Kladská kotlina Dvoudenní exkurze autobus, pěší turistika Náročnost: lehká Zaměření: historické, zeměpisné Navržená trasa: Žamberk - Kladsko Bystřice Kladská Mezilesí Mezilesí - Vambeřice Polanica Zdroj Duszniki Zdroj Žamberk Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis
Trasa: 1. den: Ze Žamberka autobusem do Kladska, odtud přes Bystřici Kladskou do Mezilesí 2. den: Z Mezilesí autobusem do Vambeřic a přes Polanici Zdroj, Duszniki Zdroj zpět do Žamberka 1. den: Žamberk - Kladsko Bystřice Kladská Mezilesí Kladská kotlina Kladská kotlina leží na rozhraní české, moravské a slezské země. Na jihu Polska je Kladská kotlina obklopena Stolovými horami, 2
Bardskými horami a Bystřickými horami. Nejvyšší kladskou horou je Králický / někdy Kladský/ Sněžník s výškou 1423 metrů, pod nímž se rozkládají systémy krápníkových jeskyní u Klessendorfu a Vlčí vodopád u Mezihoří. Jedna z těchto krápníkových jeskyní, nejkrásnějších v Polsku je Medvědí jeskyně. Zde v jeskynních usazeninách z doby ledové byly nalezeny kosti prehistorického medvěda a dalších zvířat, staré tisíce let. V labyrintu chodeb jsou unikátní stalaktity a stalagmity, kaskády a kalcitové drapérie. Medvědí jeskyně je nejdelší jeskyní v Sudetech, s chodbami na třech úrovních, o délce kolem 3 km. Impozantní jsou rovněž krápníkové útvary a sály, největší o výšce 45 m a délce 60 m. Za účelem ochrany jeskyně zde byla vytvořena rezervace. Druhou nejvyšší horou je Vrchmezí s nadmořskou výškou 1084 metrů, jehož svahy jsou hojně navštěvovány lyžaři. Jeden z nejkrásnějších koutů Kladska jsou asi Stolové hory, zvláště dvě nejvyšší hory Hejšovina 919,2 metrů a Bor 918,5 metrů, které mají v okolním kraji a zejména na 3
české straně symbolickou roli. Obě hory jsou protkány, rozsáhlými skalními městy, které přitahují turisty ze širokého okolí. Sláva Hejšoviny se ale po Čechách rozšířila díky Karlu Čapkovi, který sem umístil děj své Doktorské pohádky. O Hejšovině a Kladsku se ve svém díle zmiňuje také Božena Němcová, Alois Jirásek a další. Všechny hory se svažují doprostřed Kladské kotliny, stejně jako se tam stékají všechny řeky a potoky. Kladsko Kladsko, které je úzce spojené s českou historií, leží uprostřed Kladské kotliny. Od roku 995 bylo Kladsko součástí českého knížectví. O území Kladska vedl spory a války s polským knížecím rodem Piastovců český vládnoucí knížecí rod Přemyslovců. Do sporů musel často zasahovat i císař. Kladsko.pak dostal za věrné služby králi Havel z Lemberka. Více než Havel z Lemberka je ovšem známa jeho manželka Zdislava, která byla v roce 1997 prohlášena za svatou. V tomto období začalo osídlování Kladska a celých Sudet Němci. Sám Havel založil na místě osady Bystřice německé sídlo po něm pojmenované Hawelswerde. Německý název Bystřice tak zněl až do 20. století zkomoleně Habelschwerdt. Za Havlova panování byl 4
také roku 1250 v Kladsku zřízen minoritský konvent. Po roce 1253, kdy na český trůn nastoupil Přemysl Otakar II, bylo Kladsko Havlovi z Lemberka odňato. Jeho pánem se stal sám Přemysl Otakar II., který od kladské země oddělil Broumovsko a daroval je benediktýnům. Kladsko za Přemyslovy vlády bylo roku 1269 povýšeno na město, které stálo na hranicích rozsáhlého Přemyslova panství, ke kterému náležely v té době nejen Čechy s Chebskem, Morava s Opavskem, ale i Rakousy, Štýrsko, Korutany, Kraňsko. Když v roce 1306 Přemyslovci vymřeli, přešlo Kladsko pod správu Lucemburků. Významnou osobností, která se zasloužila o privilegium neoddělitelnosti Kladska od Čech, byl první arcibiskup pražský a kancléř Karla