STUDIJNÍ OPORA K PŘEDMĚTU CIZÍ JAZYK II. POLSKÝ JAZYK I.-IV.

Transkript

1 STUDIJNÍ OPORA K PŘEDMĚTU CIZÍ JAZYK II. POLSKÝ JAZYK I.-IV. Typ studijního programu: bakalářský Studijní obor: podníkání PhDr. Janusz Karpeta OSTRAVA 2014

2 OBSAH strana Úvod 3 1 Program dnia 2 Rodzina, praca, mieszkanie 3 Jedzenie, restauracja 4 Sklepy, zakupy, moda 5 Miasto, popis miasta i okolicy 6 Podróżowanie 7 Zainteresowania 8 Sport 9 Polska 2

3 ÚVOD SLOVO AUTORA: Předložený studijní materiál, který obsahuje devět základních výukových celků, je zaměřen na zvládnutí nejdůležitějších lexikálních, gramatických a hlavně komunikačních aspektů moderní polštiny. Každý výukový celek obsahuje slovní zásobu, několik tematických textů, které obsahují otázky a také svým obsahem navazují na dílčí okruhy, které jsou součástí závěrečné zkoušky. Poté následuje vysvětlení a seznámení se s novou gramatikou. Jednotlivé gramatické jevy je možné si pak procvičit přímo ve cvičeních a také v závěrečné části, která obsahuje rovněž cvičný test. Součástí je samozřejmě klíč, který je nezbytnou zpětnou vazbou pro každého studenta. VÝSTUPY Z UČENÍ: Po pečlivém prostudování všech lexikálních, gramatických či komunikačních prvků získáte jazykovou vybavenost, která Vám umožní bez problémů zvládnout nejběžnější komunikační situace, jako jsou program dne, rodina, práce, bydlení, jídlo, nakupování, město, cestování, koníčky, sport a Polsko. Veškeré jazykové dovednosti se opírají také o gramatickou vybavenost, kterou student průběžně získává v průběhu studia každé lekce. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) 3

4 1. PROGRAM DNIA VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět správně popsat svůj denní program a také Vaše aktivitiy a také používat osobní zájmena a správně časovat sloveso být v přítomném čase. Získáte slovní zásobu z oblasti můj denní program a také používat osobní zájmena a správně časovat sloveso být v přítomném čase. Budete schopni představit svůj vlastní denní program a také používat osobní zájmena a správně časovat sloveso být v přítomném čase. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Program dnia, praca, śniadanie, obiad, kolacja, weekend, spędzać czas, urlop, jesień, zima, wiosna, lato, wizyta, pora dnia, rano, w południe, po południu, wieczorem, nocą PRŮVODCE KAPITOLOU: V první části kapitoly se seznámíme s tématem můj denní program. Zde si nastudujeme novou slovní zásobu a procvičíme si praktické slovní obraty. V další části této kapitoly se pak seznámíme také s novou gramatikou, kterou si posléze procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. 4

5 SŁOWNICTWO I ZWROTY březen červen červenec čtvrtek den domluvit si (schůzku) duben jaro jet (autem, autobusem, apod.) jíst (snídani, oběd) jít (do práce, z práce) květen leden léto listopad měsíc neděle noc odvést (do hotelu) pátek podzim pondělí pozvat (na oběd) pracovat promluvit si se sektretářkou prosinec představit se ráno rok říjen setkání, schůzka sobota srpen středa týden únor úterý večer víkend vstávat vyzvednout na letišti (klienty) zabývat se září zařizovat zavést děti (do školky, školy) zavolat (někomu) zima zkontrolovat (výsledky) marzec czerwiec lipiec czwartek dzień umówić się (na spotkanie) kwiecień wiosna jechać (samochodem, autobusem, itp.) jeść (śniadanie, obiad, kolację) wychodzić (do pracy, z pracy) maj styczeń lato listopad miesiąc niedziela noc zawieźć do (hotelu) piątek jesień poniedziałek zaprosić na (obiad) pracować porozmawiać ze sekretarką (o czymś) grudzień przedstawić rano rok październik spotkanie sobota sierpień środa tydzień luty wtorek wieczór weekend wstawać wyjechać na lotnisko po (klientów) zajmować się (czymś) wrzesień załatwiać odwieźć dzieciaki do (przedszkola, szkoły) zadzwonić (do kogoś) zima sprawdzić (wyniki) 5

6 ČAS, MĚSÍCE, ROČNÍ OBDOBÍ Kolik je hodin? Kdy mám přijít? V kolik začíná ta porada? Sejdeme se v pět hodin v kanceláři. Čekám tady už tři hodiny. Včera jsi přišl pozdě domů. Nikdy nechodím pozdě. Musíme si pospíšit, nemáme už čas. Čas jsou peníze. Co děláš o víkendu? V sobotu jdeme do divadla. V neděli přijdou přátelé na návštěvu. Bohužel všední dny tak rychle neutíkají jako víkend. V pondělí mám angličtinu a ve středu mám italštinu. V pátek chodíme s Petrem hrát tenis. Ve středu zůstávám déle v práci. V pátek se scházíme v klubu. V lednu nebo v únoru jezdíme na hory. Velikonoce se slaví v březnu nebo v dubnu. Květen je jeden z nejkrásnějších měsíců v roce. V červnu, červenci nebo v srpnu jezdíváme s rodinou na dovolenou, nejčastěji do Itálie. V září začíná podzim a dětem končí prázdniny a musí zpátky do školy. V říjnu a v listopadu bývá v Polsku už chladné počasí. V prosinci se naše děti nemůžou dočkat Vánoc. Které roční období máš nejraději? Většina členů mé rodiny považuje za nejkrásnější období jaro. Na jaře se příroda probouzí a všechno kvete a s rodinou děláme výlety. Horké letní dny trávím s rodinou nejraději u moře. Naši známí z Polska dávají přednost pobytu na venkově uprostřed přírody. Podzim, zima, jaro a léto jsou základní roční období v Polsku. Na podzim děláme výlety na hory. V zimě se naše děti radují ze sněhu a nakupujeme vánoční dárky. Ráno vstávám o půl sedmé. Po snídani běžím na vlak nebo na autobus. Dopoledne sedím v kanceláři. V poledne chodíme s kolegy na oběd. Odpoledne kolem čtvrté jdu z práce domů a cestou nakoupím. Večer se doma sejde celá rodina. Než si stačíme všechno povědět, přijde noc a jdeme spát. Někdy se dívám na jedničce na domácí zprávy. O víkendu dělám jen to, co mě baví, to znamená, že nic nedělám. Který je tvůj oblíbený den v týdnu? Jaká je tvá oblíbená část dne? CZAS, MIESIĄCE, PORY ROKU Która jest godzina? Kiedy mam przyjść? O której zaczyna się to spotkanie? Spotkamy się o godzinie piątej w biurze. Czekam tutaj już trzy godziny. Wczoraj przyszedłeś późno do domu. Nigdy się nie spóźniam. Musimy się spieszyć, nie mamy już czasu. Czas to pieniądz. Jak spędzisz weekend? W sobotę idziemy do teatru. W niedzielę przyjdą do nas przyjaciele z wizytą. Niestety dni robocze nie mijają tak szybko jak weekend. W poniedziałek mam angielski i środę mam włoski. W piątek chodzimy z Piotrem grać w tenisa. W środę zostaję dłużej w pracy. W piątek spotykamy się w klubie. W styczniu albo w lutym jeździmy w góry. Święta wielkanocne obchodzimy w marcu lub w kwietniu. Maj jest jednym z najpiękniejszych miesięcy w roku. W czerwcu, w lipcu albo w sierpniu jeździmy z rodziną na urlop, najczęściej wo Włoch. We wrześniu zaczyna się jesień, a dzieciom kończą się wakacje i muszą wrócić do szkoły. W październiku i listopadzie bywa już w Polsce chłodniejsza pogoda. W grudniu nasze dzieci niecierpliwie oczekują Wigilii. Którą porę roku lubisz najbardziej? Większość członków mojej rodziny za najpiękniejszą porę roku uważa wiosnę. Na wiosnę natura budzi się i wszytko kwitnie i z rodziną robimy wycieczki. Gorące letnie dni najchętniej spędzam z rodziną nad morzem. Nasi znajomi z Polski wolą pobyt na wsi w otoczeniu przyrody. Jesień, zima, wiosna i lato to podstawowe pory roku w Polsce. Jesienią robimy wycieczki w góry. Zimą nasze dzieci cieszą się ze śniegu i kupujemy prezenty na gwiazdkę. Rano wstaję o wpół do siódmej. Po śniadaniu biegnę na pociąg lub na autobus. Przed południem siedzę w biurze. W południe chodzimy na obiad z kolegami z pracy. Po południu wychodzę z pracy około czwartej, a po drodze do domu robię zakupy. Wieczorem w domu spotyka się cała rodzina. Zanim zdążymy o wszystkim sobie pogadać, nadchodzi noc i idziemy spać. Czasami oglądam na jedynce wiadomości krajowe. W weekend robię tylko to, co lubię, to znaczy leniuchuję. Jaki jest twój ulubiony dzień tygodnia? Jaka jest twoja ulubiona pora dnia? 6

7 ARTYKUŁ 1 Marta wstaje zwykle bardzo wcześnie rano. Najpierw gimnastykuje się i bierze krótką kąpiel w wannie. Kiedy Marta myje się, jej mąż Wojtek przygotowuje poranną kawę. Potem oboje jedzą śniadanie. Po śniadaniu Marta zwykle wyprowadza na spacer psa, a o siódmej oboje opuszczają dom. Do pracy jeżdżą najczęściej tramwajem, ale w pogodne dni chodzą do pracy pieszo. Domu pilnuje pies Bartek. Pytania: 1. Kiedy wstaje Marta? 2. Co robi Marta wcześnie rano? 3. Co robi rankiem jej mąż Wojtek? 4. Co robią później? 5. Kto wyprowadza psa na spacer? 6. O której godzinie wychodzą z domu? 7. Jak jeżdżą do pracy? 8. Gdzie jest ich pies, kiedy obaj są w pracy i jak się nazywa? ARTYKUŁ 2 Mój dobry znajomy nazywa się Paweł Kalisza. Jest polskim przedsiębiorcą, który obecnie mieszka w Czechach, w Pradze. Wcześniej pracował w firmie w Polsce w Krakowie. Chce założyć tu firmę komputerową, chce też odwiedzić ciocię Anie. Paweł cały dzień jest bardzo zajęty: zwykle rano czyta fachowe gazety, potem załatwia interesy, w południe je obiad, spotyka się ze współpracownikami a po południu znowu ma spotkania. Czasami gra w tenisa lub chodzi pływać. Wieczorem pisze e, a potem ogląda telewizję lub jakiś ciekawy film czy program rozrywkowy. Natomiast jego młodszy brat Tomek też mieszka w Pradze. Teraz mieszka sam. Sam musi sprzątać mieszkanie i sam musi robić zakupy. Ale on nie narzeka, dobrze gotuje i świetnie sobie radzi. Właśnie robi zakupy i uczy się języka czeskiego, bo jest studentem na uniwersytecie ekonomicznym w Czechach. 7

8 Pytania: 1. Kto mieszka w Czechach? 2. Jakie ma Paweł plany? 3. Co robią rano? 4. Co robi Paweł w południe? 5. Co robi Paweł po południu? 6. Co robi Paweł wieczorem? 7. Co robi później w ciągu dnia? 8. Czy Paweł uprawia jakieś sporty? 9. Co robi jego brat Tomek w Czechach? ARTYKUŁ 3 Doplňte následující výpovědi: 1. Cześć, nazywam się Jestem (Polakiem ) 3. Mieszkam w 4. Pracuję w 5. Zwykle wstaję o 6. Zjadam śniadanie 7. Piję 8

9 8. Czytam np. gazetę 9. Wychodzę o 10. Do pracy / do szkoły / na uczelnię / na zajęcia / na wykłady / jeżdżę 11. O ósmej godzinie mam spotkanie z / studiuję / rozpoczynam zajęcia dopołudniowe / popołudniowe 12. Zajmuje się jestem odpowiedzialny kieruję wyjeżdżam służbowo biorę udział w 13. O trzynastej zjadam obiad w niedalekiej restauracji 14. Czasami spotykam się z klientami omawiamy różne interesy 15. Później wracam do biura odrabiam najważniejsze zadania rozwiązuję różne problemy 16. Po szesnastej godzinie wreszcie mam więcej czasu i 17. Na zmianę z żoną odbieramy dzieciaki z przedszkola szkoły 18. Jedziemy na zakupy 19. Czasami gramy w tenisa 20. Wieczorem zjadamy kolację odrabiamy zadania z dzieciakami oglądamy bajki filmy rozmawiamy o wychodzimy idziemy do kina 21. O dwudziestej pierwszej dzieciaki idą spać mamy wreszcie czas z żoną porozmawiać sami GRAMATYKA: V polštině se můžeme setkat s následujícímí osobními zájmeny: 9

10 1. Osobní zájmena osoba číslo jednotné číslo množné 1. ja my 2. ty wy 3. on ona ono * užívá se pro muže ** užívá se pro ženy, děti, zvířata a předměty oni* one** 2. Sloveso być přítomný čas V polštině se stejně jako v češtině slovesa časují podle osob. Znamená to, že mají formu odpovídající podmětu, ke kterému patří, např. ja jestem (já jsem), on jest (on je). Tvary vyjadřují různé osoby a čísla. Podobně jako v mnoha jiných jazycích je sloveso być (být) nepravidelné. Takto se časuje v přítomném čase: číslo jednotné číslo množné ja jestem my jesteśmy ty jesteś wy jesteście on ona ono jest Osobní zájmena se někdy vynechávají, říkáme: Jestem Czeszką a ne: Ja jestem Czeszką. Slovesné koncovky jednotlivých osob jsou rozdílné, vyjadřují osobu, o níž je řeč. Proto se obvykle neuvádějí zájmena první a druhé osoby (ja, ty, my, wy), a jestliže je z kontextu zřejmé, o kom se mluví,vynecháváme často i zájmena třetí osoby. oni one są 10

11 Cvičení: 1. Zopakujte si ještě jednou osobní zájmena v polštině. 2. Časujte sloveso být ve všech osobách a tvořtě krátké věty. KONWERSACJA 1 Nyní popište svůj denní program, použijte minimálně dvacet krátkých vět. KONWERSACJA 2 Poté co jste si poslechli denní program Vašich kolegů, pokuste se ve dvojicích krátce dotazovat a zároveň odpovídat na jednotlivé aktivity, které během dne děláte. Pisanie: Napište Vašim známým či kamarádům krátký dopis či , ve kterém popisuje Váš denní program. TEST: 1. Doplňte správné tvary slovesa být: 1. Ja... Czechem. 2. To.. pan Kowalski i. naszym najlepszym znajomym. 3. Czy to ty Paweł Dąbrowski? Tak, to ja. 2. Doplňte správné tvary osobních zájmen: 1. Piotr to nasz sąsiad. tu mieszka dziesięć lat. 2. Ewelina, jego żona, jest młodsza i pracuje w firmie w Warszawie zbudowali swój własny dom przed rokiem Mają dwójkę dzieci i są tutaj szczęśliwe. 11

12 SHRNUTÍ: V této kapitole jsme se naučili popsat nejdůležitější běžné činnosti, které vykonáváme jak v práci, tak i v soukromí. V oblasti gramatiky jsme se naučili osobní zájmena a také časovat sloveso být. KONTROLNÍ OTÁZKY: 1. Jak správně řeknete dny, měsíce a roční období v polštině? 2. Jak se časuje sloveso být v polštině? 3. Jaká osobní zájmena existují v polštině? DALŠÍ ZDROJE: 1. Kowalska, Marzena, Polština nejen pro samouky, Leda, 2010, Praha, ISBN: Posingerová, Kateřina, Seretny, Anna, Czy Czechów jest trzech? Učebnice polského jazyka pro Čechy, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, 1993, ISBN: X. 3. Filipová, Soňa, Kapała Krzysztof, 1000 Czeskich słów(ek). Ilustrowany słownik czeskopolski, polsko-czeski Českých Slovíček Ilustrovaný Slovník Polsko-Česky, Česko-Polsky, Level Trading, 2012, ISBN:

13 ŘEŠENÍ A ODPOVĚDI, NÁVODY, NÁVRHY ŘEŠENÍ: TEST: 1. Doplňte správné tvary slovesa být: 1. Ja jestem Czechem. 2. To jest pan Kowalski i jest naszym najlepszym znajomym. 3. Czy to ty jesteś Paweł Dąbrowski? Tak, to ja. 2. Doplňte správné tvary osobních zájmen: 1. Piotr to nasz sąsiad. On tu mieszka dziesięć lat. 2. Ewelina, jego żona, jest młodsza i ona pracuje w firmie w Warszawie. 3. Oni zbudowali swój własny dom przed rokiem Mają dwójkę dzieci i one są tutaj szczęśliwe. 13

