ð»ko : 59 ytf : 2 íkk økheçkkulku k¼ nkúkkunkúk... økheçk fõþký {u k

Transkript

1 ð»ko : 59 ytf : 2 íkk økheçkkulku k¼ nkúkkunkúk... økheçk fõþký {u k

2 økheçkkulke Ãkz¾u yrz¾{ Mkhfkh...

3 ð»ko : 59 ytf : 2 íkk íktºke : yþkuf fk heþk Mkníktºke : yh ðë Ãkxu fkþoðknf íktºke : Ãkw f rºkðuëe MktÃkkËf : r{lkuþ rºkðuëe WÃkMktÃkkËf : Ãkrh{ ËuMkkR MknMktÃkkËf : Ëuðktøk {uðkzk, {Lke»kk ðk½u k f k rlkëuoþf : sm{elk Ëðu rðíkhý : sþuþ Ëðu : Rïh Xkfkuh økwshkík Ãkkrûkf Lkk { íkw nkuþ íkku Lke[u Ëþkoðu k Lktçkh WÃkh MktÃkfo fhe rðøkíkku {u ðe þfkþu. rðíkhý rð¼køk : VkuLk : , E-{uR yuzùumk : gujaratmagazine@gmail.com VuMkçkwf ªf : gujaratinformation.official íktºke rð¼køk økwshkík Ãkkrûkf fkþko Þ, {krníke rlkþk{f elke f[uhe, økwshkík hkßþ, ç kuf Lkt. 19/1, zkp. Sðhks {nuíkk ¼ðLk, økktäelkøkh VkuLk : , ðkš»kf ðks{ : ` hkßþ MkhfkhLkk Mk kkðkh ynuðk ku rmkðkþ yk Mkk{rÞf{kt «rmkø Úkíkk ylþ u¾ku{kt ÔÞõík ÚkÞu k rð[khku MkkÚku hkßþ Mkhfkh Mkt{ík Au s, yu{ {klkðwt Lknª xkrx = fw 52 ÃkkLkk {krníke ¾kíkwt, økwshkík hkßþ, økktäelkøkh îkhk «fkrþík ylku MkkrníÞ {wÿýk Þ «k. r. íkúkk økwshkík ykuvmkux «k. e., y{ëkðkë îkhk {wrÿík yk ytf Lke[uLke ðuçkmkkrx ÃkhÚke rðlkk {qõþu zkwlk kuz fhe þfkþu ðks{ Lke[uLkk MÚk kuyu MðefkhkÞ Au økwshkík ÃkkrûkfLkwt ðkš»kf ðks{ hkßþlke ík{k{ fbãþqxhkrítz ÃkkuMx ykurvmk{kt MkŠðMk [kso [qfðe ¼he þfkþu. økwshkík ÃkkrûkfLkwt ðkš»kf ðks{ hkufzuúke íkúkk kumz rz{klz zùk^x MðYÃku {krníke rlkþk{f elke f[uhe, rnmkkçke þk¾k, ç kuf Lkt. 19, zkì. Sðhks {nuíkk ¼ðLk, økktäelkøkhlkk MkhLkk{k Ãkh Mðefkhðk{kt ykðþu. økwshkík ÃkkrûkfLkwt ðks{ rsõ klke {krníke ¾kíkkLke f[uheyku Ãký Mðefkhþu. MktÃkfo yräfkhelke f[uhe, økwshkík Mkhfkh, Bnkzk rçkõzªøk Lkt. 36, à kux Lkt. 150, ykuþeðkhk Ãkku emk MxuþLkLke çkksw{kt, òuøkuïhe (Ãkrù{), {wtçkr ðks{ Mðefkhðk fkur ¾kLkøke ÔÞÂõík fu MktMÚkkLku yuslmke ykãke LkÚke. ykãklkk rðmíkkh{kt hkßþ MkhfkhLke slkrník ûke fkur {níðãkqýo æþklkkf»kof çkkçkík økwshkík Ãkkrûkf{kt «rmkæä fhðk ÞkuøÞ køku íkku ykãk gujaratmagazine@gmail.com R{uR ykrze WÃkh íkmkðeh MkkÚku rðøkík {kuf e ykãkþku íkku ÞkuøÞíkk ylkwmkkh íkulku økwshkík Ãkkrûkf{kt MÚkkLk ykãkðklkku yð~þ «ÞíLk fhðk{kt ykðþu. þçëþ: ðkþçkúlx wshkœ ø kuƒ r{x wshkœ u ¼khŒ Úkfe { ú rðï kúku skuzðk{kt nkþf ƒ e hne Au. wshkœ yuðwt ki«úk{ hkßþ Au suýu rzvul y u yuhkumãku {kxu MðÞt MÃkü erœ ƒ kðe Au. rƒí u ulz e Ãkkìr e y u WãkuøkfkhkuLku «kuí kn u Ãkrhýk{u wshkœ{kt MSME ku rðfk ðe s Ÿ[kRyu ÃknkutåÞku Au, su k fkhýu wshkœ k Þwðk ku skuƒ efh Úke WÃkh QXe u skuƒ eðh ƒlþk Au. {nkí{k ktäeyu ykãku k {køkoëþolkúke ytíþkuëþ-ëheÿ khkþý k rðfk îkhk MðhkßÞ y u whkßþlkk MkÃkLkkLku MkkÚkof fhe þfkþ. wshkœ e yk MktðuËLkþe hfkh heƒku u Œu{ k n yk e hne Au. yk hfkh heƒku e Ãkz¾u W¼e hnelku íku{lku rðfk e Œf yk ðk «ríkçkæä Au. heƒ fõþký{u k ð[urxþk kƒqëe {u k ƒlþk Au. W khkþý wt Œt ðo {h Œk wt W k{ WËknhý Au. hksþ{kt s whûkk- k{œe ykk ðk k yr¼ { kžu skurzþk{kt e. e. e. Äkuhýu rz u e uþ à klx þy fhðk{kt ykðe hìkku Au. wshkœ e rðfk Œt rðï{kt ðe Ÿ[kEyku h fhþu. ð»ko k «kht¼u òlþwykhe {rn k{kt {uhužku, ðkþƒúlx wshkœ r{x y u þku VuMxeð kžu Œt kuí ð fkþo {ku{kt slkþâõíklku òuzelku wshkœu ykøkðe yku ¾ W¼e fhe Au. ¾u {nkfwt¼že y kw ¾u fqë ûkuºku No One Že nðu Won wäe e rmžrœ wshkœu {u ðe Au. wshkœ{kt M kuxt o fõ[h k rðfk {kxu rsõ k fûkkyu M kuxo tfw ylku Œs k fku[ îkhk ¾u fwëlkk rþûký suðk Lkðíkh ykþk{ku y kôþk Au. ({wïþ {tºke eyu ykãku k rðrðä ðõíkôþkulkk Mktfr ík ytþku)

4 ykf»koý 42 kklk Ãkhçk ÃkwMŒf«u{e fuëeyku... ðzkuëhk {æþmúk su k ÃkwMŒfk Þ{kt Ë nòh ÃkwMŒfku - Mkwhuþ r{ k 18 fðh Mxkuhe økheçkkulku k¼ nkúkkunkúk... økheçk fõþký {u k 6 rðfkmk rðþu»k þnuhe rðfkmk ûkuºku økwshkíklke ykøkufq[ : y{ëkðkë þnuhe rðfk kk{tz k Y. h8ãk fhkuz kt rðrðä rðfk fk{ku hksfkux k nz{œk k{kt Ãkku emk Mxuþ Lkwt kufkãkoý hksfkuxlku { e yueb Lke ¼ux hksfkux ÃkkMku ykfkh uþu úe rvõz yuhãkkuxo Know India «ku úk{ ylðþu 9 Ëuþku k 40 Þwðkyku wshkœ k «ðk u {nkrþðhkºke Ãkðuo sqlkkøkz{kt r{lke fwt¼ Lkwt ¼ÔÞ ykþkus 10 ðkþçkúlx økwshkík ðkþçkúlmke, fuãkurmkxe ylku ÃkkurMkçke exelkwt Wíf]ü «rík çkçk ðkþçkúlx økwshkík 28 Þwðk rðfkmk ¾u {nkfwt¼-2018lkwt ¼kð h ¾kŒu þk Ëkh {kãk : økwshkíklkk {uëklkku 38 k¾ h{íkðehkulke QòoÚke Í néþk 30 ykmkãkkmk 36 Mk{k[kh rðþu»k 38 QskoðkLk økwshkík Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË ûkuºku wshkœ{kt yuf k¾ fhkuz kt {qzehkufký wt ykþkus 40 rlkýoþ 43 ðtr[ík rðfkmk k{krsf {h Œk : ðtr[œku ku rðfk 48 WíMkð yktœhhküùeþ ÃkŒt kuí ð ½zíkh fmœwhƒk ktäe ƒkr fk rðãk Þ : rðãk Þ k tmfkh [ kúku W»kk ƒ e Ãkku e fkulmxuƒ - y¼þ hkð 46 «uhýk f{oþkuøke Lke {çknulk ylku økeíkkçknulk{kt A fu Au... VhsÃkhMíke, {klkðíkk ylku MktðuËLkkLke rºkðuýe - rëãkf ¼è 47 rsõ k rðþu»k ykøkk{e «ò kkf Ãkðo e Wsðýe wt Þs{k ƒlkþu ƒ k fktxk økwshkík 4 16 òlþwykhe, 2019

5 Q½zíku ÃkkLku Mk{økú rðï u wshkœ k rðfk e ðkþƒúl e e «ŒerŒ fhkðu Au ðkþƒúlx wshkœ... «rœ ƒu ð»kou ÞkuòŒe ðkþƒúlx wshkœ r{x u fkhýu hküùeþ y u yktœhhküùeþ V f Ãkh wshkœ e yk ðe yku ¾ Q¼e ÚkE Au. þyykœ k Œƒ k{kt ßÞkhu Œífk e {wïþ{tºke y u nk {kt ¼khŒ k kuf kze k ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe e Ëe½oárüÃkqýo rð[khäkhk u Ãkrhýk{u ðkþƒúlx wshkœ e ÃkrhfÕÃk kyu ykfkh eäku íþkhu { ú rðï{ktúke Wãku fkhku u Œu{ k ykiãkur f yuf{ku wshkœ{kt MÚkkÃkðk ykf»keo u ykiãkur f hkufký wshkœ{kt kððk e Äkhýk fulÿ{kt nœe. su{ su{ ðkþƒúlx wshkœ e þ]t¾ k yk ðäœe E Œu{ Œu{ ykiãkur f hkufkýúke rðmœhe u ku us þu h, rzã ku{ e y u wshkœ k MÚkkr f Þwðk ku u hkus khe e rðãkw þõþœkyku kt Ãkrh{kýkuLkk { úœþk rðfk Lkk ûkuºkku WÃkh ÚkR hnu wt fk{ Qze u ykt¾u ð ðk køþwt. 2017{kt ÞkuòÞu k ðkþƒúlx wshkœ{kt ø kuƒ kuheþux rmkbãkkuríþ{ k fkþo {{kt rðï k xkuãk ƒúuel u wshkœ k ykt ýu kðe u hkßþ k Þwðk ku u yët¼qœ «uhýk kuœ Ãkqhku Ãkkzðk{kt ykôþku níkku. yk þ]t¾ k u ðäw yk ðäkhðk yk ð»kou 2019 k ðkþƒúlx wshkœ{kt STEM îkhk wshkœ k Þwðk ku y u Wãku fkhku u Ìkw{ furãkx ELðuMx{uLx k të¼o{kt y ÇÞ òýfkheyku { ðk e Au. {MŒ rðï e «rœrcœ Þwr ðš xeyku{kt yksu STEM k të¼o{kt Ìkw{ fuãkex ELðuMx{uLx k rð»kþ u «käklþ ykãkðk{kt ykðe hìkwt Au. ¼khŒ k Þwðk ku u yk rëþk{kt yk ykððk {kxu wshkœ yuf ø kuçk à uxvku{o çklkðk sr hìkwt Au. yk ð¾œu ðkþƒúlx wshkœ-2019{kt y{urhf BÞwrÍÞ{ ykuv u[h rnmxùe, Þwyu y u ÞwhkuÃk e hkuƒkurxf xuf ku kus, ykšxrvrþþ ELxu eíl yusl e suðe ¼rð»Þ{kt ykð khe xuf ku kus wt r Ëþo kþl r xe{kt Úkþu. su u Ãkrhýk{u wshkœ k Þwðk ku u 21{e Ëe k rðï ku r[œkh { þu. yk e kúku kúku SPIRNT-2022{kt yk k{e ð»ko 2022{kt wshkœ fux wt rðfr Œ nþu y u wshkœ fuðwt k þu Œu e Íkt¾e «MŒwŒ fhðk{kt ykð kh Au. wshkœ yuf yuðku «Ëuþ Au fu ßÞkt «íþuf wshkœe k k{krsf, ykšúkf y u þiûkrýf rðfk {kxu ŒŒ, ½ y u r ckãkqðof k «Þk ku ÚkE hìkk Au. Ãkrh {e y u tðuë þe {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu heƒ fõþký {u k e 11{e fze ku «kht¼ fhkðœe ðu k Wßsð k Þkus k ytœ oœ su ƒnu kuyu u k f ufþ {u ÔÞk Au Œuðe 2 k¾ sux e ƒnu ku u Mxu u Mxe kt «uþhfqfh ykãþk. Ërhÿ khkþý k WíÚkk {kxu «rœƒø yuðk hküùrãkœk {nkí{k ktäe e sl{¼qr{ ÃkkuhƒtËh k ykt ýu ÞkuòÞu k heƒ fõþký {u k{kt {wïþ{tºke eyu 3414 k¼kúkeoyku u Y fhkuz e nkþ ykãke nœe. yºku yu WÕ u¾ eþ hnuþu fu, yíþkh wäe{kt 10 Œƒ k{kt ÞkuòÞu k 1491 heƒ fõþký {u kyku{kt 1.34 fhkuz k¼kúkeoyku u Y. 23,889 fhkuz e nkþ nkúkkunkúk ykãkðk{kt ykðe Au. su{kt k¾ ðtr[œku, k¾ ð ƒtäwyku y u k¾ {rn kyku ku {kðuþ ÚkkÞ Au. y{ëkðkë heðh Lx{kt hkßþ hfkh îkhk 20{ku yktœhhküùeþ ÃkŒt kuí ð ÞkuòÞku. WÕ kmk y u W{t ¼Þko ðkœkðhý{kt WsðkÞu k yk ÃkŒt kuí ð{kt tðuë þe {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu yƒku Ãkûkeyku e t¼k uœk fhwýk yr¼þk rðþu hkßþ MkhfkhLke «ríkçkæäíkk MÃkü fhe níke. yk WÃkhktŒ ƒ k fktxk{kt Þkuò khk «ò kkfrë Ãkðo «t u ƒ k fktxk rsõ k e h «Ë rð Œku u yk ytf{kt ykðhe uðk{kt ykðe Au. sþ sþ hðe wshkœ... - yþkuf fk heþk økwshkík 5 16 òlþwykhe, 2019

6 rðfkmk rðþu»k þnuhe rðfkmk ûkuºku økwshkíklke ykøkufq[ y{ëkðkë þnuhe rðfk kk{tz k Y. h8ãk fhkuz kt rðrðä rðfk fk{ku rðfk e ðkœ nkuþ Œku Ãknu wt k{ wshkœ wt s ykðu. wshkœ k ¾qýu ¾qýu AuÕ k ƒu ËkÞfkÚke rðfk ku ðkþhku VqtfkÞ Au. kufku e w¾kfkhe{kt ðäkhku fhðk {kxu kt y uf fk{ku nkúk ÄhkÞ Au. wshkœ ku rðfk Ëþu rëþkyu nðu ¾eÕÞku Au y u Ëh 10 rf.r{. k rðmœkh{kt fkur u fkur rðfk fk{ku ÚkR hìkkt Au. hkßþ k rðfk {kxu 1 k¾ 8h nòh fhkuz fhœkt Ãký ðäw hf{ wt rðfk ƒsux Au Œu tãkqýoãkýu ðãkhkþ y u ðo úkne rðfk Úke wshkœ{kt ðõzo f k zuð Ãk{uLx e hkßþ hfkh e u{ Au. yk u{ Ãkqhe Ãkkzðk e ¼kð k kúku ŒksuŒh{kt {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu y{ëkðkë{kt ykizk k h8ãk fhkuz YrÃkÞk k rðrðä rðfk fk{ku k kufkãkoý - ¾kŒ{wnqoŒ fþowt nœwt. yk «t u Œu{ýu {kš{f ðkœ fne fu, hfkhu «ò k Ãkh uðk ku yuf yuf Ãki ku rðfk fk{ku{kt ðãkhkþ Œuðe ÃkkhËþeo-¼úük[kh hrnœ y u wykþkursœ ÔÞðMÚkk rðf kðe Au. {wïþ{tºke eyu y{ëkðkë þnuhe rðfk kk{tz (ykizk) kt rðfk fk{ku ytœ oœ ykuzð rƒús wt kufkãkoý, þktrœãkwhk ƒúes wt ¼qr{Ãkqs, Ënu k{ rƒús wt ¼qr{Ãkqs, þu k xkw nku ¼qr{Ãkqs, fxðkzk xkw nku ¼qr{Ãkqs, {ýeãkwh- kuäkðe-½w{k zùu us kr ¼qr{Ãkqs, ƒkuãk kzo ŒÚkk ƒkmfux ƒku f{ ðku eƒku fkuxo wt kufkãkoý k rðfk fk{ku e ¼ux {nk h u [hýu Ähe nœe. {wïþ{tºke eyu ƒkuãk hãkkr fk rðmœkh u yk k{e {Þ{kt Y. 160 fhkuz k ¾[ou 60 MLD {oëk k eh Ãkqhkt Ãkkzðk e rðfk ûke {n ðãkqýo ònuhkœ fhe nœe. Úkkuzk ð»kkou Ãknu kt ƒkuãk - ½w{k{kt fte økwshkík 6 16 òlþwykhe, 2019 nkuœwt Œu e søþkyu yksu ƒkuãk - ½w{k rðmœkh rðfk Úke Ä{Ä{e hìkku Au Œu hfkh e fkþofwþ Œk ku Ãkwhkðku Au. ¼úük[kh Ëqh fhðk hfkhu yku ke yu.yu. r Mx{ rðf kðe, à k - fþk 7 Úke 10 rëð {kt Ãkk ÚkkÞ Œuðe ÔÞðMÚkk kuxðe Au. ykþkus ƒø rðfk e u{ kúku yuf s ð»ko{kt 100 Úke ðäw xe.ãke. Þkus k {tsqh fhe Au. S.ze. e.ykh. Ãký fku{ ƒ kôþk Au y u yk fkþëkyku u Ãký h ƒ kðe útúk{ktúke [kuãkze wt MðYÃk ykãþwt Au. yk k{e Ãkkt[ ð»ko{kt 25 k¾ ½hku wt r {koý fhe u k{klþ k rhf u hkux k kúku ykux ku Ãký { u Œu {kxu rððkë ne tðkë îkhk ăfŒwt wshkœ - uc wshkœ ƒ u Œu {kxu hkßþ hfkh Ëið «ÞíLkþe Au. {wïþ{tºke eyu Y fhkuz kt ¾[ou ƒ kh ykuzð rƒús wt kufkãkoý, Y fhkuz kt ¾[ou ƒ kh þktrœãkwhk ƒúes wt ¼qr{Ãkqs, Y fhkuz kt ¾[ou ƒ kh Ënu k{ rƒús wt ¼qr{Ãkqs, Y fhkuz kt ¾[ou ƒ kh þu k xkw nku ¼qr{Ãkqs, Y fhkuz kt ¾[ou ƒ kh fxðkzk xkw nku ¼qr{Ãkqs, Y fhkuz kt ¾[ou ƒ kh {ýeãkwh- kuäkðe-½w{k zùu us kr ¼qr{Ãkqs, Y fhkuz kt ¾[ou ƒ kh ƒkuãk kzo ŒÚkk ƒkmfux ƒku

7 rðfkmk rðþu»k f{ ðku eƒku fkuxo kt ytëkrsœ Y. 285 fhkuz kt fkþkou wt kufkãkoý/¾kœ{wnqœo rzríx heœu fþowt nœwt. Œu{ýu rðrðä ËkŒkyku ŒhVÚke { u k fw - Y k¾ k flþk fu ðýe r rä k [uf MðefkÞko nœk. Y. 350 fhkuz k ¾[ou 2800 {fk wt ykþkus nkúk ÄhkÞwt nœwt su Ãkife 1400 {fk ku ŒiÞkh ÚkE Þkt Au y u 1400 {fk ku xqtf {Þ{kt s ŒiÞkh ÚkE sþu. òýeœk k{krþf Efku kur{mx {wsƒ y{ëkðkë rðï k kiúke ÍzÃkÚke rðf Œk 100 Ëuþku e ÞkËe{kt k{u Úkðk e y¼qœãkqðo r rø wykþkursœ rðfk Úke nkt fhe Au. yk kufkãkoý «t u y{ëkðkë BÞwr r Ãk fr{þlkh e y u ykizk k [uh{u e rðsþ¼ke unhk,äkhk ÇÞku ðo e ¼qÃkuLÿ¼kE Ãkxu, s Ëeþ¼kE Ãkt[k, yh ðë¼ke Ãkxu, ƒkƒw¼ke Ãkxu, f w¼ke Ãkxu, ¾kËe úk{kuãku k [uh{u e fwþ n ÃkZurhÞk, y{ëkðkë rsõ k ¼ksÃk «{w¾ e ykh. e. Ãkxu, ƒkuãk hãkkr fk kt «{w¾ e{œe rs e kƒu, ki uðk ykþku k [iœlþ þt¼w {nkhks, ykizk k e.e.yku. e yu.ƒe. kuh, f uõxh e zkì. rð ktœ Ãkktzu ŒÚkk y{ëkðkë k hs ku {kuxe tïþk{kt WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt. hksfkux k nz{œk k{kt Ãkku emk Mxuþ Lkwt kufkãkoý ykãkýu yuðwt {k eyu Aeyu fu ¾kuhkf, fãkzk y u hnuxký yu ykãkýe yr ðkþo syrhþkœ Au. yk WÃkhktŒ sku fkue yr ðkþo syrhþkœ nkuþ Œku yu Au k{œe e. { kuði kkr fku yuðwt fnu Au fu sku ƒk f u k ÃkýÚke s k{œe { u Œku Œu ku {k r f y u þkherhf ƒt u rðfk YtÄkÞ Au. yk s ðkœ u {ks{kt Ãký k w Ãkkze þfkþ {ksf k{œe ku y¼kð nkuþ Œku k{krsf tœw ¾kuhðkE òþ Au. skufu wshkœeyku yk ƒkƒœ{kt ¾qƒ eƒëkh Au fkhý fu þktrœ y u w un e hksþ hfkh e erœ u { ú Ëþ{kt {klþœk «kó ÚkR hne Au. fkþëku y u ÔÞðMÚkk e r ÞtrºkŒ ÃkrhrMÚkrŒÚke wshkœ u ðe yku ¾ ktãkze Au ŒÚkk AuÕ k 15 ð»kkou{kt Œ{k{ ûkuºkku{kt wshkœ hksþ ku rðfk { ú Ëuþ {kxu uºkëeãkf hnþku Au.ŒksuŒh{kt s hksfkux rsõ k k fkuxzk kt kýe Œk wfk k nz{œk k k{ ¾kŒu Y. 35 k¾ k ¾[ou r {koý Ãkk{u k Ãkku emk Mxuþ kuf kr{ ƒúkt[ e rvõz ykurv wt {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu kufkãkoý fþowt nœwt. yk «Mktøku {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu hksfkuxúke nz{œk k wäe u ÃkkRÃk kr u iæäktrœf {tsqhelke ònuhkík fhe nœe. {wïþ{tºke eyu Ãkku emkœtºk u ðäw wÿz ƒ kððk {kxu hksþ hfkhu eäu k uýeƒæä Ãk k e rð Œku Œu{ k «ð[ {kt ðýe eäe nœe ŒÚkk Wãku ku-¾uzqœku-yk{ s Œk u whrûkœ fð[ ÃkwY Ãkkzðk ŒÚkk hksþ{kt w k¾kuhe zk{ðk {kxu fkur f h Akuzðk{kt nª ykðu, Œuðe «rœƒæäœk e YÃkkýeyu Ëkunhkðe nœe. hksþ{kt ŒksuŒh{kt ½xu rðrðä nkr «kuvkr w kyku k Ãkku emk rð¼k u fhu íðrhœ ÃkËkoVkþ ƒë {wïþ{tºke e rðsþ¼kryu hksþ Ãkku emk rð¼k e ÃkeX Úkkƒze nœe. hksþ e Ãkeðk k Ãkkýe e {MÞk wt ykð khk Ãkkt[ ð»ko{kt fkur Ãký ¼ku u r hkfhý kððk, hksþ¼h{kt ykx ze u e uþ à klx {khvœu ËrhÞk kt ¾khkt Ãkkýe u {exwt fhðk ŒÚkk Wãku ku u ykäwr fœ{ xuf ku kus Ãkwhe Ãkkzðk {wïþ{tºke eyu ¾kºke Wå[khe nœe. {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu Ãkkt[ yu«urlx u r {ýqtfãkºkku yu kþœ fþko nœk, nz{œk k k {sqh yu ku eyuþ u yufºk fhu k Y. yuf k¾ yufkð nòh {wïþ{tºke e YÃkkýeyu {wïþ{tºke e hknœ r rä {kt kihð MðefkÞko nœk. yktœhhküùeþ MÃkÄko{kt rðsuœk ƒ e rðï MŒhu kutz wt k{ hkuþ fh kh [kh ƒk fku wt {wïþ{tºke eyu rþõz yu kþœ fhe ÞÚkkur[Œ L{k fþowt nœwt. {wïþ{tºke e e kuffõþký- ûke fkþoðkne Wò h fhœe zkufþw{ulxùe wt Ãký yk «t u «khý fhkþwt nœwt. {wïþ{tºke eyu yubçþw L wt Ãký kufkãkoý fþowt nœwt. yk «t u ÄkhkMkÇÞ Mkðo e ku ðë¼kr Ãkxu ŒÚkk k¾k¼kr k rxþk, y úýe Wãku ÃkrŒyku, nz{œk k RLz. yu ku. k ÇÞku, úk{s ku ð uhu WÃkrMÚkŒ hnþk nœk. økwshkík 7 16 òlþwykhe, 2019

8 rðfkmk rðþu»k hksfkuxlku { e yueb Lke ¼ux hkßþ k k rhfku u ½hykt ýu ðirïf MŒh e ykhkuøþ ð Œku { e hnu Œu {kxu fulÿ hfkhu Y.1200 fhkuz k ¾[ou 800 Úke 1000 ÃkÚkkhe e wrðäk ÄhkðŒe yíþkäwr f yurb nkurmãkx hksfkux ¾kŒu MÚkkÃkðk ku r ýoþ fþkou Au. yk {kxu hkßþ hfkh îkhk 120 yufh s{e rð k{qõþu Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðþu. hksfkux ¾kŒu yurb nkurmãkx e MÚkkÃk k ÚkðkÚke Œ{k{ t¼eh «fkh k hku ku{kt Ãký ËËeoyku u wshkœ{kt ykäwr f kä ku, uƒkuhuxhe, yíþkäwr f rh [o ulxh rnœ Œ{k{ «fkh e ÔÞðMÚkk ku k¼ { Œku Úkþu. yk yurb nkurmãkx {kt {urzf fku us e kúku- kúku Œƒeƒe tþkuä ku Úkþu. su k Úkfe hku ku wt r ðkhý fhe þfkþu y u fkurãký «fkh k hku [k k u ÍzÃkÚke fkƒq{kt uðk wt {k oëþo «kó Úkþu. WÃkhktŒ t¼eh «fkh k hku ku{kt MÃkurþÞkr xe y u wãkh MÃkurþÞkr xe «fkh e khðkh Ãký WÃk çä ƒ þu. kþƒ {wïþ {tºke e LkeríkLk¼kR Ãkxu u wshkœ k Ãk kuœk Ãkwºk y u Ëuþ k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëeyu wshkœ k k rhfku {kxu rðï fûkk e nkurmãkx e ¼ux ykãke Au. Œu ƒë ðuo wshkœeyku ðœe yk¼kh ÔÞõŒ fþkuo níkku. fulÿ hfkhu wshkœ{kt ðzkuëhk y u hksfkux ¾kŒu yurb nkurmãkx e MÚkkÃk k {kxu MÚk Ãk të e yt u fr{xe e h[ k fhe nœe y u yk fr{xeyu ¼ki kur f ÃkrhrMÚkrŒ rnœ MÚkkr f WÃk çä ykhkuøþ wrðäkyku, MÚkkr f yktœh{k ¾kfeÞ ð Œku y u ËËeoyku u khðkh ûke k¼ ðäw u ðäw fr heœu ykãke þfkþ Œu u æþk u hk¾e u hksfkux ¾kŒu yurb nkurmãkx MÚkkÃkðk ku r ýoþ fþkou Au. yk r ýoþ u ¼khŒ hfkh k ykhkuøþ rð¼k îkhk {tsqhe ykãkðk{kt ykðe Au. yux u nðu hksfkux ¾kŒu yk rðï fûkk e nkurmãkx ƒ þu. su ku k¼ { ú wshkœ rnœ Ãkzkuþe hkßþ hksmúkk k ËËeoyku u Ãký { þu. hksfkux ÃkkMku ykfkh uþu úe rvõz yuhãkkuxo kihküù kt ykšúkf Ãkkx h hksfkux u úe rvõz yuhãkkuxo wt ðwt shkýwt { ðk se hìkwt Au. yk yuhãkkuxo kt r {koý {kxu k {sqrœ fhkh ŒksuŒh{kt {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe e WÃkrMÚkŒe{kt fulÿ hfkh k yuhãkkuxo ykuúkkurhxe ykuv RLzeÞk y u wshkœ k k rhf WœÞ rð¼k ðå[u ktäe h{kt tãkòk ÚkÞk nœk. yk {sqrœ fhkh {wsƒ hksfkux k rnhk h Sf ðwt úe rvõz yuhãkkuxo 3040 {exh ktƒk y u 45 {exh Ãknku k h -ðu kúku 2500 yufh rðmœkh{kt r {koý Ãkk{þu. yk ðwt úe rvõz yuhãkkuxo ŒiÞkh ÚkŒkt 280 Úke ðäw {w kvhku e ðn ûk{œk kúku Œeðú rœ 5,375 fe ku{exh k ðu Úke WœÞ fhe þfu Œuðk e «fkh k yuhƒ íkúkk ƒku$ suðkt rð{k ku e wrðäk hksfkux {nk h rnœ kihküù u { Œe Úkþu. yk wr[œ yuhãkkuxo WÃkh {ktœh ƒu xuûke-ðu hnuþu. ŒÚkk yu«, huãkez yuõíex xuûke xùuf, xš{ rƒõzª, fk kou, yu{ykhyku/nul o e wrðäk Ãký WÃk çä Úkðk e Au. { úœþk yk yuhãkkuxo 1033 nufxh sux k rðmœkh{kt r {koý Úkðk wt Au. Œu{kt 1500 yufh s{e yuhãkkuxo zuð Ãk{uLx {kxu, 250 yufh ku úe Íku nþu, 524 yufh exe kez Ãku Ush wrðäk {kxu y u yuðeyuþ Ãkkfo {kxu 250 yufh s{e ku WÃkÞku Úk kh Au. yºku yu WÕ u¾ eþ Au fu, yk yuhãkkuxo k r {koý ku { úœþk Y fhkuz ku ¾[o Œƒ k ðkh yuhãkkuxt o ykuúkkurhxe ykuv RLzeÞk fhþu y u yuhãkkuxo {kxu e s{e hkßþ hfkh WÃk çä fhkðþu. yk «t u {wïþ r[ð e zkì. su. yu. ½, {wïþ{tºke e k {wïþ y ú r[ð e fu. fi k kúk, y ú r[ð e yu{. fu. Ëk y u eðe yuðeþ -«ðk y ú r[ð e yu.su. niëh WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. yk {sqrœ fhkh WÃkh yuhãkkuxo ykuúkkuhexe ykuv RLzeÞk k hksfkux yuhãkkuxo k r Þk{f e ƒ ƒfktœe Ëk y u wshkœ k hfkh k eðe yuðeyuþ r Þk{f fuãx ysþ [kinkýu nmœkûkh fþko nœk. økwshkík 8 16 òlþwykhe, 2019

9 rðfkmk rðþu»k Know India «ku úk{ ylðþu 9 Ëuþku k 40 Þwðkyku wshkœ k «ðk u nu S Œkhk ykt rýþk ÃkqAe u òu fkue ykðu hu... ykðfkhku {exku ykãksu fkøklke yk ÞkËøkkh h[lkk{kt ¼khŒeÞ tmf]rœ{kt yrœrúk Ëuðku ¼ð e ðkœ ðýoðkr Au. fk ƒkãkw wt yk eœ kt¼he ykððk wt fkhý ƒlþk ¼khŒ- wshkœ ¼ú{ý {kxu ykðu k 9 Ëuþku k 40 sux k Þwðkyku. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe e {w kfkœu ykðu k yk Þwðkyku ¼khŒ hfkh k rðëuþ {tºkk Þ e ku RLzeÞk «ku úk{ Þkus k ylðþu wshkœ k 10 rëð eþ «ðk u ykôþk nœk. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu yk ÞwðkþrfŒ kúku h «Ë tðkë fþkou nœku. {wïþ{tºke eyu yk Þwðk ku u ¼khŒ ykðœk Ãknu kt Œu{ k { {kt ¼khŒ e Arƒ nœe Œu y u ykôþk ƒkë su y w¼ôþwt - skuþw Œu wt {wfœ { u ðýo fhðk y whkuä fþkou nœku. yk yt u rvíe, BÞk {kh, wyk k, {kuhurþþ, ðumx RLzeÍ, kwúk ykr fk suðk hküùku k Þwðk-ÞwðrŒykuyu ÃkkuŒk k «rœ¼kð ykãkœkt wshkœ - ¼khŒ{kt ÃkkuŒefkÃkýwt y u ½h suðwt ðkœkðhý, ykrœúþ ¼kð {nu q ÚkkÞ Au Œu ku yk të ËþkoÔÞku nœku. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu Ëh ƒu ð»kou yk Þwðk ku u ¼khŒ ykðe u rðfk e Œus hvœkh e «íþûk y q¼wrœ fhðk wt Ãký yknðk fþow nœwt. Œu{ýu yk «ðk u hkrx xkr{ ýkðœkt ÞwðkþrfŒ u ÃkŒt kuí ð, ðkþƒúlx r{x{kt n¼k e Úkðk Œu{s wshkœ k ËrhÞku, ÃkðoŒ y u hý ºkýuÞ k t { {k «ðk ðirðæþ Äkuhzku hýkuí ð, eh k n, MxuåÞw ykuv Þwr xe suðk {níð k MÚk ku e {w kfkœ {kxu Ãký ykþkus fhðk tƒträœ yräfkheyku u w[ôþwt nœwt. wshkœ hfkh k rƒ r ðk e wshkœe «¼k y u «ðk r { e{exuz îkhk yk Þwðk ku {kxu k «ðk wt ykþkus fhðk{kt ykðu wt Au. {wïþ{tºke eyu yk ÞwðkþrfŒ kúku tðkë kurc käe Œu ðu kyu {wïþ{tºke e k {wïþ y ú r[ð e fi k kúk, rƒ r ðk e wshkœe «¼k r[ð e e. ðe. ku{, xwrhí{ k yu{.ze. e su wëuð ð uhu WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. {nkrþðhkºke Ãkðuo sqlkkøkz{kt r{lke fwt¼ Lkwt ¼ÔÞ ykþkus nëw Ä{o e y ku¾e tmf]rœ{kt fwt¼ {u ku yu käw, tmf]rœ y u {ks e rºkðuýe u skuzœku Ãkrðºk t { Au. yk {u ku ƒkh ð»kou yuf søþkyu ÞkuòÞ Au y u Ëh ºký ð»kou y -y MÚkk Ãkh ÞkuòÞ Au Œu{kt nrhîkh, «Þk hks, Wßsi ylku kr f ku {kðuþ ÚkkÞ Au. yk {u ku [kh {rn k wäe [k u Au su{kt Ëuþ y u Ëwr Þk¼h{ktÚke k¾ku e tïþk{kt käw- tœku Œu{s æäk wyku ÃkwÛÞþk e ƒ ðk ku Õnkðku u Au y u ÄLÞŒk y w¼ðu Au. wshkœeyku Ãký ykðe ÃkwÛÞþk e Ãk e Íkt¾e {u ðe þfu Œu nuœw h ŒksuŒh{kt {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe e yæþûkœk{kt ÞkuòÞu e çkuxf{kt ykøkk{e 27 Vuçkúwykhe Úke 4 {k[o ËhBÞk r h kh rþðhkºke fwt¼{u k k ¼ÔÞ ykþkus {kxu 15 fhkuz YrÃkÞk e Vk ðýe fhðk{kt ykðe Au. yk çkuxf{kt ÞkºkkÄk{ rðfk hkßþ {tºke e{œe rð¼kðheƒnu Ëðu, {wïþ{tºke e k {wïþ y ú r[ð e fi k kúk, y ú r[ð e yu{. fu. Ëk ŒÚkk ð, «ðk y u þnuhe rðfk k y ú r[ð eyku Œu{s ðrhc yräfkheyku, sq k Z {nk hãkkr fk k {uþh-fr{þ h-sõ k f uõxh Œu{s ÃkqßÞ rðït¼h ¼khŒe ƒkãkw, þuh kúk ƒkãkw y u ylþ y úýeyku WÃkÂMÚkík níkk. yk ð»kou {u ku k{krsf {h Œk e Úke{ kúku Wsðkþu yu{ {wïþ{tºke eyu sýkôþwt nœwt. yux wt s nª MðiråAf tmúkkyku k nþku Úke MðåAŒk Íwtƒuþ - fwtz- Ëe k k e VkE - {uhuúkku Ëkuz - ÃkðoŒkhkuný MÃkÄko - rmãkrhåþwy ðkìf k ðk ykf»koýku Ãký {u k{kt skuzðk{kt ykðþu. {wïþ{tºke eyu sq k Z k yk {u k u «Þk hks{kt ÞkuòŒk fwt¼{u k {fûk r{ e fwt¼{u k Œhefu Þkusðk e u{ kúku wshkœ k yräfkheyku e yuf xe{ òœ {krnœe {kxu íþkt {kuf e nœe. {u k{kt ykð khk Øk wyku {kxu ðäw tïþk{kt ƒ Vk ðýe fhðk kúku yk {u ku ¼ÔÞ- MðåA y u ykæþkrí{f ¼kð k wt yk ðwt «Œef ƒ u Œuðk ykþkus {kxu {wïþ{tºke eyu ŒkfeË fhe nœe. Œu{ýu Ëh ð»kou {u k{kt ÞkuòŒe hðuze u ƒulz - hk {tz eyku - nkúke ½kuzk kúku ðäw Äk{Äq{Ãkqðof Þkusðk rð»kþu Ãký «uhf q[ ku fþko nœkt. økwshkík 9 16 òlþwykhe, 2019

