t a c i v p r o s t o r u a s a m o s t a t n ý p o h y b, a l e t a k é s e b e o b s l u h u, v ý b ě r o b l e č e n í a d a l š í b ě ţ n é d e n n í a k t i v i t y. - 16 -

4 V Y N Á L E Z C I K O M P E N Z A Č N Í C H P O M Ů C E K D Ř Í V E A NYNÍ Od p o č á t k u d e v a t e n á c t é h o s t o l e t í b y l a z r a k o v ě p o s t i ţ e n ý m o s o b á m p o s k y t o v á n a i n s t i t u c i o n á l n í p é č e, k d e p r a c o v a l a j i ţ s p o u s t a o d b o r n í k ů a u z n á v a n ý c h t y f l o p e d ů ( A l o y s K l á r, J a n N e p o m u k F r a n t i š e k R a f a e l B e i t e l, J a n D e y l ). D í k y t ě m t o s p e c i a l i s t ů m, s v ě t o v ě u z n á v a n ý m o s o b n o s t e m, k t e ř í s e z a s l o u ţ i l i o z l e p š e n í p ř í s t u p u i o z d o k o n a l e n í s l u ţ e b, j e d n e š n í v ý v o j a d o s t u p n o s t p o m ů c e k a s l u ţ e b n a v ý b o r n é ú r o v n i. M e z i n e j v ě t š í o d b o r n í k y m ů ţ e m e ř a d i t n a p ř. J. W. K l e i n a, L. B r a i l l a, O. P i c h t a a M. H u d e č k a o k t e r ý c h s e v t é t o k a p i t o l e z m í n í m e p o d r o b n ě j i. ( 3 ) T i t o l i d é u m o ţ n i l i n e v i d o m ý m p o m o c í r o z m a n i t ý c h k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k n a l é z t c e s t u d o s v ě t a i n t a k t n í s p o l e č n o s t i. 4. 1 J o h a n W i l h e l m K l e i n ( * 11. 4. 1 7 6 5, 1 2. 5. 1 8 4 8 ) J o h a n W i l h e l m K l e i n j e p o v a ţ o v á n z a j e d n o h o z n e j v ý z n a m n ě j š í c h t y f l o p e d ů 1 9. s t o l e t í. N a r o d i l s e v A l e r h e i m u j a k o s y n k o m o r n í h o r a d y. N a K a r l o v ě u n i v e r z i t ě v e S t u t t g a r t u v y s t u d o v a l p r á v a, p o j e j i c h u k o n č e n í v r o c e 1 7 8 8 p ř i j a l m í s t o s p r á v c e j u s t i č n í h o ú ř a d u. Z v r a t v j e h o ţ i v o t ě n a s t a l v o b d o b í v e l k é f r a n c o u z s k é r e v o l u c e, k d y s e v r o c e 1 7 9 9 o d s t ě h o v a l d o V í d n ě, k d e s e z a č a l v ě n o v a t p é č i o c h u d i n u. P ř i t é t o p r á c i s e s e t k á v a l i s p r o b l e m a t i k o u ţ i v o t a n e v i d o m ý c h d ě t í i d o s p ě l ý c h, j e ţ h o v e l i c e z a u j a l a. (23 ), ( 2 6 ) - 17 -

R o k u 1 8 0 4 z a l o ţ i l v e V í d n i V ý c h o v n ě v z d ě l á v a c í ú s t a v p r o n e v i d o m é, k d e s e ţ á c i u č i l i č í s t, p s á t, p o č í t a t a o r i e n t o v a t s e n a r e l i é f n í c h z e m ě p i s n ý c h m a p á c h. K l e i n k l a d l d ů r a z n a m a n u á l n í p r á c e, j a k o n a p ř. p a l i č k o v á n í, h á č k o v á n í, p o z d ě j i t a k é v ý r o b u p r o v a z ů, o p a s k ů a p r á c e s e d ř e v e m. P r v n í m j í m v z d ě l á v a n ý m ţ á k e m b y l d e v í t i l e t ý c h l a p e c J a k u b B r a u n, k t e r é h o p o z n a l p ř i s v é s o c i á l n í č i n n o s t i. ( 3 ), ( 2 6 ) J. W. K l e i n v o b l a s t i v ý c h o v n ý c h a v z d ě l á v a c í c h m e t o d n e n a v a z u j e n a ţ á d n é v z o r y. V t é d o b ě n e b y l, a a n i n e c h t ě l b ý t s e z n á m e n s d o s a v a d n í m i z k u š e n o s t m i j i n ý c h t y f l o p e d ů a r a d ě j i s t a v ě l n a s v é i n t u i c i a d o s a v a d n í c h z k u š e n o s t e c h. P l á n y i p o t ř e b n é u č e b n í p o m ů c k y s i z h o t o v o v