14 2. RODZINA, PRACA, MIESZKANIE VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět popsat Vaši rodinu, práci a bydlení a také správně časovat slovesa třetí skupiny m, -sz, (-am, -asz, -em, -esz) včetně slovesa mít a také přivlastňovací zájmena. Získáte znalosti základních pravidel jak správně popsat Vaši rodinu, práci a bydlení a také správně časovat slovesa třetí skupiny m, -sz, (-am, -asz, -em, -esz) včetně slovesa mít a také přivlastňovací zájmena. Budete schopni správně popsat Vaši rodinu, práci a bydlení a také správně časovat slovesa třetí skupiny m, -sz, (-am, -asz, -em, -esz) včetně slovesa mít a také přivlastňovací zájmena. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Rodzina, relacje, członek rodziny, przedstawić, pracować, studiować, mieszkanie, dom, ogród, przeprowadzić się, wyposażenie PRŮVODCE KAPITOLOU: V této kapitole se nejdříve seznámíme s textem zaměřeným na Vaši rodinu, práci a bydlení a také s novou gramatikou, kterou si posléze procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. Na další sezení si připravte Váš životopis. 14

15 SŁOWNICTWO I ZWROTY babička batole bratranec dcera, syn dědeček dvojčata kojenec manžel manželé manželka matka (máma) neteř; bratrova dcera, sestřina dcera nevěsta otec (táta) prababička pradědeček prarodiče pravnučka pravnuk rodiče sestra, bratr sestřenice sourozenci strýc synovec; bratrův syn, sestřin syn taťka teta, strýc vnučka, vnuk žena, muž ženich babcia dziecko raczkujące kuzyn córka, syn dziadek bliźniacy osesek mąż, małżonek małżeństwo żona, małżonka matka (mama) bratanica, siostrzenica panna młoda ojciec (tata) prababcia pradziadek dziadkowie prawnuczka prawnuk rodzice siostra, brat kuzynka rodzeństwo stryj (bratr otce), wuj (bratr matky) bratanek, siostrzeniec tata ciocia, wujek wnuczka, wnuk żona, mąż pan młody 15

16 RODINA Máme velkou rodinu v Polsku. Máš sourozence? Ano, mám starší sestru a tři mladší bratry. Moje sestra Beata je vdaná a brzy bude mít třetí dítě. Mám velmi ráda svou neteř a svého synovce. Nejmladší bratr Petr ještě studuje v Krakově. Druhý bratr Pavel je také ještě svobodný, ale má přítelkyni. Jak se daří tvým rodičům v Ostravě? Otec Josef ještě pracuje, ale matka už je v důchodu. Můj švagr Jacek je jedináček. Jeho matka Ola ovdověla, když otec Adam před pěti lety zemřel. Tchýně mé sestry Jolanty je docela hodná. Strýc Waldek, bratr mého otce, se rozvedl. Jeho žena Joanna mu utekla se svým trenérem. Teta Agnieszka je sestra mé matky. Alice se nechce vdávat, žije s přítelem na hromádce / na psí knížku. Mají spolu tříleté dvojčata Jana a Janu. Jan je můj bratranec a Jana je moje sestřenice. Moje kamarádka Anna z práce vyrůstala v náhradní rodině a má čtyři nevlastní bratry. Můj kluk odjel studovat do Polska. Můj otec Karel měl více energie, a byl trpělivější a odpovědnější. DŮM A BYT Kde bydlíte? Kde bydlíš? Bydlíte ve městě nebo na venkově? Za domem je malá zahrada. V přízemí je garáž. Náš byt je ve druhém poschodí v Praze. Jak velký je váš byt? Máme třípokojový byt s jedním balkónem. Můj přítel Danek má pěknou garsoniéru v Ostravě. Nyní hledáme větší byt, protože budeme mít dítě. Kdy se budou stěhovat? Pronajali si pěkný byt v klidné ulici v Krakově. RODZINA Mamy dużą rodzinę w Polsce. Czy masz rodzeństwo? Tak, mam starszą siostrę i trzech młodszych braci. Moja siostra Beata jest zamężna i wkrótce będzie miała trzecie dziecko. Uwielbiam swoją siostrzenicę i swojego siostrzeńca. Najmłodszy brat Piotr jeszcze studiuje w Krakowie. Drugi brat Paweł też jest jeszcze kawalerem, ale ma dziewczynę. Jak się wiedzie twoim rodzicom w Ostrawie? Ojciec Józef jeszcze pracuje, ale matka jest już na emeryturze. Mój szwagier Jacek jest jedynakiem. Jego matka Ola owdowiała, kiedy ojciec Adam przed pięcioma laty zmarł. Moja siostra Jolanta ma całkiem dobrą teściową. Stryj Waldek, brat mojego ojca, rozwiódł się. Jego żona Joanna uciekła ze swoim trenerem. Ciocia Agnieszka jest siostrą mojej matki. Alicja nie chce wychodzić za mąż, żyje z partnerem w konkubinacie / na kocią łapę. Mają razem trzyletnie bliźniaki, Jana i Janinę. Jan to mój kuzyn, a Janina jest moją kuzynką. Moja koleżanka Anna z pracy wychowywała się w rodzinie zastępczej i ma czterech przyrodnich braci. Mój chłopak wyjechał na studia do Polski. Mój ojciec Karol miał więcej energii i był bardziej cierpliwy i odpowiedzialny. DOM I MIESZKANIE Gdzie Pan mieszka? Gdzie mieszkasz? Mieszkacie w mieście czy na wsi? Za domem jest mały ogród. W suterenie mamy garaż. Na parterze mieści się na drugim piętrze w Pradze. Jak duże jest wasze mieszkanie? Mamy trzypokojowe mieszkanie z jednym balkonem. Mój przyjaciel Danek ma bardzo ładną kawalerkę w Ostrawie. Teraz szukamy większego mieszkania, bo będziemy mieli dziecko. Kiedy będą się przeprowadzać? Wynajęli ładne mieszkanie na spokojnej ulicy w Krakowie. 16

17 Sestra Pavla ještě bydlí u rodičů. Bydlení na venkově má své výhody. Naše babička Marta se stará o květinové záhony. Mám nápad. Ty uklidíš v domě a já udělám pořádek na dvoře. Musím uklízet také ve sklepě? Jsem tak ráda, že mi pomůžeš vyluxovat. Mám rád, když je doma pořádek. Budeme se stěhovat v lednu. Její byt je plný květin. Marek Nowak hledá pro svou rodinu nový byt v klidné čtvrti blízko centra, kde pracuji. Z toho důvodu Marek Nowak využije služeb realitní agentury. Hledá velmi světlý, prostorný a udržovaný byt s krásným výhledem do parku. POKOJE V bytě našich rodičů jsou čtyři pokoje a dvě koupelny. Kuchyně Marka a Marty je vybavena nejmodernějšími vestavěnými spotřebiči. Matka dává nádobí do myčky po obědě. Musím jít nakupovat, lednička je zase prázdná. V obývacím pokoji je moderní nábytek. Mám nové knihy v knihovně. Večer se obvykle naše rodina dívá na televizi. Váš byt je velmi hezký, všude máte květiny. Na stěnách visí moderní obrazy. Toto křeslo je pohodlné. Rád na ním sedím. Co vám mohu nabídnout, kávu nebo čaj? Vítejte u nás, stůl je prostřený, přines prosím sklenice na víno. Maminka říká svým dětem: Ještě vám ustelu a po večerníčku honem do postýlek! V ložnici máme prádlo v šatníku. Byl jsi už v koupelně? Jejich koupelna je velmi krásná a vkusně zařízená. Rodiče nemají vanu, sprchový kout je pro ně pohodlnější. Znovu přišly do módy tapety. Máme doma místo určené pro vestavěnou skříň. Siostra Pawła jeszcze mieszka u rodziców. Mieszkanie na wsi ma swoje zalety. Nasza babcia Marta opiekuje się klombami. Mam pomysł. Ty posprzątasz dom, a ja zrobię porządek na podwórku. Czy muszę sprzątać też w piwnicy? Tak się cieszę, że pomożesz mi z odkurzaniem. Lubię, kiedy w domu jest porządek. Będziemy się przeprowadzać w styczniu. Jej mieszkanie jest pełne kwiatów. Marek Nowak szuka nowego mieszkania dla swojej rodziny w spokojnej dzielnicy w pobliżu centrum miasta, gdzie pracuję. Z tego powodu Marek Nowak skorzysta z usług agencji nieruchomości. Szuka wyjątkowego jasnego, przestronnego i zadbanego mieszkania z pięknym widokiem do parku. POKOJE W mieszkaniu naszych rodziców są cztery pokoje i dwie łazienki. Kuchnia Marka i Marty wyposażona jest wysokiej klasy sprzęt AGD do zabudowy. Matka wkłada naczynia do zmywarki po obiedzie. Muszę iść na zakupy, lodówka znów jest pusta. Pokój dzienny jest urządzony w nowoczesne meble. Mam nowe książki w biblioteczce. Wieczór zazwyczaj spędzamy z rodziną przed telewizorem. Wasze mieszkanie jest bardzo ładne, wszędzie pełno kwiatów. Na ścianach wiszą nowoczesne obrazy. Ten fotel jest bardzo wygodny. Lubię w nim siedzieć. Czego się Pan napije, kawy czy herbaty? Zapraszamy, stół jest nakryty, przynieś proszę kieliszki do wina. Mamusia mówi do swych dzieci: Tylko wam pościelę, a po wieczorynce szybko do łóżeczek! W sypialni mamy bieliznę w szafie. Czy byłeś już w łazience? Ich łazienka jest bardzo ładnie i gustownie urządzona. Rodzice nie mają wanny, prysznic jest dla nich wygodniejszy. Tapety znów stały się modne. Mamy w domu miejsce dla dużej szafy wnękowej. 17

18 ARTYKUŁ 1 Jan: Mama i ojciec: Ewa: Jan: Ewa: Mama: Jan: Ojciec: Jan: Ojciec: Ewa: Jan: Romek: Jan: Ewa: Romek: Dzień dobry. Dzień dobry panu. Mamo, tato, to jest Jan. Nazywam się Jan Kowalski. To jest moja mama. Miło mi. Bożena Kula. Bardzo dziękuję za zaproszenie. Tomasz Kula. Wiele o panu słyszałem. Tak? Mam nadzieję, że nic złego? Wręcz przeciwnie! Ewa ciągle pana chwali! A to jest mój brat, Romek. Cześć, miło cię poznać. Witaj w rodzinnym gronie, jak rozumiem, niedługo będziesz moim szwagrem. Chyba siądziecie na chwilę? Nie będziemy państwu długo przeszkadzać... No właśnie... Dostaliśmy bilety na koncert rockowy... Mamo? Zjemy tylko ciasto, dobrze? A ty, Jan, musisz jeszcze poznać babcię! A właśnie, gdzie babcia? Babcia jeszcze drzemie. A wy, co? Mnie nie zabierzecie? Pytania: 1. Kto to jest Jan? 2. Z kim rozmawia? 3. Kim oni są proszę ich przedstawić! ARTYKUŁ 2 Paweł Kalisza ma w Czechach przyjaciela, Marka. Marek to jego stary przyjaciel z Uniwersytetu Karola w Pradze. Spotykają się od czasu do czasu, wspominają dawne czasy. W trakcie spotkania właśnie oglądają zdjęcia i piją kawę w małej kawiarence w stolicy Czech. Paweł: Marek: To jest nasz dom w Pradze. Jaki duży! 18

19 Paweł: Marek: Paweł: Marek: Paweł : Marek: Paweł: Marek: Paweł : Marek: Paweł : Marek: Paweł: Jest naprawdę wygodny. A (czy) to wasz ogród? Tak, to nasz ogród, a tutaj na prawo jest mały sad. Ten wysoki pan z brodą to jest dziadek Janusz, a ta blondynka to babcia Marta, a to ich ukochany pies Mat. Przeprowadzili się za nami. Twoja babcia była Słowaczką? Nie, ona była Polką. To była wyjątkowa kobieta. Bardzo silna, zdecydowana i bardzo odważna. A to ja! Widzisz? Byłem wtedy piękny i młody. Ta brunetka to moja starsza siostra, Joanna, a ta blondynka to młodsza siostra Ewelina. Wygląda jak gwiazda filmowa. Myślę, że Joanna jest ładniejsza niż Ewelina. Gdzie ona mieszka? W Ostrawie. Jej mąż jest adwokatem. A tutaj jest wujek Tadeusz. Mam tylko jedno jego zdjęcie. Czy on jeszcze mieszka w Toruniu? Nie wiem. Nie wiem nawet, czy jeszcze żyje. Kiedy chcesz tam jechać? Dziś albo w piątek. Dziś? Myślę, że to nie ma sensu. Nie możesz jechać tam teraz, w nocy. Tak, masz rację. Jest za późno, nie mogę jechać teraz. No to w piątek lub w sobotę. Pytania: 1. Kto to jest Marek? 2. Kto to jest Paweł? 3. O czym oni rozmawiają? 4. Kim są inne wspomniane osoby w dialogu proszę je przedstawić! 5. Dokąd chcą pojechać? Dlaczego? 19

20 ARTYKUŁ 3 Proszę się najpierw zaznajomić z życiorysem pani Agnieszki Mordasewicz. Później każdy sobie przygotuje swój własny życiorys i przedstawi go na kolejnych zajęciach. CURRICULUM VITAE 1 - SPECJALISTA DS. MARKETINGU imię: Agnieszka nazwisko: Mordasewicz data urodzenia: adres: Warszawa, Ludowa 1/4 tel. kom agnieszka.mordasewicz@op.pl Doświadczenie zawodowe: od Specjalistka ds. marketingu w firmie będącej liderem na rynku sprzedaży samochodów używanych; główne obowiązki: planowanie kampanii reklamowych, współpraca z agencjami reklamowymi przy tworzeniu kreacji, prowadzenie badań marketingowych, kontakty z mediami Asystentka ds. marketingu w średniej wielkości firmie z branży spożywczej (Zakłady Przemysłu Tłuszczowego w Goleniowie); obowiązki: praca przy organizowaniu badań rynkowych i ich 1 Více příkladů na 20

21 przeprowadzanie, prezentacja produktów na pokazach zamkniętych, dystrybucja materiałów reklamowych Wykształcenie: Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu zakończona obroną pracy magisterskiej na temat: "Wykorzystanie e-marketingu w promocji dóbr szybkozbywalnych" II LO w Stargardzie Szczecińskim Działalność dodatkowa wolontariat w Goleniowskim Domu Kultury; zadania: prowadzenie zajęć dla dzieci z tańca i śpiewu, uczestnictwo w zajęciach grupy teatralnej Umiejętności: Biegła obsługa komputera - MS Word, MS Excel, MS Access, MS Powerpoint, MS Publisher, MS FrontPage Znajomość języka angielskiego na poziomie CAE, niemieckiego - ZMP Prawo jazdy kat. B Zainteresowania: Taniec Rajdy samochodowe Literatura XVII-wiecznych Niderlandów Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych do realizacji procesu rekrutacji zgodnie z Ustawą z dn o Ochronie Danych Osobowych, Dz. Ust. Nr 133 poz ARTYKUŁ 4 21

22 Moje mieszkanie Nazywam się Joanna. Mieszkam na osiedlu, na obrzeżach miasta Katowice. Moje osiedle jest pięknie położone, niezbyt daleko od centrum miasta. Mamy małe dwupokojowe mieszkanie, które znajduje się na czwartym piętrze w bloku. W moim bloku nie ma niestety windy. Nasze mieszkanie nie jest wprawdzie duże, ale bardzo ładnie i praktycznie urządzone. Gdy wejdzie się do naszego mieszkania, widzi się w przedpokoju na prawo owalne lustro. Na lewo jest kuchnia. Jest jasna i nowoczesna. Na lewej ścianie wiszą brązowe szafki kuchenne, w których stoją talerze, szklanki i filiżanki. Przy tej ścianie znajdują się również kuchnia gazowa i zlewozmywak. Naprzeciwko drzwi jest okno z żaluzjami i kolorową firanką. Przy prawej ścianie stoi stół kuchenny, dwa stołki i lodówka. Nad stołem wisi kwiatek doniczkowy i obrazek, a u sufitu wisi biała kuchenna lampa. Salon znajduje się po prawej stronie. Jest stosunkowo duży, bardzo jasny i ma balkon. Ponieważ nasza kuchnia jest mała, mamy w salonie kącik do jedzenia. Oprócz tego są tam regały z wieloma książkami, meblościanka, telewizor i duża sofa. Na drewnianej podłodze leży kolorowy dywan i stoi fotel. W oknie wiszą białe firanki i kolorowe zasłony. Mój pokój jest po lewej stronie. Jest przytulny i wygodny. Mam tutaj swoje łóżko, biurko, krzesło i regał na książki. Na biurku stoi komputer, moje radio stoi na regale. W oknie wiszą piękne, krótkie firanki i niebieskie zasłony. Ponieważ nasze mieszkanie jest małe, muszę dzielić pokój z moją siostrą. Ona ma tutaj także łóżko, regały na książki i biurko. Łazienka i toaleta są osobno. Przed rokiem nasi rodzice kupili w okolicy dom z ogrodem. Cieszymy się już na przeprowadzkę, która ma wkrótce nastąpić. W naszym nowym domu wszyscy będziemy mieć własne pokoje. Myślę, że w nowym domu będziemy mieszkać wygodniej niż w mieszkaniu. Pytania: 1. Gdzie mieszka Joanna? 2. Jak duże jest jej mieszkanie? 3. Proszę dokładnie opisać, jak jest jej mieszkanie urządzone. 4. Jaki jest jej własny pokój? Proszę go opisać własnymi słowami. 5. Gdzie zamierzają mieszkać? GRAMATYKA: 1. Časování sloves třetí skupina -m, -sz (-am, -asz, -em, -esz) Sloveso mieć přítomný čas 22