10 ykãkýw økwshkík yux u ðkþçkúlx økwshkík... Äçkfíkwt økwshkík... íkulkk MÃktËLkku yksu Mk{økú rðï y w¼ðu Au... MktMfkrhíkkLkku Mk{]Ø ðkhmkku Ähkðíkk økwshkíklke rðfkmklke ûk{íkklkku Ãkrh[Þ ËwrLkÞkLku MkwÃkuhu ÚkR hìkwt Au. økwshkíklke ðkþçkúlmke, fuãkurmkxe ylku ÃkkurMkçke exelkwt Wíf]ü «rík çkçk su{kt Ãkzu Au íku Au ðkþçkúlx økwshkík ø kuçk Mkr{xLke þ]t¾ k... yk þ]t¾ kyu økwshkíklku ykøkðe ðirïf yku ¾ ykãke, økwshkíklkk ykšúkf Mk{]rØLkku hks{køko çklkkôþku, hk»xùlku rðfkmklke Mkt¼kðLkkLkku Lkðíkh hkn [ªæÞku ylku ËwrLkÞkLkk ËuþkuLku økwshkík íkhv árüãkkík fhðk ylku økwshkík íkhv ykfš»kík fhðklke y¼qíkãkqðo ¼qr{fk ¼sðe. økwshkíklku {qze hkufkýlkk uc zumxelkuþlk íkhefu «MÚkkrÃkík fþwo, ðirïf Míkhu Mkk{krsf - ykšúkf rðfkmk {kxulkk MkrnÞkhk yuslzk {kxu ËwrLkÞkLku yuf à uxvku{o Ãký ÃkqÁt Ãkkzâwt. Lkðk yr¼þklkku, Lkðk «Þkuøkku, Lkðwt MkknMk, Lkðwt ðeílk... yk Au økwshkíklke kûkrýfíkk Lkwt ð»ko yiríknkrmkf Lkøkhe y{ëkðkëlkk xkøkkuh nku Lkwt «ktøký... íkífk elk {wïþ {tºke ylku ykslkk kuf kze k ðzk«äklk e LkhuLÿ¼kR {kuëeyu ykøkðk ylku ËqhtËuþe MkkÚku yuf ðirïf MíkhLkwt fë{ ynª WXkÔÞwt ylku ËqrLkÞkLkk ËuþkuLku økwshkík{kt ÃkqtS rlkðuþ {kxu yk{trºkík fþko... yk yiríknkrmkf fë{ çkkë «rík çku ð»kuo yk «fkhlkwt ykþkuslk Úkíkwt hìkwt ylku Ëuþ ylku ËwrLkÞkLkk ykšúkf søkíklku økwshkíku ykfš»kík fþko. ðuãkkh ðkrýsþlkku Ãkkt[ nòh ð»kolkku RríknkMk Ähkðíkwt økwshkík hkßþ ðmkwäið fwxwtçkf{tlke ¼kðLkk MkkÚku ykšúkf ylku Mkk{krsf rðfkmk {kxu Mk{økú rðïlku ykðhe uíkku WËkh ylku rðþk árüfkuý Ähkðu ðkþçkúlx økwshkík ðkþçkúlmke, fuãkurmkxe ylku ÃkkurMkçke exelkwt Wíf]ü «rík çkçk ðkþçkúlx økwshkík þuãkª y LÞq ErLzÞk Úke{ ÃkhLke r{x 2019 ðzk «Äk e hulÿ¼ke {kuëe k Þk ¼khŒ k r {koý k tfõãk u kfkh fhðk e rëþk{kt {níð wt fë{ Au íkuúke íkulkk yktøkýu Þkuòíke yk Mkr{x Úkfe ykšúkf, Wíf»ko, kklklkk ykëklk-«ëklk, MkktMf]ríkf yku ¾ ylku rðïlkk ËuþkuLku ík{k{ ûkuºku yuf Lkðk à uxvku{o Ãkh ¼uøkk ÚkðkLkku yðmkh Q¼ku ÚkÞku. økwshkík s Lkne ¼khíkLke «ríkcklku yk Mkr{xu [kh [ktë økkôþk. þu Ãkøk yu LÞq RÂLzÞk Úke{ Ãkh ÞkuòR hne Au ðkþçkúlx økwshkík ø kuçk Mkr{xLke økkihðþk e þ]t¾ klke Lkð{e fze. yk Mkr{x Lkðíkh Ÿ[kR Ãkkh Ãkkzþu ylku Lkðk ¼khíkLkk rlk{koýlkk {n ðlkwt ÞkuøkËkLk ykãkþu. 100Úke ðäw ËuþkuLkk 2500Úke ðäw zu eøkuxmk yk Mkr{x{kt rnmmkku R hìkkt Au. {wïþ Mkr[ð e su. yulk. Mk½u þuãkª y LÞw RrLzÞk Úke{ Ãkh ÞkuòE hnu e yk r{x ðzk«äk e k Þk ¼khŒ k r {koý k tfõãk u kfkh fhðk e rëþk{kt yuf {n ð wt Ãk wt ƒ e hnuþu. yk r{x{kt ðuãkkh y u r fk u {sƒqœ ƒ kððk, uðk ûkuºk ku rðfk ŒÚkk Þwðk ku e n¼kr Œk y u þrõœfhfý Œu{s Þk ¼khŒ k r {koý{kt y úu h hkßþ Œhefu wshkœ u «MÚkkrÃkŒ fhðk suðe ƒkƒœku u y úœk ykãkðk{kt ykðe Au. zu {kfo, [uf rhãkrç f, W̓urfMŒk, {kõxk y u htðkzk rnœ k 5 Ëuþku k ðzkyku ðirïf r{x{kt Mkn¼køke çklþk Au. r{x e ð{e ykð]r k{kt 15 Úke ðäw Ëuþku ¼k eëkh Ëuþ Œhefu n¼k e çklþk Au. su{kt ykumxùur Þk, fu uzk, [uf rhãkrç f, zu {kfo, kl, òãkk, {kuh ku, kuðou, Ãkku ulz, kwúk ykr fk, heãkrõƒf ykìv fkurhþk, ÚkkE ulz, uäh ulzt, ÞwyuE y u W̓urfMŒk ku {kðuþ ÚkkÞ Au. yk WÃkhktŒ 11 yktœhhküùeþ tmúkkyku Ãký n¼k e ƒ þu su{kt Äe ykumxùur Þk ErLzÞk rƒí u fkwrl, fu uzk ErLzÞk Vuzhuþ, fku{ ðuõúk yulxh«keí yulz ELðuMx{uLx fkwrl, ELzku-[kE k [ubƒh ykìv fku{ o, ELxh uþ VkÞ kl fkuãkkouhuþ, òãkk yuõ x o xùuz yku ou keíuþ, fkurhþk xùuz ELðuMx{uLx «{kuþ yusl e, Äe uäh ulzt ErLzÞk [ubƒh ykuv fku{ o yulz xùuz, ÞwyuE-ErLzÞk rƒí u fkwrl, Þwyu -ErLzÞk rƒí u fkwrl y u Þw.yu -ErLzÞk MxÙuxursf Ãkkxo hþeãk Vkuh{ suðe tmúkkyku ðkþƒúlx wshkœ r{x{kt ¼k eëkh çklþk Au. økwshkík òlþwykhe, 2019

11 ðkþçkúlx økwshkík òãkk eí, s{o, y{urhf rnœ ylþ ÞwhkurÃkÞ ftãk eykuyu ¼khŒeÞ ftãk eyku kúku {ulþwvuf[ h xuftlkku kus ûkuºk{kt kúku { e u fkþo fhðk{kt rðþu»k h Ëk¾ÔÞku Au. yk k{e ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x{kt rðrðä ykx hkßþku ÃkkuŒk k hkßþku{kt hkufký e ðe Œfku «MÚkkrÃkŒ fhðk k nuœwúke n¼k e Úkþu. su{kt yktäú«ëuþ, nrhþký, fýkoxf, Ãktòƒ, ykurzþk, {nkhküù, rn{k[ «Ëuþ y u Íkh¾tz suðk hkßþku{kt ykð kh {Þ{kt hkufký e Wßsð Œfku e t¼kð k ËþkoðŒk rðþu»k ur{ kh Þkuòþu. ð{e ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x {kt Ëuþ{kt ki «Úk{ðkh ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe kuðrh ðuõúk VtzT k ðzkyku, ÃkuLþ VtzT y u tmúkkfeþ hkufkýfkhku kúku hkwlz xuƒ ƒuxf ÞkuS rð[kh-rð{þo fhþu. yk ºk ku WÆuþ Ëuþ y u hkßþ e yktœh{k ¾kfeÞ syrhþkœku {kxu ¼tzku yufºk fhðk ku Au. wshkœ e ¼krð ykiãkur f ucœk u rðï {ûk {qfðk ku WÆuþ Au. wshkœ{kt hksfeþ rmúkhœk, rþûký e wrðäk, Œƒeƒe wrðäkyku, hkus khe Œfku y u {sƒqœ f urõxrðxe rnœ e wrðäkyku WÃk çä Au su k Ãkrhýk{u wshkœ þktrœãkqýo Sð Sððk {kxu ÞkuøÞ MÚk Au Œu Ëþkoððk ku Ãký WÆuþ Au. EðuLx{kt {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe wshkœ e 2022 y u ŒuÚke yk e ¼krð rðfk Þkºkk wt yk ðwt rðí hsq fhþu. ykr f y u ¼khŒeÞ ftãk eyku Œu{ k ÃkhMÃkh h kt ûkuºkku k rðrðä WíÃkkË ku y u uðkyku u «ËŠþŒ fhe þfu yu {kxu 2,200 [kuh {exh rðmœkh{kt yuf rðþu»k ykr fk Ãkuður Þ W¼wt fhðk{kt ykôþwt Au. yk RðuLx{kt ¼k uðk {kxu 54 ykr f Ëuþku Ãkife k 40 Ëuþkuyu n{œe ykãke Au. ø kuƒ r{x k yu{yu yu{r ûkuºkku k r»ýktœku rzíke xuftlkku kus y u {u us{ulx, urzx y u VkÞ kl ŒÚkk {kfou x y u ÃkkuÍeþ ª E ø kuƒ ðuõþw [ue suðk rð»kþku Ãkh ÃkhMÃkh k tðkë, skuzký y u n¼kr Œk {kxu wt yuf y hfkhf à uxvku{o krƒœ Úkþu. ƒtëhku, yuhãkkuxo y u {k kou îkhk rðï kt 100 Úke ðäw Ëuþku kúku ŒÚkk MÚkkr f ÔÞkÃkkh fulÿku kúku eäk ÔÞkÃkkh y u r fk {kxu e yktœh{k ¾kfeÞ wrðäk wshkœ hkßþ{kt WÃk çä Au. su k Ãkrhýk{u wshkœ hkßþ hkufkýfkhku wt hkufký {kxu wt {k eœwt MÚk ƒ e hìkwt Au. yk r{x{kt yu{yu yu{e, Wsko, f]r»k, xuûkxke, ykhkuøþ, Ãkw :«kãþ Wsko, yktœh {k ¾kfeÞ wrðäk suðk rð»kþku Ãkh [[korð{þo fhðk íkúkk yk ûkuºkku{kt {qzehkufký {kxu e þõþœk [fkmkðk {kxu [[komkºkkulkwt ykþkuslk ÚkÞwt. yk [[ko ºkkuÚke rðfk e y uf ðe rëþkyku ¾w þu. yk r{xúke {kºk wshkœ s nª Ãký { ú Ëuþ u k¼ { þu. yk Mkr{x ËhBÞkLk ÞkuòLkkhk [[komkºkkulkk rð»kþku WÆuþku, Mkur{Lkkh ylku k¼kulke yuf Í f Ãký òur Ryu. ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe e ø kuƒ ðuõúk Vtz kúku hkwlz xuƒ ƒuxf wshkœ rm«lx wshkœ wt ¼krð rðfk Ëþo 15 Ëuþku r{x k Ãkkxo h flxùe ðkþƒúlx wshkœ - ykr fk zu {u k xùuz þku y u ƒkþh- u h r{x {uef R RrLzÞk e kvõþ kúkk ðýoðœwt «Ëþo 20 flxùe ur{ kh y u 7 Mxux ur{ kh y{ëkðkë þku Ãk VurMxð wt ykþkus kþl r xe y{ëkðkë ¾kŒu ¼rð»Þ e xuf ku kus wt «Ëþo y u k k k nþku Úke MÃku yuf à kuhuþ rð»kþf «Ëþo kþl, xuf ku kus, yurlsr Þhª yulz {uúku{urxõ (STEM) rð»kþ Ãkh hkwlz xuƒ fkulvhl wshkœ k 4 þnuhku{kt ðkþƒúlx wshkœ ÞwÚk f uõx EðuLxT xùuz yulz yuõ ÃkkuxT o - {ufª ErLzÞk y rxùr Þ zku h yuõ ÃkkuxT o Efku ku{e ¼khŒ u rxùr Þ zku h wt r fk yúkoœtºk ƒ kððk k ûþ kúku ðuãkkh y u r fk rð»kþf ur{ kh wt ðkþƒúlx r{x 2019 Ëhr{Þk ykþkus fhðk{kt ykôþwt. ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe e V rðëuþ erœúke Ëuþ k r fk fkhku {krnœ kh ÚkR u «urhœ ÚkkÞ, yux wt s nª ðuãkkh y u r fk u ðu ykãkðk Œu{s t¼rðœ rðrðä ûkuºkku{kt r fk e Œfku rðþu rð Œðkh rð[kh-rð{þo fhe ¼khŒ u rxùr Þ zku h wt r fk yúkoœtºk ƒ kððklkwt ûþ yk [[komkºklkwt Au. ðœo{k {Þ{kt ¼khŒ rðï wt kiúke ÍzÃkÚke ð]rø Ãkk{Œwt {kuxwt yúkoœtºk Au su [e -y{urhfk Œu{s òãkk y u s{o e ÃkAe rðï e {kuxe yúkoôþðmúkk Œhefu W¼he ykðþu. yk ur{ kh ku nuœw ƒkirøf Ä y u «¼kðþk e ÔÞrõŒyku u yuf {t[ Ãkh kðe u rðrðä ûkuºk k rðfk e t¼ð k Ãkh æþk ykãkðwt y u ðäw rðfk {kxu yuf {k oëþof hkuz-{uãk ŒiÞkh fhðk ku Au. WÃkhktŒ ðuãkkh y u r fk u «kuí kn ykãkðk ELzMxÙe y u Þwðk þrõœfhý Ãkh æþk furlÿœ fhðk{kt ykðþu. ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x Ëuþ e kiúke {kuxe økwshkík òlþwykhe, 2019

12 ðkþçkúlx økwshkík hkufký {kxu e r{x Œhefu «MÚkkrÃkŒ ÚkE Au. AuÕ k y uf ð»kkouúke hkßþ hfkh îkhk wshkœ{kt hkufký {kxu hkufkýfkhku u ykfš»kœ fhðk yk {u k-rðulx wt ykþkus fhðk{kt ykðe hìkwt Au su k Ãkrhýk{u Ëuþ k ylþ hkßþku u Ãký hkufký ku k¼ { u Au. ¼khŒeÞ r fk u ðäw ƒ ykãkðk {kxu hkr Í «kuxuõxeí{ ðå[u 'ƒnwãkûkeþ tmúkkyku e ¼qr{fk rðþu yk ur{ kh{kt zƒõþwxeyku k ¼khŒeÞ hksëqœ e su.yu.rëãkf, kwúk yurþþk k à kþ [ue k ðzk e swr Þ ƒurhþh y u yuvykeryku k zes- eeyku e zkì. ysþ nkþ ' à kþ krz ftxùouxt E yuõ ÃkkuxT o ç Lxª fkurbãkrxrxð yus' rð»kþf Ãkh Ãku [[ko Þkuòþu. {urf R RrLzÞk k æþuþ u kfkh fhðk wshkœ yku VkMx xùuf ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe k ðzãký nux e fulÿ hfkh k {níðkfktûke yr¼þk {uef E ErLzÞk fkþo { e V ŒkÚke hkufkýfkhku {krnœ kh ÚkR u «urhœ ÚkkÞ, yux wt s nª yk yr¼þk u ðu ykãkðk y u t¼rðœ rðrðä ûkuºkku{kt rðfk e Œfku rðþu [[ko-rð[khýk fhðk {kxu ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x{kt {uef E ErLzÞk Ãkh rðþu»k ºk wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt. wshkœ {ulþwvuõ[hª ûkuºku y úu h hìkwt Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k uœ]íð{kt wshkœ {uef E ErLzÞk {kxu { ú Ëuþ u hkn [ªÄðk e ûk{œk Ähkðu Au. yk ur{ kh ku {wïþ WÆuþ Ëuþ{kt {uef E ErLzÞk fkþo { e {wïþ r røyku y u Œu e y hku Œu{s EÍ ykìv zw# rƒí u, ELzMxÙeÞ fkurhzku o y u ykiãkur f erœ suðkt Œu k {wïþ MŒt¼ku rðþu [[ko fhðk ku Au. yºku kutä eþ Au fu {uef E ErLzÞk ^ u þeãk e V Œk{kt wshkœ wt {n ðãkqýo Þku Ëk hìkwt Au. wshkœ Ëuþ k kiúke ÍzÃkÚke rðf Œk hkßþku{kt wt yuf Au Œu{s ¼khŒ k xku[ k 5 rðëuþe {qze hkufký ÄhkðŒk hkßþku{kt ÃkkuŒk wt yk ðwt MÚkk Ähkðu Au. yur«2000 Úke {k[o 2018 wäe{kt wshkœ u yufrºkœ 18.7 yƒs y{urhf zku h (USD18.7 billion) wt rðëuþe {qze hkufký «kó ÚkÞwt Au, su yur«2000 Úke {k[o 2018 wäe{kt ¼khŒ{kt ÚkÞu k fw yuvzeyke k 5% sux wt Au. ð»ko Úke wäe{kt yux u fu AuÕ k Ãkkt[ ð»kkou{kt wshkœ{kt 10 yƒs y{urhf zku h (US$10 billion) rðëuþe {qze hkufký «kó ÚkÞwt Au. Ãkkuxo uz zuð Ãk{uLx yulz MxÙuxS xw yumxkrç þ RrLzÞk yuí Ä xùkl -rþãk{ulx nƒ ykuv yurþþk fulÿ hfkh kt {níðfktûke k h{k k «kusuõx k {kæþ{úke Ëuþ k rðþk ËrhÞkrf khk k ƒtëhku u yufƒeò kúku skuze u ËrhÞkE ðuãkkh-ðkn ÔÞðnkh u ðäw {]Ø ƒ kðe k{wrÿf ûkuºku { ú rðï{kt ¼khŒ u yuf ðe yku ¾ ykãke Au. k{wrÿf ûkuºku wshkœ y u ¼khŒu fhu e ÞþMðe fk{ ehe rðþu Ëuþ y u rðëuþ k hkufkýfkhku {krnœ kh ÚkkÞ y u yk ûkuºku hkufký {kxu «urhœ ÚkkÞ Œu nuœwúke Ãkkuxo uz zuð Ãk{uLx yulz MxÙuxS xw yumxkrç þ RrLzÞk yuí Ä xùkl -rþãk{ulx nƒ ykuv yurþþk ur{ kh wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt. hkßþ k «r Ø ƒtëhku y u ËrhÞkR Rfku-r Mx{ k {kæþ{ îkhk Wãku ku u ðäw «uhf ƒ { u ŒÚkk hkßþ{kt hkufký Ãkh ðäw khwt ð Œh { u Œuðk «Þk ku k ¼k YÃku wshkœ {urhxkr{ ƒkuzo yk ur{ kh wt ykþkus nkúk ÄhkÞwt Au. ykuãkåþoqr xeí Vkuh ELzMxÙe E rzvul yulz yuhkumãku ¼khŒ hfkhu yuhkumãku y u rzvul ûkuºk {kxu k thûký kä ku u Ëuþ{kt s ƒ kððk {kxu Wå[ «kúkr{fœk ykãke Au. MÚkkr f fûkkyu WíÃkkË fhe u thûký k kä ku Ãkh ykþkœ ¾[o ½xkzðk ku fulÿ hfkhu WÆuþ hkïþku Au. yk {kxu '{uf R RrLzÞk' yr¼þk kúku yuvzeyke erœ wt WËkhefhý, ykiãkur f kr L «r Þkyku e h Œk y u tþwõœ kn {kxu 51% k yuf{kºk ¼khŒeÞ {kr fe e ykð~þfœk u Ëqh fhe Au, yux wt s nª, hfkhu rzvul «kuõþkuh{ulx «ku esh (zeãkeãke 2016) suðe r» eþ erœ wäkhe u rðëuþe ykurhrs RrõðÃk{uLx {ulþwvuõ[h o (EoM) k økwshkík òlþwykhe, 2019

13 ðkþçkúlx økwshkík nþku Úke yksu yk ûkuºk k Wãku ku{kt h WíÃkÒk ÚkÞku Au. wshkœ{kt {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k uœ]íð{kt {uf R ErLzÞk Ãknu k ¼k YÃku wshkœ{kt MÚkkr f fûkkyu thûký- WíÃkkË ûkuºk u «kuí kn ykãkðk {kxu hkßþ hfkhu yuhkumãku y u rzvul Ãkkur e ònuh fhe Au. {sƒqœ {k ¾kfeÞ wrðäk y u ½w y u {æþ{ Wãku ku k rðþk V f u æþk u uœk thûký kä ku k WíÃkkË {kxu hkßþ{kt k wfw ðkœkðhý Au. su u æþk u R u ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x{kt ykuãkåþoqr xeí Vkuh ELzMxÙe E rzvul yulz yuhkumãku rð»kþ Ãkh rðþu»k r{ kh wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt. yk ur{ kh{kt ðulzh rðfk, MðËuþefhý e Œfku, ykþkœ e yðus y u wshkœ u thûký y u yuhkumãku ûkuºku {ulþwvuõ[ h nƒ ƒ kððk rnœ rðrðä rð»kþku WÃkh ykðhe uðkþku Au. wshkœ y u ¼khŒ{kt Ãkw :«kãþ Qsko ûkuºku hnu e Œfku Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkË wt ûkuºk yk ð¾œu hkufkýfkhku {kxu Qskoðk ûkuºk krƒœ Úkþu. kiúke {n ð e ðkœ yu Au fu, ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëeyu ø kuƒ ðku { e ðirïf {MÞk k rnþkhk Wfu Œhefu ðkœkðhý{kt fkƒo Wí so u ½xkzðk y u Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkË fhðk { ú rðï u nkf fhe Au yux wt nª Œu{ k Qskoðk uœ]íð{kt ¼khŒ Ëuþu yk k{e 2022 k ð»ko wäe{kt 175 e k ðkux Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkË fhðk e «rœƒøœk ÔÞõŒ fhe Au. hküù e yk «rœƒøœk u kfkh fhðk wshkœu {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k ƒ uœ]íð{kt Ãkw :«kãþ Qsko ûkuºku ytëksu 100 e k ðkux e WíÃkkË ûk{œk u «kó f{h f e Au. yk ûþktfku r Ø fhðk {kºk wshkœ s nª Ëuþ¼h{kt Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkË u «kuí kn { ðk wt Au íþkhu nkþfkhe erœ y u rðþu»k «kuí kn ku u fkhýu wshkœ yk ûkuºk k hkufký {kxu ykëþo MÚk ƒ e hnuþu. r{x {kt yk ð¾œu hkßþ k Qsko y u ÃkuxÙkufur{fÕ rð¼k îkhk wshkœ y u ¼khŒ{kt Ãkw :«kãþ Qsko ûkuºku hnu e Œfku rð»kþ Ãkh ur{ kh wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt. kiúke {níð e ðkœ yu Au fu, rðï k 121 Ëuþku ÄhkðŒk RLxh uþ ku kh yu kþl (ISA) h[ðk{kt ¼khŒu {níðãkqýo ¼qr{fk ¼sðe Au. ¼khŒ hfkh k ðe y u Ãkw :«kãþ Qsko {tºkk Þu Ãkurh õ kþ{ux {sqœe {wsƒ ð»ko 2022 wäe{kt Ëuþ{kt 175 e k ðkux Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkË fhðk wt su ûþ hkïþw Au Œu u {Þ{ÞkoËk Ãknu kt Ãknkut[e ð ðk ykþkus fþow Au yux wt s nª ð»ko 2022 wäe{kt 227 e k ðkux wt Qsko WíÃkkË fhðk wt rðþu»k ykþkus Ãký fhðk{kt ykôþwt Au. su k fkhýu ¼khŒ{kt yûkþ Qsko k WíÃkkË {kxu {kuxe Œf Q¼e Úkþu. yk WÃkhktŒ ¼khŒu fkƒo Wí so {kt 35 xfk ½xkzku fhðk wt su ûþ hkïþwt Au Œu u r Ø fhðk {kxu ð»ko wäe{kt Ëuþ e fw ðes syrhþkœ k ykuak{kt ykuae 40 xfk ðes e Ãkw :«kãþ Qsko kuœku k {kæþ{úke WíÃkÒk fhðk e syrhþkœ Q¼e Úkþu su yk ûkuºku hkufký e rðmœhœe rûkrœs u Ëþkoðu Au. wshkœ hkßþ{kt yrðhœ { Œku qþo «fkþ Œu{s Ãkð e ÃkqhŒe ÍzÃk u æþk u uœk Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkË e ÃkqhŒe wrðä { e hnu Au. hkßþ hfkh îkhk rðlz ku kh nkeƒúez Ãkkìr e 2018 rnœ kih y u Ãkð Qsko k WíÃkkË ûkuºku y ufrðä ðe Þkus kyku y{ {kt {qfðk{kt ykðe Au. wshkœ{kt Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkË e ÃkqhŒe Œfku hkufkýfkhku u ykf»koþu y u {ex yk {kxu wt à uxvku{o Ãkqhwt Ãkkzþu. wshkœ hfkhu Äku uhk yu ykeykh ¾kŒu 5000 {u kðkìx k yõxùk{u k ku h Ãkkfo MÚkkÃkðk e ònuhkœ fhe Au, su ËrhÞkrf khk e ¾khkþðk e s{e {kt MÚkkÃkðk{kt ykðþu. ¼khŒ ku ki «Úk{ 1000 ðkux {u kðkux Ãkð Qsko WíÃkkË e ûk{œk ÄhkðŒku «kusuõx wshkœ k ËrhÞkrf khu ykðu k ¾t¼kŒ k y¾kœ{kt MÚkkÃkðk Ëuþ k òýeœk hkufkýfkhkuyu ¾qƒ s h Ëk¾ÔÞku Au. wshkœ rm«lx xw 2022 RðuLx ð{e ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ RLðuMx o r{x-2019 ytœ oœ hkßþ hfkh îkhk ð»ko wäe ku wshkœ k rðfk {kxu ku hkuz{uãk { ú rðï {ûk hsw fhðk {kxu wshkœ rm«lx xw 2022 wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt Au. yk EðuLx ku {wïþ WÆuþ {wïþ{tºke eyu su Ãk wt uôþwt Au yuðk wshkœ k ¼rð»Þ k ¼kirŒf y u k{krsf yktœh{k ¾kfeÞ rðfk u «ËŠþŒ fhe u yk r{x{kt wshkœ e ¼krð ykiãkur f ucœk u rðï {ûk {qfðk ku Au. yk ur{ kh îkhk hkus khe y u Wå[ rþûký {kxu þnuh{kt MÚk ktœh fhœk hkßþ k k rhfku u wýð kkþwõœ Sð «Ëk fhkððk e wshkœ e ûk{œk ku Ãkrh[Þ fhkðþu.hkßþu ðirïf fûkk e yktœh{k ¾kfeÞ wrðäkyku, «kúkr{f wrðäkyku u kðorºkf WÃk rçä, y ufrðä Ãknu ku îkhk Ãkw :«kãþ Qsko îkhk Qskoûk{Œk fu ððk k yr¼ { îkhk uc rðfk fþkou Au su hkßþ k k rhfku u uc wýð kk ûke Sð «Ëk fhðk{kt rþh{kuh hìkku Au. wshkœ {kxu yk k{e {Þ{kt {n ðyãk ƒ ðk sr hnu kt økwshkík òlþwykhe, 2019

14 t rëõne-{wtƒe ELzMxÙeÞ fkurhzkuh, zurzfuxuz uex fkurhzkuh, Äku uhk h Œu{s Äku uhk h ¾kŒu rðf kððk{kt ykðe hnu ku rðï ki kiúke {kuxku yuðku Ãkkt[ e k ðkux ku ku kh Ãkkfo, {ktz -ƒu[hks MÃku~Þ ELðuMx{uLx hes, ÃkuxÙkur Þ{, fur{fõ yulz ÃkuxÙkufur{fÕ ELðuMx{uLx hes (Ãke eãkeykeykh), wshkœ ELxh uþ VkÞ krl Þ xuf r xe (r ^x r xe), MxuåÞq ykuv Þqr xe, ƒq ux xùu, zùe{ r xe rnœ k {nííðãkqýo «kusuõx ku yk ºk{kt {kðuþ ÚkkÞ Au. ðkþçkúlx økwshkík e^x r xe - y LÞq VkE krl Þ ux-ðu ykìv ErLzÞk r ^x r xe -RLxh uþ VkR krlþþ Šðr ¾kŒu hnu e Wßsð Œfku rðþu kýkfeþ s Œ e ðirïf «rœ¼kyku ÃkkuŒk k rð[khku hsq fhe þfu Œu k ¼k YÃku r ^x-elxh uþ VkE krl Þ Šðr ulxh: y LÞq VkE krl Þ ux-ðu ykìv ErLzÞk Úke{ Ãkh ur{ kh w ykþkus fhðk{kt ykôþw t. r ^x yux u fu wshkœ RLxh uþ VkÞ kl xuf exe yu wshkœ k Œífkr {wïþ{tºke e y u ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëeyu wshkœ u yktœhhküùeþ kýkfeþ ÔÞðnkhku ûkuºku y úu h ƒ kððk þy fhu ku «kusuõx Au. wshkœ hfkh yúkk «Þk ku k fkhýu ylþ M{kxo þnuhku k rðfk {kxu {kuz r xe Œhefu r ^x r xe u «MÚkkrÃkŒ fhðk{kt ykôþwt Au yux wt s nª, úe rvõz fuxu he{kt Œu ku {kðuþ Ãký fhðk{kt ykôþku Au. nk {kt 16 r{r Þ Mfuðh Vqx rƒõx-yãk yurhþk ykurv, hur zurlþþ y u kðosr f ð Œku {kxu rðrðä zuð Ãk o u Vk ððk{kt ykôþk Au, su Ãkife ƒu r{r Þ Mfuðh Vqx søþk Ãkh rðrðä tmúkkyku fkþohœ Au ßÞkhu 3 r{r Þ Mfuðh Vqx søþk ƒktäfk{ [k e hìkwt Au. yk ur{ kh{kt 'ykuãkåþoqr xeí Vkuh ELxh f uõx rƒxðe ø kuƒ yuõm[urls y u 'rƒí u ÃkkuLxurþÞ Vkuh ƒu Lf yulz ELMÞkuhL E ykryuvyu e Úke{ ykäkrhœ ƒu ÔÞð krþf MkºkLkwt ykþkuslk ÚkÞwt Au. ðkþƒúlx r{x Ëuþ k RL kmxùõ[h ûkuºk{kt rðrðä Vtzku k hkufký {kxu {k o ftzkhþu ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x {kt Ëuþ{kt ki «Úk{ðkh ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe kìrðú ðuõúk VtzT k ðzkyku, ÃkuLþ VtzT y u tmúkkfeþ hkufkýfkhku kúku hkwlz xuƒ ƒuxf ÞkuS rð[khrð{þo fhþu. ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x 2019 ytœ oœ ¼khŒ{kt ki «Úk{ 𾜠uþ RLðuMx{uLx yulz EL kmxùõ[h Vtz (NIIF) y u ¼khŒ hfkh k kýk {tºkk Þ k tþwõœ WÃk {u fkulvhl wt ykþkus ÚkÞwt Au. su{kt ¼khŒ k ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe, fulÿeþ kýk{tºke e yyý sux e y u wshkœ k {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe rnœ ðrhc hfkhe «rœr räyku ðirïf ¼tzku k ðzkyku kúku ¼khŒ y u wshkœ{kt yk ûkuºku hnu e rðrðä Œfku WÃkh rð Œðkh [[ko-rð[khýk fhðk {kxu rðrþc ƒuxf wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt Au. yk rðrþü RðuLx îkhk AuÕ k Ãkkt[ ð»ko{kt fhðk{kt ykðu k wäkhk rðþu òýfkhe ykãkðk Œu{s hkufkýfkhku k{u hkufký e rðrðä Œfku hsq fhðk ku {wïþ WÆuþ Au. yk ºk{kt ðirïf hkufkýfkhku Ãkk uúke¼khœ{kt hkufký u ykf»koðk {kxu syhe {wïþ ƒkƒœku rðþu erœ -r {koœkyku u {sðk e Œf «kó Úkþu. hkufkýfkhku u ykf»koðk Œu{s ðirïf hkufkýfkhku kúku ÔÞð krþf ûkuºk k skuzký {kxu yk ºk {n ðãkqýo hnuþu. kìrðú ðuõúkvtzt,ãkulþ VtzT y u tmúkkfeþ hkufkýfkhku rxùr Þ zku h e tãkr k Ähkðu Au y u Œu wt t[k fhu Au. yk ¼tzku ku WÃkÞku yuhãkkuxo, ƒtëhku, hu, hmœkyku, yƒo RL kmxùõ[h, ykiãkur f RL kmxùõ[h suðk {kuxk yktœh{k ¾kfeÞ «kusuõxt MÚkkÃkðk{kt fhðk{kt ykðu Au. ðirïf ¼tzku k ðzkyku y u ¼khŒ k ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëe ðå[u Þkuò kh tðkëúke ykð khk {Þ{kt Ëuþ{kt EL kmxùõ[h uõxh{kt hkufký {kxu ku {k o {kuf ku Úkþu. kþl, xuf ku kus, yurlsr Þhª yulz {uúku{urxõ (STEM) rð»kþf ur{ kh wshkœ k ykiãkur f rðfk u ðäw ƒ ykãkðk fkiþõþðk {k ðƒ wt r {koý yíþtœ syhe Au. yk ðkœ u æþk u E u kþl, xuf ku kus, yurlsr Þhª yulz {uúku{urxõ (STEM) k YÃku [kh MŒt¼ku îkhk fkiþõþðk {k ðƒ k r {koý {kxulke ELxh uþ fkulvhl {kt [khuþ ûkuºk k ðirïf Œs kku îkhk {qn [Œ Lkðe rëþk ykãkþu. økwshkík òlþwykhe, 2019