a l t a k é s á m. V y t v o ř i l n e j p r v e h l a d k o u a p o t é p r o p i c h o v a n o u r e l i é f n í l a t i n k u. V š e c h n a p í s m e n a z j e d n o d u š o v a l t a k, a b y b y l a d o b ř e h m a t a t e l n á. P r o p s a n í t o u t o l a t i n k o u v y t v o ř i l s p e c i á l n í p ř í s t r o j z n á m ý j a k o K l e i n ů v p s a c í s t r o j ( 1 8 1 1 ). Z a b ý v a l s e m i m o j i n é i p r o b l e m a t i k o u z á p i s u n o t p r o n e v i d o m é. P r o o r i e n t a c i n a z e m ě p i s n ý c h m a p á c h v y t v o ř i l d ř e v ě n é r o z k l á d a c í m a p y, k t e r é m ě l y c h a r a k t e r s t a v e b n i c e. T y t o i d a l š í z a s t a r a l é n e b o n e p o t ř e b n é u č e b n í p o m ů c k y s i s c h o v á v a l a v r o c e 1 8 3 7 z a l o ţ i l v e V í d n i, s p ř i s p ě n í m o s t a t n í c h t y f l o p e d ů, p r v n í s l e p e c k é m u z e u m. (26 ) M e z i j e h o d a l š í v ý z n a m n é p o č i n y p a t ř i l n á v r h, a b y s e u z á k o n i l a p o v i n n á š k o l n í d o c h á z k a p r o n e v i d o m é v m í s t ě j e j i c h b y d l i š t ě. T e n t o n á v r h b y l v r o c e 1 8 1 0 p ř i j a t, a t o p ř i s p ě l o k t o m u, ţ e K l e i n s e p s a l p r o u č i t e l e o d b o r n o u p ř í r u č k u p r o v z d ě l á v á n í n e v i d o m ý c h d ě t í. ( 3 ), ( 2 6 ) B ě h e m s v é k a r i é r y s e p s a l m i m o v ý š e z m í n ě n é p ř í r u č k y i n ě k o l i k d a l š í c h d ě l. N e j u c e l e n ě j š í, k d e s h r n u j e v š e c h n a s v á - 18 -

d í l a a c e l o ţ i v o t n í z k u š e n o s t i, n e s e n á z e v D i e A n l e i t u n g f ü r B l i n d e i n W i e n. (26 ) 4. 2 L o u i s B r a i l l e ( * 4. 1. 1 8 0 9, 6. 1. 1 8 5 2 ) L o u i s B r a i l l e s e n a r o d i l v C o u p v r a y j a k o s y n s e d l á ř e. V e s v ý c h t ř e c h l e t e c h s i o t c o v ý m p r a c o v n í m n á s t r o j e m p o r a n i l o k o. V d ů s l e d k u t o h o t o ú r a z u n a n ě j p ř e s t a l v i d ě t a v p o z d ě j š í m d ě t s k é m v ě k u p ř i š e l d í k y s y m p a t i c k é m u o n e m o c n ě n í o z r a k z c e l a. ( 3 ), ( 2 6 ) J a k o d e s e t i l e t ý s e s t a l ţ á k e m p a ř í ţ s k é h o N á r o d n í h o ú s t a v u p r o m l a d é s l e p c e, k d e s e p r o p s a n í a č t e n í p o u ţ í v a l o t z v. d v a n á c t i b o d o v é p í s m o, k t e r é p ů v o d n ě p r o v o j e n s k é ú č e l y s e s t a v i l C h. B a r b i e r. T y t o b o d y b y l y u s k u p e n y d o d v o u s l o u p c ů a š e s t i ř a d. N e v ý h o d o u v š a k b y l a v e l i k o s t c e l é h o z n a k u. P r o č t e n í h m a t e m b y l z n a k p ř í l i š d l o u h ý, a p r o t o s i ţ á c i m e z i s e b o u v y h l á s i l i s o u t ě ţ o l e p š í b o d o v ý s y s t é m a v y h r á l j i p r á v ě j i ţ š e s t n á c t i l e t ý L o u i s B r a i l l e, k t e r ý v y t v o ř i l p í s m o t v o ř e n é 64 k o m b i n a c í š e s t i b o d u. P í s m e n a j s o u t v o ř e n a d v ě m a s l o u p c i o t ř e c h ř a d á c h. P í s m o m á s p e c i á l n í z n a k y p r o i n t e r p u n k c i, v e l k á p í s m e n a i p í s m e n a s d i a k r i t i c k ý m i z n a k y. B r a i l l e v y t v o ř i l t a k é z á k l a d n í z n a k y p r o m a t e m a t i k u a h u d e b n í n o t a c i. B o h u ţ e l a l e m u s e l č e k a t d a l š í c h 2 5 l e t, n e ţ b y l o j e h o p í s m o v r o c e 1 8 5 0 u z n á n o z a n e j l é p e v y h o v u j í c í p í s m o p r o n e v i d o m é. (26 ) - 19 -