23 Sloveso mieć patří ke třetí časovací skupině. Ta má následující koncovky: číslo jednotné číslo množné ja mam my mamy ty masz wy macie on (pan) ona (pani) ono ma oni (panowie, państwo) one (panie) mają Všimněte si 3. osoby jednotného čísla: slovesný tvar je tvořen pouze základem slova. Ve 3. osobě množného čísla je základ rozšířený o hlásku j. Rozšíření základu právě ve 3. osobě mn. č. je typické pro všechna slovesa této skupiny. 2. Přivlastňovací zájmena: Přivlastňovací zájmena se shodují se zájmeny osobními. Jednotné číslo: osobní zájmena ja ty on ona ono přivlastňovací zájmena mój, moja, moje twój, twoja, twoje jego jej jego V první a druhé osobě mají přivlastňovací zájmena tři rody: mužský, ženský, střední (stejně jako přídavná jména). Rod zájmena je proto třeba přizpůsobit rodu podstatného jména, k němuž se vztahuje, např.: pies je podstatné jméno rodu mužského, a tedy: mój pies, herbata je podstatné jméno rodu ženského, a tedy: moja herbata, dziecko je podstatné jméno rodu středního, a tedy: moje dziecko. Množné číslo: osobní zájmena my wy oni one přivlastňovací zájmena nasz, nasza, nasze wasz, wasza, wasze ich ich Tvary množného čísla přivlastňovacích zájmen odpovídají tvarům jednotného čísla (mój, twój, jego, jej). Zájmena 1. a 2. osoby mají tři rody podle rodu podstatného jména, které zastupují. 23

24 Zájmeno 3. osoby má jeden tvar (ich). Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. Cvičení: 1. Zopakujte si ještě jednou tvary slovesa mít v polštině. 2. Zopakujte si ještě jednou přivlastňovací zájména. KONWERSACJA1 Představte svou rodinu. Popište krátce kdo je kdo a co dělá. KONWERSACJA 2 Vytvořte si dvojičky a pokuste se krátce navzájem představit. Ptejte se a odpovídejte na dotazy Vašeho kolegy. KONWERSACJA 3 Zpracujte si Váš životopis a doneste jej na příští sezení. Pisanie: Napište Vašim známým či přátelům krátký dopis či , ve kterém představíte svou rodinu. TEST: 1. Doplňte správný tvar slovesa mít: 1. (ja)... spotkanie o 10 godzinie. 2. (ty)... ochotę pójść wieczorem do kina? 3. (oni)... urlop jeszcze jeden tydzień w Gdańsku. 4. (wy)... czas na nas zaczekać? 2. Doplňte správný tvar přivlastňovacího zájmena: 1. my... ojciec 2. ona... mama 3. on... dziecko 4. wy... ojciec 5. oni... dzieci 24

25 SHRNUTÍ: V této kapitole jsme se naučili popsat naši rodinu, práci a bydlení a také správně časovat slovesa třetí skupiny m, -sz, (-am, -asz, -em, -esz) včetně slovesa mít a také přivlastňovací zájmena. KONTROLNÍ OTÁZKY: 1. Jak se řeknou v polštině členové rodiny? 2. Jak se řeknou v polštině výrazy, které souvisí s Vaším bytem, domem a práci? 3. Jak se časuje sloveso mít? 4. Jaká polská přivlastňovací zájmena znáte? DALŠÍ ZDROJE: 1. Kowalska, Marzena, Polština nejen pro samouky, Leda, 2010, Praha, ISBN: Posingerová, Kateřina, Seretny, Anna, Czy Czechów jest trzech? Učebnice polského jazyka pro Čechy, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, 1993, ISBN: X. 3. Filipová, Soňa, Kapała Krzysztof, 1000 Czeskich słów(ek). Ilustrowany słownik czeskopolski, polsko-czeski Českých Slovíček Ilustrovaný Slovník Polsko-Česky, Česko-Polsky, Level Trading, 2012, ISBN:

26 ŘEŠENÍ A ODPOVĚDI, NÁVODY, NÁVRHY ŘEŠENÍ: TEST: 1. Doplňte správný tvar slovesa mít: 1. (ja) Mam spotkanie o 10 godzinie. 2. (ty) Masz ochotę pójść wieczorem do kina? 3. (oni) Mają urlop jeszcze jeden tydzień w Gdańsku. 4. (wy) Macie czas na nas zaczekać? 2. Doplňte správný tvar přivlastňovacího zájmena: 1. my nasz ojciec 2. ona jej mama 3. on jego dziecko 4. wy wasz ojciec 5. oni ich dzieci 26

27 3. JEDZENIE, RESTAURACJA VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět správně popsat jídla, pití a jiná běžná gastronomická lexikální spojení a také časovat slovesa první skupiny ę, -esz a správně používat nejdůležitější tázací zájmena. Získáte znalosti jak správně popsat jídla, pití a jiná běžná gastronomická lexikální spojení a také časovat slovesa první skupiny ę, -esz a správně používat nejdůležitější tázací zájmena. Budete schopni správně popsat jídla, pití a jiná běžná gastronomická lexikální spojení a také časovat slovesa první skupiny ę, -esz a správně používat nejdůležitější tázací zájmena. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Jedzenie, restauracja, kelner, danie, zamówić, owoce, jarzyny, przystawki, zupa, danie główne, ciastko, kawa, napoje bezalkoholowe, napoje alkoholowe PRŮVODCE KAPITOLOU: V této kapitole se nejdříve seznámíme s textem zaměřeným na jídlo a pití a poté také s novou gramatikou, kterou si nakonec procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. Na další sezení si připravte krátkou prezentaci o jídle a pití, které máte rádi, popřípadě rohovor v restauraci či kavárně. 27

28 SŁOWNICTWO I ZWROTY ananas banán bar barman barová židle barový pult brambory broskev cibule citron cukr čaj česnek číšník čokoláda dezert džus, šťáva hlávkový salát hlavní jídlo (chod) houby hrášek hroznové víno hruška chléb jablko jahoda jídelní lístek kachna káva kiwi klobása, salám koktejl koňak kukuřice kuře květák limonáda mandarinka máslo ananas banan bar barman stołek barowy lada barowa ziemniaki, kartofle brzoskwinia cebula cytryna cukier herbata czosnek kelner czekolada deser sok sałata danie główne grzyby groszek winogrono gruszka chleb jabłko truskawka karta dań kaczka kawa kiwi kiełbasa koktajl koniak kukurydza kurczak kalafior lemoniada mandarynka masło 28

29 maso meloun meruňka míchaný salát minerálka mléko mrkev okurka paprika pivo pizza polévka pomeranč popelník pórek rajče rýže sklenice na víno svíčka sýr šampaňské šunka švestka tác těstoviny třešně tvaroh tvrdý sýr ubrousek ubrus vajíčko víno voda vodka vývrtka zelí zmrzlina V RESTAURACI Dobrý denn, smím váš požádat o informaci? Máme hlad a hledáme nějakou dobrou restauraci. V hospodě U Babičky v Praze výborně vaří. mięso arbuz morela sałatka, surówka woda mineralna mleko marchew ogórek papryka piwo pizza zupa pomarańcza popielniczka por pomidor ryż kieliszek do wina świeczka ser szampan szynka śliwka taca makaron czereśnia biały ser żólty ser serwetka obrus jajko wino woda wódka korkociąg kapusta lody W RESTAURACJI Dień dobry, czy Pan może nam pomóc? Jesteśmy głodni i szukamy jakiejś dobrej restauracji. W knajpie U Babičky w Pradze świetnie gotują. 29

30 Promiňte, je tu nějaká restaurace s nekuřáckým prostorem? Je ten stůl volný, prosím? Bohužel, zde je obsazeno, ale stůl u okna je volný. Pane vrchní, prosím jídelní lístek. Co nám můžete doporučit? Nabízíme velké množství jídel. Toto je specialita naší restaurace. Prosím Vás, takže my si dáme třikrát hovězí vývar s nudlemi. Budete si přát něco k pití? Můžete mi přinést nápojový lístek, prosím? Máme velký výběr nápojů. Tady mají výtečná vína. Přeji dobrou chuť. Chutnalo vám? Děkujeme, byli jsme velice spokojeni. Chtěl bych platit, prosím. Budete platit dohromady nebo zvlášť? Tady je váš účet, prosím. To jídlo jsme si neobjednávali, na účtu je chyba. V evropských restauracích všech cenových skupin se dává číšníkovi spropitné. Můj otec Karel stále ještě chodí v továrně na obědy do závodní jídelny. Můj muž miluje polskou kuchyni, já zase českou a naše děti mají rády všechna těstovinová jídla. Chodíme na oběd do vynikající české restaurace na rohu naší ulice. JÍDLO A NÁPOJE Mám hlad a žízeň. Miluji polská jídla. Poláci mají rádi bigos. Bigos je tradiční polské jídlo z masa a zelí. Mají tady velký výběr polévek. Co si dáte? Já si objednám smaženou kotletu s hranolky a zelený salát. Já si dám vídeňský řízek s bramborem a zeleninový salát, prosím. Jaké si přejete ty brambory vařené nebo opékané? Jakou přílohu máte nejraději brambory, těstoviny nebo rýži? Przepraszam, czy jest tu jakaś restauracja z salą dla niepalących? Przepraszam bardzo, czy ten stolik jest wolny? Niestety, jest zajęty, ale stolik pod oknem jest wolny. Czy mogę poprosić o kartę dań? Co może nam Pan polecić? Oferujemy bardzo szeroki wybór dań. To jest specjalność naszej restauracji. To my poprosimy trzy razy rosół z makaronem. Czy życzą sobie Państwo coś do picia? Czy mogę poprosić o kartę napojów? Mamy duży wybór napojów. Mają tutaj wyśmienite wina. Życzę smacznego. Smakowało Państwu? Dziękujemy, jesteśmy bardzo zadowoleni. Przepraszam, czy mogę zapłacić? Płacą Państwo razem czy osobno? Bardzo proszę, tu jest rachunek. Tego dania nie zamawialiśmy, w rachunku jest błąd. W europejskich restauracjach, niezależnie od kategorii cenowej, dajemy kelnerowi napiwek. Mój ojciec Karol wciąż chodzi w fabryce na obiady do stołówki. Mój mąż uwielbia kuchnię polską, ja czeską, a nasze dzieci najbardziej lubią jeść makaron. Chodzimy na obiad do wspaniałej czeskiej restauracji na rogu naszej ulicy. ŻYWNOŚĆ I NAPOJE Jestem głodny i spragniony. Uwielbiam polską kuchnię. Polacy lubią bigos. Bigos to tradycyjna polska potrawa z kapusty i mięsa. Dużo tutaj zup do wyboru. Co pan będzie jadł? Ja sobie zamówię kotlet smażony z frytkami i zieloną sałatą. Dla mnie sznycel po wiedeńsku z surówką i ziemniakami. Jakie ziemniaki pan sobie życzy gotowane czy smażone? Jakie dodatki lubi Pan najbardziej ziemniaki, makaron czy ryż? 30

31 Můj otec nejraději snídá míchaná vajíčka. Přineste nám prosím láhev suchého bílého vína. Pivo je český národní nápoj. Polským národním nápojem je vodka. Jednu neperlivou minerálku a pomerančový džus, prosím. Eva se rozhoduje se mezi palačinkami s ovocem a čokoládovou zmrzlinou. Sernik je jeden z nejlepších polských zákusků. Po obědě piju kávu nebo čaj. Mój ojciec na śniadanie najbardziej lubi jeść jajecznicę. Czy mogę prosić o butelkę białego wytrawnego wina? Piwo jest to narodowy napój Czechów. Narodowym napojem Polaków jest wódka. Poproszę wodę mineralną niegazowaną i sok pomarańczowy. Ewa waha się między naleśnikami z owocami a lodami czekoladowymi. Sernik to jeden z najsmaczniejszych polskich deserów. Po obiedzie piję kawę albo herbatę. ARTYKUŁ 1 Kelner: Aneta: Tadek: Kelner: Tadek: Aneta: Kelner: Tadek : Dzień dobry, co podać? Poproszę cappuccino. A ja poproszę kawę i sok. Jaki sok? Pomarańczowy. (Czy) masz ochotę na ciastko? Nie, dziękuję. (Czy) to wszystko? Tak, dziękuję. Pytania: 1. Co zamawia Aneta? 2. Co zamawia Tadek? ARTYKUŁ 2 А: Dzień dobry. Co dla państwa? B: Kawałek tortu czekoladowego. A jakie są lody? А: Polecam melbę. B: Lubisz melbę? C: Tak, nawet bardziej niż zwykłe lody. А: Więc poproszę jeszcze melbę. Pytania: 31

32 1. Co zamawiają goście w kawiarence? Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. ARTYKUŁ 3 А: Dzień dobry! Co dla państwa? B: Co można dostać na śniadanie? А: Kilka rodzajów salami, szynkę, sery, masło, dżem, miód, jajka. Mamy także ciasto z serem i rogaliki własnego wypieku. B: Dla mnie dwa jajka sadzone, szynkę i czarną herbatę. C: A dla mnie jajko na miękko, ciasto z serem i jogurt. Pytania: 1. Co zamawiają goście w restauracji hotelowej? ARTYKUŁ 4 Kelner: Jerzy: Kelner: Leszek: Jerzy: Anna: Nina: Jerzy: Nina: Kelner: Jerzy: Leszek: Kelner: Nina: Anna: Kelner: Anna: Leszek: Jerzy: Leszek: Anna: Jerzy: Dzień dobry. Co państwo zamawiają? Kolację czy tylko coś do picia? Dzień dobry. Na razie tylko coś do picia. Później zamówimy kolację, jeszcze czekamy na kogoś. Proszę menu. Na razie wypijemy aperitif, póki Nina nie dojdzie. Dla mnie małą wódkę. Dla mnie dużą żytnią. A ja zacznę od wody mineralnej, bardzo chce mi się pić. Jak przyjdzie Nina zamówimy aperitif. Witam! Cześć! Myśmy już zaczęli. A czego ty się napijesz? Czegoś słabszego. Jestem zmęczona. Proszę lampkę białego wina. Czy państwo już wybrali? Na razie dwie szopskie sałatki. Nie, dla mnie proszę sałatkę z kiszonych ogórków. A dla pań? Nie jestem zbyt głodna. Zamówię tylko przystawkę. A jakie macie przystawki? Polecam talerz wędlin. O, to dla nas dwa razy. My z Piotrem mieliśmy ciężki dzień, więc potrzebujemy solidnej kolacji. Masz rację, dla mnie mięso z rusztu i frytki. I może jeszcze szaszłyk. Dla mnie ser panierowany z dodatkami i pieczony kurczak. A dla wszystkich butelkę wina. Dla mnie tylko pieczarki z patelni. Rachunek, proszę! 32

33 Pytania: 1. Co zamawiają mężczyźni? 2. Co zamawiają kobiety? GRAMATYKA: 1. Časování sloves první skupina -ę, -esz V polštině se můžeme setkat se třemi základnímí skupinami časování sloves. Nyní se seznámíme s první skupinou, kam například patří slovesa studiować a pracować a která vykazuje charakteristické zakončení -ę, -esz: studiować číslo jednotné číslo množné ja studiuję my studiujemy ty studiujesz wy studiujecie on (pan) ona (pani) ono pracować číslo jednotné studiuje oni (panovie, państwo) one (panie) číslo množné studiują ja pracuję my pracujemy ty pracujesz wy pracujecie on (pan) ona (pani) ono pracuje oni (panowie, państwo) one (panie) pracują 33

34 2. Tázací zájména Pro snadnější komunikaci a tvoření otázek se seznámíme s těmito tázacími zájmeny: kto kdo? czemu proč? co co? kogo koho? jaki jaký? czyj čí? który který? gdzie kde? kiedy kdy? jak jak? komu komu? Cvičení: 1. Zopakujte si ještě jednou tázací zájmena v polštině. 2. Časujte sloveso studiować, pracować ve všech osobách. KONWERSACJA 1 Popište co rádi jíte a pijete. KONWERSACJA 2 Vytvořte krátký dialog v restauraci či kavárně, kde si chcete objednat něco k pití a jídlu. Pisanie: Napište stručně, co jste dnes měli k pití a jídlu. 34

35 TEST: 1. Doplňte správný tvar sloves pracować, studiować: 1. Czy (ty)., czy.? 2. Ja. 3. Gdzie (ty).? 4. Ja. w firmie w Pradze. 5. A Kasia? Czy (ona)., czy.? Ona. i jest fachowcem do spraw marketingu. 2. Doplňte správné tázací zájmeno: 1. To nasz dom. -. (čí)? 2. Karol mieszka w Cieszynie -. (kde)? 3. To jest nasz nowy szef.. (kdo)? 4. Podoba mi się ta niebieska sukienka? -. (která)? 5. Udało mu się to łatwo załatwić. -. (jak)? 35

