Dost lek L., Kabelov A.: Velk 0 5 pr 0 1vodce protokoly TCP/IP a syst іmem DNS (3. vyd n ). Computer Press, 2005. ISBN 80-722-6675-6

1 3Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї p 0 0edn 0 8ky Jan Outrata 0 0 jen 2008 Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 1 / 1

1 3Literatura Dost lek L., Kabelov A.: Velk 0 5 pr 0 1vodce protokoly TCP/IP a syst іmem DNS (3. vyd n ). Computer Press, 2005. ISBN 80-722-6675-6 K llay F., Peniak P.: Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї LAN/MAN/WAN a jejich aplikace (2. vyd n ). Grada, 2003. ISBN 80-247-0545-1 Tanenbaum A. S.: Computer Networks (4th edition). Prentice Hall 2003. ISBN Elektronick 0 5 archiv Ji 0 0 ho Peterky, http: /www.earchiv.cz Dokumenty RFC (Request For Comments), http: /rfc-ref.org/ Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 2 / 1

1 3 0 3vod Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 3 / 1

1 3 0 3vod spojov n po 0 0 ta 0 0 0 1 nevyhnuteln і (rychl 0 5 p 0 0 stup k informac m z jednoho m sta) komunika 0 0n s t ї C d 0 0 ve telekomunikace (hlas, r dio), z bava (r dio, TV) a datov і (data) C dnes hlas i obraz jako data (digitalizace, VoIP, VoD), elektronick 0 5 obchod, glob ln s t Internet motor globalizace, mobiln komunikace, bezdr tov 0 5 p 0 0 stup po 0 0 ta 0 0ov s t = syst іm vz jemn ї propojen 0 5ch po 0 0 ta 0 0 0 1 (hostitelsk 0 5ch uzl 0 1) a dal 0 8 ch za 0 0 zen, komunikuj c ch pomoc komunika 0 0n ho subsyst іmu s t ї: p 0 0enosov m іdia: kroucen dvojlinka, optick і vl kno, mikrovlny, r dio aktivn a pasivn propojovac prvky - opakova 0 0e, p 0 0ep na 0 0e, sm їrova 0 0e, br ny aj. s t ov і prost 0 0edky (zdroje): programov і a technick і prost 0 0edky a slu 0 6by poskytovan і s t Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 4 / 1

1 3Historie po 0 0 ta 0 0ov 0 5ch s t C za posledn ch 30 let obrovsk 0 5 n r 0 1st objemu a komplexnosti informac C od pap ru k m іd 0 3m v 0 5po 0 0etn techniky, s r 0 1stem po 0 0tu po 0 0 ta 0 0 0 1 po 0 6adavek na v 0 5m їnu dat C nej 0 0 ve p 0 0enos dat na fyzick 0 5ch m іd 0 3ch (offline) C p 0 0evaha lok ln ch loh, rychle od izolovan 0 5ch po 0 0 ta 0 0 0 1 k propojen 0 5m, s distribuovan 0 5m a decentralizovan 0 5m p 0 0 stupem (data vlo 0 6it jednou a vym ї ovat v re ln іm 0 0ase, vzd len і spou 0 8t їn loh, prvn snahy u 0 6 50. C60. l іta) Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 5 / 1