4. 3 O s k a r P i c h t ( * 2 7. 5. 1 8 7 1, 1 5. 8. 1 9 45) O s k a r P i c h t s e n a r o d i l v P a s e w a l k u j a k o s y n p e k a ř e. P o u k o n č e n í p o v i n n é š k o l n í d o c h á z k y a b s o l v o v a l u č i t e l s k ý s e m i n á ř, n a j e h o ţ z á k l a d ě p ů s o b i l n e j p r v e v M a r i e n t h a l u a n á s l e d n ě v p o m o ř a n s k é m B a h n u. D a l š í m k u r z e m, j e h o ţ s e z ú č a s t n i l, b y l k u r z p o ř á d a n ý p r o p ř í p r a v u u č i t e l ů n a p o p u d ú s t a v u p r o n e v i d o m é u B e r l í n a. T e n t o k u r z a b s o l v o v a l b ě h e m d v o u l e t s e z á m ě r e m p o m o c i k r o z v o j i B r a i l l o v a p í s m a s f u n k c í k o n t r o l y t e x t u. T o d o p o s u d p o m ů c k y n e p o s k y t o v a l y. ( 3 ) J a k o u č i t e l s e u p l a t ň o v a l v t e g l i t z k é m ú s t a v u, k d e s e s t a r a l o k n i h o v n u a j e j í r o z š i ř o v á n í. O v š e m o p i s o v á n í t e x t u z a p o m o c i t r a d i č n í f o r m y ( p r a ţ s k é t a b u l k y ) b y l o v e l i c e n a m á h a v é a p o u ţ i t í j i n ý c h p o m ů c e k t a k t é ţ p r á c i n e u s n a d ň o v a l o. P r o t o s e P i c h t s t á l e z a o b í r a l z d o k o n a l e n í m s v é h o s t r o j e n a p s a n í, j e ţ v y t v o ř i l j i ţ v d o b ě u k o n č e n í k u r z u. ( 3 ), ( 2 6 ) R o k u 1 8 9 9 b y l p ř e d s t a v e n s v ě t u p r v n í P i c h t ů v p s a c í s t r o j o b s l u h u j í c í k l á v e s n i c i obě m a r u k a m a. P a t e n t a l e n a n ě j d o s t a l a ţ o d v a r o k y p o z d ě j i a n á s l e d n ě s i n e c h a l p a t e n t o v a t j e š t ě d e v ě t d a l š í c h s t r o j ů s r ů z n ý m i m o ţ n o s t m i ( n a p ř. s t r o j e p r o s t e n o t y p i s t y, n e b o p ř í s t r o j, k d e n a h r a d i l m e c h a n i c k o u s í l u e l e k t r o m a g n e t y ). (26 ) R o k u 1 9 1 2 s e s t a l ř e d i t e l e m Ú s t a v u p r o n e v i d o m é n a ú z e m í d n e š n í h o P o l s k a. R o k u 1 9 2 0 b y l j m e n o v á n n a p o s t ř e d i t e l e v e S t e g l i t z u, j e l i k o ţ ú z e m í P o l s k a b y l n u c e n o p u s t i t. Z a s v ů j ţ i v o t z í s k a l P i c h t m n o h o o c e n ě n í j a k o n a p ř. Z á s l u ţ n ý k ř í ţ z a p é č i o v á l e č n é s l e p c e a z l a t á m e d a i l e n a v ý s t a v ě p s a c í c h s t r o j ů. - 20 -

P i c h t ů v p s a c í s t r o j b y l j e š t ě n e d á v n o n e p o s t r a d a t e l n ý p ř i zpr o s t ř e d k o v á n í v z d ě l á n í n e v i d o m ý c h a b y l s o u č á s t í c e l é h o j e j i c h ţ i v o t a. O v š e m v s o u č a s n o s t i s e v e z n a č n é m í ř e u p l a t ň u j í z a ř í z e n í e l e k t r o n i c k á, n ě k t e r á v š a k s t á l e z a l o ţ e n á n a p r i n c i p u P i c h t o v a p s a c í h o s t r o j e j a k o j e n a p ř. B r a i l l s k á k l á v e s n i c e. (26 ) 4. 4 M i l a n H u d e č e k ( * 9. 1. 