36 SHRNUTÍ: V této kapitole jsme se naučili správně popsat jídla, pití a jiná běžná gastronomická lexikální spojení a také časovat slovesa první skupiny ę, -esz a správně používat nejdůležitější tázací zájmena. KONTROLNÍ OTÁZKY: 1. Jak se řeknou nejběžnější nápoje v polštině? 2. Jak se řeknou nejběžnější jídla v polštině? 3. Jak se časují slovesa první skupiny ę nebo esz? 4. Jaká polská tázací zájména znáte? DALŠÍ ZDROJE: 1. Kowalska, Marzena, Polština nejen pro samouky, Leda, 2010, Praha, ISBN: Posingerová, Kateřina, Seretny, Anna, Czy Czechów jest trzech? Učebnice polského jazyka pro Čechy, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, 1993, ISBN: X. 3. Filipová, Soňa, Kapała Krzysztof, 1000 Czeskich słów(ek). Ilustrowany słownik czeskopolski, polsko-czeski Českých Slovíček Ilustrovaný Slovník Polsko-Česky, Česko-Polsky, Level Trading, 2012, ISBN:

37 ŘEŠENÍ A ODPOVĚDI, NÁVODY, NÁVRHY ŘEŠENÍ: TEST: 1. Doplňte správný tvar sloves pracować, studiować: 1. Czy (ty) pracujesz, czy studiujesz? 2. Ja studiuję 3. Gdzie (ty) studiujesz? 4. Ja pracuję w firmie w Pradze. 5. A Kasia? Czy (ona) pracuje, czy studiuje? Ona pracuje i jest fachowcem do spraw marketingu. 2. Doplňte správné tázací zájmeno: 1. To nasz dom. czyj to jest dom (čí)? 2. Karol mieszka w Cieszynie gdzie mieszka Karol (kde)? 3. To jest nasz nowy szef. kto to jest (kdo)? 4. Podoba mi się ta niebieska sukienka? która ci się podoba (která)? 5. Udało mu się to łatwo załatwić. jak ci się to udało zrobić (jak)? 37

38 4. SKLEPY, ZAKUPY, MODA VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět správně popsat názvy oblečení, oddělení v nákupním středisku včetně praktických slovních obratů spojených s nakupováním a také používat číslovky a polské peníze. Získáte znalosti základních pravidel jak správně popsat názvy oblečení, oddělení v nákupním středisku včetně použití číslovek a polských peněz. Budete schopni správně popsat názvy oblečení, oddělení v nákupním středisku včetně včetně použití číslovek a polských peněz. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Sklep, zakupy, wyprzedaż, klient, usługa, ubrania, moda, żywność, warzywa, płacić, gotówka, karta PRŮVODCE KAPITOLOU: V této kapitole se nejdříve seznámíme s textem zaměřeným na oblečení, oddělení v nákupním středisku včetně praktických slovních obratů spojených s nakupováním a také novou gramatikou, kterou si posléze procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. Na další sezení si připravte krátkou prezentaci o nakupování nebo dialog v obchodě. 38

39 SŁOWNICTWO I ZWROTY aktovka (školní) bota (boty) boxerky, slipy brýle bunda čepice deštník džíny halenka, blůzka kabát kabelka kalhotky kalhoty kombinéza kostým kostým (dámský) košile kozačky kravata kšiltovka legíny lodičky nátělník, tričko noční košile palčáky pánské plavky pánské sako, dámské sako pánský oblek, šaty pantofle pásek plášť plavky dvoudílné, bikiny plavky jednodílné podkolenky podprsenka ponožka (ponožky) prádlo punčocháče punčochy tornister but (buty) bokserki, slipy okulary kurtka czapka parasol dżinsy bluzka płaszcz torebka majtki spodnie kombinezon kostium kostium, garsonka koszula kozaki krawat czapka z daszkiem, bejsbolówka leginsy czółenka podkoszulek koszula nocna rękawice jednopalcowe/jednopalczaste kąpielówki marynarka, żakiet garnitur pantofle pasek płaszcz strój kąpielowy dwuczęściowy, bikini strój kąpielowy jednoczęściowy podkolanówki biustonosz skarpeta bielina rajstopy pończochy 39

40 pyžamo rolák rukavice sako sako, žaket sandály sukně svetr svetr na zapínání šála šaty šortky tenisky tepláky tričko vesta župan OBCHODY OBLEČENÍ Jdu na oslavu. Co si mám obléct? Potřebuji nové večerní šaty. Možná si koupím také nové střevíce a kabelku. Jaká barva mi sluší? Ten střih a materiál se mi líbí. Obléká se vždy podle poslední módy. Je to poslední módní výstřelek. Obléká si nejraději to, v čem se dobře cítí. Kolik stojí ten kožich? Ale to už je opravdu příliš drahé! Široké sukně a úzké kalhoty jsou v módě. Ty lodičky mě tlačí. Prosím vás, nemáte je ve větším čísle? Teď jsou ve všech obchodech velké slevy. Máte tu halenku také v bílé? Ukažte mi prosím jiný vzor, v tom vypadám staře. Ta barva se mi líbí, kolik to stojí? Viděla jsi, jak Anna vypadá v tom novém kostýmku? A co si mám vzít na sebe? Koupila jsem si nové šaty. Dnes už opravdu musím vyzvednout to prádlo z prádelny. piżama golf rękawice marynarka żakiet sandały spódnica sweter sweter rozpinany szal sukienka szorty tenisówki dres koszulka kamizelka szlafrok SKLEPY UBRANIA Idę na imprezę. Co mam ubrać? Potrzebuję nową sukienkę wieczorową. Może kupię też nowe czółenka i torebkę. Jaki kolor mi pasuje? Podoba mi się ten fason i materiał. Zawsze ubiera się według najnowszej mody. To jest ostatni krzyk mody. Najchętniej ubiera się w to, w czym dobrze się czuje. Ile kosztuje to futro? Ale to już jest naprawdę zbyt drogie! Szerokie spódnice i wąskie spodnie są modne. Te czółenka mnie uwierają. Przepraszam, czy nie ma Pani ich w większym rozmiarze? Teraz we wszystkich sklepach są duże promocje. Czy macie tą bluzeczkę także w kolorze białym? Czy mogłaby mi Pani pokazać inny wzór, w tym wyglądam na starszą. Podoba mi się ten kolor, ile to kosztuje? Widziałasz jak Anna wygląda w tej nowej garsonce? A co mam ubrać? Kupiłam nową sukienkę. Dzisiaj już naprawdę muszę odebrać te ubrania z pralni. 40

41 Jakou barvu máš nejradši? Moje sestra se bude vdávat. Odpoledne jdeme společně vybírat svatební šaty. OBCHODY POTRAVINY A ZELENINA Musíme jít nakupovat. Nakupujeme většinou v blízkém supermarketu. Kde je oddělení mléčných výrobků? V oddělení pečiva mají několik druhů chleba. Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. Jaki jest twój ulubiony kolor? Moja siostra wychodzi za mąż. Popołudniu idziemy razem kupić suknię ślubną. SKLEPY ŻYWNOŚĆ I WARZYWA Musimy iść na zakupy. Zazwyczaj robimy zakupy w pobliskim supermarkecie. Gdzie jest dział z nabiałem? W dziale z pieczywem można znaleźć kilka rodzajów chleba. Specializovaný obchod na prodej ekologických potravin. Specjalistyczny sklep z żywnością ekologiczną. Musím koupit cukr, sůl a koření. Kolik stojí ty italské pomeranče? Zvažte mi prosím ty banány. Ta rajčata jsou drahá. To vepřové maso nevypadá čerstvě. Kde můžu koupit uzeniny? Který sýr máš raději, ementál nebo eidam? U pokladny je opět dlouhá fronta. Mohu platit kartou? Ovoce a zeleninu kupuji raději na trhu. Ráno je zde všechno čerstvé. Dejte mi dvě kila jablek a půl kila třešní. Mohu si vybrat? Chtěla bych tu větší cuketu. V naší ulici je večerka. Miluji černý čaj. Miluji pudink. Čerstvé pečivo kupuji v pekárně. ARTYKUŁ 1 Muszę kupić cukier, sól i przyprawy. Ile koszują te włoskie pomarańcze? Czy może mi Pani zważyć te banany? Pomidory są drogie. Ta wieprzowina nie wygląda na świeżą. Gdzie można kupić wędliny? Jaki ser wolisz, ementaler czy edamski? Przy kasie znów jest duża kolejka. Czy mogę płacić kartą? Owoce i warzywa wolę kupować na targu. Rano tutaj wszystko jest świeże. Poproszę dwa kilo jabłek i pół kilo czereśni. Czy mogę sobie wybrać? Poproszę tę większą cukinię. Na naszej ulicy jest sklep nocny. Uwielbiam czarną herbatę. Uwielbiam budyń. Świeże pieczywo kupuję w piekarni. Anna: Monika: Anna: Monika: Anna: Wiesz, niedługo są moje urodziny. Chciałabym kupić sobie jakąś nową sukienkę albo bluzkę. Rozumiem, chcesz ładnie wyglądać dla niego. Przede wszystkim dla siebie. Twoje urodziny są w maju? Którego dokładnie? 22 (dwudziestego drugiego) maja. W sklepie Monika: O, zobacz! Ładna bluzka! 41

42 Anna: Ładna, tylko trochę za droga. Ta też jest ładna i dużo tańsza. Proszę pani, chciałabym zobaczyć tę bluzkę. Sprzedawczyni: Anna: Sprzedawczyni: Anna: Jaki rozmiar? 38 (trzydzieści osiem) Czy mogę przymierzyć? Oczywiście. Przymierzalnia jest tam, na prawo. Moniko, potrzymaj, proszę, moją torebkę. Anna przymierza bluzkę Anna: Monika: Sprzedawczyni: Anna: Monika: Anna: Monika: Sprzedawczyni: Anna: I co? Chyba za duża. Proszę pani, czy jest mniejszy rozmiar? Tak, proszę. Moniko, weź tę i podaj mi tę mniejszą. A teraz jak wyglądam? Bardzo kobieco. To co? Którą wziąć? Weź tę. W tej jest ci ładniej. Bardzo dobry wybór, proszę pani. To jest pierwsza jakość, jedwab. Na pewno będzie pani zadowolona. Dziękuję. Pytania: 1. Z jakiej okazji chce Anna sprawić sobie prezent? 2. Dokąd idzie Anna na zakupy? 3. Co kupuje Anna? 4. Co radzi jej Monika? 5. Co radzi jej sprzedawczyni? ARTYKUŁ 2 42

43 Doplňte prosím možné odpovědi: Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. Sprzedawca: Klient: Co pan / pani sobie życzy? Co państwo sobie życzą? Słucham panią / pana / państwa? Czym mogę służyć / Co podać? Proszę bardzo (przy podawaniu, wydawaniu towaru, reszty) W czym pani / panu / państwu pomóc? Czy pan / pani / państwo już coś wybrali? Na co się pan / pani / państwo decydują? Będzie pan / pani płacić kartą czy gotówką? / Płaci pan / pani kartą czy gotówką? Nyní si přečtěte vzorové odpovědi a zkuste si je procvičit ve dvojičkách: Klient: Dziękuję, tylko oglądam. Chciałbym zastanawiam się Jeszcze nie podjąłem decyzji nie jestem jeszcze pewny Kiedy będzie nowy towar? / Kiedy spodziewacie się państwo nowego towaru? Można przymierzyć tę sukienkę / buty? Płacę tu czy przy kasie? ARTYKUŁ 3 W sklepie mięsnym A: Proszę 20 deko szynki i jedną kiełbaskę śląską. B: To wszystko? A: Tak, dziękuję. B: Proszę wziąć rachunek. Zapłaci pani w kasie. Przed kioskiem z owocami i warzywami A: Po ile są winogrona? B: Po 8 zł kilogram. A: Wobec tego poproszę pół kilograma winogron i kilo jabłek. W kwiaciarni A: Co dla pana / pani? B: Proszę mi zrobić bukiet z pięciu róż. A: Z przybraniem? B: Nie, dziękuję, wystarczy tylko wstążka. Wyprzedaż 43

44 A: W sklepach jest wyprzedaż. Może pójdziemy zobaczyć co mają? B: Świetny pomysł, może gdzieś znajdziemy jakąś okazję za dobrą cenę? Pytania: 1. Proszę wymienić wszystkie sklepy i towary, które są wymienione powyżej. 2. Co zamawiają klienci? GRAMATYKA: 1. číslovky: Nyní se seznámíme s těmito číslovkami: ČÍSLOVKY jeden 6 sześć 2 dwa 7 siedem 3 trzy 8 osiem 4 cztery 9 dziewięć 5 pięć 10 dziesięć ČÍSLOVKY jedenaście 16 szesnaście 12 dwanaście 17 siedemnaście 13 trzynaście 18 osiemnaście 14 czternaście 19 dziewiętnaście 15 piętnaście 20 dwadzieścia ČÍSLOVKY dwadzieścia 70 siedemdziesiąt 30 trzydzieści 80 osiemdziesiąt 40 czterdzieści 90 dziewięćdziesiąt 50 pięćdziesiąt 100 sto 60 sześćdziesiąt 44

45 2. Polské peníze pieniądze w Polsce Náklady spojené např. s cestováním či nákupy v Polsku jsou podobné jako náklady na cestování u nás doma - silně záleží na tom, jak jste rozmazlení, co všechno si odepřete a kolikrát budete spát pod širákem (místo spaní v ***** hotelích :). Nejjednoduší je samozřejmě platit v hotovosti. Buďto si peníze směníte ještě u nás, bez problémů je to i v Polsku. Po celé zemi existuje síť soukromých směnáren (kantor), kde vám bez problémů vymění eura, dolary i české koruny. Ve směnárnách není možné měnit cestovní šeky - ty mění pouze v některých bankách a připravte se na docela solidní poplatky (při směně šeků i při výměně hotovosti). Použití platebních karet je možné zejména ve větších městech (Varšava, Krakov, Gdaňsk,...), v luxusních hotelích, na benzínových pumpách, v turistických oblastech (Wieliczka, Malborg,...). Oficiální polskou měnou je zloty - złoty, dále dělěný na 100 grošů - grosze. Současné polské bankovky (10, 20, 50, 100 a 200 zl.) a mince (1, 2, 5, 10, 20, 50 gr a 1, 2 a 5 zl) platí od roku Aktuální kurz je 1 CZK = 6,7 PLN. Cvičení: 1. Zopakujte si ještě jednou číslovky v polštině. 2. Zopakujte si ještě jednou polské peníze. KONWERSACJA 1 Co a jak často nakupujete a kde? Popište stručně Vaše nákupy. KONWERSACJA 2 Vytvořte krátký dialog v obchodě a ve dvojičce jej zkuste provést. Pisanie: Napište stručně, co jste si koupil/a v poslední době. TEST 1. Počítejte nahlas: = = 2. 30/3= = = x7= 45

46 2. Odpovězte číslovkou na následující otázky: Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. 1. Ile masz lat.? 2. Ile masz dzieci..? 3. Ile kosztuje obiad w restauracji w Ostrawie..? 4. Jak długo studiujesz język polski..? 5. O której wstajesz w niedzielę..? 46

47 SHRNUTÍ: V této kapitole jsme se naučili správně popsat názvy oblečení, oddělení v nákupním středisku včetně praktických slovních obratů spojených s nakupováním a také používat číslovky a polské peníze. KONTROLNÍ OTÁZKY: 1. Jak se správně řeknou názvy nejběžnějšího oblečení v polštině? 2. Jak se správně řeknou nejběžnější oddělení v nákupním centru v polštině? 3. Jaké peníze se používají v Polsku, řekněte polsky názvy polských mincí a bankovek? DALŠÍ ZDROJE: 1. Kowalska, Marzena, Polština nejen pro samouky, Leda, 2010, Praha, ISBN: Posingerová, Kateřina, Seretny, Anna, Czy Czechów jest trzech? Učebnice polského jazyka pro Čechy, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, 1993, ISBN: X. 3. Filipová, Soňa, Kapała Krzysztof, 1000 Czeskich słów(ek). Ilustrowany słownik czeskopolski, polsko-czeski Českých Slovíček Ilustrovaný Slovník Polsko-Česky, Česko-Polsky, Level Trading, 2012, ISBN:

48 ŘEŠENÍ A ODPOVĚDI, NÁVODY, NÁVRHY ŘEŠENÍ: TEST: 1. Počítejte nahlas: =pięćdziesiąt plus dziesięć=sześćdziesiąt 2. 30/3=trzydzieści podzielone przez trzy=dziesięć =czterdzieści sześć plus trzynaście=pięćdziesiąt dziewięć =osiemdziesiąt sześć minus trzydzieści pięć=pięćdziesiąt jeden 5. 6x7=sześć razy siedem=czterdzieści dwa. 2. Odpovězte číslovkou na následující otázky: Odpovědi se budou líšit. 1. Ile masz lat 25.? 2. Ile masz dzieci 2..? 3. Ile kosztuje obiad w restauracji w Ostrawie 200 Koron..? 4. Jak długo studiujesz język polski dwa lata..? 5. O której wstajesz w niedzielę o godzinie ósmej..? 48

49 5. MIASTO, POPIS MIASTA I OKOLICY VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět správně popsat Vaše město a také zajímavosti kolem Vás a také časovat slovesa druhé skupiny ę, -isz, -ysz a používat řadové číslovky. Získáte znalosti základních pravidel jak správně popsat Vaše město a také zajímavosti kolem nás a také také časovat slovesa druhé skupiny ę, -isz, -ysz a používat řadové číslovky. Budete schopni správně popsat Vaše město a také zajímavosti kolem nás a také časovat slovesa druhé skupiny ę, -isz, -ysz a používat řadové číslovky. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Miasto, okolica, wioska, mieszkać, gdzie?, jak?, w lewo, w prawo, wprost, skrzyżowanie, ulica, rynek, na obrzeżach PRŮVODCE KAPITOLOU: V této kapitole se nejdříve seznámíme s textem zaměřeným na město a zajímavosti kolem nás a také s novou gramatikou, kterou si posléze procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. Na další sezení si připravte krátkou prezentaci o Vašem městě. 49