15 ðkþçkúlx økwshkík yk k{e Ëþfk{kt kþl y u {uú suðk ûkuºkku{kt ytëksu 80 xfk hkus khe wt so Úkþu. yk ðkœ u æþk {kt E u s ðkþƒúlx wshkœ r{x{kt Wãku ku u y wyãk fkiþõþðk {k ðƒ k ½zŒh{kt kþl, xuf ku kus, yurlsr Þhª yulz {uúku{urxõ (STEM) ûkuºkku u {n ð ykãke yktœhhküùeþ fkulvhl wt ykþkus fhkþwt. kþl, xuf ku kus, yurlsr Þhª yulz {uúku{urxõ (STEM) Úke{ Ãkh e yk ELxh uþ fkulvhl {kt STEM u «kuí kn {kxu erœ Œ r ýoþku uðk{kt y u ÔÞðnkY Wfu þkuäðk ku yk fkulf uð ku WÆuþ Au. yk WÃkhktŒ rþûký e rðfk Þkus k ŒiÞkh fhe Wãku ku u syhe yuðk fkiþõþku y u þiûkrýf tmúkkyku îkhk ½zŒh ÚkŒk fkiþõþku ðå[u k yðfkþ u ½xkzðk STEM ûkuºkku uœwyãk ¼qr{fk ¼sðe þfu Œu yk fkulvhl ku WÆuþ Au. rð kk ûkuºku tþkuä y u E kuðuþ ykšúkf {]rø y u V Œk e [kðe Au. STEM ûkuºk ¼khŒ suðk Ëuþ {kxu ¾qƒ s {n ð Ähkðu Au, ßÞkt ykuxku fkubãkku LxT, kev kþl, yu úe y u Vqz «ku u y u MxkxoyÃk yulz E kuðuþ rnœ yurlsr Þhª k kä ku k WíÃkkË {kt ðäkhku fhu Au. hkßþ{kt ykðu e «rœrcœ þiûkrýf tmúkkyku y u Þwr ðš xeyku suðe fu ÃkezeÃkeÞw, zeyuykeyke exe, SxeÞw îkhk tþkuä y u ðe Œk ûkuºku «kuí kn ykãkðk Ãkh æþk furlÿœ fhðk{kt ykðu Au. ykr f zu e Wsðýe yk EðuLxT k ykþkus {kxu ELzku-ykr fk [ubƒ o ykìv fku{ o e ykþkusf Ãkkxo h {kxu Ãk të e fhðk{kt ykðe Au. ð{e ðkþƒúlx wshkœ r{x{kt Ërûký ykr fk y u {kuh ku ¼k eëkh Ëuþ Œhefu hnuþu. ¼khŒ ŒÚkk ykr fk y u ¾k fhe u wshkœ y u ykr fk ðå[u k rÿ-ãkûkeþ ÔÞkÃkkhef tƒtäku ðäw V ËkÞe y u rðfr Œ ƒ u yu {kxu ÃkqhŒe Œfku { u Œu nuœwúke tþwõœ {t[ Ãkqhku Ãkkzðk ku yuf «Þk fhðk{kt ykðþu. fwëhœe tãkr kúke {]Ø y u ÍzÃkÚke rðf e hnu k ykr f ¾tz k W¼he hnu k {n ð u Ëþkoðu Au. yk r{x{kt ƒtòku Ëuþku Œu{ k «rœr rä Œhefu ðuãkkh y u Wãku {tºkk Þ k {tºkeyku - yräfkheyku {kuf þu. su e kúku MÚkkr f ðuãkkh Wãku - ]n k Wãku ÃkrŒ Ãký hnuþu. ykr f Ëuþku ku rðfk ¼khŒ {kxu {kuxe Œfku Q¼e fhu Au. ykr f Ëuþku k fwëhœe tþkä ku k kuœku ¼khŒ k ykšúkf rðfk {kt y úu h ¼qr{fk ¼sðþu. ykr f ¾tz e {]rø ðirïf Efku ku{e u rmúkhœk y u rœ «Ëk fhþu su ¼khŒ {kxu Ãký k¼«ë ƒ þu. þuãkª yu LÞq ÃkuhkzkE{ E {uzef yulz Vk{ko Šðr ykhkuøþ y u Ãkrhðkh fõþký rð¼k îkhk nuõúkfuh yulz Vk{koMÞwrxfÕ të¼ou þuãkª yu LÞq ÃkuhkzkE{ E {uzef yulz Vk{ko Šðr rð»kþ Ãkh ur{ kh wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt. yk ur{ kh{kt nkurmãkx y u Vk{ko ûkuºku ÚkE hnu k ðe tþkuä ku y u ƒë kð e ŸzkýÃkqðof [[ko fhðk WÃkhktŒ ðœo{k {Þ{kt Vk{ko Wãku kúku tƒträœ rðrðä Œfku u rðf kððk Ãkh Ãký ¼kh {qfðk{kt ykðþu. yk ur{ kh Þkusðk ku {wïþ WÆuþ nuõúkfuh y u Vk{ko ûkuºk kúku tf kþu k Ãkûkfkhku u yuf {t[ Ãkh kðe fkþoûk{ erœ ƒ kðe u k{krsf WíÚkk {kt ¼k eëkh ƒ kðk ku Au. yk ur{ kh ku {wïþ WÆuþ wshkœ u {urzf xwrhí{ nƒ Œhefu ðäw {sƒqœ heœu «MÚkkrÃkŒ fhðk ku Ãký Au. wshkœ Ãkk u Wå[ fkiþõþ ÄhkðŒk Œƒeƒku y u uc Œƒeƒe {k ¾kfeÞ wrðäkyku WÃk çä Au su e {ËËÚke ykãkýu Ãkrù{ k Ëuþku e Œw k{kt ðirïf fûkk e wýð kk ¼h khðkh ¾qƒs Ôkksƒe ¼kðu Ãkqhe Ãkkzðk {kxu {Úko ƒlþk Aeyu. y{ëkðkë, ðzkuëhk, hksfkux y u whœ{kt ezhþeãk xkuf' Þkuòþu Wãku knr fœk y u Þwðk þrõœfhý suðk ûkuºkku Ãkh ðkþƒúlx r{x{kt {n ð ykãkðk{kt ykðþu. su të¼o{kt hkßþ k {wïþ [kh þnuhku y{ëkðkë, ðzkuëhk, hksfkux y u whœ{kt ði[krhf uýe ytœ oœ ' ezhþeãk xkuf wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt. wshkœ hksþ ðuãkkh - ðkrýßþ ûkuºku Ëuþ¼h{kt y úu h Au. Wãku knr fœk kúku R kuðuþ u skuze u ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe k LÞw RrLzÞk, Mxkxo yãk y u {urf R RrLzÞk k tfõãk u økwshkík òlþwykhe, 2019

16 ðkþçkúlx økwshkík kfkh fhðk k Ãkwhw»kkÚko{kt yk r{x {n ðyãk ƒ e hnuþu. þu Ãk y LÞq RrLzÞk: Ä Mxkuhe ykìv y rƒr Þ zùeb WÃkh k {qn [Œ {kt Þwr ðš xe k rðãkúkeoyku, Þwðk ku, Þwðk ÔÞð krþfku, Wãku knr fku y u fkuãkkouhux, Mxkxo-yÃk, ¾u s Œ y u k{krsf ûkuºku «¼kð ÄhkðŒk Þwðk ykefku ðå[ulke yk {tºkýk{kt Þwðk ku îkhk rð[khku y u kk e ykãk- u Œu{s Þwðk ku îkhk k{krsf y u ykšúkf rðfk u fuðe heœu ðäw {sƒqœ ƒ kðe þfkþ Œu çkkçkík fulÿ MÚkkLku hk¾ðk{kt ykðe Au. r{x {kºk wshkœ{kt s rn ¼khŒ k Ëhuf hkßþ{kt hkufký {kxu ðo uc yk k{e ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x{kt rðrðä ykx hkßþku ÃkkuŒk k hkßþku{kt hkufký e ðe Œfku «MÚkkrÃkŒ fhðk k nuœwúke yk r{x{kt n¼k e çklþk. su{kt yktäú«ëuþ, nrhþkýk, fýkoxf, Ãktòƒ, ykurzþk, {nkhküù, rn{k[ «Ëuþ y u Íkh¾tz suðk hkßþku{kt ykð kh {Þ{kt hkufký e Wßsð Œfku e t¼kð k ËþkoðŒk rðþu»k ur{ khlkwt ykþkuslk ÚkÞw Au. kúku kúku r{x{kt Ëhuf hkßþ {kxu yuf rðrþü Ãkuður Þ Ãký nþu, su ðirïf hkufkýfkhku u Œu{ k hkßþ{kt hkufký {kxu ykf»koðk{kt {níð k krƒœ Úkþu. ¼khŒ k hkßþku WÃkhktŒ ylþ flxùe ur{ kh ykþkuslk ÚkÞwt Au. r{x{kt Þkuò khk flxùe ur{ khku{kt s{o e, fu uzk, òãkk, zu {kfo, uäh ulz y u ykumxùur Þk suðk Ëuþku Mk{krðü Au. òãkk eí, s{o, y{urhf rnœ ylþ ÞwhkurÃkÞ rmúkœ ftãk eykuyu ¼khŒeÞ ftãk eyku kúku {ulþwvuf[ h xìftlkkì kìs{kt ûkuºk{kt kúku { e u fkþo fhðk{kt rðþu»k h Ëk¾ÔÞku Au. yk r{x Ëhr{Þk su Mxux ur{ kh{kt ¼køk ulkkhk hkßþku{kt yktäú«ëuþ, Ãktòƒ, fýkoxf, ykurzþk, {nkhküù, Íkh¾tz, rn{k[ «Ëuþ y u nrhþkýk hkßþ ku {kðuþ ÚkkÞ Au. flxùe ur{ kh{kt fu uzk, òãkk, zul{kfo, s{o e, hrþþk, kl, uäh ulz, kuðou, yku{k, Ãkku ulz, kãkkuh, [uf rhãkrç f, {kuhku ku, ÚkkR ulz, W̓urfMŒk, kwúk fkurhþk, xùkexùk, ÞwyuE, kwúk ykr fk y u {kõxk suðk Ëuþku ku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. ykuãkkouåþwr xe E yƒo zuð uãk{ulx wshkœ hkßþ{kt ylþ hkßþku e kãkuûk{kt ykiãkur fhý y u þnuhefhý{kt {n k{ skuðk { u Au. ykiãkur fhý e rœ u ƒhfhkh hk¾ðk Œu{s þnuh{kt ð Œkt k rhfku e wrðäk{kt ŒŒ ðäkhku fhðk ŒÚkk þnuhku e ðäw wrðäkãkqýo ƒ kððk {kxu hkßþ hfkhu ð»ko 2022 wäe e çõþw r«lx ŒiÞkh fhe Au. yk çõþw r«lx{kt þnuh{kt ð ðkx fhœe 43 xfk ð Œe u ðirïf MŒh wt Sð Äkuhý «kó ÚkkÞ Œu {kxu ÔÞðMÚkk fhe Au. ðkþƒúlx r{x{kt hsq fhðk {kxu wshkœ hfkh 2022 e çõþw r«lx íkiþkh fhe Au. uc ¼kirŒf y u k{krsf, {k ¾kfeÞ wrðäkyku kúku ƒë ke hnu kt wshkœ e ¼krð rðfk Þkus kyku ku hkuz{uãk rðï {ûk hsq fhþu. wshkœ{kt hksfeþ rmúkhœk, uc rþûký wrðäk ŒÚkk ðirïf fûkk e yktœh{k ¾kfeÞ wrðäkyku u fkhýu hkufkýfkhku ykfš»kœ ÚkkÞ Au. yk rðfk e kúku þnuh ŒhV MÚk ktœh fhœkt k rhfku u wýð kkþwõœ Sð ykãkðk hkßþ hfkh fxeƒø Au y u k rhfku u uc wrðäk ykãkðk e ûk{œk Ãký wshkœ Ãkk u Au. yk kúku, yk k{e {Þ{kt hkßþ k þnuhku{kt ð Œe kt ðäkhk e kúku ykð khk Ãkzfkhku u Ãknku[e ð ðk ðkþƒúlx r{x{kt {kurƒr xe uz yƒo zuð uãk{ulx rð»kþ Ãkh ur{ khlkwt ykþkuslk fhðk{kt ykôþwt Au. su{kt Ëuþ¼h kt Œs kku MðåAŒk, Ãkrç f xùkl Ãkkuxouþ, Ãkk f, ½h, xh ÔÞðMÚkk, «Ëq»ký y u ykhkuøþ rnœ kt Ãkzfkhku y u wrðäkyku u suðk rð»kþku ykðhe uðkþk Au. ELxh uþ Þwr ðš xeí fkulf uð Þkuòþu ð{e ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x{kt hkßþ hfkh k rþûký rð¼k y u ÃktrzŒ Ëe ËÞk ÃkuxÙkur Þ{ Þwr ðš xe Œu{s ku us fl kušxþ{ ykìv wshkœ k tþwõœ WÃk {u ELxh uþ Þwr ðš xeí fkulf uð wt ykþkus fhkþwt Au. yk fkulõ uð{kt Wå[ rþûký ûkuºku ykëk -«Ëk Ãkh æþk furlÿœ fhkþu. ¼khŒeÞ Þwr ðš xeyku k ðkr [kl u o, rþûkýrðëku, yk[kþkuo Œu{s rþûký s Œ k «rœr räyku rnœ fkulf uð{kt 15 Þwr ðormkxeyku ŒÚkk yktœhhküùeþ þiûkrýf tmúkk k ðzkyku ðå[u {qn [Œ wt à uxvku{o yk [[ko ºk ƒ e hnuþu. rðï¼h e rþûký tmúkkyku ku yuslzk ðirïfhý hìkku Au íþkhu yk fkulf uð ku WÆuþ rðï k Ëuþku{kt Wå[ rþûký k ðirïfhý {kxu y{ {kt {qfðk{kt ykðu e «ýk e y u «r Þk u {sðk ku Au. yk ur{ kh{kt rðï e Wå[ rþûký tmúkkyku k ðzkyku îkhk ðirïf MŒhu y{ {kt {qfðk{kt ykðu yçþk { e y hku rð»ku rð[khrð{þo fhðk wt ykþkus Au. yk yçþk { kt yãkurûkœ Ãkrhýk{ku{kt þiûkrýf tmúkkyku e erœyku, rþûký ûkuºku y{ e yuzðkl xuf ku kus ŒÚkk ðirïfhý k ðäœk ÔÞkÃk, {k ¾kfeÞ wrðäkyku Úkfe ktmf]rœf wäkhk Œu{s ÔÞðMÚkkÃk wäkhðk {kxu ðirïf xù ulz, tmúkkyku e kýkfeþ rmúkrœ y u rðï e Þwr ðš xe kúku skuzký suðe ƒkƒœku ku {kðuþ ÚkkÞ Au. ðirïf Äkuhýu ¼khŒeÞ «rœ¼kyku u ŒiÞkh fhðk rð[kh rð{þo fhkþu ¼khŒ k {k ðƒ wt rð& u»ký fhe Œu{ e ûk{œk{kt ðäkhku fhe u ðirïf ÔÞð krþf {wëkþ u y wyãk fkiþõþðk {k ðƒ økwshkík òlþwykhe, 2019

17 ðkþçkúlx økwshkík ŒiÞkh fhðk k nuœwúke wshkœ hfkh k { y u hkus kh rð¼k îkhk ð{e ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x ytœ oœ 'rhãkkuríþ RrLzÞ xu ulx Ãkq yku y ø kuƒ Lxeyh' rð»kþf ur{ kh wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt. ur{ kh{kt rðrðä ûkuºkku k y úýeyku, «kuvu o, he [o fhœk rðãkúkeoyku, ftãk e k yräfkheyku, Mxkxo-yà y u RLõÞwƒuþ ulx o, {k oëþofku y u ÔÞð krþf uðkfeþ ÃkuZeyku- tmúkkyku ðå[u k {qn [Œ {kt Œu{ k yúkoœtºk{kt {n ð u æþk {kt E u MÚkkr f Rfkur Mx{ wäkhðk Ãkh ŒÚkk Œu u yktœhhküùeþ Rfkur Mx{ e ûk{ ƒ kððk Ãkh æþk furlÿœ fhðk{kt ykðþu. yk ur{ kh{kt 'þkufu ø kuƒ xùulz ux o y u 'ƒúu f Ä r yuxª yulz yuvur ~ÞL e ƒurhþ o rð»kþf ƒu ºk wt ykþkus Au. yk ur{ kh{kt yktœhhküùeþ {kfoux ƒträœ Œfku wt rð& u»ký fhe hkßþ k Wãku ku u y wyãk {k ðƒ ŒiÞkh fhðk Ãkh æþk furlÿœ fhðk{kt ykðþu su{kt ÃktrzŒ Ëe ËÞk ÃkuxÙkur Þ{ Þwr ðš xe, uþ ErLMxxâwx ykìv Vuþ xuf ku kus - ktäe h, ErLzÞ ErLMxxâwx ykìv xuf ku kus - ktäe h, wshkœ VkuhurL f kþl Þwr ðš xe, yulxhr«kuhþeãk zuð Ãk{uLx ErLMxxâwx ykìv ErLzÞk ð uhu suðe tmúkkyku {n ð e ƒ e hnuþu. kúku s {kfoux e Rfku r Mx{ ƒträœ {MÞkyku yku ¾e Œu u Ëqh fhðk Ãkh æþk furlÿœ fhðk{kt ykðþu. yk ur{ kh wt ûþ {k ð t kä ku u uc ƒ kðe u fkþoûk{ ƒ kððk wt Œu{s ¼khŒ u Wå[-{æÞ{ ykðf uýe{kt {krðü fhðk wt Au. AuÕ k Ëþf Ëhr{Þk yktœhhküùeþ ÔÞkÃkkh ûkuºku ½ýk wäkhk ykôþk Au ŒÚkk rðf Œk yúkoœtºk{kt ÔÞkÃkkh e Œfku{kt Ãký ðäkhku ÚkÞku Au. AuÕ k 25 ð»ko Ëhr{Þk yktœhhküùeþ ÔÞkÃkkh ûkuºku ¼khŒ k ykšúkf fë{kt kutäãkkºk ðäkhku ÚkÞku Au. ¼khŒ e ƒnw-ykþk{e rðmœhý hý erœ u nþku e hküùku y u ƒträœ Ãkûkku îkhk ykðfkhðk{kt ykðe Au. ¼khŒ u yktœhhküùeþ MŒhu ÔÞkÃkkh-Wãku e MÃkÄko{kt xfe hnuðk fwþ Œk ÄhkðŒk {k ðƒ e syh Au. SzeÃke y u hkus kh u eäku ƒtä Au ŒuÚke ÞkuøÞŒk ÄhkðŒwt y u fwþ {k ðƒ Ëuþ k yúkoœtºk {kxu ¾qƒ {n ð wt ƒ e hnu Au. ktƒk {Þ wäe ÔÞkÃkkh-Wãku ku u yk ÄÃkkððk {kxu y u yktœhhküùeþ ÔÞkÃkkh e syrhþkœku u ÃkrhÃkqýo fhðk {kxu R kuðuþ y u r yurxðexe e syh Au. Þk ¼khŒ r {koý {kxu Mxu uƒ xuf ku kus ykäkrhœ f]r»k ¼khŒ k ðzk «Äk e hulÿ¼ke {kuëeyu ð»ko wäe{kt Ëuþ k ¾uzqŒku e ykðf ƒ{ýe fhðk ku r Äkoh fþkuo Au. su k ¼k YÃku fulÿ hfkhu ¾uzqŒku e ykðf{kt ð]rø ÚkkÞ Œu nuœwúke «Äk {tºke V ƒe{k Þkus k, «Äk {tºke f]r»k [ke Þkus k, ykuak ÔÞks e ku nkþ suðe y ufrðä Þkus kyku y{ e ƒ kðe Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe k uœ]íððk e wshkœ hfkh Ãký ¾uzqŒku k ykšúkf rðfk {kxu frxƒø Au. wshkœu ¾uzqŒku e «rœ y u fõþký {kxu þqlþ xfk k ÔÞksu Ãkkf rähký, ¾uzqŒ yfm{kœ ðe{ku, xufk k ¼kðu f]r»k WíÃkkË ku e ¾heËe, fkuõz Mxkuhus e t ún ûk{œk 23 k¾ {urxùf x Úke ðäkhe u ð»ko 2022 wäe{kt 30 k¾ {uxùef x fhðk ku r ýoþ, ki e Þkus k, f]r»k Þktrºkfefhý, MfkÞ Þkus k, ws k{ wv k{ Þkus k, s t[þ, hëkh hkuðh Þkus k y u fõãkð]ûk Þkus k suðe y uf Þkus k u y{ e ƒ kðe Au. wshkœ{kt f]r»k WíÃkkË u ðäw «kuí kn ykãkðk k WÆuþÚke hkßþ hfkh k f]r»k, nfkh y u ¾uzqŒ fõþký rð¼k îkhk ðkþƒúlx wshkœ ø kuƒ r{x ytœ oœ Mxu uƒ xuf ku kus zùeð yu úefõ[h Vkuh LÞq ErLzÞk rð»kþf ur{ kh wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt. yk ur{ kh{kt ðirïf k{krsf-ykšúkf rðfk k rðrðä yuslzk Ãkh æþk furlÿœ fhðk WÃkhktŒ rîãkûkeþ ðuãkkh y u hkufký u «kuí kn ykãkðk Œu{s hkßþ y u Ëuþ îkhk rðï k Ëuþku u ¼k eëkhe {kxu ykuvh fhðk{kt ykðu rðrðä Œfku ŒhV rëþk q[ fhþu. ur{ kh{kt f]r»k ykäkrhœ ðe xuf ku kus «ËŠþŒ fhkþu su ¾uzqŒku k xfkw ykšúkf rðfk {kxu k¼ëkþe ƒ þu. { ú Ëuþ{kt fãkk, { V e, kht e, SY suðk Ãkkfku k WíÃkkË e kúku kúku ƒk kþœ, zuhe y u {ímþwãku suðk ûkuºkku{kt Ãký wshkœ y úu h Au. wshkœ{kt f]r»k ûkuºk u ðäw «kuí krnœ fhe þqlþ ¾[o ykäkrhœ ¾uŒe u ƒ ykãkðk hkßþ hfkhu 'f]r»k {kxu xuf ku kusf R kuðuþ ' Ãkh æþk furlÿœ fþowt Au. su{kt rh{kux u L ku WÃkÞku fhe u Ãkkf {u Ãk Ãkh ¼kh {qfðk{kt ykðþu. kue nuõúk {u us{ulx k {kîþ{úke s{e wt thûký, xuf ku kus k WÃkÞku Úke s ÔÞðMÚkkÃk, Ãkkf WíÃkkË k ytëks Œu{s Ãkkf wfþk e-ykfkhýe k rðfk y u y{ efhý {kxu yuzðkl he{kux u L ku ŒÚkk ÃkkuMx nkðoumx xuf ku kus suðe ƒkƒœku u ykðhe u Au. økwshkík òlþwykhe, 2019

18 fðh Mxkuhe rlkýkoþf MkhfkhLke MktðuËLkk yãkkh... økwshkík òlþwykhe, 2019

19 fðh Mxkuhe hkßþôþkãke heƒ fõþký {u k ku Ãkq. çkkãkwlke sl{¼qr{ ÃkkuhƒtËhÚke «kht¼ økheçkkulku k¼ nkúkkunkúk... økheçk fõþký {u k fõþký hkßþ k ykëþo u ðhu e hkßþ hfkh îkhk r htœh y ufrðä «ò fõþký ûke Þkus kyku ŒÚkk s rnœ u ûk{kt hk¾e u rðfk fkþo {ku y{ {kt {qfðk{kt ykðu Au. Ëqøko{ ylku ytœrhþk rðmœkhku k kufku wäe Þkus kyku k k¼ h ŒkÚke Ãknkut[u, Œuyku k¼ {u ðe Sð {kt WÒkrŒ käe þfu y u rðfk e {wïþäkhk {kt skuzke þfu íkuðku WÆuþ MkkÚkuLkku Lkðíkh yr¼øk{ yux u økheçk fõþký {u k. r hkäkh rðäðk u ykšúkf-{k r f nqtv { u, fkue heƒ k ½h k ½h wt Ãk wt kfkh ÚkkÞ, rðf kt ku u ƒuhkus khe ku ykäkh { u ykðk Œku fuxfux k fõþký fk{kuúke Ërhÿ khkþý wt ykurþþk kãkýwt Ëqh fhe ykšúkf Wò k ykus ÃkkÚkh khwt wshkœ wt ðœh yr¼þk yux u heƒ fõþký {u k ku yr¼ ð uðkþ k. hkßþ k ¾qýu ¾qýk wäe ÔÞkÃkf yr¼þk MðYÃku ÞkuòŒk heƒ fõþký {u kyku e ]t¾ k {khvœu heƒe u Ëuþðxku ykãkðk hkßþ hfkh k{u [k e u heƒku ku k{u k{úke «íþûk tãkfo fhe u hfkh k kä nkþ ykãkðk «rœƒø Au. yk heƒ fõþký {u ku yu {kºk hfkh k k¼ku wt rðœhý fhðk ÃkqhŒku {ÞkorËŒ Úke hìkku, ÃkhtŒw fõþký {u k îkhk yk¾e hfkh e fkþo tmf]rœ{kt ƒë kð kðe u ðe Ãknu fhe Au. heƒ fõþký {u kúke hkßþ hfkhu ËuþLku yuf ðe rëþk [ªÄe Au. hfkh k { úœtºk u, f{oþku e yräfkheyku u heƒku ðtr[œku «íþu tðuë þe y u sðkƒëkh ƒ kôþk Au. heƒ fõþký {u k yu hfkhe Œtºk ku heƒ kúku {k ðeþ tðuë k ku kœku ƒktäe eäku Au. ðtr[œku u {ËË fhðk hkßþ hfkh k ƒäk s rð¼k ku e þrõœ heƒ fõþký {u k{kt yufrºkœ ÚkkÞ Au. {u k{kt {kºk kä nkþ fu ykšúkf ykäkh s nª s Wí ð wt ðkœkðhý skoþ Au, y kw k heƒ fõþký {u k{kt k¼ {u ð kh k¼kúkeo V Œk e kúkk ÃkkuŒu WÃkrMÚkŒ hnelku ylþ k¼kúkeoyku {ûk hsq fhu Au y u ylþ k¼kúkeoyku u heƒ fõþký {u k ku k¼ R V Œk {u ððk ku hkn ƒœkðu Au. hkßþ hfkh e rðrðä ÔÞrfŒ ûke nkþ k k¼kúkeoyku u heƒ fõþký {u k îkhk yuf s Aºk - nux ƒäk k¼ fkurãký òœ k ð[urxþk ð h eäk ÃkkhËþeo heœu { e hnu Œu nuœw h ðœo{k ðzk«äk y u wshkœ k Œífk e {wïþ{tºke Œhefu e hulÿ¼kr {kuëeyu yk heƒ fõþký {u k ku ðœh yr¼ { rðf kðu ku Au. h009úke þy ÚkÞu k heƒ fõþký {u kyku{kt yíþkh wäe{kt 10 heƒ fõþký {u k e hkßþôþkãke þ]t¾ k{kt 1491 {u kyku îkhk 1.34 fhkuz k¼kúkeoyku u Y. h3889.6h fhkuz e kä - nkþ Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðe Au. yk {u kyku{kt { úœþk 13.9h k¾ y w qr[œ òrœ, 34.Ãk9 k¾ y w qr[œ s òrœ ŒÚkk 6h.ÃkÃk k¾ {rn k k¼kúkeoyku u Ãký ykðhe uðkþk Au. yk ð»kou heƒ fõþký {u k e 11{e fze Œk.3-4 y u 8 òlþwykhe-h019 yu{ ºký rëð ku Ëhr{Þk hkßþ{kt ÞkuòR nœe. yk 11{e fze{kt ytëksu 11 k¾ 83 nòh k¼kúkeoyku- Ërhÿ khkþý u Y fhkuz k kä - nkþ wt hkßþôþkãke rðœhý fhðk{kt ykôþwt nœwt. 33 rsõ kyku{kt 39 heƒ fõþký {u kyku wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt nœwt. su hkßþ k Œ{k{ «ktœ, Œk wfk, hãkkr fkyku ŒÚkk {nk hãkkr fkyku{kt Ãký yk {u kyku Þkusðk{kt ykôþk nœk. hkßþ k heƒe hu¾k nux k kufku wt Sð Äkuhý Ÿ[tw kððk {kxu y u Œu{ ku ðkot e rðfk fhe Mðr ¼oh ƒ kððk k ykþþúke yk ð»kou Y. h0 nòh wäe e {ÞkoËk{kt yk¾k yktxk wt r kr {þe, frzþkfk{ e rfx, à Bƒh y u ðuõzhku {kxu ðe xuf ku kus «{kýu k kä ku ŒÚkk ¾k fhe u {rn kyku hkßþ e ykšúkf «rœ{kt Mð{k ¼uh ¼k eëkh ÚkkÞ Œu {kxu ¾e{tz ku u Y e {ÞkoËk{kt ÃkuÃkh fãk, ÃkuÃkh zeþ, { k k Þwr x, çþwxe Ãkk oh, { ks ð uhu rfx e nkþ ykãkðk{kt ykðe. heƒ fõþký {u k{kt ðœh yr¼ { yãk kðe u yk ð»kou Wßsð k Þkus k nux k k¼kúkeoyku u u f ufþ ŒÚkk h kur økwshkík òlþwykhe, 2019

20 {kxu Mxu u Mxe wt Ãk exh wt «u h fqfh Ãký hkßþ hfkh îkhk ykãkðk{kt ykôþwt. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu hkßþôþkãke heƒ fõþký {u k e 11{e fze ku ktäe sl{¼qr{ ÃkkuhƒtËhÚke «kht¼ fhkðœk ònuh fþwo fu, heƒku-ërhÿ khkþýku e ykšúkf WÒkrŒ y u fõþký {kxu yk hfkh Ëið tfõãkƒø Au y u hnuðk e Au. yk ð»ko k heƒ fõþký {u k{kt ðœh yr¼ { yãk kðe u Wßsð k Þkus k ytœ oœ u k f ufþ {u ðu e 2 k¾ sux e ƒnu ku u MxuR u Mxe k 5 exh k «uþh fqfh ykãke u {Þ e ƒ[œ y u Ãkkirüf ¾kuhkf hktäðk e Œf ykãke Au Œu{ e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ònuh fþow nœwt. {wïþ{tºke eyu ÃkkuhƒtËh k ykt ýu yk {u k ytœ oœ 3414 k¼kúkeoyku u Y.1.61 fhkuz e nkþ yãkoý fhe nœe. ð»ko Ëhr{Þk fw 15,467 k¼kúkeoyku u Y fhkuz e nkþ heƒ fõþký {u k Ãkqðou rðœhý ÚkR R Au. Œ ð»kou ÞkuòÞu e heƒ fõþký {u k e 10{e fze{kt yk rsõ k k heƒ ðtr[œ Ërhÿ khkþýku u fw 7 fhkuz 96 k¾ e nkþ hkßþ hfkhu ykãke nœe. e rðsþ¼kr YÃkkýeyu yk ð»ko k heƒ fõþký {u k{kt Y. 25 nòh wäe e rfx ykãke u ðtþ ÃkhtÃkhk Œ fzeþk, wnkh, wúkkh, à Bƒh ð uhu u ykäwr f xìrftlkf kúku ykšúkf ykäkh ykãkðk ku yr¼ { yãk kôþku Au Œu e ¼qr{fk ykãke nœe. hkßþ hfkhu ki k kúk, ki k rðfk k {tºk kúku tãkqýo ÃkkhËŠþŒk y u ¼úük[kh hrnœ wþk Úke heƒe kƒqëe kúku heƒ fõþký {u k k {kæþ{úke heƒku k þõíkefhý ku {k o fðh Mxkuhe hkßþ k 33 rsõ k{kt 39 heƒ fõþký {u k k {kæþ{úke ytëksu k¾ k¼kúkeoyku u Y fhkuz k kä nkþlkwt rðíkhý ƒœkôþku Au. Œu{ýu fìkw fu, heƒ fõþký {u k ð[urxþk kƒqëe {u k ƒlþk Au. yk yð hu ÃkkuhƒtËh-hkýkðkð-fwrŒÞkýk rðmœkh e Ãkeðk k Ãkkýe e {MÞk k r ðkhýyãku Ãkkýe ÃkwhðXk rð¼k îkhk ze uxðfo ytœ oœ 64 rf.r{. tƒkr e ƒõf ÃkkRÃk kr Þkus k ku rþ klþk fþkou nœku. yk { ú fk{ ehe yk k{e {k[o {rn k Ãknu k Y.119 fhkuz k ¾[ou Ãkqýo fhe u W k k{kt yk rðmœkh{kt Ãkeðk k Ãkkýe e {MÞk WƼðu Œu {kxu hkßþ hfkh «rœƒø Au Œu{ e rðsþ¼kr YÃkkýeyu W{uÞow nœwt. {wïþ{tºke eyu hkßþ k 1600 rf.r{. ktƒk ËrhÞk rf khu hnu e rðþk s hkrþ ku Ãkeðk k Ãkkýe Œhefu WÃkÞku fhðk hkßþ{kt 10 sux k rz u e uþ à klx ƒ kððk k uðk yr¼ { e ¼qr{fk ykãke nœe. ykðku s rz u e uþ à klx ÃkkuhƒtËh ¾kŒu Ëir f 20 yu{.yu.ze. ûk{œk kúku þy fhðk e u{ Ãký Œu{ýu Ëþkoðe nœe. {wïþ{tºke eyu kihküù k ¼kð h, Ëuð¼qr{ îkhfk, eh ku{ kúk, y{hu e y u {ktzðe-fåa{kt ykðk à klx MÚkkÃkðk k hkßþ hfkh k ykþkus e Ãký rð Œku ykãke nœe. Œu{ýu s ƒ[kðku yr¼þk, uð ðkuxh fubãkur ylðþu ½h k Ãkkýe wt ƒsux ÃkwrMŒfk wt rð{ku[ fhœk ki k rhfku u ¼rð»Þ e ÃkuZe u s whûkk ku ðkh ku yfƒtä hk¾ðk, Ãkkýe ƒ[kðk ku tfõãk fhðk Ãký «uhýk ykãke nœe. {wïþ{tºke eyu ÃkkuhƒtËh k ƒu ƒk fku u s ËqŒ Œhefu uð ðkuxh fubãkur k yubƒu uzh Œhefu r ÞwõŒ fþko nœk. yk «t u «¼khe {tºke e Rïh n Ãkxu, Äkhk ÇÞ e ƒkƒw¼kr ƒku¾erhþk, Ãkkýe ÃkwhðXk ƒkuzo k {ubƒh u uxhe e Œw»kkh Äku feþk, f uõxh e {wfuþ Ãktzâk, rsõ k Ãkt[kÞŒ k «{w¾ e r uþ¼kr {kuhe, ÃkkuhƒtËh hãkkr fk k «{w¾ e yþkuf¼kr ¼ÿu[k, ðkm{ku k eryku e { e»k {ktfz, Ãkqðo Äkhk ÇÞ e fhþ ¼kR, y úýe e rð {¼kR ykuzuëhk, e h{uþ¼kr ykuzuëhk, e fãke fkuxu[k, e yþkuf¼kr {kuzk, ze.ze.yku. e ysþ ËrnÞk rnœ k yräfkheyku y u rsõ k k ÃkËkrÄfkheyku WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. økwshkík òlþwykhe, 2019

