Sborník Přírodovëdeckého klubu v Třebíči za rok 1939-1944. Nový rod a druh sekáčů, Odontosoma centetes, nov. gen., nov. spec. (Opiliones, subfamilia Phalangiinae) Dr VLADIMIR ŠILHAVÝ V roce 1939 jsem si vyžádal za účelem studia sekáčů podčeledi Oligolophinae srovnávací určený materiál z pařížského musea, pocházející většinou ze sbírek E. SIMONA. Mezi zaslanými druhy byl jeden exemplář, označený jako Acantholophus echinatus Lucas, s čislem 1178. Jelikož mi zásilka došla těsně před okupací, 14. března 1939, nemohl jsem od té doby dotazem zjistiti přesnou lokalitu tohoto sekáče. Při studiu se ukázalo, že se tento exemplář nejenom neshoduje s popisem d r u h u Acantholophus echinatus LUC. [nyní Lacinius echinatus (LUC.)], nýbrž že j d e o d o c e l a j i n ý rod, který nepatří vůbec do podčeledi Oligolophinae, ale do podčeledi Phalangiinae, jelikož první článek chelicer není na ventrálni straně opatřen zoubkem. Na základě různých znaků, na př. tvaru chelicer, ozbrojení těla, suprachelicerálních lamel a p. nebylo jej možno zařaditi do žádného rodu podčeledi Phalangiinae a popisuji jej proto jako nový rod a nový druh. Descriptio: Ordo : Opiliones. Su b o r do: Eupnoi HANSEN & SOERENSEN. Familia: Phalangiidae SIMON. Subfamilia: Phalangiinae (SIMON). Genus: Odontosoma, nov. genus. Forma tuberculi oculorum normalis, distantia marginis anterioris tuberculi a margin frontali carapacis maior quam diameter longitudinalis tuberculi (50 : 35). Planum carapacis ante et circa tuber oculorum longis et robustus dentibus armatum, margo frontalis curvatus, septem dentibus sulbverticalibus instructus. Abdomen superne dentibus armaturn. Chelicerae maris : Articulus prunus intumescentia dorsali et laterali, articulus secundus ad basim intumescentia dorsali instructus, cuius fornix intumescentiam articuli primi paulo prominet. Margo ventralis articuli primi sine dente. 55
Pedipalpus normalis, sine apophysa femoris et patellae. Pedes satis robust et breves. Femur et patella I. normales, penis glande bene mobili et resupino instructus. Species: Odontosoma centetes n. spec. Mas : Corpus longitudinis 6 mm, formae ovalis. Margo frontalis septem dentibus robustis armatus, quorum medius et laterales externi separati, laterales interni e basi communi enascuntur. Margines laterales carapacis dentibus brevioribus armati, i tem planum carapacis ante et secundum tuberculum oculorum. Tuber oculorum in lateribus sex, omnino inaequalibus, longis et robustis,dentibus instructus. Duo articuli dorsales thoracis evidenter sulco separati, serie robustorum dentium armati, articuli dorsales abdominis non multum evidenter separati, planum dorsale abdominis sine certo ondine dentibus robustis et acutis armatum, qui in direction caudali protrahuntur. Articuli ventrales abdominis leves, seriebus setarum brevium et sulbtilium instructae, operculum genitale densioribus setis armatum. Planum ventrale coxarum tuberculis seta terminatis, quorum aliqui, praesertim in marginibus, in maiores spinas protrahuntur, instructum. Chelicerae : Articulus primus intumescentia dorsali et laterali, superne dentibus humilibus, seta terminatis, instructus. Ceterum praeter circulum parvarum setarum medialium nudus, levis et nitidus. Articulus secundus ad basim intumescentia dorsali, cuisus fornix paulo prominet intumescentiam primi articuli et densis humilibus dentibus, sine ordine dispositis, instructus. In parie laterali evidentes striae musculares, pars dorsalis humilibus setis tantrum Anita. Cetera pars superficiei levis, nuda et nitidus, praeter circular setarum medialium. Cultri chelicerarum dentibus inaequalibus armati. Lamellae suprachelicerales mamilla cum duobus tuberculis acuminatis instructae. Panas : Femur 1.6 mm, patella 0.7 mm, tibia 1 mm, tarsus 1.7 mm, summa 5 mm. Femur, patella, tibia dentibus humilibus, seta terminatis, tecti; femur et patella, tibia sine apophysa. Tarsus pillis tantum obsitus, in parte ventromediali zona tuberculorum sensillarium. Unguis tarsalis pedipalpi simplex. Pedes, dimensio: I. Trochanter cum femore 3.5, patella 1.0, tibia 2.5, metatarsus 3.0, tarsus 3.5. II. 6.5, 1.5, 5.0, 5.0, 6.5. III. 3.5, 1.0, 2.5, 3.5, 3.5. IV. 5.0, 1.5, 3.5, 5.5, 4.5. Summa- : I. :13.5 mm, II. :24.5 mm, III. :14 mm, IV. :20 mm. Trochanteri aculeis inaequalibus obsiti, item femora, patellae, tibiae. In direcione apicali longitudo aculeorum abreviatur,metatarsis et tarsis praeter aliquos denticulos basales longiori- 56
Odontosoma centetes, nov. gen., nov. spec.. 1. Palpus dexter, later. 2. Palpus dexter, medial. 3. Unguis tarsalis palpi. 4. Chelicera dextra, medial. 5. Chelicera dextra, lateral. 6. Chelicera dextra, dorsal. 7. et 8. Aculei femorum ped. 9., Penis, dors. 10. Penis, pars apicalis, dors. 11. Penis, pars apicalis cum glande, later.
bus setis, inter quas densiores pilli, obsitis. Tarsi pluribus articulis, ungues tarsales simplices. Femora, patellae, tibiae evidenter angulati. Penis longitudinis 3 mm, glans mobiles, color chitini penis flavescens, ceterum vide figuram. Color corporis et extremitatum flavofuscus. Pars dersalis corporis sella obscuriore fusca, in transiitu thoracis et abdominis angustata et linea mediana pallidiore ornata. Femina ignota. Collectio holotypi : Museum national d'histoire naturelle, Paris. Numerus animalium cellectorum: 1. Numerus specierum generis: 1. Conservatio: Spiritus vini dilutus. Habitatio typica: Habitationem huius speciei, quae de uno animale collections Museum, national d'histoire naturelle, Paris descripta est, non possumus hoc tempore explorare. Falso designata est Acantholophus spinosus Luc. cum signo 1178 (habitatio?). Etiamsi forma corporis similis est aliquid speciebus subfamiliae Oligolophinae, absentia dentis in margine ventrali articuli primi chelicerarum distinguatur. 57