50 SŁOWNICTWO I ZWROTY aleje auto budova byt centrum města cesta čerpací stanice čtvrť dálnice divadlo dopravní prostředky dopravní špička dopravní zácpa hlavní silnice hypermarket chodník kancelář kašna katedrála kino kostel kriminalita křižovatka lékárna městská doprava městský park most muzeum na kraji města náměstí obchod obchodní dům obchodní středisko objížďka obrubník obytný dům obyvatelé palác aleja samochód budynek mieszkanie centrum miasta droga stacja benzynowa dzielnica autostrada teatr środki transportu godziny szczytu korki uliczne droga główna hipermarket chodnik biuro fontanna katedra kino kościół przestępczość skrzyżowanie apteka transport miejski park miejski most muzeum obrzeża miasta plac sklep dom towarowy centrum handlowe droga objazdowa krawężnik blok mieszkalny mieszkańcy pałac 50

51 park parking policejní stanice pošta práce na silnici promenáda provoz přechod radnice restaurace roh rondo řeka semafory silniční obchvat stanice strom trh ulice vila výškový dům zastávka VE MĚSTĚ Můžu směnit dolary na euro? Promiňte, hledám poštu. Můžete mne pomoci? Chtěl bych dvě známky do Anglie. Dobrý den, máte mapu města? Promiňte, můžu se zeptat? Kde je v okolí banka? Hledám lékaře Promiňte, chtěl bych se dostat na náměstí. Můžete mne pomoci? Zabloudil jsem Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. park parking komisariat poczta roboty drogowe deptak ruch uliczny przejście dla pieszych ratusz restauracja róg rondo rzeka światła uliczne obwodnica stacja drzewo rynek ulica willa wieżowiec przystanek W MIEŚCIE Czy mogę tutaj zamienić dolary na euro? Przepraszam, szukam poczty. Może mi pan/pani pomóc? Poproszę dwa znaczki do Wielkiej Brytanii. Dzień dobry, czy mają państwo plan miasta? Przepraszam, czy mogę o coś zapytać? Gdzie w pobliżu jest bank? Szukam lekarza... Przepraszam, chciałbym dojść do rynku. Czy może mi pan/ pani pomóc? Zgubiłem / zgubiłam się metrů rovně. Sto metrów na wprost. Běžte prosím 200 m rovně, pak doprava. Na křižovatce odbočte doleva. Na semaforech přejděte ulicí. Hotel je naproti katedrály. Naše město leží uprostřed Evropy. Pójdzie pan/ pani dwieście metrów prosto, potem w prawo. Na skrzyżowaniu proszę skręcić w lewo. Przy światłach proszę przejść przez ulicę. Hotel jest naprzeciwko katedry. Nasze miasto leży w środku Europy. 51

52 V Krakově je mnoho historických budov. Prohlédneme si historické centrum města. Ve Varšavě je mnoho divadel a muzeí. Krakov je stejně jako Praha městem kostelů. Naší nejznámější uměleckou památkou je Karlův most. Karlův most byl postaven ve 14. století. V Olomouci můžete uvidět barokní zámek s překrásným parkem. Okolí města Opole je také velice krásné. Jak daleko je nádraží? / letiště? / zastávka? Půjdete touto ulicí rovně a na křižovatce doprava. Supermarket Globus je hned naproti čerpací stanice. Na konci této ulice je nemocnice. Na hlavním náměstí najdete poštu i banku. Ve městě je mnoho parků a dětských hřišť. V restauraci V parku se velmi dobře vaří. To je značka pro pěší zónu. Chtěli bychom navštívit hrad v Malborku. Jak se vám líbí naše město Ostrava? Krakov a Varšava jsou dnes nejčastěji navštěvovanými městy v Polsku. W Krakowie jest dużo zabytkowych budynków. Zwiedzimy historyczne centrum miasta. W Warszawie jest dużo teatrów i muzeów. Kraków, podobnie jak Praga, jest miastem kościołów. Naszym najbardziej znanym zabytkowym dziełem sztuki jest Most Karola. Most Karola zbudowano w XIV wieku. W Ołomuńcu można zobaczyć zamek barokowy z przepięknym parkiem. Okolica miasta Opola też jest przepiękna. Jak daleko jest dworzec? lotnisko? przystanek? Proszę iść prosto tą ulicą i na skrzyżowaniu skręcić w prawo. Supermarket Globus jest naprzeciwko stacji paliw. Na końcu tej ulicy jest szpital. Poczta i bank znajdują się na rynku głównym. W mieście jest dużo parków i placów zabaw. W restauracji V parku świetnie gotują. Ten znak drogowy oznacza strefę ruchu pieszego. Chcielibyśmy zwiedzić zamek w Malborku. Jak wam się podoba nasze miasto Ostrawa? Kraków i Warszawato dziś najczęściej odwiedzane miasta w Polsce. ARTYKUŁ 1 Gdzie jest hotel? A: Przepraszam, szukam hotelu Katowice. B: Pójdzie pan tą ulicą do końca, zobaczy go pan po prawej stronie, naprzeciwko parku. A: Pięknie dziękuję. B: Nie ma za co. W hotelu A: Dzień dobry, mam tu rezerwację pokoju na nazwisko Kowalski. B: Witam pana. Bardzo proszę o wypełnienie tego formularza. To jest pana klucz. Ma pan pokój numer 246, to jest na drugim piętrze, przy windzie po lewej stronie. Pytania: 52

53 1. Którego hotelu szuka klient? 2. Proszę wytłumaczyć drogę do hotelu. 3. W którym pokoju klient mieszka? 4. Gdzie znajduje się jego pokój? ARTYKUŁ 2 Gdzie uzyskam informacje turystyczne? A: Przepraszam, czy może mi pan powiedzieć, gdzie uzyskam informacje turystyczne? B: Oczywiście. Jest pan blisko. Wyjdzie pan z dworca, potem na prawo. Tam zobaczy pan znak IT. A: Dziękuję bardzo. W informacji turystycznej A: Dzień dobry, czy mają państwo jakieś prospekty (plany) miasta? Interesuje mnie też jakaś krótsza wycieczka. B: Oczywiście, tutaj proszę komplet prospektów ze wszystkimi głównymi zabytkami. A tu zestaw jednodniowych wycieczek. Proponuję panu wyjazd na zachód, bo tam jest lepsza pogoda. A: O, świetnie. Dziękuję bardzo. Pytania: 1. Gdzie może klient uzyskać informacje turystyczne? 2. Dokąd pragną klienci wyjechać? ARTYKUŁ 3 Gdzie jest bank? A: Przepraszam, czy może pan wie, gdzie jest najbliższy bank? B: Tak, oczywiście. Pójdzie pan około dwustu metrów prosto i na skrzyżowaniu skręci w prawo. Drugi budynek po lewej stronie to bank. 53

54 W banku A: Czy mogę tutaj zamienić funty na euro? B: Oczywiście. Ile? A: Trzysta. B: Proszę. Pytania: 1. Gdzie jest bank? 2. Co klient robi w banku? ARTYKUŁ 4 Gdzie jest poczta? A: Przepraszam, szukam poczty. Może mi pan/ pani pomóc? B: Oczywiście. Przy drugich światłach skręci pani/pan w lewo, potem prosto około pięćdziesięciu metrów. Duży, żółty budynek na prawo to poczta. Na poczcie A: Poproszę dwa znaczki do Niemiec. B: Proszę przejść do sąsiedniego okienka. Pytania: 1. Gdzie jest poczta? 2. Co załatwia klient na poczcie? Zgubiłem drogę: A: Czy mogę panu pomóc? B: Tak, zgubiłem się. Muszę wrócić do hotelu Katowice. A: Pomogę panu. Proszę popatrzeć, to już niedaleko. Na tym rogu skręci pan w prawo, proszę iść przez targ, potem przez park, obok pomnika i katedry, do końca ulicy. Na skrzyżowaniu proszę przejść prosto przez ulicę, tam jest hotel. B: Dziękuję bardzo. 54

55 1. Co się zdarzyło? 2. Dokąd pan zmierza? 3. Proszę podać właściwą drogę do hotelu Katowice. GRAMATYKA: 1. Časování sloves druhá skupina -ę, -isz (-ysz) Sloveso robić patří stejně jako sloveso mówić ke skupině -ę, -isz. číslo jednotné číslo množné ja robię my robimy ty robisz wy robicie on (pan) ona (pani) ono 2. Řadové číslovky 1 20 robi oni (panowie, państwo) one (panie) robią Řadové číslovky vyjadřují posloupnost, pořadí. Stejně jako přídavná jména mají tři rody: mužský, ženský a střední, jejich koncovky se tedy mění podle rodu: pierwszy papieros (rod mužský), pierwsza kawa (rod ženský), pierwsze piwo (rod střední). Na pořadí se ptáme zájmenem który? Např. Który to (jest) twój papieros dzisiaj? - Pierwszy. Która to (jest) twoja herbata dzisiaj? - Druga. Które to (jest) twoje piwo dzisiaj? - Czwarte. 1 pierwszy, -a, -e 11 jedenasty, -a, -e 2 drugi, -a, -e 12 dwunasty, -a, -e 3 trzeci, -a, -e 13 trzynasty, -a, -e 4 czwarty, -a, -e 14 czternasty, -a, -e 5 piąty, -a, -e 15 piętnasty, -a, -e 6 szósty, -a, -e 16 szesnasty, -a, -e 7 siódmy, -a, -e 17 siedemnasty, -a, -e 8 ósmy, -a, -e 18 osiemnasty, -a, -e 9 dziewiąty, -a, -e 19 dziewiętnasty, -a, -e 10 dziesiąty, -a, -e 20 dwudziesty, -a, -e V polštině se na rozdíl od češtiny za řadovými číslovkami nepíší tečky. 55

56 Cvičení: 1. Časujte sloveso robić. 2. Zopakujte si ještě jednou řadové číslovky v polštině. KONWERSACJA 1 Řekněte svým kolegům, kde bydlíte, popište cestu z VŠP, a.s. v Ostravě k Vám domů! KONWERSACJA 2 Vytvořte krátký dialog a zeptejte se kolegy, jak se dostanete np. na nádraží, letiště či do centra města. Pisanie: Napište Vaším známým pozdrav z dovolené, kde popíšete okolí Vašeho hotelu či nejbližší město. TEST: 1. Doplňte správný tvar sloves mieszkać: 1. Adam.. w Krakowie a Ewelina. w Warszawie. 2. Gdzie ty? 3. A gdzie wy.? 2. Doplňte správný tvar sloves robić: 1. Co ty tutaj.? 2. Co Piotrek? Jest na zebraniu? 3. Co dziewczyny? Są jeszcze w szkole? 3. Čtěte nahlas následující řádové číslovky:

57 SHRNUTÍ: V této kapitole jsme se naučili správně popsat naše město a také zajímavosti kolem nás a také časovat slovesa druhé skupiny ę, -isz, -ysz a používat řadové číslovky. KONTROLNÍ OTÁZKY: 1. Jak se řeknou nejběžnější zajímavosti ve městě v polštině? 2. Jak se správně zeptáte na cestu v polštině? 3. Jak správně popišete cestu pomocí ukazovacích zájmen v polštině? 4. Jak se časují slovesa druhé skupiny ę, -isz, -ysz? 5. Jak se tvoří řadové číslovky v polštině? DALŠÍ ZDROJE: 1. Kowalska, Marzena, Polština nejen pro samouky, Leda, 2010, Praha, ISBN: Posingerová, Kateřina, Seretny, Anna, Czy Czechów jest trzech? Učebnice polského jazyka pro Čechy, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, 1993, ISBN: X. 3. Filipová, Soňa, Kapała Krzysztof, 1000 Czeskich słów(ek). Ilustrowany słownik czeskopolski, polsko-czeski Českých Slovíček Ilustrovaný Slovník Polsko-Česky, Česko-Polsky, Level Trading, 2012, ISBN:

58 ŘEŠENÍ A ODPOVĚDI, NÁVODY, NÁVRHY ŘEŠENÍ: TEST: 1. Doplňte správný tvar sloves mieszkać: 1. Adam mieszka w Krakowie a Ewelina mieszka w Warszawie. 2. Gdzie ty mieszkasz 3. A gdzie wy mieszkacie? 2. Doplňte správný tvar sloves robić: 1. Co ty tutaj robisz? 2. Co robi Piotrek? Jest na zebraniu? 3. Co robią dziewczyny? Są jeszcze w szkole? 3. Čtěte nahlas následující řádové číslovky: 1. 3 trzeci szesnasty dziewiętnasty dwudziesty jedenasty.. 58

59 6. PODRÓŻOWNIE VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět správně popsat, jak cestujete včetně k tomuto účelu potřebné slovní zásoby a také používat tvary sloves třetí slovesné skupiny m, -sz a základní pravidla skloňování podstatných jmen v polštině. Získáte znalosti základních pravidel jak správně popsat, jak cestujete včetně k tomuto účelu potřebné slovní zásoby a také používat tvary sloves třetí slovesné skupiny m, -sz a základní pravidla skloňování podstatných jmen v polštině. Budete schopni správně popsat, jak cestujete včetně k tomuto účelu potřebné slovní zásoby a také používat tvary sloves třetí slovesné skupiny m, -sz a základní pravidla skloňování podstatných jmen v polštině. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Podróżować, środki transportu, samolot, samochód, pociąg, tramwaj, rower, statek, urlop, wakacje, ferie, lotnisko, dworzec kolejowy PRŮVODCE KAPITOLOU: V této kapitole se nejdříve seznámíme jak popsat Vaše cestování včetně potřebné k tomuto účelu slovní zásoby a také s novou gramatikou, kterou si posléze procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. Na další sezení si připravte krátkou prezentaci o cestování. 59

60 SŁOWNICTWO I ZWROTY: Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. batoh bezpečnostní pás bóje celní prohlídka cestovní pas cestující čekárna člun detektor kovu eskalátor hangár chodbička informační tabule jízdenka jízdní řád koleje kotva kupé kyslíková maska letadlo letenka letový řád letuška loď lokomotiva maják molo námořník nástupiště občerstvení odletová hala okénko palubní lístek pilot plachetnice pokladna police na zavazadla prodejní automat průvodčí plecak pas bezpieczeństwa boja kontrola celna paszport pasażer, -ka poczekalnia łódź, ponton wykrywacz metali eskalator hangar korytarz tablica informacyjna bilet rozkład jazdy tory kotwica przedział aparat tlenowy samolot bilet lotniczy rozkład lotów stewardesa statek lokomotywa latarnia morska molo marynarz peron bufet hala odlotów okienko karta pokładowa pilot żaglówka kasa biletowa półka na bagaż automat sprzedający konduktor 60

61 přepážka pro odbavení příletová hala příruční zavazadlo sedadlo stánek s novinami strojvedoucí tanker terminál trajekt ulička úložný prostor únikový východ úschovna zavazadel vagon věšák vízum vlajka vrtulník, helikoptéra výdejna zavazadel vzletová a přistávací dráha záchranná brzda záchranná vesta zavazadla zavazadlový pás DOPRAVA Promiňte prosí, která tramvaj jede do centra? Pojedete autobusem číslo 1, zastávka je za rohem. Je to malé město, všude se dá jednoduše dojít pěšky. Metrem jste tam za 10 minut. Tato linka jede až k zoologické zahradě. Jízdenku koupíte v trafice nebo v automatu. Mohu koupit jízdenku také u řidiče? Jak dlouho je jízdenka platná? Kolik stojí jízdenka na devadesát minut? Kde musím přestoupit? Na které stanici metra mám vystoupit? Prosím, pozor. Konečná stanice. Prosím, vystupte. Kontrola jízdenek, prosím předlože jízdenku. Pozor na přechodu pro chodce. stanowisko odprawy hala przylotów bagaż podręczny miejsce kiosk z gazetami maszynista tankowiec terminal prom przejście schowek bagażowy wyjście awaryjne przechowalnia bagażu wagon wieszak wiza flaga śmigłowiec, helikopter odbiór bagażu pas startowy hamulec bezpieczeństwa kamizelka ratunkowa bagaże taśma bagażowa TRANSPORT I KOMUNIKACJA Przepraszam Pana, który tramwaj jedzie do centrum? Proszę jechać autobusem numer 1, przystanek jest za rogiem. Miasto nie jest duże, wszędzie można z łatwością dojść na piechotę. Metrem w 10 minut będziecie na miejscu. Ta linia jedzie aż do ogrodu zoologicznego. Bilet na przejazd można kupić w kiosku lub w automacie. Czy można kupić bilet także u kierowcy? Jak długo ważny jest bilet? Ile kosztuje bilet na dziewięćdziesiąt minut? Gdzie muszę się przesiąść? Na której stacji metra mam wysiąść? Uwaga, stacja końcowa, prosimy o opuszczenie pociągu. Kontrola biletów, proszę pokazać bilet. Trzeba uważać na przejściu dla pieszych. 61

