Za poutními kostely Jednodenní exkurze autobus, pěší turistika Náročnost: lehká Zaměření: historické, zeměpisné, enviromentální Navržená trasa: Žamberk - Letohrad - Orlice - Mistrovice - Klášterec nad Orlicí - Zemská brána - Neratov - Žamberk ( Ze Žamberka autobusem do Letohradu, na Orlici a přes Mistrovice do Klášterce nad Orlicí, odtud pěšky na Zemskou bránu a autobusem do Neratova a zpět do Žamberka) Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis
Trasa: Ze Žamberka autobusem do Letohradu, na Orlici a přes Mistrovice do Klášterce nad Orlicí, odtud pěšky na Zemskou bránu a autobusem do Neratova a zpět do Žamberka Žamberk - kostel sv. Václava Dominantou Žamberka je mohutný barokní kostel sv. Václava z let 1729 1738, který stojí na místě původního dřevěného, z kterého se dochoval obraz sv.václava nad sakristií na levé straně presbytáře. Stavitelem byl D.T.Morazzi, výzdoba pochází z konce 19. století, cenný je interiér s obrazem Zavraždění sv. Václava od 2
F.Trevissaniho, namalovaný v Římě. Další cenný obraz sv. Antonína Paduánského na bočním oltáři je připisován P. Brandlovi. Malířská výzdoba pochází z roku 1893 od F.Klose. Proti hlavnímu portálu se nachází nově vysvěcená kaple Panny Marie Sedmibolestné, kdysi kostnice, která byla součástí hřbitova. Nad městem na Kapelském vrchu je poutní barokní kaplička z roku 1682 zasvěcená sv.rozalii. Cennou sakrální památkou je zámecká kaple s řezbářskými pracemi zdejší sochařské a řezbářské rodiny Rousů. Letohrad - kostel sv.václava Kostel sv.václava, původně zámecká kaple, ve stylu římského baroka byl postavěn společně se zámkem v roce 1680 podle plánu A. Damaggia. Kostel má bohatou štukovou výzdobu presbytáře a stropu, která je dílem G.Maderny. Na hlavním oltáři je obraz Smrt sv. Václava od vídeňského malíře Christiana Sambacha, který zobrazil knížete Václava jako starce, protože neznal tuto postavu 3
z české historie. Před kostelem stojí bohatě zdobený mariánský sloup z let 1718-1721 obklopený kamenným zábradlím s dvojicemi andílků držících hvězdy. Nad městem na Kopečku je zdaleka viditelná kaple sv. Jana Nepomuckého, stavba vrcholného baroka z let 1734-36 od T. D. Morazziho. Orlice - kostel Nanebevzetí Panny Marie Rozlehlý kostel Nanebevzetí Panny Marie je stavba vrcholného baroka z let 1709 1711, vybudovaná O.Castellim. Kostel má mohutné průčelí s dvěma věžemi. Do zdi u jižní věže je zazděno 7 náhrobníků, které pocházejí převážně ze 16. století, pravděpodobně ze staršího snad klášterního kostela. V interiéru je hodnotné barokní zařízení, doplněné o obrazy J. Umlaufa. Od roku 2008 je interiér kostela zrekonstruován, stávající dispozice doznala modernizaci tím, že menza je nyní na levé straně před presbytářem, a tak při bohoslužbách ji přítomní ze tří stran obklopují. Toto netradiční uspořádání je ojedinělé pro katolické kostely, kdy je kněz v kněžišti, většinou na východní straně a věřící na straně západní. Mistrovice - kostel sv. Jana a Pavla Pseudorománský kostel sv. Jana a Pavla se začal v Mistrovicích stavět počátkem roku 1876, ve druhé polovině 60. let 20. století 4
došlo v interiérech kostela k celkové rekonstrukci, protože oltáře i další dřevěné předměty interiéru byly silně napadeny červotočem. Kostel vymaloval akademický malíř Vojmír Vokolek na tu dobu velmi avantgardní freskovou výmalbou, která vyvolala řadu rozbrojů. Podobně kontroverzní byla i velmi jednoduchá křížová cesta, která vyvolala rozruch, ale autor V. Vokolek trval na svém, že lidé se nemají kochat krásou obrazu, ale mají hlavně rozjímat. Klášterec nad Orlicí V polovině 13.století byl v divoké pustině založen klášter řádu cyriaků, který byl za husitských válek i s přilehlou osadou vypálen a už nebyl obnoven, zachoval se jen klášterní kostel Sv. Kříže, který 5