IV. Arnošt z Pardubic, syn kladského purkrabího Arnošta z Hostyně a ze Staré. Arnošt měl ke Kladsku velmi vřelý vztah, roku 1349 zde založil augustiniánský klášter, který později proslul zejména svou knihovnou. Podle svého přání byl Arnošt po své smrti roku 1364 ve chrámu Nanebevzetí Panny Marie v Kladsku pohřben. Za vlády syna Karla IV., Václava IV. byl v Kladsku dostavěn po více než sto letech kamenný most dnes nazývaný Wita Stwosza. Tento most vede přes rameno řeky Nisy. Říkávalo se mu také malý Karlův most, protože je mu neobyčejně podobný. Most je lemován barokními sochami, ale mostecké věže byly na přelomu 19. a 20. století strženy. Kladsko bylo v období husitských válek na 5
katolické straně, protože obyvatelstvo zůstalo katolické. Kladští uznávali krále Zikmunda a o to horší byl zběsilý útok husitů, kteří v letech 1425-1429 vydrancovali a vypálili Vartu, Hrádek, Kladsko a Novou Rudu. Husité pak dosadili svého hejtmana Petra Poláka, který plenil okolní panství, zejména svidnické a vratislavské. Tzv. zlaté období kladských dějin začíná za Jiřího z Poděbrad a jeho synů. Od konce 15. století Kladsko střídalo české a německé majitele, za slezských válek 1742 připadlo Prusku. V roce 1807 bylo neúspěšně obléháno Napoleonovou armádou. V roce 1945 se stalo součástí Polska. Architektura Kladska byla podřízena vojenskému charakteru města. Největším unikátem je kladská pevnost ( Twierdza Klodzka ), obrovský téměř dvacetihektarový obranný systém ze 17. až 18. století, nejcennější v Polsku. Z valů pevnosti se návštěvníkům otevře pohled na město a na Bystřické a Rychlebské hory. S podobnou pevnostní stavbu je možno vidět také v nedaleké Stříbrné Hoře. Fortifikační komplex byl vybudován v letech 1765-1777 a bez větších změn se dochoval do dnešní doby. Z pevnostních valů je vidět na Soví hory, při dobré viditelnosti lze zahlédnout i Vroclav. Během staletí byla pod městem vyhloubena několikapodlažní soustava chodeb a sklepů, které již od středověku sloužily obyvatelům města jako skaldy a úkryt pro případ nebezpečí. Dnes 6
tudy vede turistická prohlídková trasa. V barokní budově bývalého jezuitského kláštera v Kladsku sídlí v současnosti Regionální muzeum. Nejcennější památkou je gotický kostel Nanebevzetí Panny Marie, jehož výstavbu zahájili Johanité v polovině 14. století. Dokončen byl však až v 18. století Jezuity, kteří interiéru dali barokní vzhled. Za pozornost stojí především hlavní oltář, boční oltáře, sochy, obrazy a klenby. V první polovině 17. století byl v Kladsku postaven spolu s františkánským klášterem barokní kostel Panny Marie Růžencové, v jehož refektáři se nachází velký deskový obraz od F. A. Schrefflera. Bystřice Kladská Bystřice Kladská je jedno z nejkrásnějších měst v Dolním Slezsku, které si zachovalo středověkou urbanistickou zástavbu historického centra. Pro svou atraktivitu památek se stalo cílem četných turistických výprav. Ve městě se nachází Filumenistické muzeum, jediné v Polsku, se zajímavou výstavou věnovanou rozdělávání ohně a ojedinělou sbírkou krabiček od zápalek. Ve městě se nachází několik dřevěných kostelů a zřícenina hradu Scerba. 7