21 fðh Mxkuhe {numkkýk{kt 4900Úke ðäw k¼kúkeoykulku nkúkkunkúk ykšúkf MknkÞ økheçk fõþký {u klkkt k¼kúkeoykulkk «rík¼kð... ðzkuëhk ¾kŒu ÞkuòÞu heƒ fõþký {u k{kt {k ð fõþký Þkus k kt k¼kúkeo e{œe «¼kðŒeƒu { nh¼kr ðýfh u Y.48 nòh k ÃkuÃkhzeþ {þe e nkþ { e nœe. YðktË k ðœ e yuðkt e{œe «¼kðŒeƒu u sýkôþwt fu, hksþ hfkh îkhk ykþkus fhðk{kt ykðu heƒ fõþký {u k u fkhýu { u nkúkkunkúk ÃkuÃkhzeþ {þe Lke nkþ { e Au. yk {þe { Œk {khe fkþoëûkœk{kt y u hkus khe{kt W{uhku Úkþu. {khe ykðf ðäþu su {khk Ãkrhðkhs ku u y u { u WÃkÞku e ƒ þu. heƒku {kxu tðuë þe hksþ hfkhu «ò ûke yr¼ { Ëk¾ÔÞku Au, hksþ hfkh ku ¾qƒ ¾qƒ yk¼kh... ò{ftzkuhýk k fks ƒu hks kuh u Œ ð»kou heƒfõþký {u k{kt «Äk {tºke ykðk Þkus k{kt ½h wt ½h {éþwt nœwt. fks ƒu fnu Au. {khk ÃkrŒ {sqhe fk{ fhu Au yuðk{kt ½h [ kððwt s {w~fu nœwt. Œku ½h wt ½h uðk wt Œku y{u rð[khe þfeyu s nª. yuðk{kt y{ u Œ ð»kou heƒ fõþký {u k{kt ½h wt ½h «kó ÚkÞwt Au. yk {kxu nwt hfkh e e yk¼khe Awt. yk ½h e f{œ Yk.12 k¾ Au. su y{ u rð k{qõþu «kó ÚkÞwt Au. kþƒ {wïþ {tºke e erœ ¼kR Ãkxu u {nu kýk rsõ k fûkk k 11 {k heƒ fõþký {u klkku «kht¼ fhœk sýkôþwt nœwt fu, yk {u k{k kä nkþ YÃku 4954 k¼kúkeoyku u [uf, rfx Œu{s kä ku YÃku ytëkrsœ Y k¾ e nkþ nkúkku nkúk Ãknkut[kzðk{k ykðe Au. Œu{ýu sýkôþwt nœwt fu Ëhuf k hef Mð{k ¼uh ÃkkuŒk ku hkus kh þy fhe þfu y u rðfk k V Auðkzk k {k ðe wäe Ãknkut[kzðk ku nuœw hkßþ hfkh ku hnu ku Au. yk uðkþ kúke hkßþ k heƒku k þõíkefhý y u ykšúkf WÒkrŒ ku ðäw WÒkŒ {k o ƒ e hnuðk ku Au. {nu kýk rsõ k{kt {u k Ãknu kt 41,365 k¼kúkeoyku u Y fhkuz YrÃkÞk e nkþ yãkkr Au. rðäk ¼k Ëtzf e ¼hŒ n zk¼eyu sýkôþwt nœwt fu Auðkzk k {k ðe ku rðfk ÚkkÞ Œu rëþk{kt heƒ fõþký {u k Úkfe ¼ ehúk fk{ ÚkR hìkwt Au. fkþo {{kt Äkhk ÇÞ ðo e fhþ ¼kR ku tfe, h{ý¼kr Ãkxu, rsõ k Ãkt[kÞŒ «{w¾ þe kƒu Ãkxu, f ufxh yu[.fu.ãkxu, rsõ k rðfk yräfkhe yu{.ðkþ.ërûkýe rnœ rsõ k k yräfkheyku, ÃkËkrÄfkheyku y u k¼kúkeoyku {kuxe tïþk{kt WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt. ðzkuëhk ¾kŒu ÞkuòÞu heƒ fõþký {u k{kt ÃkkËhk k {ku¼k k ðœ e yuðk e ƒkƒw¼kr ¼ k¼kr Ãkh{kh u Ãký Þkus k ylðþu k¼ {éþku nœku. zkì. yktƒuzfh ykðk Þkus k Œ u Œu{ u Y.1.20 k¾ ku [uf {éþku nœku. k¼kúkeo yuðk e ƒkƒw¼kryu Œu{ u { u nkþ ku «rœ¼kð ykãkœk sýkôþwt fu, Ãknu kt fk[k {fk {kt y{khk Ãkrhðkh u ð ðkx fhðku ÃkzŒku, Xtze, h{e y u ðh kë e {ku {{kt y{ u {w~fu e ÃkzŒe nœe. y{khk suðk heƒku u k¼ { e hnu Œu {kxu ŒŒ fkþo fhœe yk hksþ hfkhu y{ u ykðk {kxu nkþ fhe Au. { u yk nkþ { Œk y w¼qrœ ÚkkÞ Au fu hksþ hfkh heƒku u {kxu y u heƒku e kúku Au. fkuxzk kt kýe Œk wfk k hksãkhk k{ k sþkurœƒu {k r¾þk fnu Au fu nwt rðäðk Awt. Ãkrhðkh wt wshk [ kððk fþwtf fhðwt nœtw. yux u ð»ko 2003 k r{þ {t {{kt skuzkýe. y{khk {tz ku{kt 60 ƒnu ku Au. rhðku Õð VtzÚke y{khk {tz ku e ƒnu ku kþ-¼u ku R ÃkþwÃkk, fhu Au Œku fkur ƒnu ku $x k ¼êk ƒ kððk wt fk{ fhu Au. Œku ð e ƒes ƒnu ku y{w Ãkk oh rnœ k ÔÞð kþ fhe hne Au. nðu { u heƒ fõþký {u k{kt Yk.16 nòh e f{œ wt rëðux-ðkx fhðk wt {þe «kó ÚkÞwt Au. su k Úkfe nwt y u {tz e ƒes {rn kyku hkus kh «kó fhe þfeþwt. r{þ {t { Þkus k Úkfe { u Ãký hkus khe { e Au. Sð {kt {]rø ðäe Au. økwshkík òlþwykhe, 2019

22 hkßþ¼h{kt ÞkuòÞu k økheçk fõþký {u klke Í f y{ëkðkë rsõ k k suœ Ãkwh ¾kŒu ÞkuòÞu k heƒ fõþký {u k{kt 5118 k¼kúkeoyku u Yk. h fhkuz, h7 k¾ 51 nòh ð ku [kuðe k kä nkþ y u [uf ŒÚkk rfx w rðœhý rþûký {tºke e ¼qÃkuLÿ n [wzk {k e WÃkrMÚkrŒ{kt fhkþwt nœwt. Œu{ýu k¼kúkeoyku u tƒkuäœk sýkôþwt fu, kufku u ÔÞrõŒ Œ y u k{qrnf heœu nkþ ykãke u Œuyku u {ks k {wïþ «ðkn{kt kððk ku «Þk hkßþ hfkhu fþkou Au y u r htœh yk «Þk [k w hnuþu. k¼kúkeoyku Ãký {u ðu [esðmœwyku ku {n k{ WÃkÞku yksrðfk {u ððk {kxu fhu Œuðe rn{kþœ {tºke e yu fhe nœe. fðh Mxkuhe su heƒe kƒqëefhý e rëþk rnœ heƒku k þõíkefhý y u ykšúkf WÒkrŒ e fuze ftzkh khku ƒ e hnuþu. yk heƒ fõþký {u ku ÞkuòÞku Œu Ãknu kt ÞkuòÞu k ð»ko 2010Úke 2019 Ëhr{Þk k 9 heƒ õõþký {u kyku{kt k¼kúkeoyku u Y sux e {kœƒh hf{ e kä - k{ úe e nkþ y u rfx wt rðœhý fhkþwt nœwt. heƒ fõþký {u k k {kæþ{úke hfkh e rðrðä Þkus kyku ku su k¼ {u ððkãkkºk y f[ ku Au Œu{ u eäu eäku k¼ fkurãký òœ k ð[urxþkyku ð h rð krðî u Œuyku k nkúk{kt Œu kä k YÃk{kt nkuþ, fex k YÃk{kt nkuþ fu [uf k MðYÃk{kt nkuþ Œuyku u Œu{ k nkúk{kt eäu eäk { Œk yk k¼kúkeoyku k {w¾ Ãkh yuf y uhku ò{ h k xkw nku ¾kŒu ykþkursœ heƒ õõþký {u k{kt Ãkkýe ÃkwhðXk, ÃkþwÃkk, úk{ ]n r {koý {tºke e fwtðhs¼kr ƒkð eþk k yæþûk MÚkk u 10,931 k¼kúkeoyku u Y k¾ k kä - nkþ ŒÚkk fex wt rðœhý fhkþwt nœwt. {tºke eyu sýkôþwt fu, hksþ{kt ŒŒ 11 ð»koúke ÞkuòŒk heƒ fõþký {u k{kt k¼kúkeoyku u wrðäkyku{kt ðäkhku ÚkkÞ Œu heœu k¼ yãkkr hìkk Au. su kúke hksþ ku ðko e rðfk Úkþu. {rn kyku u Ãký hkßþ e ykšúkf «rœ{kt Mð{k ¼uh ¼k eëkh ƒ kððk{kt ykðe hne Au yk të A fkœku Ãký skuðk { u Au. yk{, yksu yk heƒ fõþký {u k e V wrœyãku k¼kúkeoyku k Sð Äkuhý rnœ ykšúkf ÃkrhrMÚkrŒ{kt Ãký ½ýku ƒë kð ykôþku Au. heƒ fõþký {u k ytœ oœ Qsko {tºke e kih¼¼ke Ãkxu k yæþûkmúkk u ¼kð h rsõ k fûkk ku heƒ fõþký {u ku ÞkuòÞku nœku. su{kt fw 5254 k¼kúkeoyku u ÔÞrõŒ Œ Þkus k ytœ oœ YrÃkÞk 2.04 fhkuz k kä nkþ [uf wt rðœhý fhkþw nœwt. yk fkþo {{kt Qsko {tºke e kih¼¼ke Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu ðzk«äk e hulÿ¼ke {kuëeyu heƒku, ðtr[œku, Auðkzk k {ký u {wÿk ƒuf k {kæþ{úke ku ykãke Œu{ wt Sð Äkuhý Ÿ[w kððk wt fkþo fþow Au Ëuþ k Ãkkt[ fhkuz heƒ Ãkrhðkhku u Wßsð k Þkus k ytœ oœ u f ufþ ykãkðk{kt ykôþk Au. ktäe h rsõ k fûkk k «uûkk ¼khŒe, fkuƒk ¾kŒu ÞkuòÞu k heƒ fõþký {u k{kt { y u hkus kh {tºke e rë eãkfw{kh Xkfkuh y u {nk w¼kðku k nmœu 3,094 k¼kúkeoyku u YrÃkÞk 3 fhkuz 64 k¾úke ðäw hf{ e kä - nkþ wt nkúkkunkúk rðœhý fhkþwt nœwt. {tºke eyu sýkôþwt nœwt fu, hksþ hfkhu heƒku u kä nkþ ku økwshkík òlþwykhe, 2019

23 fðh Mxkuhe WÃk uxk k yþkí {uh u {k ð rh{k Þkus k ylðþu heƒ fõþký {u k{kt Y. 8 nòh e f{œ e htufze {sqhe fk{ {kxu { e Au. Œuyku fnu Au fu yk hutfze k fkhýu nwt fk{ {u ðe {khku Sð wòhku fhe þfeþ. hfkh îkhk heƒ kufku u su kä nkþ fhðk{kt ykðe Au Œu kúke {khk suðk y uf kufku k Ãkrhðkhku w¾e ƒ þu. ykäkh ykãke u ykšúkf ûk{œk ƒûkðk ku h «Þk fþkou Au. AuÕ k yuf ËkÞfkÚke heƒku k fõþký {kxu heƒ fõþký {u k k{ ku uðkþ k þy fþkou Au. heƒku k n e rðrðä Þkus kyku e kä - nkþ fkur Ãký òœ k ð[urxþk ð h eäu eäe Œu{ k nkúk{kt Ãknkut[kze Au. hkßþ{kt ð Œku «íþuf heƒ Ãkrhðkh heƒe{ktúke ƒnkh ykðe ykšúkf heœu ûk{ ƒ e Mð{k ¼uh Sð Sðu Œuðk kuffõþký k WÆuþ kúku { ú hkßþ{kt ykht¼kþu heƒ fõþký {u k e kúku ŒksuŒh{kt ð khe k [e¾ e Œk wfk k wh¾kr ¾kŒu rsõ k fûkk ku heƒ fõþký {u ku k{krsf LÞkÞ yräfkrhœk {tºke e Rïh¼kR Ãkh{kh y u wshkœ ½uxkt y u Q rðfk r { k WÃkkæÞûk e y{hþe¼kr ¾kt¼ eþk e WÃkrMÚkrŒ{kt ÞkuòÞku nœku. su{kt ð khe kt 31,728 k¼kúkeoyku u ytëkrsœ Y k¾ e kä - nkþ yãkke nœe. yk «t u {tºke e Rïh¼kR Ãkh{khu fk{hus k heƒ fõþký {u k{kt r{þ {t { «kusufx e nkþúke ¾e{tz [ kðœkt r þkƒu [kiäheyu Œu{ e V kúkk hsq fhe nœe. {ktzðe Œk wfk k ÃkhðŒ k{ k hnuðk e yuðk 26 ð»keoþ r þkƒu fnu Au fu, heƒ ð o e ƒnu ku u à uxvku{o { Œk yksu ¾wþ¾wþk Au. {khk økúwãk e ƒnu ku u nmœf k e ¼hŒfk{, ]n òðx e ðmœwyku, hk¾ze, Íw k, Œkuhý, Ãk o y u wþku¼ e [es ðmœwyku ƒ kðzœk ykðzœe nœe, ÃkhtŒw Œu k {kfou x ku y¼kð nkuðkúke ðäw ðu[ký fhðwt þõþ nœwt. ÃkhtŒw yksu heƒ fõþký {u k{kt Y. 47,000 e {ÞkoËk{kt rhðku Õð Vtz {tsqh fhðk{kt ykôþwt nkuðkúke nðu y{u ¾e{tz e ƒnu ku yk Vtz ku ÔÞkð krþf WÃkÞku fhe Mð{k ¼uh Mðhkus kh ku rðfk fhe ykšúkf æähœk {u ðe þfeþwt yu{ Œuyku ðo¼uh sýkðu Au. rsõ k úk{ rðfk yusl e k yk e. «kusufx {u ush hkusƒu {khrzþk fnu Au fu r{þ {t { Þkus k{kt hksfkux rsõ k e 4000 ƒnu ku skuzkþu e Au. su{kt hksfkux k heƒ fõþký {u k{kt hksfkux rsõ k e 47 ƒnu ku u rëðux ƒ kððk wt {þe yãkkþkt nœkt. yk yuf {þe e f{œ yuf e Y. 16 nòh Au Œu{s 24 ƒnu ku u 47 ÃkuÃkh ze -fãk ƒ kððk kt {þe ykãkðk{kt ykôþkt Au. ÃkzÄhe e fks kurn u heƒ fõþký {u k{kt çþwxeãkk oh e rfx { e nœe. fks fnu Au fu, {ut çþwxeãkk oh e Œk e{ eäe Au nðu { u hksþ hfkh îkhk rð k{qõþu çþwxe Ãkk oh rfx { Œk nwt {khk ½hu çþwxe Ãkk oh þy fhe þfeþ. {khku ÃkkuŒk ku ÔÞð kþ fhe hkus khe «kó fhe þfeþ. hksþ hfkh e yk {kxu ntw ¾qƒ ¾qƒ yk¼khe Awt fu {khk suðk y uf ÔÞrfŒyku u Œu hkus kh ûke kä nkþ e rfx ykãke hne Au. sýkôþwt nœw fu, hkßþ hfkhu k[k yúko{kt { ú wshkœ{kt Ërhÿ khkþý e uðk ku Þ k ykhtçþku Au, su{kt «íþuf {ks k kufkuyu n¼k e ƒ e Ërhÿ khkþý e uðk k Þ k fkþo e ßÞkuŒ u ðäw «ßsðr Œ ƒ kððe Ãkzþu. ƒ k fktxk rsõ k k ze k {kfouxþkzo ¾kŒu [kr y u Ãkkýe ÃkwhðXk hksþ{tºke e ÃkhƒŒ¼kR Ãkxu k yæþûkmúkk u rsõ kfûkk ku heƒ fõþký {u ku ÞkuòÞku nœku. yk heƒ fõþký {u k{kt ð kz fkfz{xe k{ k rþœ ƒu sýkðu Au fu, {U çþwxe Ãkk oh ku fku»ko fþkou nœku. ÃkhtŒw ÔÞð kþ þy fhðk kä k{ úe nkuðkúke k[kh nœe. nwt ƒes søþkyu fk{ WÃkh sœe nœe. ÃkhtŒw ÃkwhŒk kýkt { Œk nœk. suúke {khe ykšúkf ÃkrhMrÚkrŒ khe nœe. { u Ãký yu{ nœw fu, heƒ fõþký {u k{kt { u çþwxe Ãkk oh þy fhðk {kxu e kä k{ úe { e Au. su k Úkfe nwt {khku ÃkkuŒk ku ÔÞð kþ þy fhe u ykšúkf WÃkks {u ðeþ. {khk ÔÞð kþ k fkhýu {khk fwxwtƒ u nkþyãk ƒ eþ. ¼ w Úksku {wï Þ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe wt su{ýu y{khk suðk heƒ u nkþ Ãkwhe Ãkkze. økwshkík òlþwykhe, 2019

24 fðh Mxkuhe ƒ k fktxk rsõ k k fw k¼kúkeoyku u Y fhkuz k [uf y u kä nkþ rfx wt {tºke e y u {nk w¼kðku k nmœu rðœhý fhðk{kt ykôþwt nœwt. {tºke eyu sýkôþwt fu {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k uœ]íððk e yk hksþ hfkh heƒku k ¼ k {kxu fk{ fhu Au. hfkh kuäkhk ku ykäkh ƒ e heƒku u fr heœu {ËË fhe þfkþ Œu e [Œk fhu Au. heƒ fõþký {u k hküùrãkœk {nkí{k ktäes k ytíþkuëþ- Auðkzk k {k ðe k ðkot eý WíÚkk y u rðfk ŒÚkk úk{ Mðhks k WÆuþ u ŒÚkk heƒku k þõœefhý {kxu yk uðkþ k ku «kht¼ fhðk{kt ykôþku nœku. ËknkuË ¾kŒu rsõ k fûkk ku heƒ fõþký {u ku ÞkuòÞku nœku. yk {u k{kt ËknkuË rsõ k kt 8751 k¼kúkeoyku u [kh fhkuz e kä nkþ nkúkkunkúk [wfðkr nœe. {ne k h kt wýkðkzk ¾kŒu ykþkursœ rsõ k k heƒ fõþký {u k{kt 4110 k¼kúkeoyku u Yk k¾ e nkþ syhœ{të k rhfku u nkúkku nkúk ykãkðk{kt ykðe nœe. yk «t u {tºke e sþÿúk n Ãkh{khu sýkôþwt nœwt fu nðu fkue heƒ ÔÞrõŒ u Œu u { ðkãkkºk k¼úke ðtr[œ hk¾e þfkþu nª.hkßþ hfkhu ð[urxþk ÃkØrŒ u Ëqh fhe u heƒku k k¼ Œu{ k wäe Ãknku[kzâk Au. Auðkzk k rðmœkhku wäe y u ðtr[œs ku wäe hfkh e Þkus kyku k k¼ ÃknkutåÞk Au. fulÿ y u hkßþ hfkh e ykhkuøþ e Þkus kyku ytœ oœ Œu{ýu y u {k fkzo Úkfe nðu heƒ ÔÞrõŒ u Ãký Œu e t¼eh ƒe{khe {kxu k[kh Úkðwt ÃkzŒwt Úke, Ãknu k Ëuðtw fhe u Ëðk fhkððe ÃkzŒe nœe Œu{ sýkðœk {tºke eyu fìkwt nœw fu, ðes e, Ãkeðk k Ãkkýe, [kr e ðz, k{u k{ Ãkkfk hmœk suðe {k ¾kfeÞ wrðäkyku hkßþ hfkhu Q¼e fhe Au. heƒ ƒktäðku kt Sð {kt «rœyãke «fkþ ÃkkÚkhðk {kxu hkßþ hfkh îkhk AuÕ k 10 ð»koúke heƒ fõþký {u k wt ykþkus fhðk{kt ykðu Au. yk {u k k {kæþ{úke ufzku Ãkrhðkh kt Sð {kt ÃkrhðŒo ykôþwt Au. ¼Y[ ¾kŒu ÞkuòÞu k heƒ fõþký {u k{kt 3078 k¼kúkeoyku u Y.2.13 fhkuz e hkufz nkþ ŒÚkk kä nkþ ykãkðk{k ykðe nœe. yk «t u nfkh rð¼k k hkßþfûkk kt {tºke e Eïh n Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu heƒ fõþký {u kyu heƒku u Mðkð tƒ yãkkððk{kt Œu{s Œu{ k Sð Äkuhý AuÕ k Ë ð»koúke ÞkuòŒk heƒ fõþký {u k Úkfe yksu ð[urxþkyku- Ë k ku kƒqë ÚkÞk Au. hksþ k úk{ rðfk, úk{ ]n r {koý, ÃkþwÃkk y u ik tðäo hksþ {tºke e ƒ[w¼kr ¾kƒzu sýkôþwt nœwt fu, heƒ fõþký {u k ku {q WÆuþ heƒ-ykrëðk e-ãkakœ ð o k kufku u {ËËYÃk Úkðk kúku hkus kh ÄtÄku fhe Œuyku ykšúkf heœu Øh ÚkkÞ Œu {kxu ku Au. hkßþ hfkh ku {tºk Au fu fkur Ãký ÔÞrfŒ heƒ hnu. hkus khe ykãkœk rðrðä kä - nkþ ku ËwÃkÞku fhe rðfk Þkºkk{kt skuzkðk {tºke eyu k¼kúkeoyku u ykbk fþowt nœwt. økwshkík òlþwykhe, 2019

25 fðh Mxkuhe Ÿ[w E sðk{kt ¾qƒ {n ð e ¼qr{fk ¼sðe Au. yk fkþo {{kt MðŠý{ wshkœ 50 {wæk y{ efhý k yæþûk e yke. fu.òzuòyu sýkôþwt nœwt fu, hkßþ hfkhu k¾ku k¼kúkeoyku u ykšúkf k¼ nkúkkunkúk ykãke u heƒku u ykí{r ¼oh ƒ kôþk Au. yºku WÕ u¾ eþ Au fu yk {u k{kt u f uõþ, r ke {þe, {k ð rh{k Þkus k ylðþu rðrðä ykšúkf nkþ, r{þ {t { Þkus k rð»kþf nkþ, fwtðhƒke wt {k{uhwt e nkþ, hküùeþ þnuhe yksrðfk r{þ, rhðku Õð Vtz, ¾uŒeðkze ¾kŒw, k{krsf whûkk fõþký þk¾k ð uhu suðe Þkus k ylðþu k¼kúkeoyku u k¼krlðœ fhðk{kt ykôþk nœk. ò{ h k rsõ k fûkk k heƒ fõþký {u k wt ykþkus nkãkk ¾kŒu fhðk{kt ykôþwt nœwt. yk «t u k{krsf þiûkrýf ÃkAkŒ ð kou k fõþký rð¼k k hksþ{tºke e ðk ý¼kr ykrnhlkk ðzkuëhk{kt ÞkuòÞu heƒ fõþký {u k{kt Wzuhk k e{œe e kƒu { kus¼kr ðýíkhk u {k ð rh{k Þkus k Œ u Y.15 nòh e nkþ çþwxe Ãkk oh rfx { e nœe. Œu{ýu fìkwt fu, yksu { u yk çþwxe Ãkk oh rfx { e Au su k fkhýu çþwxe Ãkk oh þy fhðk wt {khwt Mð Ãkqhwt Úkþu su e { u ½ýe ¾wþe Au. yk ÔÞð kþ þy ÚkŒkt nwt Ãk ¼h ƒ eþ Œuðku { u rðïk Au. z¼kur k fh{k k ðœ e yuðk e nu{tœ¼kr yh ðë¼kr Ãkh{khu Œu{ u { u nkþ rðþu fìkwt fu, Þwðk ku u hkus khe { e hnu Œu {kxu rðrðä «fkh e nkþ y u Þkus kyku y{ e Au. su k fkhýu { u {khk ÔÞð kþ{kt ¾qƒ {ËË { e hnuðk e Au, {khe ykðf{kt W{uhku Úkþu y u Œu k fkhýu {khk Ãkrhðkh e ykšúkf {]ræä{kt Ãký ðäkhku Úkþu. hksþ hfkh k {k ð rh{k {kxu k yr¼ { u fkhýu y{khk suðk k k {ký ku wt fõþký ÚkkÞ Au. ykðf{kt W{uhku ÚkŒkt fkur Ãkk u nkúk ktƒku fhðk e ykð~þfœk hnuœe Úke. ðzkuëhk ykx kuëk k Ãkw»Ãkkƒu Ãkh{kh u r kr {þe nkþ { e nœe. Œu{ýu sýkôþwt fu r kr {þe e nkþu {khe ¾w{khe u yk ðäkhe Au. {khu Ãknu k {rn u Y.2 Úke 3 nòh e ykðf ÚkŒe nœe {U ku nkþ {u ðe y u {khe {nu Œ{kt ðäkhku fþkou, íþkhƒkë {khe ykðf {rn u 7 Úke 8 nòh e Úkðk k e Au. yk «fkh e nkþ { u Au íþkhu Ëhuf ƒnu ykðe nkþ ku k¼ R Ãk ¼h ÚkR þfu Au. Ãk ¼h ÚkR ¾w{khe kúku Sððk e {khe Œ{Òkk kfkh ÚkR Au. nmíku 2994 k¼kúkeoyku u Y k¾ e nkþ ykãkðk{kt ykðe nœe. hksþ {tºke e ykrnhu fìkwt nœwt fu, AuÕ k 11 ð»koúke [k Œkt heƒ õõþký {u k u {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ðäw k¼fkhe ƒ kôþk Au. yk {u k Úkfe ð[urxþk rð k s eäk k¼kúkeoyku u k¼ ykãkðk{kt ykðe hìkku Au. ¼kð h k {kuœeƒk Ãkk u yx ykìrzxkurhþ{ ¾kŒu rþûký hkßþ{tºke e{œe rð¼kðheƒu Ëðu k yæþûkmúkk u ¼kð h þnuhe rðmœkh ku heƒ fõþký {u ku ÞkuòÞku nœku. yk heƒ fõþký {u k{kt fwtðhƒkr wt {k{uhwt Þkus k Œ u fhsý k täkhk k e ò ]ríkƒu n {w¾¼kr Ãkh{khu sýkôþwt fu, {khk ø Œh k e k{u ÚkÞk Au. ø {kxu { u e Y.10 nòh e yk nkþ fwtðhƒkr wt {k{uhwt {khk y u {khk Ãkrhðkh {kxu þw¼ëkþe eðzâwt Au. heƒ Ãkrhðkhku u yk nkþúke ø ¾[o{kt VkÞËku ÚkkÞ Au. hksþ hfkhu þy fhu e yk Þkus kyku ku k¼ {khk suðe ƒes ƒnu ku y u Œu k Ãkrhðkhs ku {u ðu Œku Œu{ u nkþ nkhkyãk ƒ e hnuþu. {k ð rh{k Þkus k Œ u ÃkË{ k k e{œe ¼ ðœeƒu rð kuë¼kryu sýkôþwt fu, {k ð rh{k Þkus k Œ u Y.21,500 e hf{ k r kr {þe e nkþ { Œk {khk {kxu hkus khe ku ðku {k o ¾qÕÞku Au. r kr {þe { Œkt {khe ûk{œkyku u ðe rëþk { þu. r kr {þe { Œkt {khe ykðf{kt W{uhku Úkþu, suúke { u Ãk ¼h Úkðk e Œf { þu. hksþ hfkhu heƒku u hkus khe {kxu e ðe Œfku ktãkze Au. {rnfk k{ k rëôþkt rðsþ ¾kuhkýe u Ãký rðf kt kä nkþ Þkus k ylðþu e rfx heƒ fõþký {u k{kt «kó ÚkŒkt hksãkku ÔÞfŒ fþkou nœku. økwshkík òlþwykhe, 2019

26 fðh Mxkuhe 15 k¼kúkeoyku u «rœfkí{f MðYÃku kä, rfx nkþ rðœhý fhke nœe. fw 5274 k¼kúkeoyku u YrÃkÞk fhkuz e kä, rfx nkþ rðœhý fhke hne Au. e{œe rð¼kðheƒu Ëðuyu sýkôþwt nœwt fu, ¼kð h þnuhe rðmœkh k heƒ fõþký {u k Úkfe fw 5274 k¼kúkeoyku u fw YrÃkÞk fhkuz e kä nkþ, rfx rðœhý fhðk{kt ykðe hìkkt Au. ytƒksúke W{h k{ wäe k ykrëðk e ÃkúËuþ{kt ð Œk ytëkrsœ hne Au. {tºke e h{ý k Ãkkxfhu sýkôþwt nœwt fu heƒ fõþkûk {u k k syrhþkœ{të k¼kúkeoyku u Îkh ykt Ûku nkúkkunkúk rðrðä kä - nkþ Ãknkut[kzðk{kt ykðe hne Au. su ku ËTWÃkÞku fhe u, ykrëðk e {ks u { u e Œf ÍzÃke uðk wt ÃkÛk yk³ðk fþwo nœwt. ykhkuøþ hksþ {tºke e rfþkuh¼ke fk kýeyu whœ k fk{hus ¾kŒu ykþkursœ heƒ fõþký {u k{kt hfkh k rðrðä rð¼k ku e fõþkýfkhe Þkus kyku k fw 3730 syhœ{tëku u Yk.2.60 fhkuz e kä nkþ yu kþœ fhke nœe. ykhkuøþ {tºke eyu sýkôþwt nœwt fu, syhœ{tëku u hfkhe f[uheyku k Ä k ¾kðk Ãkzu Œuðk ykþþúke hfkh e Œ{k{ Þkus kyku k k¼ku yk heƒ fõþký {u k{kt yu kþœ fhðk{kt ykðu Au. { ú ð»ko Ëhr{Þk rsõ k k fw 26,233 syrhþkœ{të k¼kúkeoyku u Y fhkuz e nkþ eäe yãkoý fhke nœe. yk ðu kyu rsõ k 1.87 fhkuz ykrëðk e Ãkrhðkhku kt ðko eûk Wíf»ko {kxu {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkÛkeyu y ufrðä tðuë þe r ÛkoÞku íðrhœœkúke R u, ðtr[œku k rðfk e u{ ÔÞfŒ fhe Au. hfkhe Þkus k k k¼ eäu eäk k rhfku u { u Œu {kxu heƒ fõþký {u k kt {kæþ{úke syhœ{të k rhfku u ykšúkf nkþ Ãknku[kzðk{kt ykðe ÄkuhkS k s ðtœeƒu {kfrzþk u r kr {þe {k ð rh{k Þkus k ylðþu heƒ fõþký {u k{kt «kó ÚkÞwt nœwt. s ðtœe ƒnu fnu Au fu, { u Y. Ë nòh e f{œ wt {þe { Œk nwt ½hu ƒu e u r kr fk{ fhe ƒu Ãki k e f{kýe fhe þfeþ, Ãk ¼h ÚkR þfeþ. LÞw {k hkuz k hnuðk e e {nulÿ¼kr ðk të u nuhf x {kxu Y.15,000/- e kä nkþ { e nœe. Œu{ýu sýkôþwt fu, hkßþ hfkhu heƒku {kxu Þkus kyku y{ fhe Au. heƒku u Œu{ k nf wt { e hnu y u Œu Ãk ¼h ƒ u Œuðk W{Ëk «Þk ku hksþ hfkhu fþko Au. kutäkhk k ykäkh {e yk hksþ hfkhu heƒku u ykšúkf {]rø ŒhV R sðk k r ýoþku eäk Au. {k Þkus k k k¼kúkeo Ëku Œ n y{h n Ãkh{kh k Ãkwºkyu Œu{ e ðkœ fhœkt fìktw fu, {khk rãkœk u ful h ÚkÞwt nkuðk wt r Ëk ÚkÞu. y{khk Ãkrhðkh e rmúkrœ ykšúkf tfx u fu yk ƒe{khe u Ãkk e þfu Œu{ nkuœe. y{khk Ãkrhðkhu yk Þkus k ytœ oœ fkzo {u ÔÞwt y u {khk rãkœk u Œu e khðkh{kt WÃkÞku e eðzþwt. ful h e Ëðk {kxu ytëksu Y.1,60,000/- e nkþ {k fkzo k fkhýu { e. y{khk Ãkrhðkh {kúkuúke yk¼ {wt ykšúkf tfx xéþwt y u {khk rãkœks u ÞkuøÞ khðkh { e. ƒ k fktxk k ÚkhkË Œk wfk k rþð h k k¼kúkeo e{œe fklœkƒu ƒe. n zkyu ÃkkuŒk ku «rœ¼kð ykãkœkt sýkôþwt fu ze k ¾kŒu ÞkuòÞu heƒ fõþký {u k{kt { u u f ufþ {éþwt Au. Œu{ýu fìkwt fu yk¾e së e kfzkt ƒk e u- Äw{kzk{kt ykt¾ Vkuze u fkze k¾e, y{ u Mðà uþ Ï Þk nkuœku fu hfkh y{khk ½h ku [q ku kððk u f ufþ ykãkþu. yk hfkhu y{ u k{uúke {VŒ{kt u f ufþ ykãþkt Au. nðu y{khu ƒ Œý {kxu kfzkt ðeýðk nª sðwt Ãkzu. ykãkýk ðzk«äk e {kuëe knuƒ y u {wï Þ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe e hfkh y{khk suðk heƒku {kxu ¾qƒ h fk{ fhu Au. Œu{ýu fìkwt fu y{khk suðk heƒku e [Œk fhðkðk e yk Ãknu e hfkh Au. y{eh Z Œk wfk k ƒk wlÿ k{ k Þwðk R urõxùrþþ e ¼ihð¼kR «¼w¼kR «òãkrœyu sýkôþwt fu, heƒ fõþký {u k{kt { u R urõxùf fk{ kt kä ku {éþkt Au. yk kä ku ðzu nwt fk{ fhe u økwshkík òlþwykhe, 2019

