Suchý vrch dělostřelecká tvrz Bouda Jednodenní exkurze autobus, pěší turistika Náročnost: střední Zaměření: historické, zeměpisné, enviromentální, biologické Navržená trasa: Žamberk Jablonné nad Orlicí Čenkovice Červenovodské sedlo Suchý vrch dělostřelecká tvrz Bouda Vysoký kámen Mladkov Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis
Navržená trasa: Ze Žamberka autobusem do Čenkovic se zastávkou v Jablonném nad Orlicí, z Čenkovic pěšky přes Červenovodské sedlo, Suchý vrch do Mladkova se zastávkou a prohlídkou dělostřelecké tvrze Bouda Jablonné nad Orlicí Jablonné nad Orlicí vzniklo ve 13. století při soutoku Tiché Orlice a Orličského potoka na cestě do Kladska jako celnice, od roku 1304 se dochovala první písemná zmínka o osadě Gablona, později se stala městysem. Území patřilo původně zbraslavskému klášteru, později Pernštejnům a Lichtenštejnům.V roce 1906 bylo císařským 2
diplomem Jablonné nad Orlicí povýšeno na město. Městský znak je ze 14.století a je na něm černý medvěd sedící na zeleném pažitu s opatskou berlou. Historický střed města je památkovou zónou, které dominuje dům čp. 24, patrové roubené selské stavení s dřevěnou pavlačí z roku 1750, ve kterém je stylový hotel U černého medvěda. Dalším historickým domem s roubeným patrem je dům čp.87 Srdíčko. Mariánský sloup Immaculata je z doby baroka. Nad náměstím stojí kostel sv. Bartoloměje, postavený na místě původního dřevěného ze 14. století, z roku 1725. Barokní celek doplňuje hřbitovní brána se sochami sv. Petra a Pavla, kaple, márnice a fara. V Jablonném se narodil Petr Figulus ( Jablonský ), českobratrský biskup a zeť J.A. Komenského.Nejvýznamnější přírodní lokalitou v Jablonném nad Orlicí jsou Hradiska, pro svou výjimečnost vyhlášená významným krajinným prvkem. Tato lokalita je obklopena četnými skalními útvary, je tvořena 4 km dlouhým lesnatým údolím v okolí meandrujícího toku Orličkovského potoka. Nivní louky v okolí potoka tvoří rozmanitá luční společenstva jako chráněná bledule jarní, několik druhů 3
jestřábníku, kosatce a další druhy. Údolí je domovem některých vzácně se vyskytujících chráněných živočichů, jako krkavce velkého, čápa černého, výra velkého, ledňáčka říčního, skorce vodního, zmije obecné, užovky hladké, rejska horského a dalších. Přírodní dominantou Jablonného je mohutný dub letní o obvodu kmene 480 cm, stáří asi 550 let. Z geologického hlediska je zajímavá část města kolem nádraží, kde lze pozorovat tzv. mořskou transgresi tj. ukládání křížových vrstev na fylit. Čenkovice Čenkovice s rozlohou 584 ha leží na úpatí Bukové, v průměrné nadmořské výšce 670 m po obou březích potoka Čenkovičky, pramenící na Bukové hoře. Úzká niva meandrujícího potoka se zamokřenými loukami na rozloze 7,12 ha byla v roce 1989 vyhlášena přírodní památkou Čenkovička. Toto údolí je místem výskytu mnohatisícové populace bledule jarní (Leucojum vernum). 4
Živočichové této lokality jsou zastoupeny běžnými druhy lesů a lesních okrajů, ojediněle zde můžeme pozorovat výskyt ptáků vázaných na tekoucí vodu, skorce vodního (Cinclus cinclus), střízlíka obecného (Troglodytes troglodytes) a konipase horského (Motacilla cinerea) Suchý vrch Na území Bukovohorské hornatiny, která tvoří jihovýchodní část Orlických hor, byl v roce 1987 vyhlášen jako oblast klidu Přírodní park Suchý vrch - Buková hora. Centrální část přírodního parku má rozlohu 6427 ha, nejvyššími body jsou Suchý vrch (995 m n. m.) s rozhlednou a Buková hora (958 m n. m.), na jejímž jižním úbočí pramení řeka Moravská Sázava. Území je typickou horskou a podhorskou krajinou, ve které se harmonicky střídají lesní komplexy, zastoupené hlavně smrkovými 5