2. den: Mezilesí - Vambeřice Polanica Zdroj Duszniki Zdroj Žamberk Meziles Mezilesí je menší město s 2 900 obyvateli, které se nachází na staré obchodní cestě z Vratislavi přes město Kladsko do Brna a Vídně. Kníže Břetislav I. zde k ochraně této cesty vystavěl hradiště. Roku 1294 král Václav II. daroval město s okolním panstvím řádu cisterciáků jako české léno s tím, že má zůstat na věčné časy součástí Českého království. Počátkem 14. století získalo Mezilesí městská práva. Protože město nebylo nikdy opevněné, bylo několikrát ve své historii zničené. V 18. století se zde rozvinulo tkalcovství lnu. Po druhé světové válce si oblast nárokovalo Československo, ale nakonec byla celá tato sporná oblast přičleněna k Polsku. Roku 1875 byla zprovozněna železniční trať Vratislav - Mezilesí - Praha - Vídeň a dodnes je. Mezilesí železničním uzlem mezi Polskem a Českou republikou, na trati 8
Vratislav - Kladsko - Praha. Město si zachovalo ráz trhové obce s dlouhým náměstím, na kterém je soustředěna většina památkových budov. Na místě tvrze ze 14. století stojí původně renesanční zámek, později přestavěný v barokním slohu. Z období renesance se zde zachovaly renesanční portály a sgrafitová výzdoba. Součástí zámku je kamenná Černá věž, pozůstatek původní tvrze a park z 18. století. Dalšími památkami jsou původně gotický kostel Božího těla, přestavěný do barokní podoby a původně pozdně gotický kostel sv. Barbory ze 14. století, stojící na hřbitově. Při cestě do Rožanky se zachovaly zbytky sklářské hutě ze 14.století. Vambeřice Název Vambeřic byl vytvořen až po 2. světové válce a pochází od českého jména lokality, kterou používají poutníci z Čech a Moravy. Český název vznikl z německého jména Albendorf, česky Valbeřice. Vambeřice jsou významným poutním místem v Polsku, jsou nazývány Slezským Jeruzalémem pro jejich symboliku s Jeruzalémem z období života Ježíše. Potok protékající vsí se jmenuje Cedron, názvy okolních vrchů odkazují na biblickou tématiku - Tábor, Sion, Oreb. Počátky tohoto poutního místa sahají. do 13. století a souvisí s legendou ze 12. století, kdy zde rostla velká 9
lípa se soškou Matky Boží, u které byl zázračně uzdraven slepý Jan z Raszewa. Krátce poté se začali do tohoto místa sjíždět poutníci. V roce 1218 zde byl založen první kamenný oltář, dodnes dochovaný v základech dnešní baziliky. Později zde byl postaven dřevěný kostel, na jehož místě byl roku 1512 postaven zděný kostel, který byl zničen za třicetileté války. V letech 1695-1711 byl postaven renesanční kostel, který se však již v roce 1713 pro statické problémy zřítil. Krátce potom byla postavena v letech 1715-1720 Bazilika Navštívení Panny Marie se zajímavou barokní architekturou, která byla v roce 1936 povýšena papežem Piem XI. na Baziliku minor. Bazilika se tyčí na nevelkým náměstím, ze kterého k ní vede 57 schodů také se symbolickým významem, 9 je počet andělských chórů + 33 je věk Ježíše Krista v okamžiku ukřižování + 15 je věk Panny Marie v okamžiku početí Ježíše Krista. Z iniciativy tehdejšího majitele Vambeřic Daniela 10
Osterberga zde vznikla kalvárie se 100 kaplemi, kapličkami a 12 bránami. Křížová cesta ve Vambeřicích patří k největším objektům toho druhu v Evropě. Turistickou zajímavostí je také pohyblivý betlém s více než 800 figurkami, které zhotovil místní hodinář Longin Wittig. Za návštěvu stojí i regionální minimuzeum a zvěřinec. Polanica Zdrój Polanica Zdroj je lázeňské město, o kterém existuje písemný doklad již z let 1324-1424. O místních minerálních pramenech jsou zmínky již na počátku 17. století. Kdysi zde bylo 5 pramenů, dnes se zde léčí nemoci krevního oběhu, vrozené srdeční vady zejména u dětí. Polanické minerální vody získaly oblibu i jako stolní voda "Staropolanka". Ve městě je řada udržovaných parků s nádhernou zelení a půvabnou kolonádou. Za návštěvu stojí také muzeum minerálů. Duszniki Zdrój Duszniki Zdrój je lázeňské městečko na jižním okraji Dolního Slezska, v historické části zvané Kladské Pomezí. První záznam pochází z roku 1329. Patří k největším a nejoblíbenějším kladským lázním. Rozkládá se v Dubnické nížině na rozhraní Stolových, 11