1 9 5 4 ) M i l a n H u d e č e k s e n a r o d i l v B r n ě, k d e v y s t u d o v a l V y s o k é u č e n í t e c h n i c k é, o b o r S d ě l o v a c í t e c h n i k a. V r o c e 1 9 8 1 e m i g r o v a l d o A u s t r á l i e, k d e p r a c o v a l j a k o v ý v o j o v ý i n ţ e n ý r. P o d v o u l e t e c h u f i r m y J a c o b s r a d i o v M e l b o u r n e z a l o ţ i l v l a s t n í f i r m u R o b o t r o n, k t e r á s e z a b ý v a l a v ý v o j e m s p e c i a l i z o v a n é h o s o f t w a r u a ř e č o v o u s y n t é z o u. P r o t o j e j n a p a d l o v y r o b i t z a p o m o c i p ř e d s e d y s l e p e c k é o r g a n i z a c e D a v i d a B l y t h a p r v n í 8 b i t o v ý o s o b n í p o č í t a č s h l a s o v ý m v ý s t u p e m. J m e n o v a l s e E u r e k a A 4. S é r i o v á v ý r o b a s a n g l i c k o u v e r z í ř e č i b y l a z a h á j e n a v r o c e 1 9 8 6. P o t é b y l a d o p l n ě n a o s y s t é m B r a i l l e - m a s t e r, k t e r ý p ř e v á d ě l t e x t d o b r a i l l o v a p í s m a. Č e š t i n a b y l a d o t o h o t o p ř í s t r o j e d o d á n a v r o c e 1 9 9 0. (26 ) R o z m ě r y E u r e k y o d p o v í d a l y f o r m á t u A 4. J e l i k o ţ t o b y l a p o m ů c k a u r č e n á p ř í m o p r o n e v i d o m é, n e d a l a s e p ř i p o j i t k ţádn é m u t e l e v i z o r u, a n i m o n i t o r u. I n f o r m a c e t a k b y l y s d ě l o v á n y p o m o c í s y n t e t i c k é h o h l a s u p ř e s r e p r o d u k t o r. S k l á d a l a s e z b r a i l l s k é k l á v e s n i c e o š e s t i b o d e c h, m e z e r n í k u, o s m i f u n k č n í c h k l á v e s a k u r z o r o v é h o k ř í ţ e s e S h i f t e m. T a k é o b s a h o v a l a i n t e r n í d i s k e t o v o u m e c h a n i k u f o r m á t u 3, 5 p a l c e. O p e r a č n í p a m ě ť m ě l a p a k k a p a c i t u 6 4 k B. M e z i a p l i k a c e, k t e r é - 21 -

o b s a h o v a l a p a t ř i l k a l e n d á ř, h o d i n y, d i á ř, t e x t o v ý e d i t o r, t e l e f o n n í s e z n a m, v o l t m e t r, k a l k u l á t o r, h u d e b n í e d i t o r n a s k l á d á n í s k l a d e b a t e p l o m ě r. K r o m ě t ě c h t o a p l i k a c í b y l u m í s t ě n v p a m ě t i t a k é p r o g r a m o v a c í j a z y k B a s i c, s l o u ţ í c í k p r o g r a m o v á n í j e d n o d u c h ý c h a p l i k a c í. V E u r e c e b y l i n t e g r o v á n m o d e m, s l o u ţ í c í k p ř í m é m u v y t á č e n í č í s e l z e s e z n a m u E u r e k y, a l e t a k é k p r o p o j e n í v z d á l e n ý c h p o č í t a č ů a j e j i c h k o m u n i k a c i m e z i s e b o u. (26 ) M e z i H u d e č k o v y d a l š í p o m ů c k y p a t ř í č t e c í z a ř í z e n í S u n r i s e s h l a s o v ý m v ý s t u p e m, k t e r é p r a c u j e n a p r i n c i p u o p t i c k é h o r o z p o z n á v á n í p í s m e n, d á l e r o z l i š o v a č b a r e v a m l u v i c í k o m p a s. T í m a l e v ý v o j j e h o p o m ů c e k n e k o n č í. N e u s t á l e j e z l e p š u j e a z d o k o n a l u j e n o v é e l e k t r o n i c k é p o m ů c k y. (26 ) 4.5 S o u č a s n á s i t u a c e S o u č a s n é m o d e r n í p o m ů c k y uţ nej s o u v y t v á ř e n y j e d n o t l i v c i, j a k t o m u b ý v a l o d ř í v e. V d n e š n í d o b ě e x i s t u j í j i ţ s p e c i a l i z o v a n é f i r m y, k d e s e n a v ý r o b ě p o m ů c e k p o d í l e j í c e l é s k u p i n y l i d í, m e z i n i m i ţ j s o u n a p ř. t e c h n i c i, p r o g r a m á t o ř i, m a n a ţ e ř i a p o d. M e z i t a k o v é f i r m y p a t ř í n a p ř. S p e k t r a ( b r a i l l s k é t i s k á r n y, e l e k t r o n i c k é z á p i s n í k