monokulturami a zbytky smíšených bukovojedlových porostů, se zemědělsky využívanými plochami a lidskými sídly. Na východních svazích Bukové hory se nachází zajímavá lokalita bledule jarní (Leucojum vernum), pro kterou tyto přírodní podmínky jsou velmi neobvyklé. Rozsáhlá území zemědělské krajiny jsou místem výskytu zmije obecné (Vipera berus) a chřástala polního(crex crex). Z důvodu ochrany biotopu chřástala polního v této oblasti, byla v širším okolí vymezena Ptačí oblast Kralický Sněžník v rámci lokalit soustavy Natura 2000. Pro západní svahy přírodního parku jsou příznačná hluboká údolí, vyznačující se spoustou hodnotných lokalit. Jednou z nich je ve střední části přírodní rezervace Hynkovice s rašeliništěm, v kterém lze najít řadu chráněných rostlin jako například masožravou rostlinu rosnatku Okrouhlolistou (Drosera rotundifolia), suchopýr pochvatý (Eriophorum vaginatum) a violku bahenní (Viola palustris). Další menší rašeliniště s výskyte chráněných rostlin, například vachty trojlisté (Menyanthes trifoliata) se nachází v pramenné části Jamenského údolí. 6
Dělostřelecká tvrz Bouda Dělostřelecká tvrz Bouda, která je součásti Muzea československého hraničního opevnění, je zařazena jako evropsky významná lokalita do systému Natura 2000. Podzemní pevnost je zimovištěm význačných zástupců netopýrů. Bylo zde zjištěno 9 druhů netopýrů, z nichž nejvýznamnější jsou netopýr černý (Barbastella barbastellus), netopýr velký (Myotis myotis) a netopýr severní (Eptesicus nilssoni) Vysoký kámen V Muzeu Vysoký kámen lze zhlédnout objekty lehkého opevnění. Mladkov Mladkovská vrchovina, ve které obec leží, je nejníže položenou částí Orlických hor s nejvyššími vrcholy okolo 700 m.n.m. jako např. Adam 765 m.n.m., Studený 721 m.n.m., Vysoký kámen 843 m.n.m. Mladkov je poprvé připomínán v roce 1350, v roce 1577 je uváděn už jako městečko. V obci je raně barokní kostel sv. Jana Křitele z roku 1697. Mladkov je nazýván "Českým Meranem" pro znamenitě chráněnou polohu, radioaktivní pramen a velmi příznivé podnebí. Z 7
Mladkova vede na Suchý vrch přes dělostřeleckou tvrz Bouda naučná stezka Betonová hranice. V okolí obce se nacházejí přírodní unikáty, jako je průlom toku Tiché Orlice hřbetem Orlických hor a Studenecké skály. 8
Suchý vrch artyleryjska grupa warowna Bouda Wycieczka jednodniowa autobusem i pieszo Poziom trudności: średni Tematyka: geografyczna, środowyskowa, historyczna, biologyczna Proponowana trasa: Žamberk Jablonné nad Orlicí Čenkovice Červenovodskie siodło Suchý vrch artyleryjska grupa warowna Bouda Vysoký kámen Mladkov Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis 9
Proponowana trasa: Z Žamberka autobusem do Jablonné nad Orlicí, dalej autobusem do Čenkovic, z Čenkovic pieszo przez Červenovodskie siodło i Suchý vrch, zwiedzanie artyleryjskiej grupy warownej Bouda, następnie Vysoký kámen i zakonczenie trasy Mladkov Jablonné nad Orlicí W XIII wieku w widłach rzeki Tichej Orlici i Orličskiego potoku, na drodze do Kłodzka powstał urząd celny, przy którym wkrótce powstała osada Gablona. Pierwsza wzmianka pisemna o osadzie 10
pochodzi z roku 1304. Osada i okoliczne ziemie należały do klasztoru znajdującego się w miejscowoszci Zbraslaw, potem przeszła w posiadanie rodów Pernštejnów i Lichtenštejnów. W roku 1906 Jablonné nad Orlici dostaje prawa miejskie. Herb miasta pochodzi z XIV wieku, jest na nim umieszczony czarny niedźwiedź siedzący na zielonej trawie, trzymający pastorał opata. Historyczne centrum miasta uznano za część zabytkową. Najciekawszy jest piętrowy chłopski dom pod nr. 24, obecnie stylowy hotel U Czarnego niedźwiedźa, charakterystyczną cechą budynku jest drewniany krużganek z roku 1750. Na rynku znajduje się także zabytkowy dom Serduszko pod nr. 87 z drewnianym piętrem. Kolumna maryjna Immaculata jest z epoki barokowej. Nad rynkiem wznoszył się drewniany kościół z XIV wieku, na jego miejscu został w roku 1725 wybudowany kościół św. Bartołomieja. Całość w stylu barokowym uzupełnia brama cmentarza z posągami św. Piotra i Pawła, kaplica, kostnica oraz plebania. 11
