Národní přírodní rezervace Kralický Sněžník - Śnieżnicky Park Krajoobrazowy

Národní přírodní rezervace Kralický Sněžník - Śnieżnicky Park Krajoobrazowy Dvoudenní exkurze autobus, pěší turistika Náročnost: těžká Zaměření: environmentální, zeměpisné, biologické Navržená trasa: Žamberk Miedzygórze Schr.Na Sniezniku Malý Sněžník Dolní Morava - Kralický Sněžník, vrchol Stříbrnice - Žamberk Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis

Navržená trasa: 1. den Śnieżnicky Park Krajoobrazowy: Ze Žamberka autobusem do Miedzygorze, odtud pěšky směr Kralický Sněžník na Schr. Na Sniezniku, dál po zelené turistické značce přes Malý Sněžník na Klepáč, Evropské rozvodí a odtud do Dolní Moravy 2. den Národní přírodní rezervace Kralický Sněžník: Z Dolní Moravy po naučné stezce Kralický Sněžník, žlutá turistická značka, na rozcestí Francisca, dál po červené turistické značce na vrchol Kralického Sněžníku a odtud zpět po červené a dál po žluté turistické značce přes Návrší do Stříbrnice a autobusem do Žamberka 2

1. den Śnieżnicky Park Krajoobrazowy: Kralický Sněžník Masív není svou rozlohou největší, ale nadmořskou výškou třetí nejvyšší pohoří v ČR, tvoří rozmezí mezi Čechami, Moravou a Kladskem. Nejvyšším vrcholem je Kralický Sněžník s výškou 1423m.n.m. Těsně pod vrcholem pramení řeka Morava. Pohoří je zajímavé i po stránce geomorfologické. Králický Sněžník je kerné pohoří vzniklé tektonickými zdvihy v mladších třetihorách. Je 3

tvořeno přeměněnými horninami převážně krystalickými břidlicemi (rulami a svory), v menší míře se zde vyskytují krystalické vápence a dolomity. Ve čtvrtohorách bylo území modelováno ledovcem, vznikl charakteristický ráz řeky Moravy, mrazové sruby, kamenná moře a jiné jevy. V krystalických vápencích a dolomitech v údolí horního toku Moravy vznikl pozoruhodný kras s jeskyněmi, ponory a vyvěračk ami. Jeskyně Tvarožn é díry, Mléčný pramen nebo Patzeltov a jeskyně jsou ojedinělými ukázkami krasových jevů v tomto pohoří. Nejsou však široké veřejnosti běžně přístupné. V lomu nad Velkou Moravou se těží mramor. Území s rozlohou 1695 ha bylo vyhlášeno v roce 1990 národní přírodní rezervací. Oblast Králického Sněžníku patří mezi evropsky významné lokality. 4

Miedzygórze Mezihoří je východiskem na Kralický Sněžník, bylo založeno v roce 1560 jako dřevařské, hornické a hutnické městečko. Od roku 1840, kdy panství koupila Marianna Oranžská, získalo městečko specifickou atmosféru budováním penzionů v alpském a skandinávském stylu. Roku 1885 zde dr. Janisch zahájil výstavbu lázeňských léčeben. Sanatorium Dom Wicieczkowy Gigant patří dodnes k největším stavbám svého druhu v Polsku. Mezi historické památky patří původně dřevěný barokní kostel sv. Josefa z roku 1740, přebudovaný v roce 1920, evangelický kostel z roku 1911 a pomník princezny Marianny. Za zmínku stojí i pamětní deska M. Zadarského, který v 19.století v Mezihoří rozvíjel lyžování. Zajímavými místy jsou také Muzeum historie horské turistiky v Sudetech a Ogród Bajek (Pohádková zahrada), kde lze vidět mnoho soch pohádkových bytostí a hradů. V městečku se nachází na říčce Wilczce vodopád, který byl od 19. století do povodně roku 1997 uměle zvýšen asi o 5 m, aby byl nejvyšším vodopádem v Sudetech. Dnes dosahuje původní výšky 20 m. V okolí vodopádu byla na území cca 2,86 ha vyhlášena přírodní rezervace. 5