byl později goticky přestavěn v 15.století, nově zasvěcen Nejsvětější Trojici. Dochovala se gotická okna, vnější opěráky kolem polygonálního kněžiště s menzou z roku 1452 a tesaným latinskočeským nápisem. Z barokní předsíně vede do hlavní lodi profilovaný lomený portál z poloviny 15. století, vynikající dílo české pozdní gotiky. Na jižní stěně lodi jsou sgrafitové sluneční hodiny z poloviny 20.století. Před kostelem se nachází sousoší Kalvárie z r. 1779, u mostu sloup P. Marie se sochami sv. Jana Nepomuckého a sv.barbory z roku 1721. Za zmínku stojí ještě připomenout nedaleko rostoucí památnou Tománkovu lípu, stáří asi 600 let, obvod kmene 840 cm. Přírodní rezervace Zemská brána Přírodní rezervace Zemská brána v údolí Divoké Orlice byla vyhlášena v r. 1987 na území 88,22 ha. Předmětem ochrany je celý krajinný komplex s lesními porosty na svazích, loukami v těsném okolí řeky a balvanitým řečištěm Divoké Orlice, jejíž břehy jsou lemovány nápadnými skalními útvary. 6
Neratov - kostel Nanebevzetí Panny Marie Barokní kostel Nanebevzetí Panny Marie byl vystavěn v letech 1722 1733, patrně podle projektu G. B. Alliprandiho. V místech dnešního kostela stával u pramene léčivé vody starší kostelík ze 16. století s milostnou soškou Panny Marie a z Neratova se staly malé 7
lázně a vyhledávané poutní místo. Časem malý kostelík přestal sloužit a byl postaven kostel nový s klenbami 18 20 m vysokými. V průčelí kostela bylo přistavěno dvouramenné schodiště s terasou, zdobenou sochami světců a rokokovými vázami, které bylo v 70. letech 20. století rozebrané a přemístěné na zámek Skalka. Kostel má pohnutou historii, 10.5.1945 zasáhla střechu pancéřová střela, která zničila část střechy. Vlivem politických událostí se nenašly peníze na opravu. Kněz, který z vlastní iniciativy organizoval záchranné práce, byl uvězněn a v roce 1967 byl kostel vyřazen ze seznamu kulturních památek. Změna nastala až po roce 1989, kdy se torzo kostela začalo opravovat. V současnosti má kostel střechu s odvážným prosklením do tvaru kříže. 8
Kościoły piełgrzymkowe Wycieczka jedniodniowa autobusem i pieszo Poziom trudnosci - średni Tematyka: historyczna, geograficzna, środowiskowa Proponowana trasa: Žamberk - Letohrad - Orlice - Mistrovice - Klášterec nad Orlicí - Zemská brána - Neratov - Žamberk Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis 9
Proponowana trasa: Z Žamberka autobusem do Letohradu, na Orlici i przez Mistrovice do Klášterce nad Orlicí, stąd pieszo na Ziemską bramę i autobusem do Neratowa i z powrotem do Žamberka Žamberk Nad miastem dominuje potężny kościół barokowy św. Wacława z lat 1729 1738, który stoi na miejscu pierwotnego drewnianego, z którego zachował się obraz św. Wacława nad zakrystią na lewej stronie prezbiterium. Kościół zaprojektował D.T.Morazzi, zdobienia są z XIX wieku, do cennych rzeczy we wnętrzu należą obrazy: 10
Zamordowanie św. Wacława dzieło F.Trevissano - namalowany w Rzymie, św. Antoniego z Padwy pędzla P. Brandla na bocznym ołtarzu. Wystrój malarski z roku 1893 jest dziełem F.Klose. Naprzeciw głównego portalu znajduje się nowo wyświęcona kaplica p.w. Matki Bożej Siedmiobolesnej, kiedyś kostnica, która była częścią cmentarza. Nad miastem na Kapelskim wzgórzu jest kaplica barokowa z roku 1682 p.w. św. Rozalii, miejsce pielgrzymek. Cenną pamiątką sakralną jest kaplica zamkowa z dziełami rzeźbiarskimi tutejszej rodziny Rousów. Letohrad Kościół św. Wacława, pierwotnie kaplica pałacowa, w stylu rzymskiego baroku został wybudowany wspólnie z pałacem w roku 1680 według projektu A. Damaggio. Prezbiterium i sufit kościoła jest bogato zdobiony sztukateriami, które są dziełem G.Maderny. Na głównym ołtarzu jest obraz Śmierć św. Wacława dzieło wiedeńskiego malarza Christiana Sambacha, na którym jest 11