1 3Historie po 0 0 ta 0 0ov 0 5ch s t Nutnost 0 0e 0 8it komunikaci (online), v 0 5voj komunika 0 0n infrastruktury: C dvoubodov і spojen (s іriov і a paraleln porty) C termin lov і s t ї (HW termin ly p 0 0ipojen і k centr ln mu uzlu, pak SW emul tory) C za 0 0 tkem 80. let osobn po 0 0 ta 0 0e, vznik s t ov 0 5ch OS (NOS, Network Operating System) C lok ln s t ї r 0 1zn 0 5ch topolog 0 3: polygon ln C ka 0 6d 0 5 s ka 0 6d 0 5m, velk spot 0 0eba propojovac ch m іd 0 3 sb їrnicov C minimum m іd 0 3, n por na sb їrnici p 0 0i sou 0 0asn і komunikaci kruhov C 0 0asov і vyu 0 6 v n p 0 0enosov і kapacity C spole 0 0n і vyu 0 6 v n p 0 0enosov і kapacity (od 0 0asov іho k prostorov іmu), spole 0 0n 0 5 propojovac uzel C topologie hv їzda, strom C firemn s t ї s omezen 0 5m po 0 0tem u 0 6ivatel 0 1 C ve 0 0ejn datov s t C odd їlen p 0 0enosov і 0 0 sti od koncov 0 5ch za 0 0 zen, propojov n lok ln ch s t do rozlehl 0 5ch C ve 0 0ejn і glob ln s t ї - distribuovan 0 5, decentralizovan 0 5 syst іm C nasazen v komer 0 0n sf і 0 0e Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 6 / 1

1 3Historie po 0 0 ta 0 0ov 0 5ch s t V 0 5voj zp 0 1sob 0 1 komunikace: C p 0 0epojov n fyzick 0 5ch okruh 0 1 (p 0 0enosov 0 5ch cest) C pron jem kan lu C p 0 0epojov n zpr v C princip telegramu, ne v re lnem 0 0ase C p 0 0epojov n paket 0 1 (kousk 0 1 zpr v) - zkr cen doby odezvy, vy 0 8 0 8 spolehlivost, mal chybovost, konec 60. let C v 70. letech mnoho firemn ch s t (ARPANET, CYBERNET, EIN), pozd їji ve 0 0ejn і komutovan і (DATEX, EDS, TELENT) C nespolehliv datagramov (Internet) i spolehliv paketov (X.25) Konvergence s t ї = sli 0 6ov n odli 0 8n 0 5ch komunika 0 0n ch technolog 0 3, telekomunika 0 0n ch s hlasem a obrazem (p 0 0epojovan 0 5ch) a datov 0 5ch (paketov 0 5ch) ISDN = integrovan і datov і slu 0 6by do telekomunika 0 0n s t ї (p 0 0 stup k Internetu, videokonference, hlasov komunikace), spojov ї orientovan і konvergentn paketov і s t ї = implementace telekomuninak 0 0n ch slu 0 6eb do datov і s t ї, Internetu (pomocn і technologie pro p 0 0enos hlasu a obrazu, virtu ln priv tn s t ї), nespojov ї orientovan і Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 7 / 1

1 3Historie po 0 0 ta 0 0ov 0 5ch s t Dopl kov і technologie: propojen pobo 0 0kov 0 5ch telefonn ch st 0 0eden PBX pomoc datov і s t ї, p 0 0enos multimedi ln ho obsahu (VoIP, VoD), garance kvality (QoS) Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 8 / 1

1 3Klasifikace s t podle r 0 1zn 0 5ch krit іr 0 3: rozlehlost, rychlost p 0 0enosu (klasick і a vysokorychlostn ), forma aplikace Lok ln (LAN, Local Area Network) p 0 0 m і propojen koncov 0 5ch uzl 0 1 s umo 0 6n їn m vz jemn і spolupr ce omezeny rozsahem (max. km, nej 0 0ast їji v budov ї nebo pat 0 0e), v soukrom і spr v ї (klasick і) p 0 0enosov і rychlosti od 10 Mb/s do 1 Gb/s bez spojen, mnohon sobn 0 5 p 0 0 stup ke sd len іmu m іdiu, vys l n r mc 0 1 prom їnn і d іlky s t ov 0 5 OS p 0 0. Ethernet (10, 100 Mb, 1 Gb), token-ring, WiFi, Fibre Channel atd. dnes i virtu ln Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 9 / 1