Orlických a Bystřických hor v nadmořské výšce 530-570 m. Město má celostátní význam jako středisko zimních sportů se střediskem pro přípravu olympioniků v biatlonu. Nabízí však i četné historické památky. V prostorách starého papírenského mlýna ze 17. století je umístěno Papírenské muzeum s expozicí týkající se historie papírenství, zahradou vláknitých rostlin a dílnou výroby ručního papíru. Zajímavostí jsou také farní kostel sv. Petra a Pavla, léčivé prameny, nádherný lázeňský park s obdivuhodným množstvím okrasných stromů a kilometrovou alejí F. Chopina.V první polovině srpna se zde koná Mezinárodní Chopinovský festival, který je nejstarším festivalem v poválečném Polsku. 12
Kotlina Kłodzka Wycieczka jednodniowa: autobusem i pieszo Poziom trudności: lekki Tematyka: historyczna, geograficzna Proponowana trasa: Žamberk Kłodzko Bystrzyca Kłodzka Międzilesie - Wambierzyce Polanica Zdroj Duszniki Zdroj - Žamberk Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis 13
Proponowana trasa: 1. dzień Z Žamberka autobusem do Kłodzka, stąd przez Bystrzyce Kłodzką do Międzilesia 2. den Z Międzilesia autobusem do Wambierzy, przez Polanice-Zdroj, Duszniki-Zdroj, przez przejszcie graniczne Mostowice-Orlické záhoří do Žamberka 14
Kotlina Kłodzka Kotlina Kłodzka rozprzestrzenia się na granici Czech, Moraw i Ślązka. Kotlina jest na terenie Południowej Polski przez otoczona Góry Stołowe, Góry Bardzkie i Góry Bystrzyckie. Najwyższym szczytem ziemi kłodzkiej jest góra Králický/Kladský/ Śnieżnik, unosząca się na wysokość 1423 m. n.p.m., pod którą znajduje się układ jaskiń krapnikowych u Klessendorfu i Wilczy wodospad u Międzygórza. Jedna z tych jaskiń, najpiękniejsza w Polsce, nazywa się Niedźwiedzia jaskynia(medvědí jeskyně). W tej jaskini znaleziono kości prehistorycznego niedźwiedzia z epoki lodowej i innych zwierząt, stare tysiące lat, pochowane w sedimentach chemogenicznych. Stalaktyty i stalagmity,draperie naciekowe i misy martwicowe znajdują się w labiryncie korytarzy. Jest najdłuższą jaskinią na terenie Sudetów, z korytarzami o trzech poziomach, o długości 3 km. W podziemiach znajdują się ogromne 15
kanały, jaskinie i inne formy krasu podziemnego, w największe mają sufit wysoki 45m a długi 60m. Jaskinia została dla ochrony dołączona do obszarów chronionych jako rezerwat. Drugą najwyższą górą jest Vrchmezí (1084 m n.p.m), jego zbocza są ulubione przez narciarzy. Najpiękniejszą częszcią kotliny Kłodzkiej są Góry Stołowe, zwłaszcza najwyższe szczyty Hejšovina (919,2 m n.p.m) i Bor (918,5 m n.p.m), które mają w okolicznych krajach, zwłaszcza na Czeskiej stronie symboliczne znaczenie. Na obszarze obu gór znajdują się, podobnie jak na Ostašu u Police nad Metují, skalne miasta, które przyczągają turistów. Lecz Hejšovina jest w Czechah znana głównie dzięki dziełu Karla Čapka Bajki lekarskie(doktorské pohádky). O Hejšovinie i Kłodzku pisali również Božena Němcová, Alois Jirásek i inni. Częścią Gór Stołowych są Ściany Broumowskie. Wszystkie góry są namierzone do środka Kotliny Kłodzkiej, tak samo jak wszystkie rzeki. Kłodzko Kłodzko znajduje się pośrodku Kotliny Kłodzkiej, jest związana z historią Czech. Od 995 roku należała ziemia kłodzka do książąt czeskich. O ten teren toczono walki między Piastami i panownikami czeskimi z rodziny 16