27 fðh Mxkuhe ðneðxeœtºku {tºke e u {wïþ{tºke flþk fu ðýe r rä{kt 9.13 k¾ ku [uf yãkoý fþkou nœku. ŒkÃke rsõ k k ÔÞkhk ¾kŒu ÞkuòÞu k heƒ fõþký {u k k fkþo {{kt {tºke rfþkuh¼ke fk kýeyu sýkôþwt nœwt fu hfkh kufku e {w~fu eyku fkurãký òœ k ¼u˼kð ð h Ëqh ÚkkÞ y u Œu ku eäku k¼ ki u { u yu {kxu ŒŒ «ÞíLkþe Au yu{ sýkðe Œu{ýu hksþ y u fulÿ hfkh e y ufrðä Þkus kyku e rð Œu Aýkðx fhe MðåA ¼khŒ yr¼þk suðk s ykhkuøþ ûke fkþo {{kt ki k nþku e yãkuûkk ÔÞfŒ fhe nœe. yk «t u ÔÞkhk, ðk kuz, zkì ðý, ku Z, WåA, r Íh, fwfh{wlzk íku{s ÔÞkhk ylku ku Z Œk wfk k { e ŒkÃke rsõ k k k¼kúkeoyku u Yk. 18,76,48,727 e nkþ k [ufku, rfx y u yu ux wt rðœhý fþowt nœwt. yk WÃkhktŒ {tºke e fk kýeyu ÔÞkhk ¾kŒu Yk k¾ k ¾[ou ðr Š{Œ yk ÞMÚkk y u Yk k¾ k ¾[ou ƒ kððk{kt ykðu yƒo «kþ{he nuõúk ulxh wt ŒfŒe y kðhý fhe kufkãkoý fþowt nœwt. khe ykðf {u ðe þfeþ. Œu{ýu fìkwt fu nwt R urõxùrþþ Œhefu Œku ½ýk {ÞÚke fk{ fhwt Awt ÃkhtŒwt {khe Ãkk u ÃkqhŒk kä ku nkuœkt. fkur søþkyu ðes e{kt VkuÕx [uf fhðk òwt íþkhu kä ku rð k {w&fu eyku k k{ ku fhðku ÃkzŒku. yksu hfkhu { u R urõxùf fk{ {kxu kt kä ku ykãþkt Au su kúke {khwt fk{ yk k ƒlþwt Au. yk kä ku {khk {kxu ¾qƒ WÃkÞku e krƒœ Úkþu. rëþkuëh Œk wfk k ðzeþk k{ k ÃkþwÃkk f e þtfh¼kr Wfk¼kR {k eyu fìkwt fu ð»kkouúke nwt ÃkþwÃkk ku ÔÞð kþ fhwt Awt. Œu{ýu fìkwt fu heƒ fõþký {u k{kt { u ËqÄ-Ënª kt kä ku {éþkt Au. su kúke Aqxf ËqÄ-Ënª ðu[ðk{kt Œf ev nª Ãkzu. Œu{ýu fìkwt fu hfkhu yk ¾qƒ h Þkus k ƒ kðe Au. e þtfh¼kr {k eyu fìkwt fu yk hfkh k k{kt k k {ký u VkÞËku ÚkkÞ Œuðe Þkus kyku ƒ kðu Au. su kúke k¾ku ÃkþwÃkk fku u VkÞËku ÚkÞku Au. rëþkuëh Œk wfk k ðzeþk k{ k s ðœ e ¾uzwŒ e þtfhs {VkS {k eyu fìkwt fu y{u ¾uŒe kúku ÃkþwÃkk ku ÔÞð kþ fheyu Aeyu. Œu{ýu fìkwt fu, Ãknu kt k {Þ{kt hfkhe Þkus kyku ku k¼ {u ððk y{khk suðk kufku k Ãk kt Œr Þk ½ kr sœk nœk. yksu yk hfkh k¼kúkeoyku u k{uúke k¼ku ykãku Au. ð kz rsõ k k yk{ e k{ k ƒk w¼kr sýkðu Au fu, LÞw wshkœ Ãkux o Þkus k nux ykur yuls ðeúk ÃkkRÃk ux ku k¼ heƒ fõþký {u k{kt {éþku. yk nkþ Úkfe Ëe{ktÚke Ãkkýe r Vxª fhe ¾uŒe fheþ. {þe e wrðäk nkuðkúke ¾uŒe fhe þfœku nœku ÃkhtŒw yk nkþ { ðkúke W k k y u rþþk w ¾uŒe fhe ykðf {u ðe þfeþ. su k fkhýu {khk ykšúkf WÃkkso {kt ðäkhku Úkþu. hksþ hfkhu { u ÄhŒe u nrhþk e fhðk e Œf Ãkwhe Ãkkze Au. yk Œf ku ÃkwhuÃkwhku k¼ R ykäwr f ¾uŒe fheþ y u ƒ{ýe ykðf {u ðeþ yu {khe u{ Au. yk nkþ ykãkðk ƒë hksþ hfkh ku ¾qƒ ¾qƒ yk¼kh. ð kz k Äh{Ãkwh k Œkƒu sýkðu Au fu { u r ðý wt fk{ ykðzu Au. ÃkhtŒw ykšúkf ÃkrhMrÚkrŒ khe nkuðkúke {ky ÃkkuŒk wt e kr {þe ¾heËe þfœe nœe. ôzký wt k{ nkuðkúke hkus khe e fkur Œf nœe n. rsõ k Wãku fulÿ e {k ð fõþký Þkus k nux heƒ fõþký {u k{kt { u r kr {þe {éþwt Au. su k Úkfe nwt {khku ÃkkuŒk ku ÔÞð kþ þy fheþ y u ykšúkf heœu Ãk ¼h ƒ eþ. ½hykt ýu ÔÞð kþ fhðk k fkhýu nwt {khk fwxwtƒ wt Ãký æþk hk¾e þfeþ. { u Mðhkus khe{kt {ËË fhðk ƒë hksþ hfkh ku ¾qƒ ¾qƒ yk¼kh. syhœ{tëku u fkur Ãký «fkh e {w~fu e Ãkzu y u fkur Ãký ð[urxþk ð h s eäe s nkúkkunkúk nkþ ykãkðk k {nk yr¼þk {k qhœ k fk{hus ¾kŒu ÞkuòÞu k heƒ fõþký {u k{kt {nwðk Œk wfk k wý ðu k{u hnuœk 21 ð»keoþ fkiþõþkƒu nhrfþ ¼kE kþfk u çþwxeãkk oh e rfx nkþ { Œkt Œu{ e ¾wþe ku Ãkkh hìkku nœku. fkiþõþkƒu u sýkôþwt fu, heƒ fõþký {u k{kt çþwxeãkk oh rfx {u ðe u {khk þku¾ u Mðhkus kh{kt ÃkrhðŠŒŒ fhe ykšúkf heœu Ãk ¼h ƒ e þfeþ. ð e, {khk Ãkrhðkh u Ãký kýktfeþ ykäkh { e þfþu. heƒ fõþký {u kúke k¾ku k¼kúkeoyku u kä nkþúke Œu{ k Sð {kt y uhwt ÃkrhðŒo ykôþwt Au. fk{hus ¾kŒu ÞkuòÞu k {u k{kt yku Ãkkz Œk wfk k xfkh{k k{ k Þkr{ eƒu hrœ k hkxkuz u ykrëòrœ rðfk rð¼k îkhk {k ð rh{k Þkus k ytœ oœ ËhSfk{ kt kä ku e Yk e f{œ e rfx { Œk yíþtœ ¾wþ¾wþk ÚkÞkt nœkt. Þkr{ eƒu u sýkôþwt fu, r ðý e Œk e{ eäk nðu nwt ½hu ƒuxk zùu, Vku Mxe[, k k ƒk fku kt fãkzkyku eðe u Ãkrhðkh u {ËËYÃk ÚkE þfeþ. r ðýfk{ Úkfe Ãkrhðkh u {ËËYÃk Úkðk e ¼kð k Œu{ýu ÔÞfŒ fhe nœe. økwshkík òlþwykhe, 2019

28 ¾u {nkfwt¼-2018lkwt ¼kð h ¾kŒu þk Ëkh {kãk økwshkíklkk {uëklkku 38 k¾ h{íkðehkulke QòoÚke Í néþk Ãk]Úðe Ãkh {k ð ÇÞŒk ku WËT¼ð ÚkÞku íþkhúke ¾u fwë «kht¼ ÚkÞku nþu. ykãkýk Ëuþ{kt {nk¼khœfk Úke ELzkuh y u ykwxzkuh h{œku h{kœe nkuðk ku útúk{kt WÕ u¾ Au. {nk¼khœfk {kt fwmœe, uze Ëzku y u [kuãkkx suðe h{œ ku WÕ u¾ Au. sku fu ykþkus ƒø heœu h{œku h{ðk wt «{ký úef tmf]rœ{kt skuðk {éþwt. íþkhƒkë yku rbãkf h{œku e þyykœ Ãký úefúke þy ÚkR nœe. yksu yku rbãkf h{œkuí ðu { ú rðï u yuf ŒktŒýu ƒktäe ËeÄkt Au. h{œ- ¾u fwëúke {k ðe{kt ¾u rë e e ¼kð k ku sl{u Au, y u Œu e kúku Œu wt MðkMÚÞ wáz ƒ u Au. íklk ylku {LkLkk MðkMÚÞLke ¾u rë e ylku Mk{wn ¼kðLkkLku rðfmkkðíkk h{íkøk{íklkk søkíklkwt {n ð Mk{SLku ðzk«äklk e LkhuLÿ¼kR {kuëeyu ð»ko 2010{kt íku{lkk økwshkík {wïþ {tºke íkhefulkk fkþofk Ëhr{ÞkLk yuf Lkðíkh yr¼øk{ MkkÚku Mk{økú hkßþ{kt yuf MkkÚku h{ík-øk{íklkku {nkwímkð WsððkLke ÃkhtÃkhk þy fhe h{þu økwshkík, Síkþu økwshkík Lkk {tºk MkkÚku hkßþ{kt ¾u {nkfwt¼lkku «kht¼ fhkôþku. økwshkíklkk ÞwðkLkkuLku fkiþõþ rðfkmk íkúkk ðirïf Míkhu Lkk{ f{kððk {kxu íku {n ðlkwt {kæþ{ çklþwt. «ríkð»ko økwshkík{kt íkulkwt ÔÞkÃkf ykþkuslk fhðk{kt ykðu Au. Þwðk ku{kt hnu e «rœ¼k u ðirïf {t[ Ãkqhku Ãkkzðk {kxu hkßþ hfkhu yk ð»kuo Ãký ¾u {nkfwt¼ MÃkÄko wt ykþkus fþwo Au. yk {nkfwt¼ k fkhýu Þwðk«rŒ¼kyku u ÃkkuŒk e Þwðk rðfkmk fkiþõþ ƒœkððk wt {kæþ{ {éþwt Au. yk Þwðk«rŒ¼kykuyu wshkœ wt k{ hküùeþ y u yktœhhküùeþ MŒhu hkuþ fþowt Au. «ríkð»ko ÞwðkykuLkku WíMkkn ðäíkku òþ Au. yk ð»kuo Ãký hkßþ¼h{kt ÞkuòÞu k ¾u {nkfwt¼{kt rðrðä h{íkku{kt 38 k¾ ¾u kzeykuyu ¼køk eäku níkku. yk ð»ko kt ¾u {nkfwt¼ wt {kãk ¼kð h ¾kŒu fhðk{kt ykôþwt. ¼kð h ¾kŒu ÞkuòÞu ¾u {nkfwt¼ k {kãk {kht¼{kt {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu sýkôþwt nœwt fu, ¾u {nkfwt¼úke y kw ¾u fqë ûkuºku No One- ku ð Úke nðu Won-ðku wäe e rmúkrœ wshkœu {u ðe Au. {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ¾u fqë ûkuºk k ¾u kzeyku y u ¾u «u{eyku u {U nª, n{ k xe{ rmãkrhxúke ¾u ¼kð k rðf kððk «uhf ykntðk fþwo nœwt. yk të¼o{kt Œu{ýu sýkôþwt nœwt fu, ykãkýu ¾u {kxu ku RrŒnk {nk¼khœfk Úke Ähkðeyu Aeyu. ¾u {nkfwt¼lkk {kæþ{úke ¾u fqë «íþu e [uœ k wshkœ{kt s s {kt ò e Au Œu u yk xe{ rmãkrhxúke ðäw WÒkŒ ƒ kððe Au. ¼kð h{kt ŒiÞkh ÚkÞu k ðr Š{Œ MÃkkuxo tfw y u {rõxãkãkoí RLzkuh nkì wt kufkãkoý fhðk{kt ykôþwt nœwt. yk nkì wt r {koý Y fhkuz k ¾[ou fhðk{kt ykôþwt Au. yk «t u {wïþ{tºke eyu ¼kð h k h{œ {Œ ûkuºk{kt k{ktrfœ ¾u kzeyku rfhex¼kr ykuík, yþkuf Ãkxu, ÃkrÚkf {nuœk, nhãkk n ðk½u k u yk yð hu ÞkË fhe ¾u fqë{kt Œu{ýu ykãku k Þku Ëk e «þt k fhe nœe. Œu{ýu fìkwt nœwt fu, wshkœ{kt Ëhuf «fkh k rðfk e kúku ¾u fqë ûkuºk ku Ãký rðfk ÚkkÞ Œu {kxu hfkh f]œr ïþe Au. wshkœ{kt MÃkkuxT o fõ[h k rðfk {kxu økwshkík òlþwykhe, 2019

29 Þwðk rðfkmk rsõ k fûkkyu MÃkkuxTMko tfw, Œs k fku[ îkhk rþûký suðk ðe ykþk{ku yãk kôþk Au. ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëeyu ð»ko 2010{kt þy fhkðu ¾u {nkfwt¼ u Ãkrhýk{u s rhœk kþfðkz, nh{eœ Ëu kr, ytrfœk hi k suðk yktœhhküùeþ ¾u kzeyku wshkœ u «kó ÚkÞk Au Œu{ Œu{ýu ðäw{kt W{uÞowt nœwt. {wïþ{tºke e fìkwt fu, h{þu wshkœ- SŒþu wshkœ îkhk ¾u {kt ¼k u khk ki ¾u kzeyku yuf heœu SíÞk s Au. SŒ fu nkh u Ãk[kððk ku rmãkrhx s y íþ ku Au. {wïþ{tºke eyu ¾u «rœ¼k ÃkwhMfkhÚke L{kr Œ ¾u kzeyku, þrõœëqœ ¾u kzeyku ŒÚkk hkßþfûkkyu uc «Ëþo fh kh þk k/¾u kzeyku wt [uf ŒÚkk «þrmœ Ãkºk ykãke L{k fþow nœwt. {wïþ{tºke eyu MÃkkuxTMko ykìúkkurhxe ykuv wshkœ îkhk ŒiÞkh fhkþu rðþu»kktf ¾u ËÃkoý wshkœ wt rð{ku[ fþow nœwt. {wïþ{tºke eyu {uëk VhŒu ¾wÕ e SÃk{kt Vhe WÃkrMÚkŒ ¾u kzeyku ku Wí kn ðäkþkou nœku. ÃkkuhƒtËh rðyø ¼kð h ðå[u e r r Þh r rxí ðå[u e {rn k hm k¾u[ ku {wïþ{tºke eyu xku WAk e þw¼kht¼ fhkôþku nœku. ¼kð h k Äkhk ÇÞ y u r r Þh ƒkmfuxƒku uþ [urbãkþ rþãk k yku ou kríª [uh{u e SŒw¼kR ðk½kýeyu sýkôþwt nœwt fu, 30 hkßþku k 930 sux k ¾u kzeyku ƒkmfuxƒku [urbãkþ rþãk{kt ¼k R hìkk Au. Œu heœu { ú Ëuþ ËqÄ{kt kfh ¼ e òþ Œu heœu h{œ{kt ykuœ«kuœ ƒ e Þku Au. wshkœ{kt y u ¾k fhe u ¼kð h{kt ƒkmfuxƒku e hküùeþ fûkk e h{œ ÞkuòR hne Au Œu ku yk të Œu{ýu ÔÞõŒ fþkou nœku. hkßþfûkk k h{œ {Œ {tºke e Rïh n Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu, hkßþ{kt ¾u fqë wt ðkœkðhý soðk k nuœwúke [k w ð»kou 952 RðuLx{kt 35 k¾ kufkuyu ¼k eäku Au. rðrðä h{œ{kt rðsuœk ¾u kzeyku u Y. 40 fhkuz e R k{e hf{ [k w ð»kou ykãkðk{kt ykðe Au. rëôþkt ¾u kzeykuyu Ãký yk ¾u {nkfwt¼{kt Wí kn¼uh ¼k eäku nœku wshkœ k ¾u kzeyku hküù y u yktœhhküùeþ fûkkyu uc «Ëþo fhu Œu {kxu e ÔÞðMÚkkyku wshkœu Q¼e fhe Au Œu{ Œu{ýu ðäw{kt W{uÞow nœwt. rþûký hkßþ{tºke e{œe rð¼kðheƒu Ëðuyu sýkôþwt nœwt fu, yuf s søþkyu y uf ¾u kzeyku ¼u k ÚkR ÃkkuŒk e ¾u «rœ¼k ƒœkðu Au Œu {kxu ¾u k yk {nkuí ð u ¾u {nkfwt¼ Œhefu yku ¾ðk{kt ykðu Au. yufk úœk, xe{ ðfo ð uhu suðk wýku wt so ¾u ¼kð kúke ykðu Au. nkh u Ãk[kððe ŒÚkk VheÚke QXðk e n{œ ykðk ¾u {nkfwt¼ suðk fkþo {Úke ykðœe nkuþ Au Œu{ Œu{ýu ðäw{kt W{uÞow nœwt. ¼khŒ hfkh k ¾u {tºkk Þ k r[ð e hknw ¼x k hu sýkôþwt fu, { ú Ëuþ{kt wshkœ{kt ¾u {nkfwt¼ e [[ko Au. Œu{ýu yãkuûkk ÔÞõŒ fhe fu, wshkœ yk k{e {Þ{kt ¾u ûkuºku y úýe hkßþ ƒ e hnuþu. hkßþ kt h{œ {Œ rð¼k k r[ð e Ãke. Ãke. Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu, kufku{kt ¾u fqë «íþu yr¼hwr[ ðäkhe, ŒtËwhMŒe ðäkhðk kúku ŒtËwhMŒ wshkœ k r {koý fhœk {kxu ¾u {nkfwt¼ w ykþkus wshkœ{kt ð»ko 2010Úke fhðk{kt ykðu Au. yk «t u ƒkmfuxƒku Vuzhuþ ykuv wshkœ k e þrõœ n, {uþh e { nh¼kr {kuhe, {wïþ r[ð e zkì. su. yu. ½, f uõxh e n»koë Ãkxu, fr{þlkh e yu{. yu. ktäe, ÔÞkÞk{ rþûkfku, rðãkúkeoyku ŒÚkk ¼kð h e s Œk {kuxe tïþk{kt WÃkrMÚkŒ hìkkt níkkt. økwshkík òlþwykhe, 2019

30 ðœo{k fulÿ hfkhu wshkœ u hksfkux{kt yurb ykãke Œu ykhkuøþ ûke y wãk{ ¼ux Au, su kúke kihküù k rðmœkhku{kt ykhkuøþ ûke wrðäk{kt y uf ýku ðäkhku Úkþu y u ykhkuøþ uðk ðäkhu íðrhœ y u MkwáZ Úkþu. íkksuíkh{kt {wïþ{tºke eyu hksfkux{kt «kuãkxeo yufmãkku ku «kht¼ fhkðœkt yk ¼ux ykãkðk yt u «Äk {tºke e ku yk¼kh ÔÞfŒ fþkou nœku. hksþ k {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ŒksuŒh{kt hksfkux ¾kŒu CREDIA-RBA & III D- SAURASHTRA CHAPTER îkhk ykþkursœ «kuãkxeo yufmãkku yulz þkufu u ¾wÕ ku {qõþku nœku. íþkh ƒkë {wïþ{tºke e ykþkursœ «Ëþo e {w kfkœ R u rðmœ]œ {krnœe {u ðe nœe. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu sýkôþtw nœtw fu, ykãkýk Œífk e {wïþ«äk y u nk k kze k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe wt Mð nœtw fu, ykãkýwt wshkœ ylþ fkur rðfr Œ hksþ kúku nª Ãký ylþ rðfk Ãkk{u k Ëuþ kúku ŒtËwhMŒ MÃkÄko fhu Œux wt ûk{ y u rðfr Œ fhðk wt Au Œu{ k Mð u kfkh fhðk ykãkýu «rœƒø Úkðk wt Au y u ykãkýu Œu {kxu ûk{ Ãký Aeyu y u Œu {kxu y{khe hfkh ¾qƒ s ÍzÃke y u ykmkãkkmk hksfkuxlkk yktøkýu «kuãkxeo yuõmãkku 2019 [kux r ýoþ R hne Au. kufku {kxu y{khe hfkh ¾hk yúko{kt r ýkoþf ƒ e hne Au su e «ŒerŒ Auðkzk k ytrœ{ {ký u Ãký ÚkE hne Au. Ëhuf {k ðe wt Mð y u ytrœ{ ûk nkuþ Au fu ÃkkuŒk wt ½h wt ½h nkuþ. yk Mð u kfkh fhðk {kxu fulÿ y u hksþ hfkh ¾qƒs y hfkhf heœu yk ðäe hne Au. kufku e huhk- fku{ GDCR y u yku kr «r Þk hey yumxux RLzMxÙeÍ u ðu ðtœe ƒ kðþu y{ëkðkë, ðzkuëhk, whœ, hksfkux, ktäe h, ËknkuË{kt M{kxo exelku MkwMktøkík {k ¾kfeÞ wrðäk W¼e fhðk{kt ykðe hne Au ðko e wrðäk{kt ðäkhku fhe hksþ ku nuãke u RLzuf ðäkhðk wt hkßþ MkhfkhLkwt ûþ Au y u Œu të¼o{kt ykðk «kuãkxeo yufmãkku yulz þkufu suðkt «Ëþo ku kufku u {kxu ¾qƒ s nuœwãkqýo y u {krnœe ¼h ƒ e hnuœk nkuþ Au. ykðk {krnœe ¼h kufkuãkþku e fkþkou {kxu y㜠flðu þ ulxh r {kýo fhðwt nþu Œu{ u hksþ hfkh s{e e Vk ðýe økwshkík òlþwykhe, 2019 fhþu Œuðe ònuhkœ Ãký hksþ k {wïþ{tºke eyu WËT½kx {khkun{kt fhe nœe. hksfkux Ëwr Þk{kt ðäkhu ÍzÃke rðfr Œ ÚkŒkt þnuhku Ãkife yuf Au Œu ku ðäkhu ykþkus ƒø rðfk ÚkkÞ Œu {kxu ykðk «kuãkxeo yufmãkku ¾qƒ s WÃkÞku e ƒ e hnuþu Œu{s wshkœ k y{ëkðkë, ðzkuëhk, whœ, hksfkux, ktäe h Œu{s ËknkuË M{kxo exe ƒ kðk k Au íþkhu Œu{ e {k ¾kfeÞ wrðäk {kxu hksþ hfkh Œƒffkðkh ykþkus ƒø heœu Ãk kt ¼he hne Au. yk {khkun{kt RÂLMxxâqx ykuv RrLzÞ RÂLxrhÞh rzíkr o tmúkk k hküùeþ yæþûk e «ŒkÃk òëðu hksfkux yuûãkku kufku k Sð Äkuhý{kt [ku ƒë kð kðþu Œuðku rðïk ÔÞõŒ fþkou nœku Œu{s yk íkfu hkßþ hfkh k nþku ƒë {wïþ{tºke e ku yk¼kh {klþku nœku. yk Œfu CREDIA-RBA k «{w¾ e Ãkhuþ¼kR suhkyu sýkôþwt nœtw fu, hksþ hfkh kufku k «ku ¾qƒs ÍzÃke y u h efhý kúku r hkfhý fhe hne Au Œu {kxu hksþ k {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe y u { ú hfkh yr¼ të eþ Au yk hfkh Œ{k{ kufku {kxu ¾hk yúko{kt r ýkoþf hfkh ƒ e hne Au. yk rƒ Õz RrLxrhÞh «kuzõx yurõírƒþ {kt rƒ Õz kúku tf kþu k 200 Úke ðäw «kusufxt, y u 60 Úke ðäw ƒúklzt e 150 Úke ðäw RrLxrhÞh «kuzõxt wt r Ëþo fhðk{kt ykôþwt nœwt. fkþo {{kt Äkhk ÇÞ ðo e ku ðë¼kr Ãkxu, e yh ðë¼kr hiþkýe, e k¾k¼kr k XeÞk, BÞwr. VkÞ kl ƒkuzo k [uh{u e Ä w¾¼kr ¼tzuhe, {uþh e{œe ƒe kƒu yk[kþo Œu{s {kuxe tïþk{kt yurõírƒx o y u {w kfkœeyku WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt.

31 30 ðe 108 yubçþw L ðk k rhfku e Mkuðk{kt... hkßþ{kt yfm{kœ fu ykãkr k k {Þu Rò úmœ-ƒe{kh ÔÞrõŒ u Œkífkr f khðkh Ãkqhe Ãkkzðk 108 yubçþw L ðk uðk hkßþ{kt «[r Œ ƒ e Au. hkßþ k k rhfku u R{hsL e{kt ykhkuøþ khðkh Ãkqhe Ãkkzðk Œífk e {wïþ {tºke e y u Ëuþ k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëeyu ð»ko 2007 Úke 108 yubƒþw L uðk fkþohœ fhe Au su {kºk 20 r{r x k k k{kt ËËeoyku Ãkk u Ãknkut[e òþ Au y u khðkh Ãkqhe Ãkkzu Au. hkßþ¼h{kt nk 587 yubçþw L fkþohœ Au y u fkþohœ 261 yubçþw L ðk ƒë e u ðe 63 W{uhðk yk ð»kou ðe 324 yubçþw L ðk ¾heËðk{kt ykð kh Au. yk wrðäk{kt ðäkhku fhðk k W{Ëk ¼kð kúku ŒksuŒh{kt {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ktäe h ¾kŒu kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu -rþûký {tºke e ¼qÃkuLÿ n [wzk {k, Qsko {tºke e kih¼¼kr Ãkxu, ykhkuøþ hkßþ {tºke e fw{kh¼kr fk kýe e WÃkrMÚkrŒ{kt ðe 30 yubçþw L ðk wt e e Ítze ykãke «MÚkk fhkðe u kufkãkoý fþow nœwt. hkßþ{kt fkþohœ 108 yubçþw L uðk îkhk yíþkh wäe{kt 93 k¾úke ðäw ËËeoyku u yfm{kœ/ƒe{kh ÔÞrõŒyku u rþ^x fhðk{kt ykôþk Au su{kt 33 k¾ Úke ðäw {kœkyku u «wrœ k fu {kt rþ^x fhðk e fk{ ehe fhkr Au. kúku kúku ¼ko {kœkyku u Ãký 108 îkhk khðkh Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðu Au. 108 yubçþw L uðk ku k¼ k rhfku u íðhu y u y㜠xuf ku kus îkhk { e hnu Œu {kxu 108 R{hsL e f ku whwfw Lkku hsík stþíke {nkuímkð hkßþ hfkh kk u uðk wt {kæþ{ ƒ kðe s s k rþûkýykhkuøþ rnœ kt fõþký fkþkuo y u Ërhÿ khkþý k WíÚkk kúku ðo úkne rðfk {kxu tfõãkƒø Au {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu MÃküÃkýu sýkôþwt nœwt fu, ÔÞ {wrõœ, rþûký, ykhkuøþ, Ëk[kh y u tmfkh [ wt ÔÞkÃkf s yr¼þk yk t«ëkþ k tœku kufku ðå[u sr u í t, whwfw ku-rðãkäk{ku îkhk «hkðe hìkkt Au Œu ykí{k u Ãkh{kí{k ¼ýe «urhœ fhðk ku Ë{k o Au. {wïþ{tºke e f ku {kt e Mðkr{ khkþý rðï{t whwfw tmúkk k hsœ sþtœe yð hu ÞkuòÞu k e{ë í t esð Ãkt[kö ÃkkhkÞý{kt tƒkuä fhe hìkk nœkt. yk yð hu tmúkk t[kr Œ {rõx-mãkurþþkr xe nkurmãkx k ur{ kh ykuãkhuþ rúkþuxh u Ãký ¾wÕ wt Œu{ýu {qõþwt nœwt. Ërhÿ khkþý, ðtr[œ, ÃkerzŒ, þkur»kœ y u {ks k syhœ{të ðøkkuo u {kut½e ¾[ok khðkh k y¼kðu {ktë e k rƒak u Ãkzâk hnuðwt Ãkzu Œuðk WÆkŒ ¼kðÚke «Äk {tºke eyu ykþw»{k ¼khŒ nux ykhkuøþhûkk fð[ ykãþwt ykmkãkkmk yubçþw L uðk e {kuƒkr yurã fu L Ãký þy fhkr Au. kúku kúku yubçþw L {kt GPS r Mx{ Ãký fkþohœ fhkr Au ŒÚkk ËrhÞk rf khk k rðmœkhku{kt Ãký k rhfku u Œkífkr f khðkh { e hnu Œu {kxu ÃkkuhƒtËh y u îkhfk ¾kŒu ƒu ƒkux yubçþw L ðk Ãký fkþohœ fhðk{kt ykðe Au. yk «t u ykhkuøþ rð¼k k yräf {wïþ r[ð e Ãkq {[të Ãkh{kh, ykhkuøþ fr{þ h e zkì. sþtœe hrð rnœ k ykhkuøþ rð¼k k Wå[ yräfkheyku 108 E{hsL e yubçþw L uðk k Wå[ yräfkheyku WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt. Au Œu e Œu{ýu ¼qr{fk ykãke nœe. wshkœ{kt Ãký {k y{]œ{t - ðkí ÕÞ Þkus k, s yki»krä fulÿku Œu{s rfz e- eðh-óëþ k t¼eh hku {kxu 3 Úke 4 k¾ wäe e khðkh nkþ e Aýkðx Œu{ýu fhe nœe. heƒku {kxu Ãkkt[ ð»ko{kt 25 k¾ ykðk r {oký e Ãký rð Œku ykãke nœe wäe{kt Ëhuf ÔÞrõŒ u ykðk Aºk e «Äk {tºke e u{ wshkœ kfkh fhðk yk ðäe hìkwt Au Œu{ Œu{ýu W{uÞowt nœwt. Œu{ýu tœþrõœ k ykrþ»kúke wshkœ e ðo úkne rðfk Þkºkk yrðhœ yk ÄÃkŒe hnuþu Œuðe ðkta k fhe nœe. yk «t u {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe k nmœu whwfw kúkk ÃkwMŒf wt rð{ku[ Ãký fhðk{kt ykôþwt nœwt. Äku uhk k es[hýëk S, ðzœk k {wïþ fkuxkhe e ½ ~Þk{«fk Ëk S, [uh{u e Ëuð«fkþËk S, k t Ãkwh k rð»ýw«fkþëk S rnœ y y Mðkr{ khkþý {trëh k tœku-{ntœku WÃkhktŒ ¼kð h k ÄkhkMkÇÞ e SŒw¼kE ðk½kýe, ktäe h rsõ k f uõxh e íkúkk {kuxe tïþk{kt nrh¼õœku WÃkrMÚkŒ hìkk nœk. økwshkík òlþwykhe, 2019

32 tðuë k þçë e trä Aqxe ÃkkzŒk s yk þçë ku ¼kðkÚko { e hnu Au. { + ðuë k yux u fu ƒeò fkue u ÚkŒe ðuë k skue u ykãký u Ãký yu k sux e s ðuë k ÚkkÞ yu u tðuë k fnuðkþ. fkuefu fìkwt Au u fu, ðuë ðkt[þku nª Œku [k þu Ãký ðuë k ðkt[œk þe¾ðwt skueyu. tðuë þe {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe ylþ e ðuë k ðkt[e y u Œu Ëqh fhðk {kxu k nh nt{uþ «ÞJku fhu Au. yk «ÞJku e V & rœ yux u fhwýk yr¼þk. tðuë þe hkßþ hfkh yƒku k «kýeyku «íþu Ãký yrœ tðuë þe Au Œu ku Ãkwhkðku Au fhwýk yr¼þk.hkßþ hfkhu Œ{k{ Sð «íþu fyýk Ëk¾ðe u { w»þ e su{ Ãkþw-Ãkt¾eyku {kxu Ãký Œ ykuõxkuƒh-2017úke hksþ{kt fyýk yur { yubçþw L ku {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k nmœu þw¼kht¼ fhðk{kt ykôþku nœku fyýk yur { yubçþw L u V ŒkÃkqðof yuf ð»ko Ãkqýo fþowt Au. ŒksuŒh{kt {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýeyu Œk. 10 òlþwykheúke h0 òlþwykhe wäe [k khk hkßþôþkãke fyýk yr¼þk ku y{ëkðkëúke «kht¼ fhkôþku nœku. W khkþý wshkœ ku ƒúklz Œnuðkh ƒ e ykmkãkkmk fhwýk yr¼þk Þku Au. W khkþý{kt ÃkŒt e ËkuheÚke y uf yƒku Ãkûkeyku ½kÞ ÚkkÞ Au, ykðk Ãkûkeyku ku Sð ƒ[kðe y n f y u fyýk ¼h wshkœ ƒ kððk e u{ Œu{ýu ÔÞõŒ fhe nœe. WŒhkÞý k Ãkðo r r{ ku fhwýk yr¼þk yu «íþuf Sð «íþu hfkh e sðkƒëkhe y u sðkƒëkheyu yuf {kuxwt yr¼þk Au. Ëkuheyku k fkhýu r Ëkou»k Ãkûkeyku u ÚkŒw wfþk hkufðk ku hfkhu y hfkhf «Þk nkúk ÄÞkou Au. {fh t krœ - ÃkŒt Wí ð{kt Ëkuheyku u fkhýu Ãkþw- Ãkt¾eyku u y u ½ýeðkh {k ðeyku u Ãký Eò ÚkŒe nkuþ Au. fhwýk yr¼þk ytœ oœ Ãkt¾eyku u fu Ãkþwyku e Eò {kxu 1962 yur { nuõãk ke yubçþw L uðk ykãkðk{kt ykðu Au. Œ ykuõxkuƒh-2018{kt {wïþ{tºke e økwshkík òlþwykhe, 2019 y u kþƒ {wïþ{tºke e k nmœu ðäw 25 ðe fyýk yur { yubçþw L u e e Ítze ykãkðk{kt ykðe nœe. yk { ú fk{ ehe k r heûký {kxu Þwr uv wshkœ e xe{u Ãký «íþûk {w kfkœ R u ðäw rð Œku {u ðe nœe. fyýk yr¼þk îkhk «rœð»ko 20,000 sux k yƒku Ãkûkeyku ku Sð ƒ[kðe þfkþku Au. yk heœu AuÕ k ƒu ð»ko k yr¼þk îkhk 40,000 Ãkûkeyku u ƒ[kðe þfkþk Au. hkßþ{kt 650 sux k MÚk ku Ãkh 10,000 sux k kufku Ãkûke ƒ[kððk k yk yr¼þk {kt skuzkþu. ð rð¼k, ÃkþwÃkk rð¼k y u ykhkuøþ rð¼k kúku Ãkûkeyku {kxu fkþohœ yu.s.yku. Ãký Sð ËÞk k yk {nkþ k{kt skuzkðk k Au. AuÕ k ƒu ð»ko{kt 1,80,000 Ãkûke ƒ[kðk k fku yk tƒh Ãkh {éþk Au y u Œu k ykäkhu y uf Ãkûkeyku u humõþw fhe V ŒkÃkqðof ƒ[kððk{kt ykôþk Au. Ãkûkeyku u ÞkuøÞ {Þu, ÞkuøÞ khðkh { u y u r«-ykuãkhuxeð y u ÃkkuMx-ykuÃkhuxeð khðkh ÚkkÞ Œu {kxu y㜠xuf ku kus kúku k ykuãkhuþ rúkuyuxh yke. e.þw kúku ŒiÞkh fhe Ãkûkeyku tãkqýo heœu kò ÚkE òþ íþkt wäe e khðkh ÔÞðMÚkk hkßþ{kt ykãkýu SðËÞk k tmfkh Qò h fhœk Q¼e fhe Au. {wïþ{tºke eyu Ãkûkeyku k ƒ[kð {kxu fkþohœ yu.s.yku. k MðÞt uðfku kúku ðkœko kãk fhe SðËÞk k Œu{ k fkþo e hkn k fhe nœe. fyýk yr¼þk þw¼kht¼ {Þu {uþh e{œe rƒs ƒu Ãkxu, ð rð¼k k yräf {wïþ r[ð e zkì. hksðfw{kh wók, yu. e.yuv. e þfehk ƒu {, f uõxh e zkì. rð ktœ Ãkktzu ŒÚkk ð rð¼k k yräfkheyku - f{o[kheyku WÃkrMÚkŒ hìkk nœk.