1 3Klasifikace s t Metropolitn (MAN, Metropolitan Area Network) propojen a prodlou 0 6en n їkolika LAN, 0 0elem p 0 0enosov і s t ї o vysok і rychlosti, ale charakterem lok ln v r mci m їsta (des tky km), soukrom і i ve 0 0ejn і vy 0 8 0 8 (n їkolik Gb/s) i ni 0 6 0 8 ( 0 3 1 Mb/s) rychlosti p 0 0. Ethernet (10 Gb), WiFi (jednotky Mb/s) Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 10 / 1

1 3Klasifikace s t Rozhlehl і (WAN, Wide Area Network) p 0 0enosov і prost 0 0ed propojuj c LAN/MAN (p te 0 0e s t, telefonn linky) pro koncov іho u 0 6ivatele m v 0 5znam rozhran p 0 0 stupu k s ti, zbytek 0 0ern sk 0 0 ka velk і vzd lenosti, pokr 0 5vaj zem st t 0 1 a kontinent 0 1 (neomezen і), ve 0 0ejn і i soukrom і (vlastn nebo pron jem okruh 0 1) zpravidla vysok і p 0 0enosov і rychlosti (des tky Gb/s), ale i n zk і p 0 0enosov і rychlosti (des tky kb/s) se spojen m (vyt 0 0en 0 5m i nevyt 0 0en 0 5m), nepou 0 6 vaj sd len 0 5 prost 0 0edek, omezen ї vys l n na skupinovou adresu, 0 6 dn і vys l n na v 0 8eobecnou adresu p 0 0. ISDN, xdsl, X.25, Frame Relay, ATM, DWDM Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 11 / 1

1 3Klasifikace s t Klasifikace z aplika 0 0n ho hlediska v informa 0 0n ch syst іmech jako komunika 0 0n subsyst іm s aplika 0 0n mi slu 0 6bami v pr 0 1myslov 0 5ch aplikac ch jako komunika 0 0n syst іm pro 0 0 zen a automatizaci v 0 5roby (procesn rove ), propojen a koordinace stroj 0 1 (technologick rove ) a napojen na informa 0 0n syst іm (dispe 0 0ersk rove ) Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 12 / 1

1 3Aplikace (v oblasti informa 0 0n ch syst іm 0 1) Po 0 0 ta 0 0ov s t = integruj c prost 0 0ed pro vz jemn і propojen komunikuj c ch heterogenn ch prvk 0 1 a syst іm 0 1 v r mci informa 0 0n ho syst іmu V 0 5voj informa 0 0n ch syst іmu kop ruje v 0 5voj s t C prvn centralizovan і (mainframe-temin l, d vkov і zpracov n ) C s interaktivn m zpracov n m termin lov і s t ї, CIS = centralizovan і informa 0 0n syst іmy C s osobn mi po 0 0 ta 0 0i lok ln s t ї se souborov 0 5mi servery (downsizing), DIS = distribuovan і informa 0 0n syst іmy C distribuovan і zpracov n (klient-server) s v 0 5konem CIS, vnik dne 0 8n ch informa 0 0n ch syst іm 0 1 (upsizing) C kombinace s po 0 0 ta 0 0i v 0 8ech t 0 0 d (rightsizing) Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 13 / 1

1 3Aplikace (v oblasti informa 0 0n ch syst іm 0 1) Slu 0 6by poskytovan і (zejm іna rozs hlou) s t, na aplika 0 0n rovni: p 0 0ipojen k s ti vzd len 0 5 p 0 0 stup, sd len v 0 5po 0 0etn ch prost 0 0edk 0 1 a p 0 0enos dat (soubory, datab ze, peer-to-peer s t ї) sd len technick 0 5ch prost 0 0edk 0 1 (tisk rny, disky, faxy, multimedi ln apod.) adres 0 0ov і slu 0 6by (jednotn 0 5 p 0 0 stup do informa 0 0n ho syst іmu a k informac m z centr ln datab ze, nap 0 0. LDAP) elektronick po 0 8ta a v 0 5m їna dokument 0 1 (slu 0 6ba EDI, objedn vky, faktury) online komunikace interaktivn komunikace/multimedia (VoIP, VoD, video konference, hry) C vysok і n roky na s t informa 0 0n slu 0 6by, internetov і aplikace (WWW, business a desktopov і aplikace) monitorov n a vzd len і 0 0 zen (management, SNMP) Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 14 / 1