Przemyślidów. Do sprzeczek często wciągnięto nawet cesarza. Kłodzko otrzymał za wierne służby królowi Havel z Lemberka. Więcej jest jednak znana jego żona Zdislava, którą w 1997 roku uznano za świątą. W tych czasach wzmogła się kolonizacja niemiecka na terenie Kłodzka oraz całych Sudetów. Havel postanowił wybudować niemiecką siedzibę w pobliżu osady Bystrzyca, nazwano go Hawelswerde ta nazwa należała też osadzie aż pod koniec XX wieku. Podczacz panowania Havla został w Kłodzku w 1250 roku ustalony konwent minoritów. Po 1253 roku Kłodzko zostało Havlovi odebrane, jego właszcicielem został sam panownik Czech Przemysł Ottokar II. Ten odzielił Broumov od ziemi Kłodzkiej i podarował go bedyktynom. Kłodzko otrzymało w 1269 roku prawa miejskie. Miasto leżało na granicy wielkigo państwa Przemysła, należały do niego nietylko Czechy z ziemią Chebską, Morawy z ziemią Opavską, lecz też Austria, Styria, Karyntia, Kraina. Po zaniku Przemyślidów w 1306, otrzymali Kłodzko Luksemburgowie. Kłodzko zostało niedżelitelnie dołączone do Czech za sprawą Arnoszta z Pardubic pierwszy arcybiskup praski, kaclerz Karola IV, syn kłodzkiego purkrabiego Arnošta z Hostyně a ze Staré. Arnoszt bardzo polubił Kłodzko, w 1349 roku ufundował augustianom klasztor, który rozsławiła przede wszystkim jego biblioteka. Wedłóg swego testamentu został Arnoszt został po 17
swej śmierci w 1364 roku pochowany w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kłodzku. Za panowania Wacława IV (syn Karola IV) został w Kłodzku po stu latach dobudowany kamienny most przez Młynówke (ramiono rzeki Nisy). Jest stylistycznie podobny do mostu Karola w Pradze, dlatego go nazywano też mały most Karola. Na moście znajdują się figury barokowe, wieże mosteckie zostały na przełomie XIX i XX wieku zburzone. Podczas wojen Husyckich miasto (mieszkańci) należało do strony katolickiej. Mieszkańci popierali króla Zikmunda, z tego powodu był atak husycki bardzo brutalny, w latach 1425 1429 wydrancowano i spalono Vartu, Hrádek, Kłodzko, Nowe Kłodzko i Novou Rudu. Husycki hetman Petr Polák pustoszył okoliczne ziemie, głównie Świdnickie i Wratisławskie. Złoty wiek miasta nastąpił podczas panowania Jerzogo z Podiebrodów i jego synów. Od końca XV wieku Kłodzko zmieniało czeskich i niemieckich właszcicieli, podczas wojny śląskiej przeszło pod panowanie Prus. W 1807 roku zostało niefortunnie oblegane przez armię Napoleonskie. Od 1945 należy do Polski. Architektura Kłodzka została podporządkowana do celów obronnych. Największą ciekawostką jest Twierdza Kłodzka, wielki system fortyfikacyjny z XVII i XVIIi wieku na obszarze 20ha, 18
najcenniejszy w Polsce. Z twiedzy jest piękny widok na miasto i Góry Bystrzyckie, Rychlebskie, Sowie i za pięknych dni na Wrocław. Podczaz wieków pod miastem wybudowano układ podziemny piwnic i korytarzy o wielu poziomoch, który służył od średniowiecza jako schronienie dla ludności i zapasów. Układ ten jest dziś zwiedzany przez turystów. W budynku byłego klasztoru jezuitów znajduje się Muzeum regionalne. Najcenniejszym zabytkiem miasta jest gotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, jego budowę rozpoczeli Johanici w połowie XIV wieku. Dokonczony został w XVI wieku przez Jezuitów. Wnętze przebudowano w stylu barokowym. Ciekawe są: główny ołtarz, boczne ołtarze, rzeźby, obrazy i łuki. W pierwszej połowie XVII zbudowano w Kłodzku klasztor Franciśkanów i barokowy kościół Matki Boskiej Różańcowej, w którym znajduje się wielki obraz pędzła F. A. Schrefflera. Bystrzyca Kłodzka Bystrzyca Kłodzka jest jednym z naj piękniejszych miast na Dolnym Ślązku, zachowała swój układ urbanistyczny z czasów średniowiecznych. Miasto zachowało też liczny zespół cennych zabytków, z tego jest celem turystycznym. W mieście znajduje się 19