33 ykmkãkkmk ki ku kúk, ki ku rðfk k {tºk u [rhœkúko fhíke ðzkuëhk {uhuúkku ðk ð»kou ÞkuòŒe ðzkuëhk {uhuúkku ðk Wí kn y u W{t wt [ fhu Au y u swm ku ðäkhu Au. Œu e kúku ykhkuøþ e ò ðýe {kxu Ëkuz suðk ÔÞkÞk{ku yãk kððk e «uhýk ykãku Au. yktœhhküùeþ ÃkŒt kuí ð, ðkþƒúlx wshkœ y u ðzkuëhk {uhuúkku suðk ykþkus Úke yk ð»ko ku òlþwykhe {rn ku [uœ ðtœku ƒlþku Au {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu sýkôþwt níkwt. {wïþ{tºke eyu ŒŒ ºkeò ð»kou ðzkuëhk {uhuúkku u «MÚkk fhkðœkt sýkôþwt nœwt fu yk Ëkuz k ¼k YÃku nòhku ðzkuëhkðk eyku uðk,mðkmúþ y u MðåAŒk {kxu Ëkuzu Au su kúke nw ku kúk, nw ku rðfk ku {tºk [rhœkúko ÚkkÞ Au. yk Ëkuz wt ykþkus {rn kþrõœ e ûk{œk e «ŒerŒ fhkðu Au. nw kúku { e u wshkœ u Ëuþ wt y u ðzkuëhk u wshkœ wt hku {kuzu ƒ kðeyu yuðku y whkuä Œu{ýu fþkuo nœku y u ð ð»ko e þw¼uåakyku ÃkkXðe nœe. {uhuúkku {kxu yk¾wt ðzkuëhk kúku { e u Ëkuzu Au. yk{ yk Ëkuz ðzkuëhk u skuzu Au. V Œk {kxu rnþkhk «Þk ku u W kus ykãkœwt yk ykþkus ðzkuëhk k rðfk u Ãký ðu ykãkþu. nw k Wíf»ko y u rðfk {kxu ðzkuëhk {uhuúkku k ykþkus e ¼kð k u {wïþ{tºke e yu rƒhëkðe nœe y u ðzkuëhk k rðfk y u ½zŒh{kt {nkhkò kþshkð k Þku Ëk u ykëhãkqðof ÞkË fþowt nœwt. {uhuúkku «MÚkk {t[ Ãkh WÃkrMÚkŒ tœ {wëkþ wt {wïþ{tºke eyu ykëhãkqðof yr¼ðkë fþowt nœwt. {wïþ{tºke eyu xku[o ykuv uðk Ëkuz u Ãký «MÚkk fhkôþwt nœwt su e yk uðk e kuzo ¼e¾w Ãkkhu¾ rnœ ÃkÈ ÃkwhMfkh rðsuœkyku yu eäe nœe. yku{k e kþf nuœ{ {nt{ë hveyu ƒkãkw u r«þ h n h[ k ði»ýðs wt k fhe u nw u ¼kðkr¼¼qŒ fþko nœk. {wïþ{tºke eyu rëôþkt Ëkuzðehku u «kuí krnœ fþko nœk. Œu{ýu rëôþkt ËkuMŒ yurã fuþ wt rð{ku[ fþowt nœwt. «Äk {tºke e hulÿ {kuëeyu Ãkºk îkhk ðzkuëhk {uhuúkku u þw¼uåak ÃkkXðe nœe y u yk ykþkus u MðkMÚÞ y u {ks uðk e ¼kð k «hkð khwt ýkôþwt nœwt. ðzkuëhk {uhuúkku {kt Ëkuzðk {kxu 1 k¾ Úke ðäw Ëkuzðehkuyu kutäýe fhkðe nœe su{kt 250 rëôþkt ku ku {kðuþ ÚkŒku nœku. rðëuþðk e ¼khŒeÞku(yu ykhyke), Ëuþ k 16 hkßþku y u wshkœ k rðrðä þnuhku k Ëkuzðehkuyu ¼k eäku nœku. økwshkík òlþwykhe, 2019 BÞwr r Ãk fr{þlkh ysþ ¼kËw yu 10 rf.{e. h {kt Ëkuze u «kuí knf WËknhý Ãkqhwt Ãkkzâwt nœwt. {tºke e Rïh n Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu ðzkuëhk {uhuúkku u {kuzu Œhefu yãk kðe u Ëuþ k ylþ hkßþku y u þnuhkuyu {uhuúkku Ëkuz Þkusðk e ÃkhtÃkhk þy fhe Au. yk ykþkus nðu ¾u Wí ð ƒ e Þwt Au. Œu{ýu hkßþ hfkh e «kuí knf erœyku u eäu yuðkuzo rðsuœk ¾u kzeyku k ½zŒh{kt { u e V Œk e rð Œku ykãke nœe. yk «t u kt Ë hts ƒnu, {uþh rs e»kkƒnu, Äkhk ÇÞku ðo e SŒw¼kR, Þku uþ¼ke, e{kƒnu, fuœ ¼kE, wshkœ «ðk r { k rzhuõxh yr{œ Xkfh,rðrðÄ Ä{kou t«ëkþku k tœku, e{œe Œus y{e y u {eh ¾uhk rnœ ðzkuëhk {uhuúkku y u nþku e tmúkkyku k ÃkËkrÄfkheyku, ðzkuëhk {nk hãkkr fk k ÃkËkrÄfkheyku y u h uðfku,bþwr r Ãk fr{þ h ysþ ¼kËw, þnuh Ãkku e fr{þlkh y wãk{ n n kuœ, f uõxh þkr e y úðk, rsõ k rðfk yräfkhe fu.ƒe.íðuhe y u {nk w¼kðku WÃkrMÚkŒ hìkk nœk.

34 ykmkãkkmk ¾ÃkŒ y u ƒux îkhfk k whwîkhk{kt þe¾ku e ÄkŠ{f tmf]rœ Wò h Úkþu whw k fs wt Sð {kºk þe¾ {ks {kxu nª Ãký { ú {ks {kxu «uhýkyãk Au. Œuyku { ú ¼khŒeÞ {kxu ykëþoyãk Au. whw ku ðë ½Syu Ãký ¼khŒeÞ tmf]rœ y u Ä{o k hûký {kxu ½ýku t½»ko fþkou nœku. ¼khŒeÞ tmf]rœ k kihð {kxu Œu{ýu ÃkkuŒk wt { ú Sð {ÃkorŒ fþowt nœwt. ykðk ðehãkwhw»kku ku RrŒnk Wò h ÚkkÞ yuðwt fhðk e sðkƒëkhe hfkh ƒ¾qƒe r ¼kðu Au. Œu k ÃkwhkðkYÃku þe¾ Ä{o k ykã whw whw k f ËuðS e ßÞkt M{]rŒyku [ðkþu e Au, yuðk fåa k ¾ÃkŒ{kt ykðu k «Úk{ ÃkkŒþkne whwîkhk WÃkhktŒ Œu{ k «Úk{ Ãkkt[ rþ»þku Ãkife k yuf ¼kR e {ku¾{ ns k ƒux îkhfk ¾kŒu ykðu k whwîkhk k fw Y. 10 fhkuz k Ãkw hwøkh ŒÚkk ðe efhý u Œkt rðfk fk{ku wt ŒksuŒh{kt {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ¾kŒ{wnqŒo fþowt nœwt. {wïþ {tºke eyu yuðku rðïk ËþkoÔÞku nœku fu yk whwîkhk{kt þe¾ku e ÄkŠ{f tmf]rœ Wò h Úkþu y u {kºk fkur yuf s Ä{o w t nª, Œ{k{ kufku u {kxu ykmúkk wt fulÿ ƒ þu. ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe u fåa «Ëuþ yíþtœ r«þ Au. Œu{ýu fhu k «ÞíLkku k Ãkrhýk{u fåa{kt «ðk «ð]r k u ¼khu ðu {éþku Au. fåa e {w kfkœu ykðu k «ðk e VuË hý e kúku fk ku zwt h Ãký Vhu, M{]rŒð -¼qrsÞku zwt h, {ktzðe, si Ëuhk h, ƒkiø Šfx e kúku ¾ÃkŒ k whwîkhk k Ëþo u ykðu yuðe wrðäk ynª Q¼e fhðk{kt ykðþu. «Úk{ ÃkkŒþkne whwîkhk y u ƒux îkhfk whwîkhk{kt Þkrºkfku u {kxu rðrðä ð Œku Q¼e fhðk{kt ykðþu. suúke Þkrºkfku u fkur Ãký «fkh e {w~fu e ku k{ ku fhðku nª Ãkzu. ¾ÃkŒ k whwîkhk ku fw Y. 17 fhkuz k ¾[oÚke rðfk Úkðk ku Au. ƒkfe e sðkƒëkhe þe¾ {wëkþu WÃkkze eäe Au. Œu ykðfkhëkþf ƒkƒœ Au. {wïþ{tºke eyu fåa k k rhfku u yuðe ÄhÃkŒ ykãke nœe fu, W k k{kt Ãkeðk k Ãkkýe e fkur u Ãký Œf ev nª Ãkzðk Ëuðk{kt ykðu. Ãkkýe {kxu hfkhu h ykþkus fþowt Au. Œu{ýu yuðe Ãký rð Œku ykãke nœe fu, yksu khkþý hkuðh wäe {k {oëk k Ãkkýe Ãknkut[e Þkt Au. økwshkík òlþwykhe, 2019 yk k{e t ktœ wäe{kt ËrhÞk k ¾khk Ãkkýe u {exwt ƒ kððk k ƒu à klx fåa{kt {wtÿk y u {ktzðe ¾kŒu k¾ðk e fk{ ehe e fkþoðkne þy fhe Ëuðk{kt ykðþu. Œu ÃkkýeÚke ¾uŒe{kt ktrœ ykðþu. ðzk«äk e 15 {wæk y{ efhý r{rœ k ÇÞ w. e ÃkhSŒfkih Akƒzkyu hkßþ hfkh ku yk¼kh {k Œk fìkwt fu, 350 k k k whw ku ðë ½ «fkþð»ko e Wsðýe{kt {wïþ{tºke eyu yk ƒu whwîkhk ku rðfk fhðk e ònuhkœ fhe, Œu Ãkk e ƒœkðe Au y u ýœhe k rëð ku{kt Œu e fk{ ehe þy fhe, Œu hfkh e tðuë þe Œk Ëþkoðu Au. {wïþ{tºke e YÃkkýeyu «Úk{ whwîkhk k Ëþo fþko nœkt y u ƒkë{kt t h «kë úný fþkou nœku. þe¾ {wëkþ îkhk Œu{ wt L{k fhðk{kt ykôþwt nœwt. ¾ÃkŒ whwîkhk ku RrŒnk «Úk{ whw ku «Úk{ «kë yux u fu whw k fs kúku skuzkþu wt whwîkhk, su u

35 ykmkãkkmk «Úk{ ÃkkŒþkne whwîkhk fnuðk{kt ykðu Au. whw k fs WËkþe yux fu ÄkŠ{f «kh Þkºkk Ëhr{Þk ¾ÃkŒ ykôþk nœk y u fux kuf {Þ ynª ðeœkôþku nœku. Œu{ e ƒes WËkþe R ðe 1506Úke 1513 y u [kuúke WËkþe 1519 Úke 1521 Ëhr{Þk Œuyku ynª ykôþk nœk. Œuyku ¾ÃkŒ ƒtëhuúke { k Þk nœk. yk ÃkkŒþkne whwîkhk{kt Œu{ e [k¾ze, þý khu ku n[fku rnœ e ðmœw Ëþko kúkou hk¾ðk{kt ykðe nœe. ƒux îkhfk whwîkhk ku RrŒnk ò{ h rsõ k k ƒux îkhfk ¾kŒu ykðu wt whwîkhk þe¾ku k «k[e Ä{oMÚkk ku Ãkife wt yuf Au. yk whw îkhk ¼kR {ku¾{ ½S kúku skuzkþu wt Au. whw k f k Ãkts ÃÞkhu yux u fu «Úk{ Ãkkt[ rþ»þ Ãkife yuf ¼kR e {ku¾{ ½S ƒux îkhfk k nœk y u whwîkhk k MÚk u Œu{ ku r ðk nœku. «ðk eyku u þwt VkÞËku Úkþu? ¼ø h ¾ÃkŒ yirœnkr f y u ¼ki kur f ½x kyku u t úne u ƒuxwt Au. Äw Ëe k ðnuý yk h Ãkk uúke ðnuœkt nœkt. yuf {Þu ¾ÃkŒ ƒtëhuúke ¼hÃkqh r fk ÚkŒe nœe. yuðe WrõŒ «[r Œ Au fu ¾ÃkŒ{kt yuf rëð u Y. yuf k¾ YrÃkÞk k ¼kŒ ƒ kððk{kt ykðœk nœk. yux k {kxu h wt k{ ¾ÃkŒ Ãkzâwt Au. h u VhŒu rfõ uƒtäe nœe. Œu Ëeðk ku y u fkux yksuþ ysuþ, yze¾{ Au. fåa ykðœk «ðk eyku u ¾ÃkŒ ykf»kou Au. ßÞkhu, ƒux îkhfk îkãkhþw elk Au. ynª «ðk «ð]r k u ðu { u yu {kxu ƒòku whwîkhk k rðfk {kxu Y. 5-5 fhkuz wt y wëk ykãkðk{kt ykôþwt Au. su{kt ðwt whwîkhk, t únk Þ, rf[, MxkuhY{, t h nku, ƒ e[ku, Œ kð ku rðfk, umxnkw suðe wrðäk Q¼e fhðk{kt ykðþu. Œu e kúku «ðk t ø hkus kh ûke «ð]r k u ðu { þu. ¼wsðk eyku u { þu kþl BÞwrÍÞ{ ku k¼ {k ð Sð u ƒ kððk{kt rð kk ku ¾qƒ {kuxku Vk ku Au. ykãkýe yk Ãkk árü fhœkt ÏÞk ykðu fu rð kk ykãkýk Sð wt yr¼òk yt ƒ e Þwt Au. rð kk e yð ðe þkuäku k fkhýu s ykãkýwt Sð ykhk{ëkþf ƒlþwt Au. ðkhu QXeyu íþktúke E u hkºku Ÿ½e seyu íþkt wäe k 24 f kf{kt 24 Úke ðäkhu rð kk ykäkrhœ ðmœwyku ku ykãkýu WÃkÞku fheyu Aeyu. rð kk «íþu hmk fu ðkþ Œu {kxu hkßþ hfkh Ãký ŒŒ «ÞíLkþe Au. ŒksuŒh{kt kufku{kt rð kk k rð»kþ Ãkhíðu ò ]ŒŒk y u yr¼yr[ fu ðkþ Œu nuœwúke hksþ k rð kk y u xuf ku kus rð¼k îkhk Y fhkuz k ¾[ou ƒ kh rhrsþku kþl BÞwrÍÞ{ e {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k nmœu ¾kŒ{wnqŒorðrÄ fhkr nœe. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ËeÃk «k xþ fþow nœwt y u ¾kŒ{wnqŒo e ŒfŒe e y kðhýrðrä Ãký fhe nœe. Œu{s kþl BÞwrÍÞ{ k {kuz wt Ãký r heûký fþow nœwt. ynª ¼qrsÞk zwt h Ãkk u ykfkh Ãkk{ kh yk kþl BÞwrÍÞ{ {kxu 10 yufh s{e e Vk ðýe fhkþu Au. yk kþl BÞwrÍÞ{ 6100 [ku.{e. wt ƒktäfk{ fhðk{kt ykðþu. yk rhrsþku kþl BÞwrÍÞ{{kt rð kk k rðrðä rð»kþku u ykðhe uœe Úke{ ƒueí kþl u uhe, yu seo yusþwfuþ u uhe, çkkul kr u uhe, {he ðe uþ u uhe, u ku xuf ku kus u uhe y u rvõz {uz u uhe ð uhu ku {kðuþ fhkþu Au. yk «t u hksþ {tºke e ðk ý¼kr ykrnh, kt Ë e rð kuë¼kr [kðzk, ¼qs Äkhk ÇÞ zku. e{kƒu yk[kþo, {ktzðe-{wlÿk rðmœkh k Äkhk ÇÞ e rðhulÿ n òzuò, ktäeäk{ rðmœkh k Äkhk ÇÞ {k Œeƒu {nuïhe, {nu q rð¼k k yräf {wïþ r[ð e Ãktfsfw{kh, rðrðä þk kyku k rðãkúkeoyku, yk{trºkœku WÃkrMÚkŒ hìkkt níkkt. økwshkík òlþwykhe, 2019

36 Mk{k[kh rðþu»k " rfþkuh SfkËhk w¼k»k Ãkk ufh «kf]rœf ¾uŒe rþrƒh{kt f]r»kfkhku u {éþwt {k oëþo yksu rðï{kt hk kþrýf, sirðf y u «kf]rœf yu{ ºký «fkh e ¾uŒe fhkþ Au. hk kþrýf ¾uŒe{kt s{e WÃkhktŒ kufku wt MðkMÚÞ Ãký sku¾{kþ Au íþkhu ¾uzqŒ rnœ e kúku s{e MðkMÚÞ ò ððk{kt «kf]rœf ¾uŒe yíþtœ WÃkÞku e Au. «kf]rœf ¾uŒe îkhk ¾uzqŒku ðäw WíÃkkË Ãký {u ðe þfu Œu{ Au. w¼k»k Ãkk ufhu yk ûkuºku y ku¾wt Þku Ëk ykãþwt Au. yk ÃkØrŒ{kt Ãkkýe ku LÞq Œ{ WÃkÞku ÚkkÞ Au, ÃkÞkoðhý whrûkœ hnu Au y u ƒe{kheyku{kt ½xkzku ÚkkÞ Au. yk WÃkhktŒ yk ÃkØrŒ{kt hkufzk kýkt e syh hnuœe Úke Œu kiúke {n ð e ƒkƒœ Au. yktäú«ëuþ y u rn{k[k «Ëuþ suðkt hkßþkuyu yk ÃkØrŒyku yãk kðe Au.yk yt u ðäw {k oëþo ykãkðk ŒksuŒh{kt y{ëkðkë ¾kŒu w¼k»k Ãkk ufh «kf]rœf ¾uŒe rþrƒh ÞkuòR nœe. wshkœ f]r»k ûkuºku y úu h nkuðk wt sýkðe hkßþãkk e yku.ãke.fkun eyu q[f ðkœ sýkðe fu, hkßþ k ¾uzqŒku Ãký s{e y u ÃkÞkoðhý Ãký s{e y u ÃkÞkoðhý ûk{œk{kt ðäkhku fhœe «kf]rœf ¾uŒe yãk kðu Œu {Þ e {kt Au. hk kþrýf ¾uŒeÚke ful h suðk hku ku ðæþk Au, nrhœ ktrœ{kt ¾uzqŒku þnuhku Ãkh r ¼oh ƒlþk Au Œu Wr[Œ Úke. su s{e u {kœk wt MðYÃk ykãkýu ykãþwt Au Œu wt MðkMÚÞ ƒ kzðk ku ykãký u n Úke. nðu fkhkí{f hmœku yãk kðe u s{e -f]r»k y u ÃkÞkoðhý u ûk{ ƒ kððk ku {Þ Au. rn{k[ «Ëuþ k hkßþãkk e yk[kþo ËuððúŒSyu «k tr f «ð[ {kt sýkôþwt nœwt fu, yksu ¾k -Ãkk {kt r{ kðx k Ãk u y uf hku ku sl{u Au. hk kþrýf ¾uŒe ku RrŒnk AuÕ kt 50 ð»ko ku Au yu Ãknu kt rðï{kt õþktþ hk kþrýf ¾uŒe ÚkŒe nœe y u yux u s Sð uý hku ku wt «{ký yíþtœ nªðœ nœwt. yksu Sð uý hku ku wt «{ký ðæþwt Au. yk Ãkrh«uûÞ{kt «kf]rœf ¾uŒe syhe ƒ e Au. ÃkÞkoðhý k ƒ kz {kxu hk kþrýf ¾uŒe kiúke {kuxwt Ãkrhƒ Ãkqhðkh ÚkÞwt Au. ÃkÈ e f]r»k Ér»k zkì. w¼k»k Ãkk ufhu «kf]rœf ¾uŒe rþrƒh{kt «kf]rœf ¾uŒe e WÃkÞkur Œk ðýoðœkt fìkw nœwt fu, hk kþrýf ¾kŒhÚke fhkœe ¾uŒe yu ÃkÞkoðhý ku ƒ kz fhþu y u Œu k Ãk u rð kþ kutœhþu. «kf]rœf ¾uŒeyu {Þ e {kt Au. yk «r Þk{kt yuf Ëuþe kþúke 30 yufh s{e {kt «kf]rœf ¾uŒe fhe þfkþ Au. Œu k îkhk WíÃkkË ðäu Au y u ¾[o økwshkík òlþwykhe, 2019 yíþtœ nªðœ Au. Ãkqðo f]r»k {tºke e rë eãk t½kýeyu sýkôþwt nœwt fu, ð»ko 2022 wäe{kt f]r»k ykðf ƒ{ýe fhðk ku æþuþ hkïþku Au íþkhu ¾uzqŒku u {]Ø ƒ kðe Ëuþ u {sƒqœ fhðk Œu{ýu y whkuä fþkou nœku. yk rþrƒh{kt hkßþ k 20 nòhúke ðäw ¾uzqŒku 6 rëð wäe «rþûký{kt n¼k e ÚkÞk nœk yk «t u rðäk ¼k{kt rðhkuä Ãkûk k uœk e Ãkhuþ Äk kýe, y úýeyku, tœku-{ntœku, f]r»k r[ð e tsþ «kë, yðä økúqãk k e ðs¼kr ƒkëþkn, s r»ýkœ e {Úkwh¼kR ðkýe ð uhu WÃkrMÚkŒ hìkk nœk.

37 Mk{k[kh rðþu»k y{ëkðkë þku Ãk VuÂMxð k hkuz þku wshkœ yux u ykšúkf {]rø ÄhkðŒwt hkßþ. ykšúkf {]rø k fkhýu s wshkœeyku ykhk{ëkþf së e Sðe þfu Au. Œu{ s ÃkkuŒk k þku¾ Ãký Ãkqhk fhe þfu Au. fux kf þku¾ ykšúkf heœu Ãkhðzu Œuðk nkuœk Úke. su{kt þku Ãk k þku¾ ku {kðuþ ÚkkÞ Au. sku fu ykšúkf {]rø k fkhýu wshkœeykuyu yk ƒkƒœu yufë{ r rùœ Au. yk ðkœ yux k {kxu fne þfkþ fkhý fu wshkœ hfkh, y{ëkðkë BÞwr r Ãk fkuãkkouhuþ ŒÚkk ðuãkkhe t X ku y u [ubƒh ykuv fku{ o k nþku Úke y{ëkðkë þnuh{kt yk k{e Œk. 17 òlþwykhe Úke 28 òlþwykhe wäe ðkþƒúlx ytœ oœ wshkœ y{ëkðkë þku Ãk VuÂMxð 2019 wt ykþkus ŒeÚk ƒe[úke ze.yu.ãke. f[uhe ð kz wäe ku {k o [kh{k eo ƒ kðkþu hmœkyku yu {kºk ƒu k{zkt fu þnuhku u s Úke skuzœk Ãký rð[khku y u tmf]rœ wt Ãký ykëk -«Ëk fhu Au. ykðk ykëk «Ëk k nuœw h ŒksuŒh{kt ð kz k ŒeÚk ƒe[úke ð kz ze.yu.ãke. f[uhe wäe ku {k o Yk. 1h fhkuz k ¾[uo [kh{k eo ƒ kððk e rëþk{kt h fk{ ehe nkúk Ähðk{kt ykðe Au. yk hmœk e fk{ ehe wt ¾kŒ{wnqŒo ŒeÚk hkuz-sfkœ kfk ¾kŒu ð y u ykrëòrœ hkßþ {tºke h{ûk k Ãkkxfh k nmœu fhðk{kt ykôþwt nœwt. ykrëòrœ hkßþ{tºke h{ûk k Ãkkxfhu rðfk k të¼o{kt wshkœ rðfk wt {kuzu ƒ e hìkwt nkuðk wt sûkkðe wshkœ k ðko e rðfk {kxu ÃkqhŒk ƒsuxlke Vk ðûke fhðk{kt ykðu Au, su Ãkife 28 xfk hf{ r t[kr {kxu Vk ððk{kt ykðe Au. úkbþmœhu ÃkÛk Ëhuf Ãkúfkh kt fk{ku {kxu úklx e Vk ðûke fhðk{kt ykðu Au, su k Úkfe k{zkyku{kt ÃkÛk hmœk, ÃkkÛke y u ðes e e ðzku WÃk çä ƒ e Au. ykrëðk e ûkuºkku k rðfk {kxu fhkuzku YrÃkÞk e Vk ðûke fhkr Au. wôþðrmúkœ ykþkus k fkhûku wshkœ rðfk k {k uo ÃkqhÃkkx ÍzÃku [k e hìkwt Au. {wïþ{tºke úk{ zf Þkus k nux Ëhuf k{{kt Ãkkfk hmœk ƒ kðkþk Au. rðfk e kúku hkus khe e Œfku ykãkðk{kt ÃkÛk hksûþ hfkh ŒŒ fkþohœ Au. fhðk{k ykôþtw Au. Ëuþ{kt «Úk{ 𾜠s yk VurMxð ÞkuòE hìkku Au su{kt ðuãkkheyku u ÄtÄk ku ÔÞkÃk ðäkhðk e Œf { ðk e Au. kufku u Œ{k{ «fkh e [esðmœwyku ku õðkur xe y u yíþtœ ðksƒe ¼kðu { u yúkðk {kuxk rzmfkwlx kúku { u Œu nuœwúke yk ykþkus fhðk{kt ykôþwt Au. yk VurMxð u V ƒ kððk {kxu hkuz þku wt ykþkus fhðk{kt ykôþwt nœwt. yk hkuz þku u {tºke e fkirþf¼ke Ãkxu u ^ u {k[o fhkðe u «MÚkk fhkôþwt nœwt. yk «t u y{ëkðkë þnuh k {uþh e{œe ƒes ƒu Ãkxu, e sþulÿ ŒÒkk Œu{s ylþ {nk w¼kðku kúku ðuãkkheyku {kuxe tïþk{kt WÃkrMÚkŒ hìkkt nœkt. ¼kð h{kt rðrðä rðfk kt fk{ku Úkfe s w¾kfkhe{kt ðäkhku kufku e w¾kfkhe{kt ðäkhku ÚkkÞ Œu {kxu rðrðä rðfk fk{ku nkúk ÄhkŒkt nkuþ Au. ŒksuŒh{kt rþûký hkßþ {tºke e{œe rð¼kðheƒu Ëðuyu ¼kð h k þnuhe rðmœkh yuðkt Œh r{þk k{u Yðk, Œh {eþk, yfðkzk k{ u Ãkkýe e ke e tãkqýo wrðäk { u Œu nuœw h YrÃkÞk 5.78 fhkuz k ¾[ou 12 {rn k k {Þ k k{kt kfkh Úk kh y u ytëkrsœ 14 nòh e ðmœe u k¼ { u Œu nuœw h ¾kŒ{wnqŒo fþow nœwt. Ërûký hëkh h ðkuzo{kt hmœkyku k fk{ wt ¾kŒ{wnqŒo fþwo nœtw, ½ku½khkuzÚke rþðãkkfo wäe ku Ãkkfku hmœku ƒ kððk, ½ ~Þk{ h «kúkr{f þk k e Ãkk uúke Ãk kh ÚkŒk hkuz Ãkuðh hkuz wt ¾kŒ{wnqŒo fþow nœtw, Yðk ¾kŒu xe. Ãke. Mfe{ t. 03 yuv. Ãke. t. 112 yr¾ uþ fo Yðk ¾kŒu kfkh Úk khk fkubþwr xe nku k fk{ tw Ãký ¾kŒ{wnqŒo fþwo nœwt. uýeƒø rðfk fk{ku k kufkãkoý ƒkë rþûký hkßþ{tºke e{rœ rð¼kðheƒu Ëðuyu sýkôþwt nœwt fu, Sf k úkbþ rðmœkh u þnuhe rðmœkh kúku skuze y u Œu k rðfk yúkou hkßþ hfkh «rœƒø Au, ½ku½k hkuzúke Œh r{þk hkuz [kh {køkeoþ hkuz YrÃkÞk 02 fhkuz k ¾[ou kfkh Úkþu, rþðks fo Úke yfðkzk whwfw wäe A {køkeoþ hmœku ƒ þu, xkuãk Úkúe Úke Œh r{þk wäe ku hmœku [kh {køkeoþ ƒ u Œu rëþk{kt ykþkus nkúk Ähkþu. økwshkík òlþwykhe, 2019

38 Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË ûkuºku wshkœ{kt yuf k¾ fhkuz kt {qzehkufký wt ykþkus wshkœ e Ãkw : «kãþ Qsko ûk{œk u ðu ykãkðk ku hkßþ hfkhu r ýoþ fþkou Au. Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË ûkuºku Ëuþ¼h{kt y úu h ƒ ðk {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k f{ox uœ] íð{kt wshkœu ykð kh ºký ð»ko{kt ytëksu Yk. 1 k¾ fhkuz k {qze hkufký kúku rðþu»k ykþkus fþow Au. ÃkÞkoðhý tƒtäe Ãkurh {sqrœ y w kh ¼khŒ Ëuþu ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe k uœ]íð{kt ð»ko 2022 wäe{kt 175 e k ðkux Ãkw : «kãþ Qsko k WíÃkkË ku ûþktf ònuh fþkou Au. ðzk«äk e wt yk Ãk wt kfkh fhðk wshkœu Ëuþ¼h{kt y úu h hne u ykð kh ºký ð»ko{kt 15 nòh {u.ðku. Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkrËŒ fhe fhkh fhðk wt ykþkus fþow Au. su{kt 10 nòh {u.ðku. ðes e kih Qsko îkhk y u Ãkkt[ nòh {u.ðku. ðes e Ãkð Qsko îkhk WíÃkkrËŒ fhðk ku ûþktf hk¾ðk{kt ykôþku Au. ykð khk ºký ð»ko{kt su 10 nòh {u.ðku. kih Qsko WíÃkL fhðk{kt ykðþu, Œu{kt Äku uhk h ¾kŒu Ãkkt[ nòh {u.ðku. k ku kh Ãkkfo ku {kðuþ ÚkkÞ Au. yk ku kh Ãkkfo {kxu k yuf nòh {u.ðku. k xulzhku yk k{e {Þ{kt ƒnkh Ãkzkþu. yk WÃkhktŒ, hksþ hfkhu ƒ k fktxk rsõ k k hkäk u zk ¾kŒu ku kh Ãkkfo MÚkkÃkðk ku r Äkoh fþkou Au. sþktúke Ãký 700 {u. ðku. kih Qsko WíÃkkrËŒ fhkþu. yk r ðkþ ƒ k fktxk rsõ k k n»koë ¾kŒu Ãký yuf ku kh Ãkkfo MÚkkÃke u ðäkhk e Ãk00 {u.ðku. kih Qsko WíÃkkrËŒ fhðk{kt ykðþu. hksþ hfkhu hksþ{kt Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË u ðäw u ðäw «kuí krnœ fhðk fux ef ðe Ãknu Ãký fhe Au. su{kt hksþ¼h k 66 fu.ðe. ƒ Mxuþ ku Ãkife fux ktf ƒ Mxuþ ku yuðk Au fu, sþkt hksþ hfkh e ¾hkƒk e s{e Ãkze Au. «kúkr{f Œƒffu fw 50 ƒ Mxuþ ku u æþk u uðkþk Au. ykðe hfkhe ¾hkƒk e s{e WÃkh ykuak{kt ykuak 20 {u.ðku. y u ŒuÚke ðäw k kih Qsko yuf{ku MÚkkÃkðk{kt ykðþu. ykðe WíÃkkrËŒ ÚkŒe kih Qsko ¾heËðk {kxu xulzh «r Þk nkúk Ähkþu y u Œu {wsƒ hfkh ðes e QskoðkLk økwshkík ÃkeÃkkðkð{kt yuf nòh {u.ðku. Ãkkðh à klx MÚkÃkkþu Ëuþ¼h{kt Ãknu e 𾜠wshkœ k ÃkeÃkkðkð ƒtëh ¾kŒu {ÄËrhÞu 1 nòh {u.ðku. ûk{œk ku rðlz Ãkkðh «kusufx MÚkkÃkðk ku fulÿ hfkhu r ýoþ fþkou Au. yk «kusufx îkhk WíÃkkrËŒ Úk khe Ãkð Qsko ku tãkqýo rnm ku ¾heËðk e hksþ hfkhu fulÿ hfkh u t{rœ Ãký ykãke ËeÄe Au. Yk. 15 nòh fhkuz k {qze hkufký fhðk{kt ykðþu. yk «kusufxúke ÃkeÃkkðkð rðmœkh{kt hkus khe e Œfku{kt ðäkhku Úkþu. ¾heËþu. hksþ hfkh e yk Ãknu îkhk ytëksu 3 nòh {u.ðku. kih Qsko WíÃkkrËŒ fhðk ku ûþktf hksþ hfkh Ähkðu Au. hksþ hfkhu kih Qsko WíÃkkË {kxu yuf ƒes Ãknu fhe u M{ku Mfu zemxùeçþwx o ku kh «kusufx ŒiÞkh fþkou Au. su e {krnœe ykãkœk Qsko {tºke eyu sýkôþwt nœwt fu, Ëuþ¼h{kt «Úk{ s 𾜠wshkœ hfkhu yk ðœh yr¼ { kúku Þkus k ƒ kðe Au. su{kt fkurãký ÔÞrfŒ, ÃkuZe, k e ftãk e fu nfkhe {tz e yzäk {u.ðku. yux u fu 500 rf.ðku. Úke {ktze u 4 {u.ðku. wäe e kih Qsko wt WíÃkkË ¾uŒh{kt fu fkur ÃkzŒh s{e {kt fhþu y u WíÃkkrËŒ ÚkŒe kih Qsko 11 fu.ðe. kr {kt ykãkþu Œku y kw k ytrœ{ xulzh e su yk¾he «krí ffe ÚkR nþu Œu ¼kðu hfkh yk ðes e ¾heËþu y u ðe xulzh «r Þk e shwh ne hnu. yk «kusufx {kxu hkßþ hfkh hãk ð»ko ku fhkh Ãký fhþu. Qsko {tºke eyu sýkôþwt nœwt fu, k k hkufkýfkhku {kxu kih Qsko WíÃkkË {kxu k yk «kusufx{kt y{qõþ Œf Au. ykðk «kusufxúke 2000 {u.ðku. kih Qsko WíÃkkrËŒ Úkðk ku ytëks Au y u yk yt u rðmœ]œ Ãkku e e hksþ hfkh xqtf {Þ{kt ònuh fhþu. yk r ðkþ hksþ hfkh e kih Qsko WíÃkkrËŒ fhðk e kúku tf kþu e MfkÞ- qþo þrfœ rf k Þkus k y u YVxkuÃk Þkus k Ãký hksþ¼h{kt fkþohœ hnuþu. MfkÞ Þkus k nux k ÃkkÞ kux «kusufx wt y{ efhý V ŒkÃkqðof yk ðäe hnþwt økwshkík òlþwykhe, 2019 Au y u ¾uzqŒku yk Þkus k {kxu ½ýku Wí kn Ëþkoðe hnþk Au. hkßþ hfkhu Ëuþ¼h{kt yk ðe yuðe YVxkuÃk Þkus k y{ {kt {qfe k rhfku u Ãký Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË ûkuºku skuzþk Au. yk Þkus k ku hkßþ{kt V ŒkÃkqðof y{ ÚkR hnþku Au su k fkhýu yíþkh wäe{kt YVxkuÃk îkhk 233 {u.ðku. kih Qsko WíÃkL ÚkR hne Au. kih Qsko e kúku s hksþ{kt Ãkð Qsko k WíÃkkË u Ãký yux wt s «kuí kn { u Œu {kxu hksþ hfkhu rðþu»k ykþkus fþow Au. hkßþ hfkhu ykðœk ºký ð»ko{kt