Schronisko Na Šnieźnieku im.zbigniewa Fastnachta Schronisko Na Snieźniku je nejstarší horská chata v Kladsku z roku 1871, kdy původní salaš, která stála na horské louce (Hala pod Śnieźniekiem), byla přebudována Mariannou Oranžskou na chatu přibližně dnešních rozměrů. Chata je pojmenovaná po chataři, který ji zásadně v letech 1983 až 2001 přestavěl a zmodernizoval. Malý Sněžník Malý Sněžník je hraniční hora, druhý nejvyšší vrchol Kralického Sněžníku s výškou 1338 m. Evropské rozvodí - vrch Klepý (1144 m n. m.), polsky Trójmorski wierch Vrch Klepý, často nazývaným střechou Evropy, je ve střední Evropě ojedinělá hydrogeologická zvláštnost. Pramení zde přítoky tří řek, jejichž vody odtékají do tří moří. Na polském území Kladská 6

Nisa do Baltu, Lipkovský potok a posléze Tichá Orlice do Severního a do Černého Morava moře. řeka Pramen řeky Moravy kousek pod vrcholem, ve výšce 1380 m. n. m., vytéká z upravené studánky. Z důvodů zachování kvalitního zdroje vody musí zůstat pramen Moravy ve své stávající podobě, tj. uzamčený. Dolní Morava Dolní Morava je známé horské lyžařské středisko. Byla založena v roce 1577, v roce 1720 byla obec rozdělena Horní 7 a na Dolní

Moravu. Samostatná moravská obec Horní Morava splynula v roce 1920 s obcí Velká Morava, která byla do roku 1960 patřila k Moravě. Při správní a územní reformě v roce 1960, kdy došlo k posunutí zemské hranice mezi Čechami a Moravou, kterou do té doby historicky tvořila řeka Morava byla moravská obec Velká Morava, doložená prvně v roce 1564, spojena s obcí Dolní Morava. Část obce již náleží do Národní přírodní rezervace Kralický Sněžník. Dnes je Dolní Morava významným zimním střediskem s lyžařským areálem SKI Sněžník na údolních svazích řeky Moravy, zdejší sjezdovka na západním svahu hory Slamník je jednou z nejstrmějších sjezdovek v České republice. 2. den Národní přírodní rezervace Kralický Sněžník: Národní přírodní rezervace Králický Sněžník Národní přírodní rezervace Králický Sněžník byla vyhlášena v roce 1990 na ploše 1694,67 ha, dnes zaujímá rozlohu 5303 ha. Leží v centrální a vrcholové části stejnojmenného pohoří v nadmořské výšce 820-1424 m. Posláním rezervace je ochrana přirozených a přírodě blízkých společenstev vázaných na geologický podklad a reliéf horského masívu Králického Sněžníku. 8

Cílem ochrany je regulovat hospodářské činnosti a poměrně intenzivně se rozvíjející rekreační činnost. Území parku se rozkládá na třech horopisných jednotkách. Horské partie patří Kralickému Sněžníku, podhůří je součástí Červenopotoční kotliny a jihozápadní okraj je součástí Kralické brázdy. Jsou zde zastoupena subalpínská společenstva vrcholových holí, v hřebenových polohách pod horní hranicí lesa se zachovaly fragmenty původních lesních porostů s místním ekotypem smrku a vrchovištní rašeliniště. Nařízením vlády bylo území vyhlášeno v rámci programu NATURA 2000 ptačí oblastí pro ochranu chřástala 9