y ), E l v o s s. r. o. ( o r i e n t a č n í m a j á č k y, p r o g r a m o v é v y b a v e n í ), O p t e l e c - T i e m a n G r o u p ( b r a i l l s k é ř á d k y ) a t d. N ě k t e r é z t ě c h t o f i r e m j s o u o c h o t n y s p o l u p r a c o v a t s n e v i d o m ý m i, k t e ř í s i s a m i ř e k n o u, k t e r é a p l i k a c e, č i ú p r a v y d a n ý c h z a ř í z e n í p o ţ a d u j í p r o u s n a d n ě n í b ě ţ n é h o ţ i v o t a. O s o b y s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m t a k é p r o t y t o f i r m y n o v é n e b o v y l e p š e n é p o m ů c k y a p r o g r a m y t e s t u j í. U p o z o r ň u j í n a p ř í p a d n é n e d o s t a t k y č i c h y b y z a ř í z e n í a n a p o m á h a j í t a k k i n o v a c i a m o d e r n i z a c i j e d n o t l i v ý c h p o m ů c e k. - 22 -

5 S P E C I Á L N Í P O M Ů C K Y P R O O S O B Y S E Z R A K O V Ý M P O S T I Ž E N Í M V t é t o k a p i t o l e p o p í š e m e n ě k t e r é z k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k p r o n e v i d o m é z h l e d i s k a k o n s t r u k c e a f u n k c e d a n é h o p ř í s t r o j e. V z h l e d e m k v ě d e c k o t e c h n i c k é m u p o k r o k u p o s l e d n í c h l e t, k t e r ý s e b e z e s p o r u p r o m í t á i d o s f é r y s p e c i á l n ě p e d a g o g i c k é i n t e r v e n c e, j e j e d n o u z c e s t z m í r n ě n í d ů s l e d k ů z r a k o v é h o p o s t i ţ e n í a c e s t o u k n e z á v i s l o s t i a s o b ě s t a č n o s t i, v y u ţ i t í k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k r ů z n é h o c h a r a k t e r u a p r i n c i p u. K o m p e n z a č n í p o m ů c k y s e s t a l y n e d í l n o u s o u č á s t í k a ţ d o d e n n í h o ţ i v o t a o s o b s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m a n e j e n d í k y f i n a n č n í m p ř í s p ě v k ů m s t á t u s e s t a l y r e l a t i v n ě b ě ţ n ě d o s t u p n ý m i. K a ţ d ý m r o k e m j s o u v y t v á ř e n y n o v é p o m ů c k y, j e j i c h ţ f u n k c e s e n e u s t á l e z l e p š u j í. N e j v ě t š í p o č e t n o v ě v y t v o ř e n ý c h p o m ů c e k j e v o b l a s t i p r o s t o r o v é o r i e n t a c e. T e n t o v ý v o j j e v e l m i ţ á d a n ý, n e b o ť v ě t š i n a n e v i d o m ý c h s i p ř e j e s a m o s t a t n ý p o h y b v j a k é m k o l i p r o s t o r u. P r o p o p i s j s m e s i v y b r a l i t y p o m ů c k y, k t e r é n e v i d o m í n e j č a s t ě j i p o u ţ í v a j í j a k v d o m á c n o s t i, k o d s t r a n ě n í i n f o r m a č n í b a r i é r y, t a k k u s n a d n ě n í o r i e n t a c e a k o m u n i k a c e. K e k a ţ d é p o m ů c c e u d á v á m e o r i e n t a č n í c e n u v č e t n ě m o ţ n o s t i z í s k á n í v ý š e p ř í s p ě v k u o d o d b o r ů s o c i á l n í c h v ě c í p o v ě ř e n ý c h o b c í a t a k é o d z d r a v o t n í p o j i š ť o v n y. 5. 1 P o k r o k v e v ý v o j i k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k Za p r v n í k o m p e n z a č n í p o m ů c k u n a s v ě t ě m ů ţ e m e p o v a ţ o v a t b í l o u h ů l. S h o l í j a k o s e s y m b o l e m s c h o p n o s t i k r á č e t v t e m n o t á c h s e m ů ţ e m e s e t k a t j i ţ v e g y p t s k é m y t o l o g i i. - 23 -