39 Ãkkt[ nòh {u.ðku. Ãkð Qsko WíÃkkrËŒ fhðk ku ûþktf hkïþku Au. yuf k fåa{kt s 4 nòh {u.ðku.sux e Ãkð Qsko k WíÃkkË e t¼kð k nkur, fkur yuf MÚk uúke s ykx e {kuxe {kºkk{kt ykðe Qsko WíÃkkrËŒ fh ky wshkœ «Úk{ hkßþ ƒ þu.yk heœu Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkrËŒ fhðk e fåa rðmœkh e su ûk{œk Au Œu ku hksþ hfkh {níœ{ WÃkÞku fhþu. yk WÃkhktŒ yuf nòh {u.ðku. e hksþ k ylþ MÚkk uúke WíÃkL ÚkŒe Ãkð Qsko xulzh îkhk ¾heË fhðk{kt ykðþu. hkßþ hfkhu Ãkð Qsko WíÃkkË u «kuí krnœ fhðk y ufrðä Ãk kt eäk Au. Wãku ku {kxu fuãxeð Ãkkðh ðãkhkþfkhku u ðäw «kuí kn ykãkðk {kxu hksþ hfkhu rðlz fuãxeð Ãkku e e{kt Ãký VuhVkh fhðk ku r ýoþ eäku Au. su ku y{ xqtf {Þ{kt fhðk{kt ykðþu. {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k fwþ uœ]íð nux hksþ hfkhu ykðœk ºký ð»ko{kt wshkœ e Ãkw : «kãþ Qsko ûk{œk u ƒ{ýe fhðk k ÿz r Äkoh kúku y ufrðä ykþkus fþko Au. hksþ e nk Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkrËŒ ûk{œk 7645 {u.ðku. Au yux u fu, fw Qsko WíÃkkË k 28 xfk sux e Au. ð»ko 2022 wäe{kt Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË {u.ðku. yux u fu fw MÚkkrÃkŒ ûk{œk k 53 xfk sux wt Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË ðäkhðk su ¼ ehúk Ãkqhw»kkÚko ykëþkou Au su k Ãkrhýk{u Ëuþ¼h{kt Qskoðk wshkœ y úu h hnuþu. {wïþ{tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe îkhk yk k{e {Þ{kt wshkœ u Wskoðk ƒ kððk {kxu fhðk{kt ykðu k ykþkus {kt nkþyãk Úkðk {kxu Wsko rð¼k îkhk rðlz- ku kh nkerƒúz Ãkkfo e MÚkkÃk k fhðk Ãkkur e y{ e ƒ kðe Au. yk nkerƒúz Ãkkfo{kt yk k{e Ë ð»ko{kt 30 nòh {u.ðku. Ãkw :«kãþ Wsko WíÃkkË fhðk ku hkßþ hfkhu r Äkoh fþkou Au. yk Ãkkfo{kt ytëksu Y.1.20 k¾ fhkuz wt {qzehkufký fhðk{kt ykðþu. wshkœ hkßþ{kt yrðhœ { Œku qþo «fkþ Œu{s Ãkð e ÃkqhŒe ÍzÃk u æþk u uœkt ynª Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË {kxu rðþk Œfku hnu e Au. ŒuÚke {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k ÿrüðtœ uœ]íð nux Ãkw : «kãþ Qsko k «kuí kn {kxu { ú Ëuþ{kt «Úk{ 𾜠yuf s søþk Ãkh Ãkð Qsko ŒÚkk kih Qsko wt WíÃkkË ÚkkÞ yu {kxu ku kh ðelz nkrƒúez Ãkkfo e MÚkkÃk k e QskoðkLk økwshkík Mkkih Wòo à klxlku «kuímkknlk 66 fu.ðe. ƒ Mxuþ yk Ãkk e hfkhe ¾hkƒk e s{e ku ku kih Qsko WíÃkkË {kxu fhkþu WÃkÞku. Ãk të fhkþu k 50 ƒ Mxuþ ku e yk Ãkk e s{e ku{kt kih Qsko k à klx îkhk 3000 {u.ðku. kih Qsko WíÃkkrËŒ fhkþu. M{ku Mfu zemxt eçþwxh ku kh «kusufx - Ëuþ¼h{kt wshkœ wt yk ðwt fë{- fkur ÔÞrfŒ, ÃkuZe, nfkhe {tz e yzäk {u.ðku. Úke 4 {u.ðku. kih Qsko WíÃkkrËŒ fhu Œku Œu u ¾heËðk hfkh 25 ð»ko ku fhkh fhþu: 2000 {u.ðku.qsko WíÃkkË ku ytëks: ÃkkuŒk e s{e {kt kih Qsko WíÃkkË fhðk{kt ykðu Œku AuÕ k xulzh k ¼kð «{kýu ðes e ¾heËkþu. ònuhkœ fhe Au. yk të¼ou Qsko {tºke e kih¼¼kr Ãkxu y u Qsko hkßþ {tºke e «ËeÃk n òzuòyu sýkôþwt nœwt fu, hkßþ{kt kih Qsko e kúku kúku s Ãkð Qsko wt Ãký WíÃkkË ÚkkÞ y u ƒt u «fkh e Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkË u yuf {k «kuí kn { u Œu {kxu hksþ hfkhu rðlz ku kh - nkrƒúez Ãkku e e ƒnkh Ãkkze Au. {tºke eyu sýkôþwt nœwt fu, sþkt ku kh Ãkkfo Au Œu s s{e {kt ku kh e kúku s Ãkð [ e MÚkkÃke u Ãkð Qsko WíÃkL fhe þfkþu. yk s heœu rðlz yu seo Ãkkfo Au íþkt s ¾k e s{e {kt ku kh Ãku ku {qfe, kih Qsko WíÃkL fhe þfkþu. yk Ãkku e e k fkhýu s{e e ƒ[œ Úkþu. yux wt s nª Ãký ku kh y u rðlz yu seo îkhk yufs s{e ku swëk swëk «fkh e Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkL fhðk WÃkÞku fhe þfkþu. WÃkhktŒ hksþ e ðýðãkhkþu e ƒe WÃkòW y u ¾hkƒk e ÃkzŒh s{e ku hksþ k rðfk {kxu V ËkÞe WÃkÞku Úkþu. Œu{s ðes e k «ðn {kxu e ðes kr ku ku Ãký Œu e {n k{ ûk{œk «{kýu WÃkÞku fhe þfkþu. hkßþ hfkh yk nkrƒúez Ãkkfo zuð Ãkh u hfkhe ¾hkƒk e s{e 40 ð»ko k ¼kzkÃkèu ykãkðk{kt ykðþu. ykðk zuð Ãkhu 10 ð»ko{kt ¼kzkÃkèu Vk ðkþu s{e WÃkh Œu{ k «kusufx k 100 xfk ûk{œk W¼e fhe, Ãkw : «kãþ Qsko WíÃkkrËŒ fhðk e hnuþu. {tºke eyu yu{ Ãký sýkôþwt nœwt fu, nkrƒúez Ãkkfo {kxu Vk ððk{kt ykðœe s{e ykãkkuykãk rƒ ¾uŒe e s{e ýkþu yuðku hksþ hfkhu {níðãkqýo r ýoþ Ãký eäku Au. yk Ãkkfo{kt ykuak{kt ykuak 1000 {u k ðkux wt WíÃkkË ÚkR þfu Œux e s{e Vk ððk{kt ykðþu. fulÿ hfkh e ftãk e ufe - ku kh yu seo fkuãkkouhuþ ykuv RLrzÞk su Ëuþ¼h{kt ylþ hkßþku {kxu kih Qsko y u Ãkð Qsko {kxu xulzh «r Þk nkúk Ähu Au Œu u Ãký hkßþ k nkrƒúez Ãkkfo{kt søþk Vk ðe þfkþu. Qsko {tºke eyu W{uÞow nœwt fu, helþwyuƒ yu seo yuxùufxeð u RLzuõ 2017 ylðþu ¼khŒ rð&ð{kt ƒeò {u Au. yk k{e 2022 wäe{kt ¼khŒ { ú rð&ð{kt Ãkw : «kãþ Qsko k WíÃkkË ûkuºku y úu h ƒ þu íþkhu hk»xù k rðfk {kxu hkßþ k rðfk k {tºk u kfkh fhe, wshkœ Ãkw :«kãþ Qsko WíÃkkË ûkuºku rþh{kuh ƒ e hnuþu. økwshkík òlþwykhe, 2019

40 rlkýoþ rƒ y k{œ ð o k rðãkúkeoyku u nkþ {kxu ykðf {ÞkoËk ðäkhe u Yk.4.50 k¾ fhkr hksþ k rþrûkœ Þwðk ku u Wå[ rþûký {kxu ykšúkf heœu nkþ fhðk {kxu hksþ hfkhu rƒ y k{œ þiûkrýf y u ykšúkf rðfk r { e h[ k fhe Au. su nux rðrðä Þkus kyku fkþorlðœ fhkr Au su nux nkþ {u ððk ðkš»kf ykðf Yk.3 k¾ nœe Œu ðäkhe u Yk.4.50 k¾ fhkr Au. Œu s heœu Wå[ yçþk {kxu rðëuþ sðk {kxu këk ÔÞks e Yk.15 k¾ e ku yãkkþ Au. Œu {kxu e ykðf {ÞkoËk Ãký Yk.4.50 k¾ Úke ðäkhe u Yk.6 k¾ fhkr Au. yk yt u kþƒ {wïþ{tºke e erœ ¼kR Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu, su ð kou u y k{œ k k¼ku rƒ y k{œ r { îkhk ykãkðk{kt ykðe hìkk Au. Œu e {eûkk yt u {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k yæþûkmúkk u kýk{tºke e, k{krsf LÞkÞ yräfkrhœk {tºke e Rïh¼kR Ãkh{kh, r { k yæþûk e ½kuzk hk rnœ, kýkt, k{krsf LÞkÞ yräfkrhœk rð¼k k Wå[ yräfkheyku kúku ƒuxf ÞkuòR nœe. yk ƒuxf{kt hksþ hfkh îkhk yk {n ð k r ýoþku fhkþk Au. rƒ y k{œ þiûkrýf y u ykšúkf rðfk r { ytœ oœ su Þkus kyku y{ {kt Au íku{kt rðãkúkeoyku u rþûký, hkus khe, rðëuþ yçþk y u Mðhkus khe {kxu k¼ku Ãkqhk Ãkkzðk{kt ykðe hìkk Au. Wå[ yçþk {kxu nkurþþkh rðãkúkeoyku u xþqþ nkþ, fku [ nkþ, ¼kus nkþ, MÃkÄkoí{f Ãkheûkk nkþ rnœ e wrðäkyku Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðe hne Au. r { îkhk k¼kúkeo {kxu fwxwtƒ e ðkš»kf ykðf Yk.3 k¾ XhkðkR nœe. Œu nðu yks Úke Yk.4.50 k¾ fhkr Au. Œu s heœu rðëuþ yçþk {kxu Ãký rðãkúkeoyku u ku {kxu e ykðf {ÞkoËk Yk.4.50 k¾ nœe Œu Yk.6 k¾ fhkr Au. nðu Yk.6 k¾ e ðkš»kf ykðf ÄhkðŒk fkurãký Þwðk ku rðëuþ yçþk {kxu ku {u ðe þfþu. Œƒeƒe y u xufrlkf yçþk {kxu r { îkhk su ku yãkkœe nœe Œu {kºk wshkœ{kt «ðuþ {u ðu Œu u s Þkus k ku k¼ { Œku nœku Œu u ƒë u nðu hksþ ƒnkh fkurãký hksþ{kt «ðuþ {u ðþu Œku Œu u Ãký yk Þkus k ku k¼ { ðkãkkºk Úkþu. kúku kúku hksþ ƒnkh e ykr.ykr. xe., yu.ykr.ze., ykr.ykr.yu{., r h{k, r Vx, xe suðe hküùeþ «rœr»xœ tmúkkyku{kt Ãký wshkœ ku Þwðk «ðuþ {u ðþu Œku Œu u Ãký yk r { îkhk ku ku k¼ Ãkqhku Ãkkzðk{kt ykðþu. yk WÃkhktŒ rðëuþ yçþk {kxu e ku nðu Œƒeƒe yçþk rnœ fkurãký y wm kœf fûkk k Wå[ yçþk {kxu rðrðä tmúkkyku{kt rðãkúkeo «ðuþ {u ðþu Œku Œu u Ãký yk Þkus k ku k¼ ykãkðk{kt ykðþu. Œƒeƒe ûkuºku Äkuhý-12 ÃkAe «ðuþ {u ðu nkuþ Œu{ u ykuak ÔÞks e ku r { îkhk ykãkðk{kt ykðu Au sþkhu ylþ yçþk {kxu rðãkúkeoyku wshkœ{kt úusþwyux fhu wt nkuðwt syhe Au. ð xkr{ Ve ¼he u økw{kmíkkäkhk ylðþu kþ L - Ãkhðk e [k w hk¾e þfkþu hkßþ{kt þkuãk yulz yumxkrç þ{ulx yufx- w{kmœk Äkhk ylðþu k yuf{ku {kxu RÍ ykuv zq$ rƒí u ku yr¼ { yãk kðœkt yuf {n ðãkqýo iøktrœf ylku yirœnkr f r ýoþ {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu fþkou Au. {wïþ{tºke eyu hkßþ{kt ðuãkkh-ôþð kþfkhku u RÍ ykuv zq$ rƒí u e h Œk fhe ykãke u kþ L «Úkk Ëqh fhðk ku su yr¼ { yãk kðu ku Au Œu{kt ÃkuxÙku ÃktÃk Äkhfku u kþ L rhlþqy {ktúke {wrfœ k r ýoþ ƒkë yk ðäw yuf iøktrœf r ýoþ Œu{ýu fþkou Au. {wïþ{tºke e k yk r ýoþ y w kh þkuãk yulz yumxkrç þ{ulx yufx ylðþu kutäkþu k rðrðä yuf{ku u nðuúke Ëh ð»kou kþ L Ãkhðk e rhlþqy fhðk u ƒë u ð xkr{ Ve ¼he u Ãkhðk e [k w hk¾e þfðk e h Œk ÚkR Au. RLMÃkufxh hks{ktúke {wrfœ yãkkðœk yk iøktrœf r ýoþ y w kh nðuúke su ð xkr{ Ve k Äkuhýku r ÞŒ fhðk{kt ykôþk Au Œu{kt 10 fhœkt ðäw f{o[kheyku ÄhkðŒkt ðkrýâßþf yuf{ {kxu Y. Ãk00, 10 fhœkt ykuak f{o[kheyku nkuþ Œuðk yuf{ku {kxu Y. hãk0, 10 fu ŒuÚke ðäw fk{ëkhku-fkhe hku ÄhkðŒe Ëwfk ku {kxu ð xkr{ Ve Y. Ãk00 ŒÚkk 10 Úke ykuae fk{ëkh-fkhe h tïþk ÄhkðŒe Ëwfk ku {kxu Y. 2Ãk0 e Ve hk¾ðk wt q[ðkþwt Au. ð xkr{ Ve k yk Äkuhýku{kt hur zuâlþþ nkuxuõ {kxu Y. hãk00, humxkuhlx y u ¾k -Ãkk ]nku {kxu Y. 1000, r u{k ]nku Œu{s s Œk s këo k ònuh { kuhts {kxu k MÚk ku {kxu Y. Ãk nòh Œu{s su yumxkç eþ{ulx{kt fkur f{o[khe nkuþ Œu{ u ð xkr{ Ve Œhefu Y. hãk0 ¼hðk k hnuþu. økwshkík òlþwykhe, 2019

41 Äkuhý 5 y u 8{kt rðãkúkeoyku u rƒ ¾uŒe e «r Þk ÍzÃke ƒ kððk Ãkk fu k-ãkk fhe þfkþu rsõ k fûkkyu kk wt rðfulÿefhý «kúkr{f rþûký{kt ykh.xe.r. yuõx nux nðu Äkuhý - 5 y u 8{kt rðãkúkeoyku e Ãkheûkk uðkþu y u rðãkúkeo e Ãkheûkk k Ãkrhýk{ y u Œu e wýð kk {wsƒ rðãkúkeo u Ãkk fu k-ãkk fhkþu, Œu yt u k ¼khŒ hfkh k rðäuþf u hkßþ ¼k{kt Ãký {tsqhe { e R Au. yk {tsqhe { Œkt yk k{e þiûkrýf ºkÚke Äkuhý 5 y u 8{kt rðãkúkeoyku u Œu{ e Ãkheûkk k Ëu¾kð y u {qõþktf k ykäkhu Ãkk fu k-ãkk fhkþu. wshkœ hfkh ðœe rþûký {tºke e ¼qÃkuLÿ n [wzk {kyu ð»ko 2009{kt ykh.xe.r.yuõx nux Äkuhý 1 Úke 8{kt «kúkr{f rþûký{kt rðãkúkeoyku u k-ãkk nª fhðk e fhu e sku ðkr ku ð»ko 2014{kt y kw e sku ðkr k fkhýu «kúkr{f rþûký e wýð kk ƒ zœe hnuðkúke yk sku ðkr{kt wäkhku fhðk e ðkhtðkh hsqykœ fhe nœe. ¼khŒ hfkhu Ãký wshkœ hfkh e yk hsqykœ u æþk u R u Äkuhý 5 y u 8{kt rðãkúkeo u Ãkk fu k-ãkk fhkþu Œuðku ykh. xe.r. yuõx{kt wäkhku kðœku ¾hzku t Ë{kt hsq fhœk ÃxuBƒh- 2018{kt Œu u {tsqh fhkþku nœku. yk ¾hzk u nðu hkßþ ¼k{kt Ãký {tsqhe { e R Au. yk{, t Ë k ƒòku ]nku{kt yk rðäuþf Ëk¾ fhe Ãk kh Úkðk ƒë rþûký {tºke e ¼qÃkuLÿ n [wzk {kyu ¼khŒ hfkh y u {k ð tmkkä rðfk {tºke e «fkþ òðzufh ku wshkœ hfkh ðœe yk¼kh {klþku níkku. yaœ úmœ 96 Œk wfkyku k y h úmœku u Y.2000 fhkuz [qfðkþu wshkœ hfkhu fwëhœe y u yfwëhœe tfxku {Þ e rf k ku e [Œk kƒqë fhe yaœ úmœ yuðk «Úk{ 51 y u ƒkë{kt 45 Œk wfkyku {kxu rðþu»k Ãkufus kúku ¾uzqŒku y u ÃkþwÃkk fku e ðnkhu ykðe Au. yk y h úmœ 96 Œk wfk k ¾uzqŒku y u ÃkktshkÃkku / kiþk kyku u yk k{e 10 òlþwykhe wäe{kt nkþ [qfðkþ Œu {kxu Y fhkuzúke ðäw úktx y h úmœ rðmœkhku k rsõ k ðneðxe Œtºk u Vk ðkr nkuðk e {krnœe {nu q {tºke e fkirþf¼kr Ãkxu u kƒhfktxk k n{œ h ¾kŒu ykþkursœ heƒ fõþký {u k{kt k¼kúkeoyku u tƒkuäœk ykãke nœe. ykuak ðh kë k fkhýu ¾uzqŒku u {w~fu e{kt nkþyãk ƒ ðk hksþ e tðuë þe hfkhu yaœ ú MŒ Œk wfkyku ònuh fhe kuãk R Ãkwx ƒr ze, Ãkþw nkþ, ðes e {kxu f ufþ, { hu k Þkus k nux hkus khe, ½k [khk rlkýoþ hfkh îkhk «òs ku u MÚkkr f fûkkyu MkwrðÄk { e hnu Œu nuœw h 1 k¾úke ðäw ðmœe ÄhkðŒe y ð o e 18 hãkkr fk rðmœkhku{kt nk e {k{ ŒËkh f[uheyku wt rð¼ks fhe {k{ ŒËkh ( úkbþ) y u {k{ ŒËkh (þnuh) yu{ ƒu y f[uheyku Q¼e fhðk r ýoþ uðkþku Au. yk r ýoþ ylðþu Œkífk ef y húke 18 hãkkr fk rðmœkhku y{hu e, ¼qs, f ku, ðuhkð, kuähk, Ãkkxý, ÃkkuhƒtËh, Ãkk Ãkwh, ze k, ¼Y[, ƒkuxkë, {nu kýk, suœãkwh, kutz, {kuhƒe, ðkãke, ð kz, whulÿ h {k{ ŒËkh (þnuh) e y f[uheyku Q¼e fhðk{kt ykðþu. yk yt u {nu q {tºke e fkirþf¼ke Ãkxu u sýkôþwt nœwt fu, rƒ ¾uŒe ƒkƒœu hkßþ hfkh îkhk eäu k r ýoþku u yk ðäkhœk f ufxh f[uhe fûkkyu kk wt rðfulÿefhý fhe rƒ ¾uŒe Ãkhðk e e kkyku f ufxh fûkkyu ŒÚkk r ðk e yräf f ufxh fûkkyu ðnu[ðk ku r ýoþ hkßþ hfkhu eäku Au. su {wsƒ C y u D fûkk e hãkkr fkyku, AuÕ e ðmœe ýœhe {wsƒ hkßþ k 3 nòhúke ykuae ðmœe ÄhkðŒk k{ku{kt y u 1 yufh wäe e s{e {ÞkoËk{kt rƒ ¾uŒe Ãkhðk e ykãkðk e kk r ðk e yräf f ufxh u kutãkðk{kt ykðe Au ßÞkhu Œu r ðkþ k Œ{k{ rðmœkhku {kxu rƒ ¾uŒe Ãkhðk e ykãkðk e kk f ufxh e nmœf hk¾ðk{kt ykðe Au. yk Ãkhðk e {u ÔÞkt ƒkë r Mx{ s huxuz rƒ ¾uŒe Ãkhðk e nwf{ e eäe s kutä E-Ähk{kt ÚkkÞ Œuðe ÔÞðMÚkk Vuçkúwykhe 2019Úke y{ e ƒ þu. rðœhý suðk y ufrðä tðuë þe r ýoþku {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe k uœ]íð nux hfkh îkhk E 11 rsõ k k 51 Œk wfkyku u y h úmœ Œk wfk ònuh fþko Au. ßÞkhu hkßþ k 400 r{.r{.úke ykuak ðh kë ÄhkðŒk 16 rsõ k k 45 Œk wfkyku u «Úk{ðkh ¾k rfm k{kt ¾uzqŒku u Ãkkf{kt ÚkÞu k wfþk Ãkuxu hkßþ Vtz{ktÚke f]r»k E Ãkwx nkþ [qfððk ku yirœnkr f r ýoþ fþkou Au. su u fkhýu y h úmœ Œk wfkyku{kt 22 k¾úke ðäw kufku u ytëkrsœ 3200 fhkuz sux e hf{ rðrðä nkþ Þkus k nux k¼ { þu. WÕ u¾ eþ Au fu, ¾k {ulþwy {kt wäkhku fhe hkßþ hfkhu yirœnkr f r ýoþ fþkou y u Ãkrhýk{u yaœ úmœku rðmœkh{kt ÚkÞu e fk{ ehe e fulÿeþ Wå[yrÄfkhe e xe{u Ãký kutä R tœku»k ÔÞõŒ fþkou. økwshkík òlþwykhe, 2019

42 kklk Ãkhçk ÃkwMŒf«u{e fuëeyku... ðzkuëhk {æþmúk su k ÃkwMŒfk Þ{kt Ë nòh ÃkwMŒfku " Mkwhuþ r{ k yuðwt fnuðkþ Au fu yuf ÃkwMŒf Œ{ u ÃkMŒe ÚkŒk yxfkðu Au. khwt ðkt[ Sð wäkhýk{kt nkþf ƒ e hnu Au ylku kk e rûkrœsku ¾ku u Au íkúkk ðk[f{kt Œ{k{ «fkh e ÃkrhrMÚkrŒyku e {Œku Aýkðx e ûk{œk fu ððk e kúku, ykí{rðïk ðäkhu Au. yk Œ{k{ ƒkƒœku u æþk {kt hk¾e u ÞkShkð {nkhks k þk fk Úke ðzkuëhk {æþmúk su {kt hkßþ k {æþmúk útúkk Þ kúku skuze u ÃkwMŒfk Þ «ð]r k þy fhðk{kt ykðe nœe. ƒtëeðk ku {kxu rðãk~þ k kä k rþrƒh k {kãk {khkun «t u su yräûkf e n»koë {nuœkyu sýkôþwt nœwt fu, ulxù su wt ÃkwMŒfk Þ ðkt[ ðirðæþ Ãkeh Œkt Ë nòh ÃkwMŒfku e {]rø Ähkðu Au y u krníþ ŒÚkk ðkt[ «u{e fuëeyku Ëh {rn u ÃkwMŒfk Þ{ktÚke yuf nòh sux kt ÃkwMŒfku R~Þq fhkðe u ÃkkuŒk e ðkt[ ¼q¾ tœku»ku Au. yux wt s nª ðkt[ «u{e ƒtëeðk kuyu su fkuxze{kt ÃkwMŒf {eûkk e «ð]r k þy fhe Au. Ëh whwðkhu rðrðä ƒuhuõ {kt kts k {Þu ðkt[ «u{e fuëe¼kryku yufºk ÚkkÞ Au y u ÃkkuŒu ðkt[u kt Ãkife k yuf ÃkwMŒf k khktþ e [[ko fhu Au. Œu k fkhýu ðkt[ðk ÞkuøÞ ÃkwMŒfku wt {k oëþo { u Au y u kúke fuëeyku{kt ðkt[ {kxu e rs kk k Œus ƒ u Au. fuëe fõþký k ¼k YÃku su {kt y ufrðä «ð]r kyku fhðk{kt ykðu Au. khk y u W k{ ÃkwMŒfku k «fkþfku y u ËkŒkyku su ÃkwMŒfk Þ {kxu W k{ ÃkwMŒfku e ¾kðŒ fhe u, su e fkuxze{kt ðkt[ îkhk hmðœe kä k u ðu ykãke þfu Au. ðzkuëhk {æþmúk su k «kt ý{kt rðrðä MxkuÕ îkhk su fuëeyku k WíÃkkË ku wt ðu[ký fhðk e kúku ðk të, Äkuƒe suðe uðkyku wt ðu[ký fhðk{kt ykðœwt nœwt. M{kxo r xe zuð Ãk{Ux k ¼k YÃku su «kt ý e fux ef s{e ðzkuëhk {nk hãkkr fk k nðk u {wfkœk yk MxkuÕ ƒtä fhðk e Vhs Ãkze nœe. su yräûkf e n»koë {nuœkyu yk yt u sýkôþwt nœwt fu, yräf]œ Ãkhðk e kúku yk MxkuÕ WÃk çä søþk{kt ðu húke þy fhðk k [ ku rœ{k fhðk{kt ykôþkt Au suúke ðk të-äkuƒe suðe uðkyku y u su ƒufhe k, su k h kþý rð¼k k y u ylþ WíÃkkË ku VheÚke ðu[ký {kxu WÃk çä ƒ þu. fkurãký {ký fkþ{e w u kh Úke. w k {kxu ƒnwäk ykðu, tsku ku, {k r f Œýkð, k ýeþe Œk, tðuë þe Œk sðkƒëkh nkuþ Au. w u kh ÚkðkÚke fu su ðk ¼ku ððkúke {k ðe Œhefu Sððk ku, {ks{kt Ãkw MÚkkorÃkŒ Úkðk ku yräfkh {xe sœku Úke. ðzkuëhk ulxù su {kt WÃkh sýkðu e «ð]r kyku k {kæþ{úke ðkš»kf Yk. 3 fhkuz sux e hf{ wt WíÃkkËfeÞ x oykuðh ÚkkÞ Au. hkßþ e [kh {wïþ su ku y u rsõ k su ku{kt [k Œe rðrðä «fkh e WíÃkkËfeÞ «ð]r kyku wt ðkš»kf x oykuðh ytëksu Yk Úke 9 fhkuz Au. yk{, su rð¼k k fw x oykuðh{kt ytëksu 30 xfk rnm ku ðzkuëhk su ku Au. su ku r«lx «u rð¼k { ú hkßþ{kt fk{ ehe{kt y úu h Au Œku h kþý rð¼k hkßþ{kt {kºk ðzkuëhk su {kt fkþohœ Au. su fuëeyku u «Äk {tºke fkiþ rðfk Þkus k nux yúkkýkt ƒ kððkt, ƒufhe {u f RíÞkrË wt «rþûký ykãkðk{kt ykðu Au. ðuõzª y u à Bçk suðe Œk e{ku tmúkkyku e {ËËÚke ykãkðk{kt ykðu Au. yu heœu ykuxku WíÃkkËf k nþku Úke 2 ÂÔn h rhãku h ku ºký {k ku ŠxrVfux fku o su {kt [ kððk{kt ykðe hìkku Au. ðzkuëhk ulxù su Ãkk u 90 yufh s{e Au su{kt ¾uŒe k y w¼ðe ƒtëes ku ¾uŒeðkze fhu Au Œku su fuëeyku t[kr Œ ÃkuxÙku ÃktÃk þy fhðk e {n ðãkqýo Ãknu fhðk{kt ykðe Au. {ký w k k {k ou ð e òþ Au íþkhu {ks {kxu ¼khýYÃk ƒ e òþ Au. w k e òyãku yu u su ðk ÚkkÞ Au. wshkœ e su ÔÞðMÚkk{kt rhvkub o y u henurƒr xuþ k {k ðeþ yr¼ { nux fuëeyku e «ð]r kþe Œk u hkus kh ûke Wã{ku kúku skuze u fkiþõþðk ƒ kððk e sku ðkr Au. Ãkrhýk{u, ¼khYÃk ƒ e u su {kt Þu ku fuëe {ks WÃkÞku e ymfþk{œ ƒ e u su {ktúke ƒnkh {kssð {kt ÃkkAku Vhu Au. økwshkík òlþwykhe, 2019

43 {ký k{krsf «kýe nkuðkúke {ks k heœ rhðksku {wsƒ Sð ÔÞrŒŒ fhu Au. ø yu yk k{rsf Sð wt y íþ wt Ãkk wt Au. ø yux u skuzkðwt, ø útrúkúke {kºk ƒu ÔÞrõŒyku s nª Ãký ƒu fwxwtƒku Ãký skuzkþ Au. nëw {klþœk y w kh rððkn ku ku tmfkhku{kt k yuf tmfkh Œhefu {kðuþ ÚkkÞ Au. ½ýe ðkh ø suðk k{krsf «t {kt Ãkrhðkh u ykšúkf ƒkusku Ãký n fhðku ÃkzŒku nkuþ Au. flþk k {k-ƒkãk u Ëefhe Ãkhýðk kþf ÚkkÞ íþkhu Ëefhe u ht u[t u Ãkhýkððk e y uhe nkutþ nkuþ Œu Mðk¼krðf Au. þk y w kh ðo «fkh kt Ëk {kt flþkëk u ðo uc {k ðk{kt ykðu Au. yk flþkëk k {nkãkðo{kt flþk k {k-ƒkãk Sð e kiúke f{œe {qze yuðe Ëefhe ylþ fwxwtƒ u kutãku Au. Ëefhe k ø {kxu ½ýeðkh Ãkrhðkh u fhs Ãký fhðwt ÃkzŒtw nkuþ Au. ykðk s yuf Ãkrhðkh k {ku¼e y u hksfkux k Äh{ h-2, {ðze {ur hkuz ¾kŒu ð ðkx fhœk ¼kMfh Ãkkt[k¼kR {q S¼kR k Ãkrhðkh{kt Ëefhe Ëûkkƒu k ø uðk ku {kut½uhku yð h ykôþku nœku. Œu ðu k e Œuyku e { kurmúkrœ wt ðýo fhœk Œuyku sýkðu Au fu, ½hu Ëefhe k ø ku «t ykðœkt, «t u y wyãk ¾heËe y u yk Œk Mðk Œk rnœ e rðrðä sðkƒëkheyku k{u Œhðhðk {ktze. {khe ykšúkf rmúkrœ ƒ e nkuðkúke kýk¼ez{kt Ëefhe k ø «t u Wsððk e {qtíðý y w¼ðœku nœku. yk {qtíðý ¼he ÃkrhrMÚkrŒ{kt { u òýðk {éþw fu, hksþ hfkh e y w qr[œ òrœ fõþký f[uhe{kt {khk suðk ykšúkf ƒ k Ãkrhðkh u Ëefhe k ø «t u hksþ hfkh ŒhVÚke ðtr[ík rðfkmk k{krsf {h Œk : ðtr[œku ku rðfk Yk. 10 nòh e hf{ nkþ Ãkuxu { e þfu Au. {khk niþu nk{ ykðe y u {U f[uhe ku tãkfo fhœkt y w qr[œ òrœ fõþký rð¼k e hksfkux rmúkœ f[uhe îkhk nþku y u nqtv kúku Þkus k e tãkqýo {krnœe y u Vku{o ykãkðk{kt ykôþkt nœkt. yk Vku{o{kt rð Œku ¼he syhe kär f fk ku hsq fhœkt s { u hksþ hfkh e fwtðhƒkr wt {k{uhwt Þkus k ylðþu Yk. 10 nòh (Ë nòh) e nkþ { e R. yk nkþ { Œkt {khe kýk¼ez u fkhýu Q¼e ÚkÞu e Œ{k{ {w~fu eyku Ëqh ÚkR R y u yk nkþ e hf{ Ëefhe k ø «t u ¾heËe{kt { u ½ýe WÃkÞku e krƒœ ÚkR, Ëefhe k ø ht u[t u Wsðe Ëefhe u k hu ð kððk k y{khk ykuhœk V e¼qœ ÚkÞk. su{ h n {nuœk u Ëefhe fwtðhƒkrlkwt {k{uhwt Ãkqhe ef]»ýyu nkþ fhe nœe Œu{ hksþ hfkh e fwtðhƒkr wt økwshkík òlþwykhe, 2019 {k{uhwt Þkus k y{khk suðk ykšúkf ƒ k fwxwtƒ {kxu ¾hk yúko{kt EïheÞ ykrþ»k {e ƒ e hne Au. {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k fwþ uœ]íð{kt ðtr[œku k rðfk e rœ u ðu {éþku Au. nktr Þk{kt Äfu kþu k ðtr[œku yks {wïþ Äkhk{kt ykðe Þk Au. Œu wt uþ Œífk e {wïþ {tºke y u ðœo{k ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe y u {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe u Vk u òþ Au. ykãkýk Ëuþ{kt k{krsf ðkzk ð»kkouúke k{krsf, ÄkŠ{f y u ykšúkf heœu wfþk fœko hìkk Au. k{krsf y {k Œk yuf f tf Au. swëk swëk {ks ðå[u k{krsf yifþ MÚkÃkkÞ y u Ÿ[- e[ k ¼u˼kð Ëqh ÚkkÞ Œu yíþtœ ykð~þf Au. y uf k{krsf fkþofhku ð»kkouúke yk rëþk{kt fkþo fhe hìkk Au. hkßþ hfkh îkhk Ãký yk ÃkhtÃkhk Œ ðkzkyku ðå[u ku ¼u˼kð Ëqh ÚkkÞ y u k{krsf {h Œk MÚkÃkkÞ Œu {kxu rðþu»k Þkus kyku [ kðe hne Au. yk rëþk{kt k{krsf yifþ MÚkÃkkÞ Œu {kxu hkßþ hfkh îkhk yktœh kkœeþ ø Þkus k y{ e ƒ kðe Au. su{kt y w qr[œ òrœ e flþk kúku ø fh kh u hfkh îkhk ykšúkf nkþ Ãkqhe Ãkkze ÃkwhMf]Œ fhðk{kt ykðu Au. yk Þkus k ku y uf Þw kuyu k¼ eäku Au. hkßþ hfkhu Ãký y w qr[œ òrœ yktœh kkœeþ ø Þkus k nux Y. yuf k¾ e nkþ ykãke yk yktœh kkœeþ ø u rƒhëkððk wt fkþo fþowt. yktœh kkœeþ ø Þkus k Œu{s fwtðhƒkr wt {k{uhwt suðe y uf Þkus k k{krsf {h Œk {kxu WÆeÃkf wt fkþo fhu Au.