polního (Crex crex). V chráněném území se vyskytují některé vzácné druhy rostlin např. oměj šalamounek, kamzičník rakouský, ovsíř dvouřízný, zvonek vousatý. Ze vzácnějších druhů hub zde byl nalezen květnatec Archerův a holubinka Quéletova. Z chráněných druhů živočichů žijí v rezervaci např. myšivka horská, jeřábek lesní, hýl rudý, křepelka polní, ťuhýk obecný, strnad obecný, zmije obecná. Obranné vojenské tvrze využívají k zimování netopýr černý a ušatý. Kralický Sněžník Śnieźnik Klodzki Králický Sněžník (Śnieżnik Kłodzki) s nadmořskou výškou 1424 m n. m je nejvyšší horou a přírodní dominantou stejnojmenného horského masivu. Nejvyšší vrchol poskytuje jedinečný kruhový výhled na Hrubý Jeseník, Orlické hory a Kladskou kotlinu v Polsku. Přes vrchol běží česko-polská hranice a asi 400 m jihovýchodně 10

u sochy slůněte, je položen hraniční kámen. Soška slůněte nedaleko základů bývalé Liechtensteinovy chaty je nynějším symbolem Králického Sněžníku. Návrší Návrší je výchozí místo na Kralický Sněžník. Byla to původně soukromá turistická chata z roku 1928, nazývána U salašnických bud. V 80. letech byla přestavěna na srub. Stříbrnice Vznik Stříbrníce se datuje do roku 1128, patří k nejstarším obcím regionu.do historie obce se zapsalo lovecké právo, podle něhož měla vesnice název Lovecká obec Stříbrníce". V minulosti se zde dolovalo stříbro a rýžovalo zlato. Krajinářsky i přírodovědně významným územím je území Stříbrnických pasek, které bylo v roce 1993 vyhlášeno přírodním parkem. Na Stříbrnických pasekách se dosud udržel charakter pasekářského osídlení.území je suché a 11

výhřevné, s vrstvami navátých spraší a písků, což umožnilo existenci mnohých teplomilných květin a zvířat. 12

Národní přírodní rezervace Kralický Sněžník - Śnieżnicki Park Krajobrazowy Wycieczka dwudniowa autobusem i pieszo Tematyka: geograficzna, środowiskowa, biologiczna Poziom trudności: ciężki Proponowana trasa: Žamberk Międzygórze schr.na Śnieżniku Mały Śnieżnik Dolní Morava - Kralický Sněžník, szczyt Stříbrnice - Žamberk Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis 13

Proponowana trasa: 1. dzień Śnieżnicky Park Krajoobrazowy: Z Žamberka autobusem do Międzygórza, stąd pieszo w kierunku na Kralický Sněžník do schr. Na Sniezniku, dalej zielonym szlakiem turystycznym przez Mały Śnieżnik na Klepáč, Europejski dział wodny i stąd na Dolną Morawę 2. dzień Narodowy rezerwat przyrody Kralický Sněžník: Z Dolnej Morawy ścieżką dydaktyczną Kralický Sněžník, żółtym szlakiem turystycznym, na skrzyżowanie Francisca, dalej czerwonym szlakiem turystycznym na szczyt Kralickiego Sněžníku, stąd czerwonym szlakiem i dalej po żółtym szlaku turystycznym przez Návrší do Stříbrnice i autobusem do Žamberka 14

1. dzień Śnieżnicki Park Krajobrazowy: Kralický Sněžník (Masyw Śnieżnika) Masyw nie jest co do wielkości obszaru największy, ale jest trzecim najwyżej położonym pasmem górskim w Czechach, tworzy granicę Czech, Moraw i ziemi kłodzkiej. Najwyższym szczytem jest Králický Sněžník o wysokości 1423 m n.p.m. Pod szczytem wypływa źródło rzeki Morawy. Masyw ma ciekawą budowę 15