1 3Aplikace (v oblasti informa 0 0n ch syst іm 0 1) Komunikace uzl 0 1 na r 0 1zn 0 5ch rovn ch: C ni 0 6s C nezabezpe 0 0en 0 5 p 0 0enos blok 0 1 dat, nespolehliv 0 5 bez potvrzen a opakov n p 0 0enosu, zalo 0 6eno na c lov і adrese: unicast = dvoubodov, z kladn multicast = bod-skupina, nap 0 0. multimedia, virtu ln s t ї broadcast = bod-v 0 8ichni, konfigurace a zapojen do s t ї C vy 0 8 0 8 C komunikace aplikac, spolehliv spojov ї orientovan, re 0 6imy: peer-to-peer = rovnocenn v 0 5m їna dat klient-server = hierarchick, po 0 6adavek-odpov їd Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 15 / 1

1 3Aplikace (v oblasti informa 0 0n ch syst іm 0 1) Typy koncov 0 5ch uzl 0 1 (po 0 0 ta 0 0 0 1) v s ti: pracovn stanice (work station, klient), vyu 0 6 v slu 0 6by server 0 1 znakov і a grafick і termin ly (tenk 0 5 klient) C vstup a v 0 5stup pro vzd len 0 5 syst іm osobn po 0 0 ta 0 0 (tlust 0 5 klient) C lok ln lohy, klientsk і 0 0 sti slu 0 6eb Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 16 / 1

1 3Aplikace (v oblasti informa 0 0n ch syst іm 0 1) Typy koncov 0 5ch uzl 0 1 (po 0 0 ta 0 0 0 1) v s ti: server, poskytuje slu 0 6by, NOS implementuj c slu 0 6by, peer-to-peer nebo dedicated, nosn і a pomocn і servery souborov 0 5 (FTP, NFS, SMB) C primitivn operace se soubory, transparentn p 0 0 stup datab zov 0 5/adres 0 0ov 0 5 (S 0 9BD, LDAP) C strukturovan data, prohled v n, transakce, adres 0 0 0 0t 0 1 po 0 8tovn (SMTP, POP3, IMAP) - p 0 0enos zpr v a dokument 0 1 do schr nky prezenta 0 0n /termin lov 0 5 (Telnet, SSH, X Window System/Xprotocol, Windows Terminal Server/RDC, Citrix Meta Frame/ICA) informa 0 0n /WWW (HTTP) C hypertextov і str nky, dnes i aplikace komunika 0 0n /multimedi ln C IM, VoIP, VoD aplika 0 0n /v 0 5po 0 0etn (RPC, DCOM/DDE, J2EE/SOAP) C spolupr ce s datab zov 0 5mi a prezenta 0 0n mi servery infrastrukturn C jmenn і, p 0 0 stupov і, modemov і, sm їrova 0 0e, br ny aj. tiskov 0 5 C s t ov і tisk rny s tiskovou frontou Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 17 / 1

1 3Aplikace (v oblasti informa 0 0n ch syst іm 0 1) V ce viz informa 0 0n syst іmy (architektury host-terminal, file-server, client-server, intranet) a multimedi ln syst іmy (VoIP, VoD, konferen 0 0n slu 0 6by, rezervace 0 8 0 0ky p sma, prioritn 0 0 zen toku, 0 0asov synchronizace p 0 0enosu). Jan Outrata (KI UP) Po 0 0 ta 0 0ov і s t ї 0 0 jen 2008 18 / 1