E g y p t s k ý b ů h s l u n c e, n e b e a s v ě t l a, H o r u s, j e n a m a l b á c h č a s t o z n á z o r ň o v á n p r á v ě s h o l í, j a k o s e s y m b o l e m b o j e s v ě t l a p r o t i t e m n o t á m. O v š e m a ţ v e d v a c á t é m s t o l e t í s e z a v á d í b í l á b a r v a h o l e a t a k é s e p r a c u j e n a t e c h n i c e c h ů z e s t o u t o h o l í. P o d l e m é h o n á z o r u j e t a t o p o m ů c k a t o u n e j z á k l a d n ě j š í v z h l e d e m k j e j í j e d n o d u c h é k o n s t r u k c i a s n a d n é m u p o u ţ í v á n í. (27 ) O p r o t i t o m u d n e š n í n e j n o v ě j š í p o m ů c k y s e s n a ţ í p l n ě n a h r a d i t z r a k. V ý v o j t e c h n i c k ý c h o d v ě t v í t o j i ţ p o m a l u u m o ţ ň u j e. P r o t o b y c h o m z d e c h t ě l i t a k é u v é s t k o m p e n z a č n í p o m ů c k u, k t e r á j e s t á l e v e v ý v o j i a v z n i k á p ř i p r o j e k t u V e n z e t m y. T e n t o p r o j e k t v z n i k l v e s p o l u p r á c i o b č a n s k é h o s d r u ţ e n í I n t e g r a c e s F y z i k á l n í m ú s t a v e m A k a d e m i e v ě d Č e s k é R e p u b l i k y a Č e s k ý m v y s o k ý m u č e n í m t e c h n i c k ý m, f a k u l t o u e l e k t r o t e c h n i c k o u. (43 ) T o u t o k o m p e n z a č n í p o m ů c k o u j e p ř í s t r o j, k t e r ý b y m ě l n e v i d o m ý m z o b r a z i t p r o s t o r d o v z d á l e n o s t i t ř í m e t r ů v r o z s a h u z h r u b a j e d e n x d v a m e t r y. P o d l e D o n á t a, t e c h n i c k é h o ř e d i t e l e p r o j e k t u V e n z e t m y, p ř í s t r o j o b s a h u j e d v ě m i k r o k a m e r y, k t e r é s n í m a j í h l o u b k o v o u m a p u p r o s t o r u p ř e d o b r y s e m t ě l a. M a p a j e r o z d ě l e n a d o r a s t r u 3 x 7 p o l í, k t e r á p a k s l o u ţ í j a k o z á k l a d n í m a t r i c e p r o h m a t o v ý v ý s t u p. T e n b u d e n e v i d o m é h o o i d e n t i f i k o v a n ý c h p ř e k á ţ k á c h i n f o r m o v a t. A l e t a t o č á s t p o m ů c k y j e s t á l e v e v ý v o j i, n a k t e r é m s e p o d í l í j i ţ z m í n ě n é o r g a n i z a c e. (43 ) 5. 2 K l a s i f i k a c e p o m ů c e k p r o z r a k o v ě p o s t i ž e n é N e j p r v e, n e ţ p r o v e d e m e j i s t é t ř í d ě n í k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k, j e n u t n é u v é s t d e f i n i c i t y f l o t e c h n i k y ( t y f l o p o m ů c e k ). T y f l o t e c h n i k a j e s o u b o r p ř í s t r o j ů, z a ř í z e n í a p o m ů c e k - 24 -

u m o ţ ň u j í c í n e v i d o m ý m a l e s p o ň d o j i s t é m í r y k o m p e n z o v a t c h y b ě j í c í z r a k. T y t o k o m p e n z a č n í p o m ů c k y p ř i s p í v a j í k i n t e g r a c i n e v i d o m ý c h v p ř í p r a v ě n a p o v o l á n í, v j e h o v ý k o n u, v e s t y k u s o s t a t n í m i l i d m i a v o s t a t n í c h o b l a s t e c h j e j i c h k u l t u r n í h o s p o l e č e n s k é h o i s o u k r o m é h o ţ i v o t a. ( 3, s. 1 2 9 ) O b l a s t k o m p e n z a č n í c h p o m ů c e k p r o z r a k o v ě p o s t i ţ e n é o s o b y j e v e l i c e r o z s á h l á. P r o t o k l a s i f i k a c e t ě c h t o p o m ů c e k n e n í z c e l a j e d n o t n á. P o d l e F i n k o v é, L u d í k o v é a R ů ţ i č k o v é ( 2 0 0 7 ) j e m o ţ n é t y f l o p o m ů c k y r o z d ě l i t p o d l e r ů z n ý c h k r i t é r i í. T a t o k l a s i f i k a c e v š a k s t á l e n e n í k one č n á. K v y m e z e n í t ě c h t o