W Jablonnem urodził sie Petr Figulus (Jablonský), biskup Związku Czeskich Braci i zięć J. A. Komenskiego. Przyrodniczą atrakcją jsą Hradiska, otoczona skałami 4 km długości zalesiona dolina przecięta meandrami Orličskiego potoku. Na łąkach występujących na tym terenie rosną rzadkie rośliny : chroniona śnieżyca wiosenna, niektóre gatunki jastrzębca, kosaćce oraz inne. Dolinę zamieszkują niektóre cenne zwierzęta, na przykład kruk, bocian czarny, puchacz, zimorodek zwyczajny, pluszcz zwyczajny, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty, ryjówka górska i inne. Atrakcją przyrodniczą w Jablonnem jest potężny, 550 letni dąb, który ma obwód pnia 480 cm. Ciekawostką geologiczną na terenie miasta, w okolicach dworca kolejowego, jest tak zwana morska transgresja, tj. układanie warst krzyżowych na fyllit. Čenkovice Čenkovice rozciągają się po obu brzegach strumyka Čenkovičky, na obszarze 584 ha u stóp Bukowej góry, na wysokości 670 m n.p.m.. Źródło strumienia Čenkovičky znajduje się na Bukowej górze. Čenkovička - wąska łąka wokół meandrów strumienia na obszarze 7,12 ha jest od roku 1989 chroniona przez państwo. W tej dolinie znajduje się wielotysięczna kolonia śnieżycy wiosennej (Leucojum 12
vernum). Zwierzęta występujące w tym środowisku są typowymi mieszkańcami lasów, wyjątkowo możemy tutaj zobaczyć ptaki związane z płynącymi wodami - Pluszcz zwyczajny (Cinclus cinclus), Strzyżyk zwyczajny (Troglodytes troglodytes) i Pliszka górska (Motacilla cinerea). Červenovodskie siodło Červenovodskie siodło, przez które przechodzi główna trasa komunikacyjna, rozdziela górski grzbiet na dwie części. Park przyrodnici Suchý vrch Bukowa góra jest utworzona przez 13
wydzielony grzbiet najbardziej wysuniętego na południe cypla Gór Orlickich Skał Bukovohorskich. W 1987 roku została wygłoszona za strefe ciszy (chroniona przez państwo). Część centralna zajmuje przestrzeń o rozłoze 6427 ha, najwyższe szczyty to Suchý vrch (995 m n.p.m.) z wieżą widokową i Bukowa góra (958 m n.p.m.). Na południowym zboczu Bukowej góry ma źródło rzeka Moravská Sázava. Krajobraz jest typowy dla terenów górzystych oraz podgórskych, w których na przemian znajdują się lasy, łąki, oraz pola uprawne i ludzkie siedziby. Większa część parku jest zalesiona przez świerkowe monokultury i resztki bukowo-jodłowych lasów. Na wschodnim wzboczu, w nietypowym dla niej miejscu, rośnie śnieżyca wiosenna. Uprawne pola uprawne zamieszkuje żmija zygzakowata i derkacz. Biotop derkacza dolączono do Ptasiej dyrektywy Kralicki Śnieźnik w systemie obszarów Natura 2000. Na zachodnich wzboczach parku krajobrazowego znajdują się typowe głębokie doliny, w których znajdują się róźne rezerwaty, na przykład rezerwat Hynkowice, znaleść w nim moźna łąki bagienne, na których rąsną mn.m.in. 14
rosiczka okrągłolistna, wełnianka i fiołek błotny. Inne łąki bagienne znajdują się u żródeł w Jamenskiej dolinie, znajduje się tutaj bobrel trójlistkowy i inne chronione rośliny. Artyleryjska grupa warowna Bouda Artyleryjska grupa warowna Bouda, część Muzeum Umocnień Wojskowych Czechosłowacji, jest przyłączona do systemu regionów Natura 2000. W podziemiach zimują cenne gatunki nietoperzy. Spośród dziewięciu gatunków występujących tutaj nietoperzy najrzadsze to mopek (Barbastella barbastellus), nocek duży (Myotis myotis) a mroczek pozłocisty (Eptesicus nilssoni). Vysoký kámen W Muzeum Vysoký kámen znajdują się lekkie umocnienia wojskowe. Mladkov Podgórska przygraniczna miejscowość leźąca w najniższej części Orlickych gór. Okoliczne szczyty sięgają około 700 m n.p.m., mianowicie 15
Adam 765 m n.p.m., Studený 721 m n.p.m., Vysoký kámen 843 m n.p.m. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1350, w roku 1577 jest już uważany za miasteczko. W gminie znajduje się kościół w stylu barokowym św. Jana Chrzyciela wybudowany w roku 1697. Z powodu znakomitego położenia, radioaktywnego źródła i bardzo łagodnego klimatu nazwano Mladkov Czeskim Meranem. W Mladkowie ma swój początek szlag turystyczny Betonowa granica, jego trasa biegnie przez artyleryjską grupe warowną Bouda aż na Suchý vrch. W okolicach gminy znajdują się ciekawostki natury, takie przełęcz Tichej Orlicy i Studeneckie skały. 16
17