62 V ulicích je plno aut, autobusů a tramvají. Autobusy i tramvaje jsou často přeplněny. Jezdit taxíkem je poměrně drahé. Mnoho lidí jezdí vlastním autem i do práce. Je tady někde stanoviště taxíků? Nebylo by lepší chodit více pěšky? NA NÁDRAŽÍ Kdy odjíždí rychlík do Varšavy? Vlak do Olomouce přijel na druhé nástupiště. Musíme si rychle koupit jízdenky, náš vlak odjíždí za 3 minut. Koupím si raději místenku, je to pohodlnější. Dávejte pozor na svá zavazadla! Osobní vlak z Poznaně měl 10 minut zpoždění. Pozor, pozor, rychlík z Krakova přijel na nástupiště 2., kolej 4. Vlak má přípoj na mezinárodní expres. Nastupujte do rychlíku směr Katowice Poznaň Varšava. Při cestování vlakem můžete využít celé řady slev. Půjdeme do jídelního vozu. Jízdenky prosím. Na které stanici musíme přestupovat? Na příští stanici vystupujeme. Prosím vás, je toto místo volné? NA LETIŠTI Začíná registrace na let 029 do Paříže. Letenku a pas je lépe mít vždy po ruce. Musíme už jít k odbavovací přepážce. Označ si svoje zavazadla štítkem se svým jménem, příjmením, adresou a telefonem. Postavte zavazadla na váhu. Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. Na ulicach jest pełno samochodów, autobusów i tramwajów. Autobusy i tramwaje bywają często przepełnione. Jazda taksówką jest stosunkowo droga. Bardzo dużo ludzi jeździ do pracy własnym samochodem. Czy gdzieś tutaj znajduje się postój taksówek? Czy nie byłoby lepiej częściej chodzić na piechotę? NA DWORCU O której odjeżdża pociąg pośpieszny do Warszawy? Pociąg do Ołomuńca zatrzymał się przy peronie drugim. Musimy szybko kupić bilety, nasz pociąg odjeżdża za 3 minut. Lepiej kupię miejscówkę, tak jest wygodniej. Proszę uważać na bagaże! Pociąg osobowy z Poznania był spóźniony 10 minut. Uwaga, uwaga, pociąg pośpieszny z Krakowa przyjechał na tor 4 przy peronie2. Pociąg jest skomunikowany z ekspresem międzynarodowym. Proszę wsiadać do pociągu w kierunku Katowice Poznań Warszawa. Podróżując pociągiem można skorzystać z szeregu ulg. Pójdziemy do wagonu restauracyjnego. Proszę bilety do kontroli. Na której stacji musimy się przesiąść? Na następnej stacji wysiadamy. Przepraszam, czy to miejsce jest wolne? NA LOTNISKU Rozpoczyna się odprawa na lot 029 do Paryżu. Bilet lotniczy i paszport dobrze jest mieć cały czas pod ręka. Musimy już iść do stanowiska odprawy biletowobagażowej. Swoje bagaże oznacz przywieszką z imieniem, nazwiskiem, adresem i telefonem. Proszę położyć bagaże na wagę. Žádáme pasažéry, aby shromáždili u východu č. 2. Prosimy pasażerów o podejście do bramki nr. 2. Tady máte palubní lístky. Letadlo bude brzy startovat. Prosíme všechny pasažéry, aby zaujali svá místa a připoutali se. Během letu platí zákaz kouření. Proszę, oto Państwa karty pokładowe. Samolot zaraz wystartuje. Prosimy wszystkich pasażerów o zajęcie miejsc i zapięcie pasów bezpieczeństwa. Podczas lotu palenie papierosów jest zabronione. Dámy a pánové, můžete si rozepnout bezpečnostní pásy. Drodzy Państwo, można już odpiąć pasy 62

63 V jaké výšce letíme? Letíme ve výšce metrů. Právě jsme nad Polskem. Kdy konečně přistaneme? Let trvá asi 100 minut. bezpieczeństwa. Na jakiej wysokości lecimy? Lecimy na wysokości metrów. Właśnie jesteśmy nad Polską. Kiedy wreszcie wylądujemy? Lot trwa około 100 minut. ARTYKUŁ 1 Rezerwacja biletów lotniczych Urzędniczka: Agnieszka: Urzędniczka: Agnieszka: Urzędniczka: Agnieszka: Urzędniczka: Agnieszka: Słucham tu linie LOT. Dzień dobry. Przy telefonie Agnieszka Kowalska. Czy mogę zarezerwować bilet do Pragi? Na kiedy? Chcę lecieć dwunastego lipca, a wracać za tydzień. Proszę chwileczkę poczekać. Tak w porządku. Na jakie nazwisko zrobić rezerwację? Agnieszka Kowalska i Katarzyna Piastowska. Bilety musi Pani odebrać najpóźniej tydzień przed odlotem. Dziękuję. Pytania: 1. Dokąd lecą klientki? 2. Jak długo zamierzają być w Pradze? 3. Co rezerwują? 4. Kiedy wyruszają w podróż? 5. Kiedy muszą odebrać bilety? ARTYKUŁ 2 Dworzec kolejowy 63

64 Joanna: Dzień dobry, proszę bilet do Warszawy. Kasjerka: Powrotny czy w jedną stronę? Joanna: W jedną stronę. Kasjerka: Proszę osiemdziesiąt pięć złotych. Joanna: Kiedy pociąg odjeżdża? Kasjerka: O jedenastej z toru piątego. Joanna: Czy muszę się gdzieś przesiadać? Kasjerka: Tak, w Katowicach. Joanna: Dziękuję. Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. Pytania: 1. Jaki bilet kupuje Joanna? 2. Dokąd wyrusza? 3. Kiedy wyjeżdża? 4. Czy musi klient przesiadać? 5. Ile kosztuje bilet? ARTYKUŁ 3 Taxi Radio-taxi: Dzień dobry, radio-taxi, słucham. Magda: Dzień dobry, czy mogę prosić taksówkę na ulicę Doleńską sto czterdzieści trzy? Radio-taxi: Tak, będzie w ciągu dziesięciu minut. Magda: Świetnie, dziękuję. Pytania: 1. Do kogo klient dzwoni? 2. Dokąd zmierza? 3. Kiedy podjedzie taksówka? ARTYKUŁ 4 64

65 Lotnisko - odprawa Obsługa: Proszę do przodu. Czy podróżują państwo razem? Proszę bilety i dokumenty. Piotr: Ja mam tylko dowód osobisty. Obsługa: W porządku. Czy mają państwo jakiś bagaż? Proszę położyć na taśmociągu. To są karty pokładowe, trzeba być o godzinie trzeciej przy wejściu szóstym. Piotr: Dziękujemy, do widzenia. Pytania: 1. Co interesuje obsługę na lotnisku? 2. Kiedy powinni być klienci przy wejściu? ARTYKUŁ 5 Kontrola dokumentów Celnik: Proszę dokumenty. Paweł: Proszę Celnik: Jeszcze bilet proszę... Dziękuję, szczęśliwej podróży. Pytania: 1. O co celnik pyta i czego potrzebuje? ARTYKUŁ 6 W samolocie Ewa: Przepraszam panią, myślę, że siedzi pani na złym miejscu. Podróżna: Niemożliwe, proszę patrzeć. Ewa: Pani miejsce jest po przeciwnej stronie - 12E. Tutaj jest oznaczenie. Podróżna: Ojej, rzeczywiście, przepraszam. Pytania: 1. Do czego doszło w samolocie? 65

66 2. Co zrobiła podróżna? GRAMATYKA: 1. Slovesa třetí slovesné skupiny se zakončením na m, -sz, patří sem např. sloveso mieszkać (bydlet) patří nebo také mieć. číslo jednotné číslo množné ja mieszkam my mieszkamy ty mieszkasz wy mieszkacie on (pan) ona (pani) ono mieszka Patří sem rovněž sloveso rozumieć. oni (panowie, państwo) one (panie) mieszkają číslo jednotné číslo množné ja rozumiem my rozumiemy ty rozumiesz wy rozumiecie on (pan) ona (pani) ono rozumie oni (panowie, państwo) one (panie) Sloveso wiedzieć (vědět) rovněž patří do skupiny časvoání -m, -sz. (Některá slovesa této skupiny mají ve 3. os. množného čísla souhlásku dz.) číslo jednotné číslo množné rozumieją ja wiem my wiemy ty wiesz wy wiecie wie on (pan) ona (pani) ono wie 2. Podstatná jména - rzeczowniki oni (panowie, państwo) one (panie) wiedzą V polském jazyce stejně tak jako v českém jazyce každé podstatné jméno náleží k některému gramatickému rodu. Základním klasifikačním kritériem je zakončení příslušného podstatného jména v 1. pádě jednotného čísla. Gramatický r. (r. gramatyczyny) mužský (męski) souhláska (spółgłoska) pan, gość, pies, dworzec, Marek, Kraków Zakončení v 1. p. j. č. samohláska (samogłoska) méně často: -a: mężczyzna, poeta 66

67 ženský (żeński) střední (nijaki) Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. pieśń, mysz, kość méně často: muzeum, centrum -o: Matejko, Fredro -a: kobieta, grupa, Warszawa, książka ojediněle: -i: pani -o: lato, miasto -e: przyjęcie, pole -ę: imię, kurczę 2.1. Deklinační typy podstatných jmen Rozhodující vliv při zařazování podstatných jmen k jednotlivým deklinačním typům (tj. typům skloňování) má charakter souhlásky na konci kmene (viz tabulka). Podstatná jména, která mají kmen slova zakončen na t v r d o u s o u h l á s k u, náleží k tvrdému typu skloňování (rzeczowniki twardotematowe). Podstatná jména, která mají kmen slova zakončen na m ě k k o u s o u h l á s k u nebo na f u n k č n ě m ě k k o u, náleží k měkkému typu skloňování (rzeczowniki miękkotematowe). Souhláska (spółgłoska) Gramatický r. (rodzaj gramatyczyny) tvrdá (twarda) p, b, f, w, t, d, s, z, k, g, ch, (h,) m, n, r, ł měkká (miękka) ś/si, ź/zi, ć/ci, dź/dzi, ń/ni, j, pi, bi, fi, wi, ki, gi, chi, mi, li, ri funkčně měkká (funkcjonalnie miękka) c, dz, sz, ż, cz, dż, rz, l mužský (męski) Francuz, brat, gabinet, sposób gość, koń pokój, liść mąż, gospodarz, deszcz, miesiąc ženský (żeński) Anna, siostra, rozmowa, walizka babcia, historia, wieś, długość młodzież, mysz wieża, ulica střední (nijaki) żyto, jablko, ciało, okno mieszkanie, imię, żrebię słónce, morze, zwierzę, cielę Pozor: - po souhláskách k, g může v polštině následovat pouze měkké i (kiwać, gimnazjum); - po ztvrdlých souhláskách c, dz, sz, ż, cz, dż, rz může v polštině následovat pouze tvrdé y (cytryna, żyto) Tradiční názvy a pořadí gramatických pádů v polském jazyce: Pořadí Polský tradiční název Český název mianownik (M.) - kto, co? dopełniacz (D.) - kogo, czego? celownik (C.) - komu, czemu? biernik (B.) - kogo, co? narzędnik (N.) - z kim, czym? nominativ, (= 1. p.) genitiv, (= 2. p.) dativ, (= 3. p.) akuzativ, (= 4. p.) instrumentál, (= 7. p.) 67

68 6. 7. miejscownik (Ms.) - o kim, czym? wołacz (W) -! Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. lokál, (= 6. p.) vokativ, (= 5. pád) 2.3 Podstatná jména a jednotlivé pády včetně koncovek Dopełniacz, genitiv Rod (rodzaj) -a koncovka 2. p. (dopełniacz) příklady pana, lekarza, konia mužský (męski) ženský (żenski) střední (nijaki) -u -y -i nieżywotne lub wyrazy pochodzenia obcego hotelu, domu, pokoju kobiety, ulicy, konferencji albo odpowiedzi, nici -a lata, morza, jabłka Celownik, dativ Rod (rodzaj) mužský (męski) ženský (żenski) střední (nijaki) -owi -u -e, -i, -y koncovka 3. p. (celownik) příklady mężowi, królowi, kuzynowi ale bogu, bratu, chłopcu, kotu, lwu, ojcu, psu, światu kobiecie, konferencji ulicy, -u dziecku, imienu, kołu 68

69 Biernik, akuzativ Rod (rodzaj) mužský (męski) ženský (żenski) střední (nijaki) koncovka 4. p. (biernik) příklady -a pana, lekarza, konia albo nieżywotne bez końcówki hotel, dom, pokój -ę kobietę, ulicę, konferencję albo bez zakończenia dłoń, mysz, odpowiedź -K lato, morze, jabłko Narzędnik, instrumentál Rod (rodzaj) mužský (męski) ženský (żenski) střední (nijaki) -em - em koncovka 7. p. (narzędnik) příklady panem, domem, koniem, krajem, malarzem, Polakiem, brzegiem -ą kobietą, nicią, panią -em - em miastem, mieszkaniem jabłkiem, Kongiem Miejscownik, lokál Rod (rodzaj) mužský (męski) koncovka rzeczowniki zakończone na -b, -d, -f, -h, -ł, -m, - n, -p, -r, -s, -t, -w, -z 6. p. (miejscownik) příklady chlebie, kanale, chłodzie, -e 69

70 ženský (żenski) rzeczowniki zakończone na c, - cz, -dz, -dż, -rz, - sz, -ż, -k, -g, -ch, - l -u wszystkie oprócz z zakończeniem na l -e ze zakończeniem na l deszczu, śniegu, garażu, wodzie, śmetanie, mamie -i rzeczowniki zakończone na -b, -d, -f, -h, -ł, -m, - n, -p, -r, -s, -t, -w, -z soli, pani, Kasi střední (nijaki) -e rzeczowniki zakończone na c, - cz, -dz, -dż, -rz, - sz, -ż, -k, -g, -ch, - l oknie, lecie, mieście -u dziecku, kurczątku, ptaszku 70

71 Cvičení: 1. Zopakujte si ještě jednou tvary slovesa mieszkać v polštině. 2. Skloňujte vybraná podstatná jména ve všech pádech. KONWERSACJA 1 Popište kam, jak často a za jakým účelem cestujete. KONWERSACJA 2 Vytvořte krátký dialog, ve kterém se budete bavit o cestování. Zvolte si vlastní situaci a proveďte ji ve dvojičkách. Pisanie: Napište krátký dopis či , ve kterém popisujete svou dovolenou. TEST: 1. Časujte sloveso rozumieć: 1. Czy ty..? 2. W ogóle tego nie.. 3. Czy panowie..? 2. Časujte sloveso mieszkać: 1. Gdzie ty..? 2. (ja). w Ostrawie. 3. A gdzie oni? 3. Doplňte správné tvary u následujících podstatných jmen: Od lat z 0. żona, żonie, żoną podróżujemy po 1. Europa, Europę, Europie. Cały rok z niecierpliwością czekamy na 2. wakacjach, wakacje, wakacji, bo tylko wtedy możemy 71

72 wyjechać za 3. granicę, granicą, granicy. Co dwa lata jeździmy 4. nad morzem, morze, morzu, gdzie możemy uprawiać 5. sportów wodnych, sporty wodne, sportach wodnych. Kiedy jesteśmy nad 6. morze, morzu, morzem, odpoczywamy i jednocześnie trenujemy. Często wybieramy się też w 7. góry, górę, górach, ponieważ uwielbiamy 8. widoki, widoków, widoku, które można podziwiać ze 9. szczytów, szczyty, szczytami. Ponadto chętnie zwiedzamy 10. zabytków, zabytku, zabytki w europejskich stolicach, chociaż nie lubimy 11. ruch, ruchu,ruchy na ulicach miast. W czasie wypraw robimy bardzo dużo 12. zdjęcia, zdjęcie, zdjęć. Po powrocie pokazujemy je 13. znajomych, znajomym, znajomi i opowiadamy im o 14. naszych przygodach, nasze przygody 14. Dzięki 15. wspomnieniom,wspomnienia, wspomnieniami jesteśmy pogodni nawet wtedy, kiedy za oknem nie ma 16. słońcu, słońca, słońce. 72

73 SHRNUTÍ: V této kapitole jsme se naučili popsat, jak cestujete včetně k tomuto účelu potřebné slovní zásoby a také používat tvary sloves třetí slovesné skupiny m, -sz a základní pravidla skloňování podstatných jmen v polštině. KONTROLNÍ OTÁZKY: 1. Jak se řeknou polsky nejdůležitější dopravní prostředky? 2. Jakou nejběžnější slovní zásobu používáme v polštině v dopravě? 3. Jakou nejběžnější slovní zásobu používáme v polštině na nádraží? 4. Jakou nejběžnější slovní zásobu používáme v polštině na letišti? 5. Jak časujeme slovesa třetí slovesné skupiny m, -sz? 6. Jak se polsky řeknou jednotlivé pády a jak se podstatná jména skloňují v polštině? DALŠÍ ZDROJE: 1. Kowalska, Marzena, Polština nejen pro samouky, Leda, 2010, Praha, ISBN: Posingerová, Kateřina, Seretny, Anna, Czy Czechów jest trzech? Učebnice polského jazyka pro Čechy, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, 1993, ISBN: X. 3. Filipová, Soňa, Kapała Krzysztof, 1000 Czeskich słów(ek). Ilustrowany słownik czeskopolski, polsko-czeski Českých Slovíček Ilustrovaný Slovník Polsko-Česky, Česko-Polsky, Level Trading, 2012, ISBN:

74 5. Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV ŘEŠENÍ A ODPOVĚDI, NÁVODY, NÁVRHY ŘEŠENÍ: TEST: 1. Časujte sloveso rozumieć: 1. Czy ty rozumiesz? 2. W ogóle tego nie rozumiem 3. Czy panowie rozumieją? 2. Časujte sloveso mieszkać: 1. Gdzie ty mieszkasz 2. (ja) Mieszkam w Ostrawie. 3. A gdzie oni mieszkają 3. Doplňte správné tvary u následujících podstatných jmen: Od lat z 0. żona, żonie, żoną podróżujemy po 1. Europa, Europę, Europie. Cały rok z niecierpliwością czekamy na 2. wakacjach, wakacje, wakacji, bo tylko wtedy modemy wyjechać za 3. granicę, granicą, granicy. Co dwa lata jeździmy 4. nad morzem, morze, morzu, gdzie możemy uprawiać 5. sportów wodnych, sporty wodne, sportach wodnych. Kiedy jesteśmy nad 6. morze, morzu, morzem, odpoczywamy i jednocześnie trenujemy. Często wybieramy się też w 7. góry, górę, górach, ponieważ uwielbiamy 8. widoki, widoków, widoku, które można podziwiać ze 9. szczytów, szczyty, szczytami. Ponadto chętnie zwiedzamy 10. zabytków, zabytku, zabytki w europejskich stolicach, chociaż nie lubimy 11. ruch, ruchu,ruchy na ulicach miast. W czasie wypraw robimy bardzo dużo 12. zdjęcia, zdjęcie, zdjęć. Po powrocie pokazujemy je 13. znajomych, znajomym, znajomi i opowiadamy im o 14. naszych przygodach, nasze przygody, naszych przygód. Dzięki 15. wspomnieniom,wspomnienia, wspomnieniami jesteśmy pogodni nawet wtedy, kiedy za oknem nie ma 16. słońcu, słońca, słońce. 74

75 7. ZAINTERESOWANIA VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět správně představit Vaše zájmy, koníčky a hobby a také stupňovat přídavná jména v polštině včetně tvoření minulých tvarů sloves v minulém čase. Získáte slovní zásobu z zájmy, koníčky a hobby a také také stupňovat přídavná jména v polštině včetně tvoření minulých tvarů sloves v minulém čase. Budete schopni představit Vaše zájmy, koníčky a hobby a také stupňovat přídavná jména v polštině včetně tvoření minulých tvarů sloves v minulém čase. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Zainteresowania, konik, hobby, interesować się czymś, przepadać za czymś, lubić, kochać, zajmować się, spędzać PRŮVODCE KAPITOLOU: V této kapitole se seznámíme s tématem moje zájmy, koníčky a hobby. Zde si nastudujeme novou slovní zásobu a procvičíme si praktické slovní obraty. V další části této kapitoly se pak seznámíme také s novou gramatikou, kterou si posléze procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. Na příští sezení si připravte krátkou prezentaci o Vašich zájmech ič koníčcích. 75

76 SŁOWNICTWO I ZWROTY: cestování vaření sběratelství práce na zahradě modelářství fotografování počítačové hry hra na hudební nástroj rybaření studium cizích jazyků myslivost čtení chov zvířat tanec malování poslech hudby pletení vyšívání háčkování šití kulturní zájmy KONÍČKY, KONCERT, OSLAVA Co děláš ve volném čase? Ve volném čase se většina lidí věnuje svým koníčkům. K pasivním koníčkům patří např. sledování televize. Mnoho lidí tráví svůj volný čas aktivně. Můj strejda sbírá známky. Teta nejraději plete, háčkuje a vyšívá. Můj přítel Jan je blázen do stavby modelů. Moje přítelkyně Eva hraje na klavír a na kytaru. Moje sestra Jolanta se již několik let věnuje bříšnímu tanci. Bratr Adam chová andulky a papoušky. Náš otec Lech vášnivě rád fotografuje. podróżowanie gotowanie kolekcjonerstwo praca na działce modelarstwo fotografowanie gry komputerowe granie na instrumencie muzycznym wędkarstwo, łowienie ryb nauka języków obcych myślistwo czytanie hodowla zwierząt taniec malowanie słuchanie muzyki robienie na drutach haftowanie szydełkowanie szycie interesowanie się kulturą HOBBY, KONCERT, PRZYJĘCIE Jak spędzasz swój wolny czas? W wolnym czasie większość ludzi zajmuje się swoimi konikami/hobby. Do biernych koników należy na przykład oglądanie telewizji. Dużo ludzi aktywnie spędza swój wolny czas. Mój wujek zbiera znaczki. Ciocia najchętniej robi na drutach, szydełkuje i haftuje. Mój przyjaciel Jan ma bzika na punkcie modelarstwa. Moja przyjaciółka Ewa gra na fortepianie i na gitarze. Moja siostra Jolanta już od kilku tal uprawia taniec brzucha. Brat Adam hoduje papużki faliste i papugi. Nasz ojciec Lech uwielbia robić zdjęcia. 76

77 Já jsem se začal tento rok učit španělsky. Vyhledám na internetu nějaké kulturní akce. Polská skupina Kombi to je moje milovaná skupina, její koncerty jsou vždy beznadějně vyprodány. Příští týden se koná rockový festival w Katowicích. V galerii ve Varšavě se koná výstava moderního umění. Mám zítra narozeniny, musíme je pořádně oslavit. Přejeme ti všechno nejlepší, hodně štěstí a zdraví. Pojď rozkrojit narozeninový dort. Kamarád Marek si koupil byt, zítra je kolaudace. Pojďte si zatancovat! Během roku je mnoho příležitostí k oslavám. Mám rád Silvestr. Ja w tym roku zacząłem się uczyć hiszpańskiego. Poszukam w Internecie jakieś wydarzenia kulturalne. Polski zespół Kombi to mój ukochany zespół, jego koncerty są zawsze beznadziejnie wyprzedane. W przyszłym tygodniu odbędzie się festyn rockowy w Katowicach. W galerii w Warszawie odbywa się wystawa sztuki nowoczesnej. Jutro mam urodziny, musimy je porządnie uczcić. Życzymy ci wszystkiego najlepszego, dużo szczęścia i zdrowia. Chodź pokroić tort urodzinowy. Kolega Marek kupił własne mieszkanie, jutro jest parapetówka. Chodźmy potańczyć! W ciągu roku jest wiele okazji do świętowania. Lubię Sylwestra. 77

78 ARTYKUŁ 1 W mieszkaniu Anny i Basi Basia: Anna: Basia: Anna: Basia: Anna: Basia: Anna: Basia: Anna: Waldek: Basia: Anna: Waldek: Anna: Basia: Waldek: Która (jest) godzina? Piąta. Tak późno? Muszę już iść. Dokąd idziesz? Idę do kina. A (czy) ty już kończysz tę pracę? Za 15 minut kończę. Czekam na kuriera. Na kogo czekasz? Na kuriera. A nie na Andrzeja? O! Ktoś dzwoni. Słucham? Mówi Waldek. (Czy) jesteś zajęta? Kto to? Waldek. (do słuchaki) Właśnie kończę pisać moją pracę. Czy możemy się dziś spotkać? Dziś raczej nie. No co ty, głupia jesteś? Może jednak? Jest ładna pogoda. Możemy iść na spacer... To co? Za pól godziny? Anna: Dobrze, za pól godziny. Pół godziny później Waldek: Anna: Waldek: Anna: (Czy) idziemy na spacer, czy na kolację? Nie jestem głodna. Wolę iść na spacer. A może do kina albo do teatru? No nie wiem... 78

79 Waldek: Anna: Waldek: Anna: Waldek: Anna: Waldek: Anna: (Czy) lubisz teatr? Lubię, ale wolę słaby film niż zły spektakl. A ty? Ja też. A jaki jest twój ulubiony film? Myślę, że... Agent 007 James Bond. Spielberg to mój ulubiony reżyser. A twój? Andrzej Wajda. Jak spędzasz weekendy? W sobotę zwykle gram w tenisa albo pływam. Czasami jeżdżę rowerem. A jeśli mój chłopak ma czas, idziemy na dyskotekę. Jeśli ma czas...? No tak. On, niestety, dużo pracuje. Pytania: 1. Co robi Anna i Basia? 2. Co robi w tym czasie Waldek? 3. Co proponuje Waldek? 4. O czym rozmawia Waldek z Anną? 5. Jakie są ich koniki? ARTYKUŁ 2 Magda tłumaczy, co lubi najbardziej robić, kiedy nadchodzi lato. Kiedy są tak upalne dni jak dzisiejszy to marzy o zimnych a zarazem orzeźwiających napojach. Jednym z nich jest jej ulubiona Ice Coffee, czyli mrożona kawa. Przygotowanie jest banalnie proste i błyskawiczne. Wystarczy dosłownie kilka minut, aby móc cieszyć się tą pyszną kawą podawaną na zimno. Do przyrządzenia tej pysznej kawy potrzeba jest zaledwie tylko kilka składników i blender. Można ją zrobić również przy pomocy nowego produktu z portfolio marki Russell Hobbs - blendera Mix & Go. Niewątpliwą zaletą jest to, że jest to urządzenie typu 2w1 - stanowi jednocześnie blender oraz przenośną butelkę, którą można zabrać ze sobą w podróż, do pracy czy szkoły. Pytania: 1. Czym się Magda interesuje? 79

80 2. Proszę wytłumaczyć, co lubi najbardziej przygotowywać! ARTYKUŁ 3 Marek Zachwieja lubi nurkowanie. Według niego podróżowanie połączone z nurkowaniem jest jedyną możliwością zobaczenia podwójnego świata, tego ziemskiego i podwodnego. Ostatnio coraz większą popularnością cieszą się biura podróży, które organizują najróżniejsze wycieczki tylko dla nurków. On sam ma fantastyczne wrażenia z różnych podróży lub wycieczek. Marek kocha Egipt, który jego zdaniem jest popularnym krajem do podziwiania podwodnego świata jest Egipt, ponieważ jest on stosunkowy tani i lot nie trwa bardzo długo. Taką pasję można realizować w każdym centrum wypoczynkowym w Egipcie. Najpopularniejsze kurorty mają po kilkanaście centrów nurkowych, w których można podziwiać piękną rafę koralową Morza Czerwonego. Centra znajdują się Hurghadzie czy Sharm El Sheikh. Natomiast innym idealnym miejscem do uprawiania tego sportu jest marokański Agadir, który wiele osób wybiera właśnie z powodu wspaniałych widoków. Maroko jest wyjątkowym krajem i zawsze marzyłem, żeby tam pojechać. Najpiękniejszym miastem jest Marrakesz, w którym znajduje się wiele zabytków. Jak to w krajach arabskich, warto zobaczyć meczety oraz zabudowania miasta, takie jak bramy i mury obronne. Typowe budowle arabskie w Marrakeszu zostały wpisane na listę UNESCO. Stolicą Maroka jest Rabat, również chętnie odwiedzany przez turystów. Warto w nim zobaczyć pozostałości po rzymskich budowlach, Pałac Królewski, Mauzoleum i łaźnie. Miasta Maroka mają w sobie coś z kultury orientu, a najlepiej poznać taki klimat przez zakupy na typowym bazarze. Podobno najlepszym miejscem do nurkowania są Wyspy Galapagos, a dokładnie miejsca nurkowe Wolf i Darwin. Ludzie przyjeżdżają tam, by podziwiać wyjątkowe gatunki ryb, a w szczególności rekinów. Wyspy Galapagos są pięknym miejscem na wakacje ze względu na dużą różnorodność zamieszkujących je zwierząt. Znajduje się tam park narodowy, w którym mieszkają legwany czy wielkie żółwie. Marek uważa, iż posiadanie pasji w życiu jest bardzo ważne. Jeśli można to połączyć z podróżami, człowiek jest już prawdziwym szczęściarzem. Warto podróżować, poznawać nowych ludzi i kulturę. Dlatego róbmy kursy nurkowania i wyruszajmy w podróż dookoła świata! Pytania: 1. Jaką pasję ma Marek? 2. Które kraje lubi zwiedzać i dlaczego? 3. Dokąd powinni fani nurkowania pojechać? 4. Dlaczego warto nurkować? 5. Jakie inne zalety nurkowania wspomina Marek? 80

81 GRAMATYKA: 1. Stupňování přídavného jména V polštině existuje několik způsobů, jak se přídavná jména stupňují: 1.1. jednoduché stupňování Ve druhém stupni přidáme szy, ve třetím stupni pak naj-, např. ciepły, cieplejszy, najcieplejszy 1.2. Opisné stupňování Ve druhém stupni přidáme bardziej, ve třetím stupni pak najbardziej, např. interesujący, bardziej interesujący, najbardziej interesujący 1.3. Nepravidelné stupňování Nepravidelně se stupňují v polštině následující přídavná jména: dobry lepszy najlepszy zły gorszy najgorszy duży większy największy 2. Minulý čas sloves Sloveso v nedokonavém vidu osoba jednotné číslo množné číslo 1. pisał-em pisal-iśmy 2. pisałe-ś pisal-iście 3. pisa-ł pisal-i 81

82 Sloveso v dokonavém vidu osoba jednotné číslo množné číslo 1. napisał-em napisal-iśmy 2. napisał-eś napisal-iście 3. napisał napisal-i 82

83 Cvičení: 1. Zopakujte si ještě pravidla stupňování přídavných jmen v polštině. 2. Časujte vybraná slovesa v minulém čase. KONWERSACJA: Jaké máte koníčky? Co nejraději děláte ve volném čase? Sdělte Vaším kolegům Vaše nejoblíbenější volnočasové aktivity. Pisanie: Napište krátký dopis či , ve kterém popíšete Vaše koníčky a zájmy. TEST: 1. Tvořte druhý a třetí stupeň u následujích přídavných jmen: 1. Nasz dom jest (nowy)... niż wasz. 2. Dom Tomka jest (stary)... ze wszystkich w naszej wiosce. 3. Wujek Kazek jest (wysoki)... w naszej rodzinie, ma prawie dwa metry. 4. Ta oferta jest (dobry)... niż tamta poprzednia. 5. Nowy film jest (interesujący)... ze wszystkich filmów, które w życiu obejrzałem. 2. Tvořte minulé tvary u následujích sloves: Co robiła Joanna wczoraj wieczorem? Przykład: 0. pisać list 0. pisała list. 1. oglądać film opowiadać bajkę córce kłaść dziecko spać prać bieliznę czytać listy od przyjaciółki 5. 83

84 6. dzwonić do matki robić kolację pić mleko z miodem podlewać kwiaty brać prysznic 10. SHRNUTÍ: V této kapitole jsme se naučili představit Vaše zájmy, koníčky a hobby a také stupňovat přídavná jména v polštině včetně tvoření minulých tvarů sloves v minulém čase. KONTROLNÍ OTÁZKY: 1. Jak se řeknou nejběžnější koníčky v polštině a která slovesa s nimi pojí? 2. Jak se stupňují přídavná jména v polštině? 3. Jak se tvoří minulý čas sloves v polštině? DALŠÍ ZDROJE: 1. Kowalska, Marzena, Polština nejen pro samouky, Leda, 2010, Praha, ISBN: Posingerová, Kateřina, Seretny, Anna, Czy Czechów jest trzech? Učebnice polského jazyka pro Čechy, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, 1993, ISBN: X. 3. Filipová, Soňa, Kapała Krzysztof, 1000 Czeskich słów(ek). Ilustrowany słownik czeskopolski, polsko-czeski Českých Slovíček Ilustrovaný Slovník Polsko-Česky, Česko-Polsky, Level Trading, 2012, ISBN:

85 5. Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV ŘEŠENÍ A ODPOVĚDI, NÁVODY, NÁVRHY ŘEŠENÍ: TEST: 1. Tvořte druhý a třetí stupeň u následujích přídavných jmen: 1. Nasz dom jest nowszy niż wasz. 2. Dom Tomka jest najstarszy ze wszystkich w naszej wiosce. 3. Wujek Kazek jest najwyższy w naszej rodzinie, ma prawie dwa metry. 4. Ta oferta jest lepsza niż tamta poprzednia. 5. Nowy film jest najbardziej interesujący ze wszystkich filmów, które w życiu obejrzałem. 2. Tvořte minulé tvary u následujích sloves: Co robiła Joanna wczoraj wieczorem? Przykład: 0. pisać list 0. pisała list. 1. oglądać film 1. _Oglądała film 2. opowiadać bajkę córce 2. _Opowiadała bajkę córce 3. kłaść dziecko spać 3. _Kładła dziecko spać 4. prać bieliznę 4. _Prała bieliznę 5. czytać listy od przyjaciółki 5. _Czytała listy od przyjaciółki 6. dzwonić do matki 6. _Dzwoniła do matki 7. robić kolację 7. _Robiła kolację 8. pić mleko z miodem 8. _Piła mleko z miodem 9. podlewać kwiaty 9. _Podlewała kwiaty 10. brać prysznic 10._Brała przysznic 85