p o m ů c e k j e m o ţ n é n a j í t j e š t ě i d a l š í h l e d i s k a. K l a s i f i k a c e m o h o u b ý t : a) P o d l e h l o u b k y p o s t i ţ e n í p r o n e v i d o m é o s o b y p r o o s o b y s l a b o z r a k é p r o o s o b y s p o r u c h a m i b i n o k u l á r n í h o v i d ě n í b) P o d l e ú č e l u p o m ů c k y k o m p e n z u j í c í p o š k o z e n é z r a k o v é v n í m á n í p o m ů c k y p r o r e e d u k a c i z r a k u c) D a l š í m o ţ n o s t í j e k l a s i c k é m o d e r n í ( e l e k t r o n i c k é ) d) P o d l e v y u ţ i t e l n o s t i v e v y u č o v a c í m p r o c e s u ( v j e d n o t l i v ý c h š k o l n í c h p ř e d m ě t e c h ) e) S p e c i f i c k o u s k u p i n o u j s o u p o m ů c k y p r o p r o s t o r o v o u o r i e n t a c i a s a m o s t a t n ý p o h y b f) P o d l e v y u ţ i t e l n o s t i j e d n o t l i v ý m i s m y s l y a k u s t i c k é o p t i c k é h a p t i c k é - 25 -

g) P o d l e v ý š e p ř í s p ě v k u o d z d r a v o t n í p o j i š ť o v n y, n e b o o b o r u s o c i á l n í c h v ě c í h) S j e d n o c e n á o r g a n i z a c e n e v i d o m ý c h a s l a b o z r a k ý c h ČR ( S O N S ) d ě l í p o m ů c k y p r o d o m á c n o s t p r o o d s t r a ň o v á n í i n f o r m a č n í b a r i é r y p r o u s n a d n ě n í o r i e n t a c e a k o m u n i k a c e p r o v ý u k u a p r o p a g a c i p r o z á b a v u a p o u č e n í p l n ě, n e b o č á s t e č n ě h r a z e n y z d r a v o t n í p o j i š ť o v n o u n a k t e r é l z e z í s k a t p ř í s p ě v e k o d o b o r ů s o c i á l n í c h v ě c í p o v ě ř e n ý c h o b c í ( 4 1 ) 5. 3 V l a s t n í p o p i s p o m ů c e k p r o o s o b y s e z r a k o v ý m p o s t i ž e n í m 5.3. 1 P o m ů c k y p r o d o m á c n o s t a) I n d i k á t o r h l a d i n y I n d i k á t o r h l a d i n y j e p o m ů c k o u p r o o s o b y s e z r a k o v ý m p o s t i ţ e n í m p ř i k a ţ d o d e n n í m p o u ţ í v á n í. S k l á d á s e z v y h o d n o c o v a c í e l e k t r o n i k y, z v u k o v é h o m o d u l u u k r y t é h o v p l a s t o v é m o b a l u a z e d v o u a n t i k o r o v ý c h k o n t r o l n í c h e l e k t r o d. N a p á j e n í t o h o t o p ř í s t r o j e z a j i š ť u j e l i t h i o v á k n o f l í k o v á b a t e r i e. T a t o p o m ů c k a f u n g u j e n a p r i n c i p u v o d i v o s t i k a p a l i n, c o ţ j e s c h o p n o s t v é s t e l e k t r i c k ý p r o u d. E l e k t r i c k á v o d i v o s t u d á v á v e l i k o s t e l e k t r i c k é h o p r o u d u p r o c h á z e j í c í v o d i č e m p ř i j e d n o t k o v é m n a p ě t í n a j e h o k o n c í c h. P ř í s t r o j s e p o m o c í e l e k t r o d z a v ě s í n a o k r a j n á d o b y, a j a k m i l e s e t e k u t i n a d o t k n e o b o u e l e k t r o d, z a č n e s e s n í m a t m a l ý e l e k t r i c k ý p r o u d. T e n d í k y v o d i v o s t i k a p a l i n z a č n e t é c i. - 26 -