geomorfologiczną. Masyw powstał w wyniku metamorficznego wypiętrzenia skał we wczesnym trzeciorzędzie. Zbudowany jest w większości z gnejsów i łupków łyszczykowych, w małej ilości występuje wapień i dolomit. W epoce czwartorzędu teren został wymodelowany przez lodowiec, utworzyło się charakterystyczne koryto rzeki Morawy, i inne formy rzeźby terenu. W skałach wapiennych i dolomitowych w dolinie górnego biegu rzeki Morawy powstał ciekawy kras z jaskiniami, ponorami i wywierzyskami. Jaskinie Tvarožné díry, Mléčný pramen albo Patzeltowa jaskinia są wyjątko wymi formami krasowy mi w tym masywie, ale ich zwiedza nie jest zabronione. W kamieniołomach nad Wielką Morawą wydobywa się marmur. Obszar o powierzchni 1695 ha został uznany 16

w roku 1990 za narodowy rezerwat przyrody. Obszar Králickiego Sněžníku jest cennym europejskim rezerwatem. Międzygórze Międzygórze (Mezihoří) jest bazą wypadową dla pieszych wycieczek w Masyw Śnieżnika, osiedle zostało założone w 1560 roku przez drwali i węglarzy. Od roku 1840, gdy dobra ziemskie kupiła Marianna Oranžská, miasteczko otrzymało charakterystyczną zabudowę pensjonatów w stylu alpejskim i skandynawskim. W roku 1885 dr. Janisch rozpoczął budowę uzdrowisk. Budynek sanatorium Gigant jest do dziś największym obiektem tego typu w Polsce. Innymi zabytkami są drewniany kościół z roku 1911 oraz pomnik księżniczki Marianny. Ciekawostką jest też tablica ku czci M. Zadarskéiego, który stoi za rozwojem narciarstwa w XIX wieku. Godnymi uwagi są też muzeum historii turystyki górskiej w Sudetach i Ogród Bajek(Pohádková zahrada), gdzie możemy zobaczyć wiele posągów postaci z bajek i modeli zamków. W miasteczku znajduje się wodospad na rzece Wilczki, który był od XIX wieku do powodzi w roku 1997 sztucznie podwyższony o 5 m, żeby został największym wodospadem w Sudetach. Dzisiaj jest z powrotem wysoki na 20m. W okolicach wodospadu ustanowiono na obszarze 2,86 ha rezerwat przyrody. 17

Schronisko Na Śnieżniku im.zbigniewa Fastnachta Schronisko Na Śnieżniku jest najstarszym na terenach ziemi kłodzkiej. Powstało w roku 1871, gdy pierwotny szałas, który stał na górskiej łące (Hala pod Śnieżnikiem), został przebudowany przez Mariannę Orańską na schronisko górskie o dzisiejszym kształcie. Schronisko nosi nazwę dzierżawcy schroniska, który w latach 1983 2001 wyremontował je i zmodernizował. Mały Śnieżnik Mały Śnieżnik jest górą graniczną, drugim najwyższym szczytem Masywu Śnieżnika wznoszącym się na wysokość 1338 m n.p.m. Europejski ciek wodny - vrch Klepý (1144 m n. m.), po polsku Trójmorski Wierch Vrch Klepý, często nazywany dachem Europy, jest specyfyczną ciekawostką hydrogeologiczną w Środkowej Europie. Swoje źródła mają tu trzy 18

rzeki, które płyną do trzech mórz. Na terenie Polski: Nysa Kłodzka do Bałtyku, Lipkowski potok do Cichej Orlicy i następnie do Morza Północnego i rzeka Morawa do Morza Czarnego. Źródło rzeki Morawy wypływa ze studzienki na wysokości 1380 m n.p.m. Z powodu zachowania dobrej jakości wody, musi zostać źródło Morawy w swojej pierwotnej postaci, tj. zamknięte. Dolní Morava Dolní Morava jest znanym górskim ośrodkiem narciarskim. Powstała w roku 19