pokazany książę Wacław jako starzec, dlatego że Sabach nie znał tej postaci historycznej. Przed kościołem stoi bogato zdobiona kolumna maryjna z lat 1718 1721, otacza ją kamienna balustrada z parami aniołków trzymających gwiazdy. Nad miastem na Kopečku (Góreczka) z dala widać kaplicę św. Jana Nepomucena, budowa szczytowego baroku z lat 1734 36 od T. D. Morazziho. Orlice Rozległy kościół p.w. Wniebowzięcia Marii Panny jest budową szczytowego baroku z lat 1709 1711, wybudowaną przez O.Castellima. Kościół ma potężny front z dwiema wieżami. W ścianę przy południowej wieży wmurowano 7 nagrobków, które pochodzą przeważnie z XVI wieku, prawdopodobnie ze starszego klasztornego kościoła. We wnętru jest cenny barokowy wystrój, w roku 2008 przeprowadzono modernizację polegającą na tym, że mensa jest teraz po lewej stronie przed prezbiterium, dlatego w czasie mszy wierni otaczają ją z trzech stron. Ten nietypowy układ jest rzadki dla kościółów katolickich, w których ksiądz jest w prezbiterium, przeważnie na wschodniej stronie a wierzący na stronie zachodniej. 12
Mistrovice Budowa pseudoromańskiego kościoła św. Jana i Pawła w Mistrowicach rozpoczęła się początkiem roku 1876, w drugiej połowie 60. lat XX wieku wnętrze kościoła zostało całkowicie odnowione, z powodu znacznego zniszczenia głównego ołtarza oraz innych drewnianych przedmiotów przez szkodniki. Kościół wymalował malarz akademicki Vojmír Vokolek, do tej pory bardzo awangardowymi freskami, które nie znalazły powszechnej akceptacji. Tak samo kontrowersyjna była też prosta droga krzyżowa, która spowodowała poruszenie, lecz autor V. Vokolek nie ustąpił ze stanowiska, że ludzie nie powinni podziwiać piękna obrazu, ale mają nad nim rozmyślać. 13
Klášterec nad Orlicí W połowie XIII wieku powstał w dzikim pustkowiu klasztor zakonu cyriaków, który został podczas wojen husyckich wraz z bliską osadą spalony i nie został odbudowany, przetrwał tylko klasztorny kościół Św. Krzyża, który został w XV wieku przebudowany w stylu gotyckim, znowu wyświęcony p.w. Trójcy świętej. Zachowały się okna w stylu gotyckim, skarpy wokół poligonalnego prezbiterium z mensą z roku 1452 i wycinanym łacińsko-czeskim napisem. Z barokowego przedsionka zmierza do nawy głównej profilowany ostry łuk z połowy XV wieku, wyśmienite dzieło póżnego czeskiego baroku. Na południowej ścianie nawy jest zegar słoneczny wykonany techniką sgraffito w połowie XX wieku. Przed kościołem znajduje się rzeźba grupowa Kalwaria z 1779 r., przy mostu kolumna P. Marii z rzeźbami św. Jana Nepomucena a św. Barbary z roku 1721. Na wzmiankę zasługuje też niedaleko rosnąca słynna Tománkowa lipa, blisko 600-letnia, o obwodzie pnia 840 cm. Rezerwat przyrody Zemská brama Rezerwat przyrody Ziemska brama w dolinie Dzikiej Orlicy 14
został utworzony w r. 1987, obejmuje obszar o powierzchni 88,22 ha. Został utworzony głównie dla ochrony całej doliny przełomowej Dzikiej Orlicy z chronionymi gatunkami roślin, w lasach, na zboczach i pobliskich łąkach w pobliżu rzeki, oraz ciekawych skalnych i geologicznych form. Neratov Kościół barokowy p.w. Wniebowzięcia Marii Panny został wybudowany w latach 1722 1733, najprawdopobniej według projektu G. B. Alliprandiego. W miejscu dzisiejszego kościoła stał u żródła leczniczej wody mały kościół z XVI wieku z rzeźbą Marii Panny, a Neratow zasłynął jako małe sanatorium i cel pielgrzymek. Z czasem przestał mały kościół wystarczać i zbudowano nowy ze sklepieniami o wysokości 18 20 m. Przed frontem kościoła 15
dobudowano schody o dwóch ramionach z tarasem, ozdobionym rzeżbami świętych i wazami w stylu rokokowym, które zostały w latach 70-tych XX wieku rozmontowane i przewiezione do pałacu Skalka. Kościół ma nieszczęśliwą historię, 10.5.1945 uderzył w dach przeciwpancerny pocisk, który zniszczył część dachu. Z powodu sytuacji politycznej nie znaleziono pieniędzy na remont. Ksiądz, który z własnej inicjatywy zorganizował prace renowacyjne, został uwięziony a w roku 1967 został kościół wypisany z indeksu zabytków. Zmiana nastąpiła dopiero po roku 1989, kiedy zostały rozpoczęte prace renowacyjne kościoła. Dzisiaj ma kościół dach ze śmiałym przeszkleniem w kształcie krzyża. 16
17