E l e k t r o n i k a t e n t o s t a v v y h o d n o t í a s p u s t í z v u k o v ý s i g n á l. T e n m ů ţ e m í t j a k f o r m u t ó n u, p ř e r u š o v a n é h o t ó n u, t a k m e l o d i e. P o v y j m u t í z t e k u t i n y s e i n d i k á t o r s á m o p ě t v y p n e. P ř i p o u ţ í v á n í t é t o p o m ů c k y s e a l e m u s í d á v a t p o z o r, a b y n e d o š l o k p o š k o z e n í p ř í s t r o j e k v ů l i t r v a l é m u p o n o ř e n í d o k a p a l i n y. P o d o b n é z a ř í z e n í, j e n s m a l ý m r o z d í l e m s e p o u ţ í v á d o v a n y n e b o u m y v a d l a. P r a c u j e n a p o d o b n é m p r i n c i p u j e n s t í m r o z d í l e m, ţ e m á o b a k o n e k t o r y z a b u d o v a n é v g u m o v é p ř í s a v c e. T y j s o u p o m o c í k a b e l u s p o j e n y s h l á s i č e m. D é l k a k a b e l u i n d i k á t o r u s e n e j č a s t ě j i p o u ţ í v á d v a m e t r y. D n e s s e n a t r h u o b j e v u j í t a k é v i b r a č n í i n d i k á t o r y p r o o s o b y s p o r u c h o u s l u c h u. U ţ i v a t e l é tyt o p o m ů c k y v y u ţ í v a j í p ř i n a l é v á n í v r o u c í c h t e k u t i n, k t e r á j i m z n e m o ţ ň u j e h l í d á n í s i h l a d i n y p o m o c í p r s t u v l o ţ e n é h o d o n á d o b y. O b r á z e k č. 1 I n d i k á t o r h l a d i n y 1 O r i e n t a č n í c e n a i n d i k á t o r u h l a d i n y j e 3 5 0, - aţ 500, - K č. N a s a m o s t a t n ě p r o d á v a n é i n d i k á t o r y h l a d i n y s e n e v z t a h u j e ţ á d n ý p ř í s p ě v e k. O v š e m k o m b i n o v a n ý i n d i k á t o r h l a d i n y a s v ě t l a j e p l n ě h r a z e n z d r a v o t n í p o j i š ť o v n o u. ( 4 1 ) 1 O b r á z e k j e d o s t u p n ý n a : h t t p : / / i s. b r a i l l n e t. c z / p o m u c k y _ v y p i s. p h p? n a m e = & s p e [ ] = 1-27 -

b) I n d i k á t o r s v ě t l a P r o z j i š t ě n í s t a v u o s v ě t l e n í p o m á h á n e v i d o m ý m i n d i k á t o r s v ě t l a z a b u d o v a n ý v m a l é k l í č e n c e. Z t e c h n i c k é h o h l e d i s k a j e m o ţ n é h o r o z d ě l i t n a t ř i h l a v n í c e l k y. S n í m a c í č i d l o, e l e k t r o n i c k á v y h o d n o c o v a c í j e d n o t k a a z v u k o v ý m o d u l. S n í m a c í č i d l o r e a g u j e n a i n t e n z i t u s v ě t e l n é h o t o k u. J a k o s n í m a c í p r v e k l z e p o u ţ í t f o t o r e z i s t o r, f o t o d i o d u, n e b o f o t o t r a n z i s t o r. H o d n o t y z č i d l a z p r a c u j e v y h o d n o c o v a c í č á s t e l e k t r o n i k y a p ř e d á j e z v u k o v é m u m o d u l u. T e n v z á v i s l o s t i n a v e l i k o s t i o k o l n í h o o s v ě t l e n í v y d á v á t ó n r ů z n é i n t e n z i t y, k t e r ý j e o d l i š n ý p r o r ů z n o u h l a d i n u o s v ě t l e n í. N a p ř. č í m i n t e n z i v n ě j š í j e s v ě t l o, t í m s i l n ě j š í j e t ó n. P o d l e z e s i l o v á n í a z e s l a b o v á n í t ó n u j d e p ř e s n ě u r č i t z d r o j s v ě t l a. N a p á j e n í o b s t a r á v á o b d o b n ě j a k o u i n d i k á t o r u h l a d i n y l i t h i o v á k n o f l í k o v á b a t e r i e. V p r a x i t o v y p a d á t a k, z e n e v i d o m ý n a m í ř í i n d i k á t o r d o m í s t n o s t i, s e p n e s p í n a č a p o d l e i n t e n z i t y t ó n u m ů ţ e u r č i t z d a a k t e r é s v ě t l o j e r o z s v í c e n o. O b r á z e k č. 2 I n d i k á t o r s v ě t l a 2 N a n a š e m t r h u l z e z a k o u p i t k o m b i n a c i i n d i k á t o r u h l a d i n y a s v ě t l a z a o r i e n t a č n í c e n u 1 2 0 0, - K č, k t e r o u z c e l a h r a d í z d r a v o t n í p o j i š ť o v n a. ( 4 1 ) 2 O b r á z e k j e d o s t u p n ý n a : h t t p : / / i s. b r a i l l n e t. c z / p o m u c k y _ v y p i s. p h p? n a m e = & s p e [ ] = 1-28 -