1577, w roku 1720 została gmina podzielona na Horní i Dolní Moravu. Niezależna wieś na Morawie została w roku 1920 połączona z Velką Moravą, która do roku 1960 należała do Moraw. Przy reformie w roku 1960, gdy została przesunięta granica pomiędzy Czechami i Morawą, którą do tej pory historycznie tworzyła rzeka Morawa, została wieś Velká Morava (pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1564) połączona z wsią Dolní Morava. Część wsi znajduje się na obszarze narodowego rezerwatu przyrody Kralický Sněžník. SKI Sněžník jest największym centrum narciarskim w rejonie, tutejsza trasa zjazdowa na zachodnim zboczu góry Slamník jest jedną z najbardziej stromych w Czeskiej Republice. 2. dzień Narodowy rezerwat przyrody Kralický Sněžník: Narodowy rezerwat przyrody Králický Sněžník Narodowy rezerwat przyrody Králický Sněžník został utworzony w roku 1990 na obszarze 1694,67 ha, dziś zajmuje obszar 5303 ha. Rezerwat położony jest w środkowej i szczytowej części pasma górskiego o tej samej nazwie na wysokości 820 1424 m. Został utworzony dla ochrony przyrody i krajobrazu Masywu 20

Śnieżnika, reguluje działania gospodarcze i rekreacyjne na tym terenie. Obszar parku rozprzestrzenia się na terenie trzech pasm górskich. Górska część należy do Kralickiego Śněżnika, podgórska część należy do Červenopotoční kotliny a południowo-zachodni skraj jest częścią Králické brázdy. Występuje tu strefa szczytowa o subalpejskim charakterze, na grzbietach nad górnym skrajem lasu zachowały się fragmenty pierwotnych lasów z tutejszym ekotypem świerka i mokradła. Decyzją rządu dołączono obszar do systemu NATURA 2000 jako Ptasia Dyrektywa z powodu ochrony derkacza (Crex crex). Na obszarze chronionym występują cenne gatunki roślin np. tojad mocny, omieg, owsica, dzwonek brodaty. Z cennych gatunków grzybów znaleziono tu okretek australijski i gołąbek Quéletova. Z cennych gatunków zwierząt występują w rezerwacie np. smużka leśna, jarząbek, dziwonia zwyczajna, przepiórka, gąsiorek, trznadel zwyczajny, żmija 21

zygzakowata. W fortyfikacjach wojskowych zimują mopek i gacek brunatny. Kralický Sněžník Śnieźnik Kłodzki Králický Sněžník (Śnieżnik Kłodzki) wznosi się na wysokość 1424 m n.p.m., jest to najwyższa góra w górskim masywie. Z najwyższego szczytu jest piękny widok na Wysoki Jesionik, Góry Orlickie i Kotlinę Kłodzką na terenie Polski. Przez szczyt biegnie granica państwa, blisko 400 m od posągu słonika znajduje się słup graniczny. Posąg słonika blisko fundamentów dawnego Schroniska Liechtensteina jest dzisiejszym symbolem Śnieżnika Kłodzkiego. Návrší Návrší jest bazą wypadową dla pieszych wycieczek na Śnieżnik Kłodzki. Była to pierwotnie prywatna chata turystyczna z roku 1928, nazywana U salašnických bud. W 80-tych latach została przebudowana na dom z bali. 22

Stříbrnice Stříbrníce powstała w roku 1128, jest jedną z najstarszych wsi w regionie. Historia wsi jest związana z prawem myśliwskym, z czego wywodzi się nazwa wsi Lovecká obec Stříbrníce. W przeszłości wydobywano tutaj srebro i złoto. Krajowe i przyrodniczonaukowe znaczenie ma obszar Stříbrnických pasek(polan), które zostało w roku 1993 uznano za park przyrody. Na Stříbrnickich polanach zachowało się typowe osiedlenie. Obszar jest suchy i ciepły, z warstwami nanieszonych lessów i piaskowców, dzięki czemu występuje tu wiele ciepłolubnych roślin i zwierząt. 23