86 8. SPORT VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět správně popsat Vaše sportovní aktivity nebo jaké sporty rádi sledujete včetně osvojení si nezbytné slovní zásoby a také používat tvary zájmen v druhém, třetím, čtvrtém a sedmém pádě. Získáte znalosti základních pravidel jak správně popsat Vaše sportovní aktivity nebo jaké sporty rádi sledujete včetně nezbytné slovní zásoby a také používat tvary zájmen v druhém, třetím, čtvrtém a sedmém pádě. Budete schopni správně popsat Vaše sportovní aktivity nebo jaké sporty rádi sledujete včetně nezbytné slovní zásoby a také používat tvary zájmen v druhém, třetím, čtvrtém a sedmém pádě. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Sport, uprawiać, mistrzoststwa, kibicować, fan, olimpiada, zawody, walczyć, medal, uzyskać, zwyciężyć, przegrać PRŮVODCE KAPITOLOU: V této kapitole se nejdříve seznámíme s textem zaměřeným na sporty, sportovní aktivity či sporty, které rádi sledujete a také s novou gramatikou, kterou si posléze procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. Na další sezení si připravte krátkou prezentaci o Vašem oblíbeném sportu či sportovních aktivitách. 86

87 SŁOWNICTWO I ZWROTY: aerobik badminton bazén běh branka brankář brusle cyklistika fotbal gól hokej hokejka horolezectví hráč hřiště hůlky kolečkové brusle koš košíková koupaliště krasobruslení kraul kuželky, bowling lanovka led lyže míč nafukovací bazének pádlo pétanque píšťalka plavčík posilování praporek prsa puk rozhodčí sáňky síť sjezdovka, svah aerobik badminton basen bieg bramka bramkarz łyżwy kolarstwo piłka nożna gol hokej kij hokejowy wspinaczka, alpinizm gracz boisko kijki rolki kosz koszykówka kąpielisko łyżwiarstwo figurowe kraul kręgle, bowling kolej linowa lód narty piłka basen nadmuchiwany pagaj gra w bule, gra w kule, pétanque gwizdek ratownik kulurystyka chorągiewka żabka krążek sędzia sanki siatka trasa zjazdowa, stok 87

88 skokanský můstek stolní tenis šipky tenis vlek volejbal záchranný kruh znak SPORT Sportuješ? Sport je dokonce můj koníček. / Sport je moje hobby. Pravidelně chodím do posilovny. O víkendu jezdíme na kole. Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. trampolina tenis stołowy dart, rzutki, lotki tenis wyciąg siatkówka koło ratunkowe grzbiet SPORT Czy uprawiasz jakiś sport? Sport jest nawet moim konikiem. / Sport to moje hobby. Regularnie chodzę na siłownię. W weekendy jeżdzimy na rowerach. Dělám gymnastiku / volleybal / košíkovou/ plavání. Trenuję gimnastykę / siatkówkę / koszykówkę / pływanie. Plavu / plachtím / surfuji. Jezdím na lyžích / bruslích. V kolik začíná zápas? Kdo vede? / Kdo prohrává? / Jaký je výsledek? Zápas skončil remízou. Často hraji s přáteli fotbal. Každý pátek chodíme hrát volejbal. V sobotu hrajeme šipky. Moje žena cvičí aerobik, protože chce zhubnout. Můj kamarád je jeden z největších fotbalových fanoušků, které znám. V této sezoně jsme získali mistrovský titul. Bojovali jsme až do poslední chvíle. Náš tým musel překousnout hořkost porážky. Bezprostředně před závodem musel každý závodník absolvovat dopingovou kontrolu. Podařilo se mu proměnit penaltu, díky které jsme se probojovali na mistrovství Evropy. Na lehkoatletických závodech nás nejvíc zajímal skok vysoký. V zimě rádi lyžujeme. V současné době je oblíbeným sportem mladých Čechů jízda na kolečkových bruslích. Sledujeme v televizi mistrovství světa v krasobruslení. Poláci se zúčastnili olympijských her a získali několik medailí. Krystyna Kowalska, Adam Małysz nebo Robert Kubica představují jména nejslavnějších polských sportovců Pływam / żegluję / surfuję. Jeżdżę na nartach / na łyżwach. O której zaczyna się mecz? Kto prowadzi? / Kto przegrywa? / Jaki jest wynik? Mecz zakończył się remisem. Często gram w piłkę nożną z przyjaciółmi. Co piątek chodzimy grać siatkówkę. W sobotę gramy w lotki. Moja żona ćwiczy aerobik, bo chce schudnąć. Mój kolega jest jednym z największych kibiców piłki nożnej, jakich znam. W tym sezonie zdobyliśmy tytuł mistrza. Walczyliśmy do ostatniego gwizdka. Nasz zespół musiał przełknąć gorycz porażki. Tuż przed wyścigiem każdy zawodnik musiał przejść przez kontrolę antydopingową. Udało mu się zamienić rzut karny na gola, dzięki czemu wywalczyliśmy awans na mistrzostwa Europy. W zawodach lekkoatletycznych najbardziej interesowały nas skoki wzwyż. Zimą lubimy jeździć na nartach. Obecnie jest ulubionym sportem młodych Czechów jazda na rolkach. Oglądamy mistrzostwa świata w łyżwiarstwie figurowym. Polacy wzięli udział w igrzyskach olimpijskich i zdobyli kilka medali. Krystyna Kowalska, Adam Małysz czy Robert Kubica to są nazwiska najsłynniejszych polskich sportowców w 88

89 doma i v zahraničí. kraju i we świecie. ARTYKUŁ 1 Stadion - gdzie są szatnie? A: Przepraszam, jak trafić do szatni? Chciałabym porozmawiać z trenerem. B: Szatnia jest przed nami. O tam, za bieżnią. Widzi pani? Z prawej strony właśnie rzucają oszczepem, z lewej strony jest sklep z artykułami sportowymi. Tuż obok niego jest wejście. Możemy iść razem, jeśli pani chce. Ja też tam idę. Gram w siatkówkę. Za chwilę mam trening. A: A ja trenuję gimnastykę artystyczną. Dziękuję za pomoc. Pytania: 1. O co pyta pan A? 2. Jakie sporty uprawiają? ARTYKUŁ 2 Przegrany mecz A: Co się z tobą dzieje? Mogłeś strzelić dwie bramki! A nie strzeliłeś nawet karnego! B: Grałem dziś pierwszy raz po dłuższej przerwie. Zmęczyłem się i pewnie będę mieć zakwasy. Ale przyznam, że grałem z przyjemnością już miałem dosyć leżenia w domu z powodu głupiej grypy. A: Może na razie powinieneś grać jako obrońca. B: Jeszcze nie doszedłem do siebie po chorobie, więc faktycznie może nie umiem biegać tak, jak potrzeba w ataku. Pytania: 1. O jaki sport chodzi? 2. Jak się czuje gracz B? ARTYKUŁ 3 Sporty wodne - lubię pływać 89

90 A: Czy możemy spotkać się jutro o 18.00? B: Przykro mi, o tej porze jestem na basenie. A: Od kiedy chodzisz na basen? B: Od zawsze. Pływam od dziecka, nawet startowałem w zawodach, a teraz robię to dla kondycji. A: A jak często chodzisz na basen? B: Trzy razy w tygodniu. Chodzę z dziećmi. One uczą się pływać. Pytania: 1. O czym rozmawiają panowie A i B? 2. Jakim sportem się interesują? ARTYKUŁ 4 Windsurfing czy narty wodne? A: Ile kosztuje wypożyczenie deski? B: 15 złotych za godzinę. A: A mają państwo kursy dla narciarzy wodnych? B: Kurs dla początkujących zaczyna się codziennie o godz Kosztuje 30 złotych za godzinę z instruktorem. Zaawansowani mogą jeździć o każdej porze, wystarczy się zapisać 2 godziny wcześniej. A: Dziękujemy za informacje. Zdecydujemy się i jutro będziemy u państwa. Pytania: 1. O jaki sport chodzi? 2. Ile kosztuje wypożyczenie deski? 3. Kiedy można się wpisać? ARTYKUŁ 5 Sporty zimowe - na nartach 90

91 A: Pokazuję: proszę stanąć obok siebie i zjeżdżać powoli za mną. Robimy pług, najpierw w prawo, potem w lewo. B: A co z kijkami? A: Kijki trzymamy przed sobą w lekko zgiętych rękach. Pytania: 1. Proszę wytłumaczyć podstawy jazdy na nartach! ARTYKUŁ 6 Jazda figurowa A: Wolisz oglądać pary taneczne czy pary sportowe? B: Lubię w ogóle jazdę figurową. Podobają mi się tańce na lodzie i w parach, i indywidualnie. Do tańców jest ładniejsza muzyka. A: A mnie się chyba przede wszystkim podobają wszelkie skoki i piruety. A w parach na przykład spirala śmierci. B: Tak, to bardzo efektowne elementy pokazów łyżwiarskich. Pytania: 1. O jakim sporcie rozmiawają A i B? ARTYKUŁ 7 Kibice - koniec meczu A: Ty dokąd? B: Idę do domu, mam jeszcze coś do załatwienia. Biegnę na przystanek autobusowy. A: Zapomniałeś, że dziś jest mecz? Lada moment się kończy. W pobliżu stadionu będzie pełno kibiców. B: Zupełnie zapomniałem. Jak mam tyle pracy, zapominam o meczach. Może taksówką zdążymy wydostać się stąd przed tłumem kibiców ze stadionu. Pytania: 1. O czym rozmawiają kibice A i B? ARTYKUŁ 8 91

92 Komu kibicujesz? A: Komu kibicujesz? B: Ruchowi Chorzów. A ty? A: Ja Sarmacji. B: Co to za drużyna? W naszej szkole wszyscy są albo za Ruchem, albo za Górnikiem Zabrze. A: My niedawno przeprowadziliśmy się z Będzina. Dlatego jestem za Sarmacją. Pytania: 1. Komu kibicują A i B? GRAMATYKA: 1. Zájméno pád osobních zájmen: číslo jednotné číslo množné 1. pád 2. pád 1. pád 2. pád ja mnie my nas ty cię wy was on go oni ich ona jej one ich ono go pád osobních zájmen číslo jednotné číslo množné 1. pád 3. pád 1. pád 3. pád ja mi / mnie my nam ty ci / tobie wy wam on mu / jemu oni im ona jej one im ono mu / jemu Příklady: Chciałbym pokazać ci mój nowy dom. Chciałbym dać jej ten obraz.czy możesz kupić mi ten samochód? Slova pan, pani, państwo mají ve 3. pádě tvary panu, pani, państwu. 92

93 Příklady: Chciałbym dać panu ten zegarek.chciałbym dać pani ten obraz.chciałabym pokazać państwu nasze nowe biuro pád osobních zájmen Osobní zájmena (ja, ty, on...) se rovněž skloňují. Vyjadřují-li předmět po přísudku, jsou ve 4. pádě: Rozumiem cię. Ewa jest bardzo sympatyczna. Lubię ją. Czy macie czas? Zapraszam was na kawę. Rozumím ti. Eva je velmi sympatická. Mám ji rád. Máte čas? Zvu vás na kávu. číslo jednotné číslo množné 1. pád 4. pád 1. pád 4. pád ja mnie my nas ty cię wy was on go oni ich ona ją one je ono go pád osobních zájmen Po předložce z následuje 7. pád. Sedmý pád osobních zájmen: číslo jednotné číslo množné 1. pád 7. pád 1. pád 7. pád ja ze mną my z nami ty z tobą wy z wami on z nim oni z nimi ona z nią one z nimi ono z nim 93

94 Cvičení: 1. Zopakujte si ještě jednou tvary zájmen ve druhém, třetím, čtvrtém a sedmém pádě. 2. Trénujte tyto tvary v krátkých větách. KONWERSACJA: Řekněte, jaké sporty Vás baví a jak často je děláte. Můžete si také vybrat Vašeho oblíbeného sportovce a krátce jej ostatním představte. Pisanie: Napište svým známým nebo smsku, ve které popíšete sporty, které děláte na dovolené či o víkendu nebo ve svém volném čase. TEST: 1. Vyberte správné tvary zájmen: Ewelina ma czworo siostrzeńców. Bardzo 1. one, ich, je kocha i jest gotowa wiele dla 2. ich, nich, nim zrobić. Szczególnie dla Stasia i Asi, którzy są najmłodsi. 3. Go, Jego, Niego zawsze zaprasza na weekendy, bo jak mówi dom dzięki 4. mu, jemu, niemu staje się weselszy. 5. Ją, Jej, Niej też często zaprasza, ale Asia bardzo tęskni za swoją mamą i nie chce bez 6. nią, niej, jej nigdzie chodzić. Ewelina bierze dzieci do kina, chodzi z 7. one, nich, nimi na długie spacery i kupuje 8. ich, nimi, im zabawki. Lubi też opowiadać o 9. ich, nich, nimi znajomym, którzy pytają czasami, czy Ewelina nie jest jeszcze 10. nich, nimi, nim zmęczona. 94

95 SHRNUTÍ: V této kapitole jsme se naučili popsat Vaše sportovní aktivity nebo jaké sporty rádi sledujete včetně osvojení si nezbytné slovní zásoby a také používat tvary zájmen v druhém, třetím, čtvrtém a sedmém pádě. KONTROLNÍ OTÁZKY: 1. Jaké sporty znáte v polštině, jmenujte? 2. Jaká slovesa se nejčastěji pojí se sportem či sportováním? 3. Jak se skloňují zájména ve druhém, třetím, čtvrtém a sedmém pádě v polštině? DALŠÍ ZDROJE: 1. Kowalska, Marzena, Polština nejen pro samouky, Leda, 2010, Praha, ISBN: Posingerová, Kateřina, Seretny, Anna, Czy Czechów jest trzech? Učebnice polského jazyka pro Čechy, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, 1993, ISBN: X. 3. Filipová, Soňa, Kapała Krzysztof, 1000 Czeskich słów(ek). Ilustrowany słownik czeskopolski, polsko-czeski Českých Slovíček Ilustrovaný Slovník Polsko-Česky, Česko-Polsky, Level Trading, 2012, ISBN:

96 ŘEŠENÍ A ODPOVĚDI, NÁVODY, NÁVRHY ŘEŠENÍ: TEST: 1. Vyberte správné tvary zájmen: Ewelina ma czworo siostrzeńców. Bardzo 1. one, ich, je kocha i jest gotowa wiele dla 2. ich, nich, nim zrobić. Szczególnie dla Stasia i Asi, którzy są najmłodsi. 3. Go, Jego, Niego zawsze zaprasza na weekendy, bo jak mówi dom dzięki 4. mu, jemu, niemu staje się weselszy. 5. Ją, Jej, Niej też często zaprasza, ale Asia bardzo tęskni za swoją mamą i nie chce bez 6. nią, niej, jej nigdzie chodzić. Ewelina bierze dzieci do kina, chodzi z 7. one, nich, nimi na długie spacery i kupuje 8. ich, nimi, im zabawki. Lubi też opowiadać o 9. ich, nich, nimi znajomym, którzy pytają czasami, czy Ewelina nie jest jeszcze 10. nich, nimi, nim zmęczona. 96

97 9. POLSKA VÝSTUPY Z UČENÍ: Po prostudování textu a vypracování úkolů této kapitoly budete umět správně popsat nejdůležitější fakta týkající se Polska, kultury, zajímavosti či historie včetně osvojení si nezbytné slovní zásoby a také pravidel týkajících se slovosledu a časování sloves v budoucím čase. Získáte znalosti základních pravidel jak správně popsat nejdůležitější fakta týkající se Polska, kultury, zajímavosti či historie včetně nezbytné slovní zásoby a také pravidel týkajících se slovosledu a časování sloves v budoucím čase. Budete schopni správně popsat nejdůležitější fakta týkající se Polska, kultury, zajímavosti či historie včetně nezbytné slovní zásoby a také pravidel týkajících se slovosledu a časování sloves v budoucím čase. ČAS POTŘEBNÝ KE STUDIU: hodin (samostudium + řešení úloh) KLÍČOVÁ SLOVA: Polska, prezydent, obszar, rozległość, ludność, wyznanie, jednostka monetarna, mapa, flaga, hymn, godło PRŮVODCE KAPITOLOU: V této kapitole se nejdříve seznámíme s textem zaměřeným na nejdůležitější fakta týkající se Polska, kultury, zajímavosti či historie a také s novou gramatikou, kterou si posléze procvičíme v dílčích cvičeních. Následuje pak komunikační část, ve které si ještě jednou procvičíme dané téma. Na konci kapitoly pak následuje souhrn v podobě testu, který rekapituluje vždy ty nejzávažnější gramatické jevy. Na další sezení si připravte krátkou prezentaci o Polsku. 97

98 SŁOWNICTWO I ZWROTY: Cizí jazyk II. Polský Jazyk I.-IV. erb administrativní členění členství exekutiva hlava státu hlavní město hory hymna jih měna památky plocha politické ústrojí poluace povrch premiér řeka sever sousedé turistická atrakce úřední jazyk vlajka východ vyznání západ godło podział administracyjny członkowstwo władza ustawodawcza głowa państwa stolica góry hymn południe jednotka monetarna zabytki obszar ustrój polityczny ludność powierzchnia szef rządu rzeka północ sąsiedzi atrakcja turystyczna jazyk urzędowy flaga wschód wyznanie zachód ARTYKUŁ: Polska Nazwa oficjalna: RZECZPOSPOLITA POLSKA Mapa Polski 98

99 Godło polskie Flaga polska Hymn polski Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy. Co nam obca przemoc wzięła, Szablą odbierzemy. 99