44 ½zíkh fmœwhƒk ktäe ƒkr fk rðãk Þ : rðãk Þ k tmfkh [ kúku W»kk ƒ e Ãkku e fkulmxuƒ ƒ e k{krsf, ykšúkf rmúkrœ ÄhkðŒk Ãkrhðkh{kt WAhu e W»kk hkð u ðuhkð Œk wfk e Äk{ us e fmœwhƒk ktäe ƒkr fkrðãk Þ{kt tmfkh y u rþmœ k ÃkkX þe¾e áz { kuƒ, tfõãkƒ, y u Rå AkþrfŒ Ëk¾ðe k e ðþu Ãkku e fkulmxuƒ ƒ e {ks wt ŒÚkk rðãk Þ wt kihð ðäkþwo... Œku Z Œe ô{hu {k-ƒkãk u ykšúkf heœu {ËËYÃk ƒ e {k-ƒkãk {kxu òýu Ëefhe ðnk ku ËrhÞku ƒ e! " y¼þ hkð yu rëð ku yksu ÞkË ykðu Au ßÞkhu {khe W»kk yk ¼ýðk RåAŒe nœe ÃkhtŒw y{khe fkixwtrƒf, k{krsf-ykšúkf rmúkrœ yux e ƒ e fu yu u þe heíku yk ¼ýkððe, Œu e { u hkœrëð [Œk ŒkðŒe. [Œk ÚkkÞ s u. ƒhv e khe [ kðe Œku fþkhuf Aqxf ¾uŒ{sqhe fhe ÃkurxÞwt h ðk k yu rëð ku, yu{kt Ëefhe k ¼ýŒh ku ¾[o fkzðku fuðe heœu? Ãký Ëefhe W»kk wt { { { nœwt Œku ƒes ŒhV yu k ¼køÞ{kt Ãký yk ¼ýŒh ¾u wt. yux u s Œku,W»kk Äkuhý-6{kt ykðe íþkhu y{khe ƒksw e s hfkh nmœf e fmœwhƒk ktäe ƒkr fkrðãk Þ e y{ u òýfkhe { e íþkhu ÚkÞwt fu íþkt hnuðk e y u ¼kus ¾[o e Œ{k{ wrðäk rð k{qõþu sku hfkh îkhk { Œe nkuþ Œku yuúke Yzwt þwt? Ëefhe W»kkyu Œku ffe s fhe eäu wt, fkueãký rn kƒu yk ¼ýðwt s Au y u khe kufhe {u ðe u fwxwtƒ u {ËËYÃk Úkðwt Au. yux u s fmœwhƒk ktäe ƒkr fkrðãk Þ{kt y{u Œu u «ðuþ yãkkôþku y u kúku s W»kk k yk ¼ýŒh k îkh ¾wÕÞkt. eh ku{ kúk rsõ k k ðuhkð Œk wfk k Äk{ us suðk,ërhþkrf khu ykðu ytœrhþk rðmœkh{kt ykðu e fmœwhƒk ktäe ƒkr fkrðãk Þ{kt hnu e y u yk wt ¼ýŒh Ãkqhwt fþko ƒkë ð»ko h016{kt Ãkku e fkulmxuƒ Œhefu e kufhe {u ððk e ÞþMðe r rî {u ð kh W»kk hkð k rãkœk ƒkƒw kúk hkð k yk þçëku yu ðkœ e «ŒerŒ fhkðu Au fu tfõãk sku áz nkuþ, { kuƒ { { nkuþ Œku ¼køÞ kúk ykãku, ykãku y u ykãku s. W»kk k rfm k{kt f#f ykðwt s ƒlþwt Au. Œu u ¼ýðwt nœwt y u ¼ýŒh k r ýkoþf Œƒffk{kt yux u Äkuhý-6, 7 {kt Œu u fu.s.ƒe.ðe.{kt «ðuþ { e Þku. «ðuþ {u ÔÞk ƒkë rðãk Þ k e.ãke.yuz. rþrûkfk þku¼ kƒu ðk k rnœ Œ{k{ MxkV îkhk W»kk wt ½zŒh ÚkÞwt y u yu ½zŒh k Ãkrhýk{u W»kk u yksu AkuxkWËuÃkwh Œk wfk k ytœrhþk y u Auf wshkœ y u {æþ«ëuþ e hnëu ykðu k k k yuðk ht Ãkwh k{u Ãkku e fkulmxuƒ Œhefu e kufhe {u ððk{kt V Œk { e. yk V Œk{kt Œu k ÔÞrfŒíð, áz { kuƒ y u Œu e áz RåAkþrfŒ e kúkku kúk fu.s.ƒe.ðe. Äk{ us e rðrþ»x wrðäk y u ƒkr fkyku k Sð ½zŒh {kxu ykãkðk{kt ykðœe Œk e{ y u w ßs ykþkus yux k s ÞþLkk yräfkhe Au. W»kk hkð e yk r rî e Ãk&[kË ¼qr{fk Œu k s þçëku{kt kt¼ eyu. {U Äkuhý-6, Äkuhý-7{kt k{{kt ykðu e fu.s.ƒe.ðe.{kt «ðuþ {u ÔÞku íþkhu {khe k{krsf y u ykšúkf rmúkrœ ¾qƒ s ƒ e nœe ÃkhtŒw hnuðk-s{ðk e rð k{qõþu wrðäk kúkku kúk {khk ÔÞrfŒíð ½zŒh {kxu íþkt uðkþu e fk S ð uhu k fkhýu {khk Ãkrhðkh e ƒ e ykšúkf rmúkrœ AŒkt ƒu ð»ko{kt {khku khku yuðku rðfk ÚkÞku. wýðíœkþwfœ rþûký y u {k oëþo {éþkt. sku fu, rþûký Œku ƒäu s { u Ãký ynªþk {k oëþo Ãký {éþwt. fhkxu, Þku, ¾ku¾ku, fƒœe suðe h{œku k fkhýu þkherhf {k r f ½zŒh ÚkÞwt. sku yk fu.s.ƒe.ðe. e wrðäk { u { e nkuœ Œku, Äku-6, 7 k ¼ýŒh ku y{qõþ yð h { u {éþku nkuœ. sku yk yð h {éþku nkuœ Œku yk k ¼ýŒh e Œku ðkœ s fþkt hne? yk yúko{kt skueyu Œku {khk ÔÞrfŒíðrðfk ku xš ÃkkuELx ƒ e {khk k{ e fmœwhƒk ktäe ƒkr fk rðãk Þ. fu.s.ƒe.ðe.{kt ƒu ð»ko Ãk kh fþko ƒkë W»kkyu yk ¼ýðk wt [k tw hkïþwt y u økwshkík òlþwykhe, 2019

45 ½zíkh fkueãký òœ k xâqþ rð k ƒksw{kt s ykðu e hfkhe «kúkr{f, {kæþr{fþk k{kt Äkuhý-1h wäe ku yçþk Ãkqhku fþkou. ð»ko h016{kt Ãkku e fkulmxuƒ Œhefu e kufhe {u ÔÞk ƒkë Ãký Œuýu Wå[yÇÞk [k w (yuõmkx o ) hkïþku y u yksu yt úus suðk {n ð k rð»kþ kúku W»kk ƒe.yu. k ík]œeþ ð»ko{kt yçþk fhe hne Au fkhý fu ns Ãký Œu u ÃkkuŒk e kufhe{kt Wå[ nkuëk Ãkh yk ðäðwt Au. yuf k e yuðe fu.s.ƒe.ðe. ƒkr fk k Sð ½zŒh{kt fux wt {kuxwt ÃkrhðŒo kðe þfu Œu wt yk twtëh WËknhý Au. yuf {Þu fwxwtƒ [ kððk k ßÞkt {kœk-rãkœk {kxu kt k ÃkzŒk íþkt yksu kufhe { e sðk u fkhýu Œu k Ãkrhðkh u W»kk ykšúkf heœu {ËËYÃk ÚkE hne Au. yuf {Þ twt ssorhœ {fk Akuze yksu Œu ku Ãkrhðkh ðk {fk {kt hnu Au. yk ðwt {fk y u Œu{kt VŠ [h ð kððk e «r Þk{kt W»kk e kufheyu ƒnw {n ð ku ¼k ¼sÔÞku Au. yux u s Œku rãkœk ƒkƒw kúk hkð {kxu k[k yúko{kt W»kk Ëefhe Ônk ku ËrhÞku ƒ e Au! ƒkãk u Ëefhe {kxu ðnk ÚkkÞ s u... ßÞkhu W»kk k e nœe, fþkt yu {Þ wt sq wt ssorhœ {fk y u yksu wtëh {ò wt ðz kúku wt ðwt {fk. yk ðk {fk u Q¼wt fhðk{kt ŒÚkk ½h{kt syhe VŠ [h ð kððk{kt {khe Ëefheyu ƒnw {kuxku Vk ku ykãþku Au Œuðk ÉýMðefkh kúku ƒkƒw kúk hkð ßÞkhu Ëefhe k {kúku ðnk Úke nkúk VuhðŒk nœk íþkhu ¾hu¾h ðnk ku ËrhÞku W¼hkŒku nœku. {kºk W»kk s þk {kxu? ykðe Œku y uf ƒkr fkyku Äk{ us e fu.s.ƒe.ðe.{kt hne [qfe Au y u yíþkhu Ãký yk Ãkk kt y uf k{ku e syrhþkœ{të ƒkr fkyku ynª hne u yk yçþk e wrðäk {u ðe hne Au. Äk{ us e fmœwhƒk ktäe ƒkr fk rðãk Þ wt ƒkr fkyku u «uhýk ykãkœtw tfõãk qºk Œku sqyku: ''yuf Œ{L k Au {khe [ktë ƒ e u [{fðk e yuf ykhíw Au {khe yk {k {kt rðnhðk e yuf W{t Au {khu së e{kt V Úkðk ku yuf fõ Ãk k {khe qhs wt rfhý ƒ ðk e yk {k {kt rðnhðk ku W{t y u [ktë ƒ ðk e Œ{L k...! W»kkyu Ãký fmœwhƒk ktäe ƒkr fkrðãk Þ{kt hne u yk tfõãk qºk u òýu [rhœkúko fhe ƒœkôþwt Au. Œku yksu ylþ ƒkr fkyku Ãký f#f ykðe s Œ{L k kúku ÔÞrfŒíð ½zŒh k ÃkkX þe¾e hne Au. eh ku{ kúk rsõ k k {ËË eþ rsõ k fku.yku. økõmko yußþwfuþ, rfhýƒu Ãkk½zkh yk fu.s.ƒe.ðe e «ð]r kyku rðþu {krnœe ykãkœk sýkðu Au, ynªþk ƒwäðkh y u þr ðkhu ðef e xumx y u yuf{ f kuxe xumx Ãký uðk{kt ykðu Au. yæþþ fkþo e kúku f hœ, Þku, «kýkþk{, fƒœe, ¾ku¾ku, ƒkmfuxƒku, ƒuzr{lx y u [u suðe rðrðä h{œku îkhk ƒkr fkyku u «rþrûkœ fhðk{kt ykðu Au. kk fwts «kusfx ytœ oœ yæþþ fkþo e kúkku kúk y y «fkh k ði kkr f «Þku kuúke ƒkr fkyku u rþrûkœ fhðk{kt ykðu Au. ¼rð»Þ{kt ÃkkuŒk k Sð {kt WÃkÞku e eðzu økwshkík òlþwykhe, 2019 Œu {kxu Sð fkiþõþ fk{ ehe Ãký ƒkr fkyku u þe¾ððk{kt ykðu Au. ƒkr fkyku{kt so kí{fþrfœ ku rðfk ÚkkÞ Œu {kxu yðkh ðkh y -y MÃkÄkoyku suðe fu, r[ºk MÃkÄko, {nuëe MÃkÄko, ht ku e MÃkÄko, {kxe{ktúke fkurzþkt ƒ kððk e MÃkÄko, ðfœ]íð MÃkÄko, nuhmxke MÃkÄko ð uhu wt ykþkus fhðk{kt ykðu Au. Œku ƒk kyku u ÃkkuŒk k hûký e Œk e{ ytœ oœ fhkxu y u sqzku e Ãký Œk e{ ykãkðk{kt ykðu Au. Äk{ us e fmœwhƒk ktäe ƒkr fk rðãk Þ e ƒkr fkykuyu yíþkh wäe{kt Œk wfk/rsõ k fu hksþfûkk e rðrðä MÃkÄkoyku WÃkhktŒ ¾u {nkfwt¼ suðk fkþo {ku{kt ¼k E u 30 rþõz SŒe u ŒÚkk 4h «{kýãkºkku {u ðe u yk rðãk Þ u kihð yãkkðu Au. yk{, fmœwhƒk ktäe ƒkr fkrðãk Þ {kºk MÚkq yúko{kt rðãk Þ nª ÃkhtŒw Œu k ¼kðkí{f të¼o kúku ƒkr fkyku k Sð ½zŒh wt fkþo fhe hne Au. { ú hkßþ{kt Œ{k{ rsõ kyku k ytœrhþk rðmœkhku{kt ykðe Äkuhý-6Úke 1h {kxu hh7 fu.s.ƒe.ðe. fkþohœ Au y u yk rðãk Þku îkhk W»kk hkð e su{ rvríþkuúkuhkãke, yu. e. e. fuzux, Lk Mk, fhkxu, E urõxùf yuâlsr Þh ŒÚkk fkubþwr fuþ, Mðe{h ŒÚkk ƒe.yu. e. suðk Wå[ yçþk kúku fw hh ƒkr fkykuyu rðrþ»x r rî nkt fhe Au. hksþ e fu.s.ƒe.ðe. îkhk h763 ƒkr fkykuyu Äkuhý-1h Ãkk fþow Au Œku ÃkÃk74 ƒkr fkykuyu Äkuhý-10 Ãkk fþow Au. yuf yúko{kt fneyu Œku ƒkr fkyku e tfõãkþrfœ y u áz RåAkþrfŒ u {qšœ{tœ fhœe rðãk tmúkk yux u s fmœwhƒk ktäe ƒkr fkrðãk Þ.hkßÞ e y tïþ ƒkr fkyku {kxu ykðe fu.s.ƒe.ðe. ƒkr fkyku k Sð ½zŒh wt þfœ {kæþ{ ƒ e hne Au Œu hksþ k rþûký rð¼k {kxu Ãký kihð e ƒkƒœ Au.

46 f{oþkuøke Lke {çknulk ylku økeíkkçknulk{kt A fu Au... VhsÃkhMíke, {klkðíkk ylku MktðuËLkkLke rºkðuýe " rëãkf ¼è Vhs MÚk WÃkh, Vhs k {Þ ËhBÞk s nª ÃkhtŒw {k ðeþ tðuë k kúku ÃkkuŒk e Vhs u Ä{o {S ÃkkuŒk k w¾ ðz ku rð[kh fþko rð k Œf evku ðuxe u ßÞkhu ƒnu ku fkue ƒe{kh e Ëhfkh fhu íþkhu Œu k[k f{oþku e wt ÿüktœ ƒ u Au. y uf kufku {kxu «uhýkyãk Ãký çklku Au. yksu ðkœ fhðe Au ykðk s ƒu VhsÃkhMŒ ƒnu ku e su{ýu kheþrõœ k kihð u Ãký ËeÃkkÔÞwt Au. yk ƒu ƒnu ku Au ykýtë kt ykþkðfoh r {ƒnu ku tfe y u yu{.yu.zƒõþw. eœkƒnu Ãkxu. úkbþ fûkkyu uðk ykãkœk {rn k urðfkyku ÿkhk yuf «wœk {rn k e StË e ƒ[kððk ÃkkuŒk k ƒk fku ŒÚkk ½h Ãkrhðkh e Ãkhðk fþko ð h {uëk u Ãkze y u yk¾hu yu {rn k e StË e ƒ[e R. yk ðkœ Ãkux kë Œk wfk k wýkð k{ e Au. yk k{u hnuœk ¼ko kþºkeƒnu Œ ÃkËk ¼ko ÚkŒk Œu{ u ykþkðfoh r {ƒnu ku tfe y u yu.yu.zƒõþw eœk ƒnu Ãkxu îkhk yk «wœk ƒnu e fk S uðk wt þy fþowt nœwt. kþºkeƒu Œ ÃkËk ¼ko nkuðk wt r Ëk ÚkŒkt wýkð Ãkuxk ykhkuøþ fulÿ y u ƒktäýe «kúkr{f ykhkuøþ fulÿ ¾kŒu «qrœ Ãknu kt e khðkh {u ðœkt nœkt. e{œe kþºkeƒnu u Ãkux{kt Ëw:¾kðk e VrhÞkË kúku Ãkux kë e yu. yu. nkurmãkx {kt Ëk¾ ÚkÞk nœk. sþkt Œuýe ku Ëw:¾kðku «qrœ ku nkuðk wt r Ëk ÚkŒkt ðkh k ºký ðk u yu. yu. nkurmãkx k e hku r»ýkœ îkhk Œuýe e k{klþ «qrœ fhkððk{kt ykðe nœe. yk {Þu Ãký ¼ko e rmúkrœ k{klþ nœe. ÃkhtŒw ƒãkkuh k yuf f kfu Œuýe u ¾U[ ykðœk Œuýe ƒu¼k ÚkR R nœe. yk ƒkƒœ Vhs Ãkh k Œƒeƒku u æþk u ykðœkt ŒhŒ s Vhs Ãkh k Œƒeƒku e xe{ îkhk Œkífkr f khðkh ykãke krv Ãkkuxo r Mx{ kúku ef]»ý nkurmãkx ¾kŒu {kuf e ykãkðklkwt Lk e fþwo. «qrœ ƒkë kþºke ƒnu e y[k f ŒƒeÞŒ ƒ zœk ƒunkuþ ÚkR Þk nœk. íþkh ƒkë yuf sƒhsmœ t½»ko þy ÚkÞku. r {ƒnu y u eœk ƒnu yk ƒnu u krv Ãkkuxo emx{ kúku fh{ Ë ¾kŒu e e f]»ý nkurmãkx {kt R Þk. «uhýk sþkt Œuýe u nkurmãkx k Œƒeƒkuyu ÃkrhrMÚkrŒ Ãkk{e sr u Œkífkr f Œuýe wt ykuãkhuþ fhðk e syrhþkœ sýkr ykðœkt Œuýe wt ykkuãkhuþ fhe u ykr. e.þw.{kt Ëk¾ fhðk{kt ykðe nœe. ykr. e.þw.{kt Œuýe u syhe yur r{þk e khðkh k ¼k YÃku kune ŒÚkk kune k ½xfku [Zkððk{kt ykôþk. k{klþ heœu ËËeo kúku kðnk k nkurmãkx {kt hnuœk nkuþ Au. ÃkhtŒw yk rfm k{kt ykþk ðfoh r { ƒnu ku tfe ÃkkuŒk k ËkuZ ð»ko k ƒk f kúku nkurmãkx {kt ŒŒ hkœ rëð kúku hìkk y u eœkƒnu Ãkxu Ãký ŒŒ nkurmãkx e {w kfkœ R u kúku hne fk S eäe nœe. úkbþ fûkk e {rn k urðfkyku e {nu Œ yk¾hu V Œk{kt Ãkrhý{e y u kþºke ƒnu nkuþ{kt ykôþk y u nðu Œu{ e ŒƒeÞŒ khe Au. yk{ kþºke ƒnu e StË e ƒ[kððk{k «kúkr{f ykhkuøþ fulÿ ƒktäýe ku Œ{k{ ykhkuøþ MxkV y u Œƒeƒku e {nu Œ ŒÚkk ykþk ðfoh {rn k fkþofhku e hkœ rëð kúku hnuðk e fk S fk{ fhe R nœe. rsõ k rðfk yräfkhe e yr{œ «fkþ ÞkËðu rsõ k{kt «wœk {rn kyku u syhe kune { e hnuœu {kxu hõœëk fubãk e þyykœ fhe ÃkkuŒu «Úk{ hõœëk fþowt nœwt. yk ƒu {rn kyku r { ƒnu ku tfe y u eœk ƒnu Ãkxu wt ònuh{kt L{k fþowt nœwt. ykýtë rsõ k{kt «wœk {kœk y u ƒk f k {hý «{ký ½xkzðk çkkçkíku rsõ k ykhkuøþ Œtºk ŒŒ «ÞíLkþe Au. «wœk {kœkyku e ŒŒ fk S uðk{kt ykðe hne Au. rlk {çknulk íkúkk økeíkkçknulk suðk VhsÃkhMík f{oþkuøke çknulkku ykðe fk{økehe{kt {klkðeþ MktðuËLkkLkwt Wíf]ü WËknhý çklke hìkkt Au. økwshkík òlþwykhe, 2019

47 rsõ k rðþu»k ykøkk{e «ò kkf Ãkðo e Wsðýe wt Þs{k ƒlkþu ƒ k fktxk ykíkëe k {Þ k k Ëhr{Þk ƒ k fktxk rsõ k{kt {kunb{ë y e Íeýk u y uf Ãkºkku ¾kÞk nœk. yk Ãkºk wt h k{wt ðkt[e u Ëe fh ÔÞk k{ k ÃkkuMx {kmxh u þtfk sl{e. yk ÃkkuMx {kmxh u ftef ysw Œwt ½xðk e tä ykðe y u Œu ƒäk fk ku R u rëõne ÃknkutåÞku. ÃkkuMx {kmxhu hëkh ðõ ¼¼kE Ãkxu u ƒ k fktxk u ƒ[kðe uðk e rð tœe fhe. hëkh ðõ ¼¼kELku Ãkºkku ðkt[œk ÏÞk ykôþku fu, sku íðhu Ãk kt uðk{kt nª ykðu Œku ƒ k fktxk ÃkkrfMŒk {kt ¼ e sþu. Œkífkr f rëõneúke yuf yräfkhe u {kuf e ƒ k fktxk Œtºk ƒu kze ËeÄwt y u ƒ k fktxk ÃkkrfMŒk {kt sœwt ƒ[kðe eäwt. sku ÃkkuMx {kmxhu {Þ q[fœk ðkãkhe nkuœ Œku yksu ¼khŒ e ¼q ku y nkuœ. yuf yë k {k ðe e fkuxk qí k fkhýu yksu ¼khŒ e k{œe{kt ðäkhku ÚkÞku. yk y u ykðe fkuxk qí ÄhkðŒe ykðe y uf ÔÞrõŒykuÚke ƒ k fktxk e ¼qr{ {nufe QXe Au. ykðe kihððtœe ¼qr{ Ãkh 26{e òlþwykhe e Wsðýe Úkðk e Au. Œífk e {wïþ{tºke e y u ðzk«äk e hulÿ ¼kE {kuëeyu hküùeþ Ãkðo e Wsðýe rsõ kyku{kt fhðk e yuf y fuze ftzkhe. yk fuze Ãkh z {ktzœk {wïþ {tºke e rðsþ¼ke YÃkkýe k uœ]íð nux yk ð»kou «ò kkf Ãkðo e Wsðýe wt Þs{k ƒ k fktxk ƒ ðk wt Au. ƒ k Ëe k rf khu ð u ku ƒ k fktxk rsõ k ku «Ëuþ ½ýku «k[e Au. nòhku ð»ko Ãknu kt ynª ËrhÞku nœku. yk rsõ k{kt ½ýkt MÚk kuyu ykðu k «k[e yðþu»kku yu ƒkƒœ e ðkne ykãku Au fu nòhku ð»ko Ãknu kt Ãký yk «Ëuþ{kt {k ðsð ăfŒwt nœw. Œu{s yk «Ëuþ{kt ½ýe WÚk ÃkkÚk ÚkR Au. yufðkh yk yk¾ku «Ëuþ yk Œo k k{u Ãký yku ¾kŒku nœku. rfœ k ni ƒë eƒ ÍVh, ËV fu eþu Ëku s s{ª ¼e r{ e... yuðwt ¾ kh AuÕ k {ku ƒkëþkn ƒnkëwhþkn ÍVh k Ãkwºk u ƒu s s{e qðk {kxu ykãke Au, Œu yk ƒ k ku rf khku, Œu ze k e ÄhŒe..! hkò «n kë Ãkk Ãkwh h k MÚkkÃkf nœk. yk hksðe tmf]œ k khk frð Ãký nœk. Ãkk Ãkwh{kt n w{k þuhe Ãkk u ykðu {kuxk si Ëuhk h{kt Œu{ e «rœ{k MÚkkrÃkŒ Au. Ãkk Ãkwh þnuh y kh e ƒ kðx {kxu Ëuþ¼h{kt òýeœwt Au. w täe he Œhefu «r Ø Ãkk Ãkwh þnuh e {æþ{kt ykðu fešœmúkt¼ þnuh wt kunk{ýwt yk¼q»ký Au. fešœmúkt¼ e Ãkk u s ÃkkŒk uïh {nkëuð wt {trëh Au. yk {trëh ku Ãkwhkýku RrŒnk ¼ÔÞkrŒ¼ÔÞ Au. wshkœ k yuf {Þ k hkòrähks r Øhks sþ n ku sl{ Ãkk Ãkwh þnuh{kt ÚkÞku nœku. wshkœ hfkh îkhk çklkkmkfktxklke ƒkuzoh Ãkh sðk ku u ÃkkRÃk kr y u økwshkík òlþwykhe, 2019 xulfhúke hksmúkk Úke fåa hnë wäe 130 rf.r{. tƒkr{kt ykðu BSF e 31 [kufeykulku Ëir f 4 k¾ exh Ãkeðk wt Ãkkýe ykãkðk{kt ykðu Au. hnë Ãkh k sðk ku u ykðe wrðäk ykãk kh wshkœ { ú Ëuþ{kt «Úk{ hksþ Au. Þk ð»kou ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe y u RÍhkÞ k ðzk«äk e ƒulò{e uœlþknw wshkœ e {w kfkœu ÃkÄkÞko íþkhu ƒ k fktxk rsõ k k hnëe y u hý rðmœkh wr k{ u yuf y ku¾e r Vx { e Au. ðerzþku fkulvhl Úke ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe k nmœu ðkuxh rz u e uþ à klx ÄhkðŒe {kuƒkr ðk ƒ k fktxk rsõ k k ƒkuzoh rðmœkh{kt Vhs ƒòðœk ƒe.yu.yuv. k sðk ku {kxu kufkãkoý fhðk{kt ykðe Au. yk ðk e rðþu»kœk yu Au fu, ËrhÞk wt ¾kY Ãkkýe «rœrë 20,000 exh y u Œ kð wt fu ¼hkÞu w fu Ëe{kt ðnuœk yþwø 80,000 exh Ãkkýe u «rœrë þwø fhu Au. ƒ k fktxk rsõ k k qr k{ Œk wfk k zkƒux Sf ykðu ¼khŒ-ÃkkrfMŒk yktœhhk»xùeþ ƒkuzoh Ãkh {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe k nmœu e{k Ëþo ku «kht¼ fhðk{kt ykôþku Au.

48 WíMkð yktœhhküùeþ ÃkŒt kuí ð ÃkíktøkLkk yklktë kúku «f]rœãkqò ku tëuþ ÃkŒt... {khe {kxu Qæðo rœ ku ykuåað {khwt qþo ŒhV wt «Þký. ÃkŒt... {khwt ¼ðku¼ð wt ði¼ð, {khku s Ëkuh {khk nkúk{kt... ÃkËr[öku yk Ãk]Úðe Ãkh, u ykfkþ{kt, òýu fkur rðnt { á~þ {khku ÃkŒt... yk yúko ¼h y u «ŒerŒfh þçëku Au ykãkýk {k ðtœk ðzk«äk e hulÿ¼kr {kuëe k... Œu{ e ËqhËŠþŒk y u «ò, ŒhV k yãkhtãkkh ðkí ÕÞ Úkfe ykãkýk {fh ktrœ k Ãkðo u ðwt y u ðirïf YÃk «kãík ÚkÞwt. ykãkýe {fh ktrœ... ykãkýk W khkþý Wí ð u Œu{ýu yktœhhküùeþ MðYÃk ykãþwt. qþo khkþý ku {fh hkrþ{kt «ðuþ yux u W khkþý. «f]rœ e y íþ y u Sð «uhf rœ u ðäkðe uœku yk Wí ð ykãkýk kufsð ku wtëhœ{ rnm ku Au. yk Wí ð Qæðo rœ ku y u ykhkuøþ ku Ãký tëuþ R u ykðu Au. y{ëkðkë rhðh tx {uëk {kt hkßþ hfkh îkhk 30{k yktœhhküùeþ ÃkŒt kuí ð e þyykœ {wïþ {tºke e rðsþ¼kr YÃkkýe e WÃkrMÚkrŒ{kt hkßþãkk e yku.ãke. fkun e k nmœu fhkr íþkhu ðkœkðhý{kt ¼k ðœ rðãkãkex k 200 Ér»kfw{khku k {w¾uúke qþomœwrœ qts QXe nœe. yk «t u hkßþ hfkh k «ðk rð¼k t[kr Œ Mxux ErLMxxâqx ykuv nkux {u us{ulx y u yktœhhküùeþ ErLMxxâqx ðå[u MxwzLx Mxze yuõ [uls k uxh ykuv ELxuLx Ãký nmœkûkh fhe u ykëk - «Ëk ÚkÞwt nœwt. ÃkŒt kuí ð ykãký u þeœfk e yk ¾t¾uhe ðe Qsko ku t[kh fhðk «uhu Au. rðëuþ{kt hnuœk kufku u Ãký ÃkkuŒk k {q ŒhV ÃkhŒ Vhðk yk Œnuðkh «uhýk ykãku Au. hkßþãkk eyu fìkwt fu, yk ÃkŒt kuí ð MðMÚk «rœmãkäko e Qsko ku t[kh fhu Au økwshkík òlþwykhe, 2019 íþkhu yufœk ÄhkðŒk ykãkýk {ks{kt kilkk rðfk {kxu ykãkýk Wí ðku {n ðãkqýo ƒ e hìkk Au. {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ÃkŒt kuí ð y u ÃkŒt u wshkœ e rðï{kt ƒúklz E{us ku Wí ð ðýoðœk fìkwt fu, yk Wí ð heƒ Ãkrhðkhku {kxu ykšúkf ykäkh wt fulÿ ƒlþku Au, ki k kúk - ki k rðfk wt áüktœ ƒlþku Au.

49 WíMkð {wïþ{tºke e rðsþ¼kr YÃkkýeyu ÃkŒt kuí ð y u ÃkŒt u wshkœ e rðï{kt ƒúklz E{us ku Wí ð ðýoðœk fìkwt fu, yk Wí ð heƒ Ãkrhðkhku {kxu ykšúkf ykäkh wt fulÿ ƒlþku Au, ki k kúk - ki k rðfk wt áüktœ ƒlþku Au. e rðsþ¼ke YÃkkýeyu wshkœ ku rðfk ÃkŒt Ãký rðï{kt ðe Ÿ[kEyku h fhþu Œuðku rðïk ÔÞõŒ fhœk sýkôþwt fu, wshkœ y u rðfk yu nðu yuf ƒeò k ÃkÞkoÞ Au. {wïþ {tºke e e ðkœ yufë{ k[e Au.ÃkŒt kuí ð {kºk yk të y u Wsðýe wt s Ãkðo Úke ÃkhtŒw Œu e kúku k¾ku kufku e hkus khe Ãký tf kþu e Au. ðœo{k ðzk«äk y u Œífk e {wïþ {tºke e hulÿ¼kr {kuëeyu ÃkŒt kuí ð u yktœhhküùeþ V f ykãþwt... yksu ÃkŒt - Ëkuhe rnœ wt ƒòh fhkuzku YrÃkÞk wt Au. økwshkík òlþwykhe, 2019 k¾ku Ãkrhðkhku yu e kúku skuzkþu k Au. {wrm { Ä{o k kufku ku Vk ku k ku q ku Úke... ¾t¼kŒ, stƒw h, rzþkë, ðzkuëhk, y{ëkðkë{kt yk¾wt ð»ko ÃkŒt ku ƒ u Au... su k fkhe hku {wrm { s Au. Œku ð e ÃkŒt k Zëk{kt ðãkhkœk ðkt ku Wãku nkuþ fu ÃkAe Ëkuhe ht ðk ku ÔÞð kþ ƒäk{kt {wrm { {wëkþ e {kmxhe Au yuðwt fnuðwt shkþ yrœþþkurõœ¼þowt Úke. Auf W kh«ëuþ, rƒnkhúke Ëkuhe ht khk fkhe hku y{ëkðkë, ðzkuëhk{kt hkushkuxe {u ðu Au. yk{ yk Wí ð {kºk wshkœ k kufku u s nª ¼khŒ k ylþ «Ëuþ{ktÚke ykðœk kufku u Ãký hkus khe e Œf ykãku Au. yk ÃkŒt kuí ð{kt 45 Ëuþku k y u ¼khŒ k rðrðä 13 hkßþku k Œu{s wshkœ k 19 þnuhku k 500 sux k yktœhhküùeþ ÃkŒt ƒksku e ÃkkuŒk k ÃkŒt e yk ðe yku ¾ kúku e Ãkhuz-{k[o ÃkkMx Ãký Þkusðk{kt ykðe nœe. ðzkuëhk, MxuåÞq ykuv Þwr xe k ktr æþ{kt fuðrzþk, îkhfk, hksfkux y u whœ, ku Z y u suœãkwh, kãkwœkhk, fåa k Äkuhzku, VuË-hý{kt ÃkŒt kuí ð ÞkuòÞku nœku. hkßþ hfkhu ÃkŒt kuíð e þyykœ fþko ÃkAe «ðk {kt Ãký kutäãkkºk ðäkhku ÚkÞku Au.. rðëuþ ð Œk wshkœeyku Ãký W khkþý Wsððk wshkœ ykðu Au Œku rðï¼h{ktúke ÃkŒt hr fku Ãký ÃkŒt kuí ð{kt ¼k uðk ykðu Au y u Œu e kúku wshkœ k «{w¾ «ðk Äk{ku{kt rðnhðk e Œf ÍzÃke u Au.

50 WíMkð ÃkŒt kuí ð {kºk Wí ð Úke... ÄkŠ{f yufœk, wshkœ- Ëuþ e tmf]rœ, rðhk Œ, ¼kð k e Wsðýe ku Wí ð Au...su{ Ãkð ËkuheÚke ƒtäkþu k ÃkŒt u WÃkh ykfkþu [Zkðu Au... Œuðe s heœu k{krsf kinkëo-yufœkyãke Ãkð y u Wí ð tmf]rœyãke Ëkuhe rðfk -«rœyãke ÃkŒt u Ÿ[u [Zkðu Au... hfkhu yk Wí ð u y{kãk ykfkþ ykãþwt Au... yksu ÃkŒt kuí ð yux u ykfkþe ÞwØ nª rðfk {YÃkŒk wt «rœf Au. ð e ÃkŒt Ãkh ÞkuøÞ ytœhu WÃkh y u e[u fkýk Ãkkze, rfòkk ƒktäðk {kxu tãkqýo æþk furlÿœ fhðk e syh Ãkzu Au yu Ãký ykãkýk u fkurãký fkþo u ƒäktþ Ãkk k ku rð[kh fhe æþk Ãkqðof fhðk e þe¾ ykãku Au... Œku þqlþ-þqlþ rfòkk ƒktäu e ÃkŒt nðk{kt ƒu ul ò ðu y u Ëkuhe îkhk ÃkŒt ƒks su{ Œu e WÃkh r Þtºký hk¾u yu þe¾ðu Au fu Sð {kt fkurãký ÃkrhrMÚkrŒ{kt rmúkœ«k hnuðwt skuryu fu { u rmúkh hk¾e rmúkrœ wt {qõþktf fhœk hnuðwt skuryu, suúke Sð YÃke ÃkŒt u ðäw u ðäw {Þ nðk{kt hk¾e þfkþ. ð e yk heœu s Ëw:¾ fu yý {Œe ÃkrhrMÚkrŒ suðe ¼khu nðk{kt Ãký ÃkŒt YÃke Sð u rmúkhœk ykãke þfkþ. yk{ swyku Œku su{ nus [qf ÚkkÞ yu{ ÃkŒt fãkkr òþ yu Ãký þe¾ðu Au fu yuf k e h¾e ¼q Auf Ÿ[u [Zu k ÃkŒt YÃke Sð y u Œu u ËkuheÚke r Þtºký fh kh ÃkŒt ƒks ÔÞrõŒ u s{e Ãkh kðe þfu Au.. Œku ÃkŒt fãkkþ íþkhu nkh kh y u SŒ kh ƒt u ¾wþe { kðu yu Ãký ykãkýk u þe¾ ykãku Au fu Sð Au w¾ y u Ëw:¾ ykðu s sëkrë eúke, ¾w{kheÚke Œu u Sðe òýðwt skuryu. yk{ ÃkŒt kuí ð yu Wí ð nª Sð e rv qve ku tëuþ ykãkœku Œnuðkh Ãký Au. økwshkík òlþwykhe, 2019

51 ÃkíktøkkuíMkð çklþku økwshkíklkku rðfkmkkuímkð...