Muzeum filumenystyki, jedyne w Polsce, z ciekawą wystawą o zakładaniu ognia i kolekcią pudełek od zapałek. W mieście znajdują się drewniane kościóły oraz ruina zamku Scerba. 2. dzień Międzylesie Wambierzyce Polanica-Zdrój Duszniki- Zdrój - Žamberk: Międzylesie Międzylesie jest małe miastom, 2 900 mieszkańców, leży na sterej drodze kupieckiej z Vratislavy przez Kłodzko do Brna i Wiednia. Książe Břetislav I dla ochrony tej drogi wybudował tu twierdze. Roku 1249 podarował Wacław II miasto i bliskie tereny Cisteciakom, lecz tereny te zostały nieodżelitelnie połączone z Królewstwem Czeskim. Prawa miejskie miasto otrzymało początkiem XIV wieku. Brak fortyfikacji miejskich zaprzycinił kilka krotne zniszczenie miasta. W XVIII naspąpił rozwój tkactwa 20
lnu. Po drugiej wojnie światowej miasto włączone do Polski, lecz Czechosłowacja też żądała te tereny. W roku 1875 powstała linia kolejowa Vratislav - Międzylesie Praga Wiedeń, która istnieje do dziś. Międzylesie jest węzłem kolejowym pomiędzy Polską i Czeską Republiką, na trasie Vratislav - Kłodzko - Praga. Miasto zachowało swój wygląd historyczny targowego miasta z długim rynkiem, na którym stoji wiele budynków zabytkowych. Ma miejscu twierdzy w XIV wieku wybudowano renesansowy pałac, który został przebudowany w stylu barokowym, Z czasów renesansu zachowyły się portały i sgraffita. Częścią zamku jest kamienna Czarna wieża pierwotnej twierdzy i park z XVIII wieku. Inne zabytki to: gotycki kościół pw. Bożego ciała przebudowany w stylu barokowy, gotycki kościół cmentarny św. Barbary z XIV wieku. Przy drodze do Rožanky zachowały się ruiny huty szkła z XIV wieku. Wambierzyce Polska nazwa została nadana po II wojnie światowej i pochodzi od czeskiej nazwy miejscowości Vambeřice, używanej przez pielgrzymów z Czech i Moraw. Czeska nazwa jest przyswojeniem najwcześniejszej formy niemieckiej Albendorf, poczesku Valbeřice. 21
Wambierzyce to ważny cel pielgrzymek w Polsce, nazywany Śląską Jerozolimą z powodu symboliky z życiem Pana Jezusa. Potok, który biegnie przez wieś nazywa się Cedron, nazwy bliskich szczytów to Tábor, Sion, Oreb - wywodzą się tematiky biblijnej. Powstanie miejsca pielgrzymkowego w XII wieku związane jest z legęndą jakoby niewidomy Jan z Raszewa w tym miejscu odzyskał wzrok u figury P. Marii obok lipy. Od tego czaso jest to miejsce celem pielgrzymów. W 1218 roku zbudowano tu kamienny ołtarz, który znajduje się w fundamentach dzisiejszej bazyliky. Potem wybudowano drewniany kościół, który został zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej. W latach 1695 1711 został wybudowany renesansowy kościół, który zburzył się w roku 1713. W latach 1715 1720 została wybudowan bazylika pw. Nawiedzenia NMP o ciekawej barokowej architekturze, która została uznana w 1936 roku przez papieża Pia XI za Bazylikę minor. Bazylika góruje nad niewielkim rynkiem, z którego prowadzi do niego 57 schodów o symbolicznym znaczeniu - 9 to liczba chórów 22
anielskich + 33 to wiek Chrystusachwili ukrzyżowania + 15 to wiek Marii w chwili poczęcia Chrystusa. Ponadto z inicjatywy Daniela Osterberga, właściciela Wambierzyc, powstała tu kalwaria z około 100 kaplicami i kapliczkami oraz 12 bramami. Kalwaria w Wambierzycach jest jednym z największych objektów tego typu w Europie. Ciekawostką turystyczną jest też ruchoma szopka z 1882 roku z ponad 800 figurkami, wykonana przez miejscowego zegarmistrza Longinusa Wittiga. Minimuzeum regionalne, zwierzyniec. Polanica-Zdrój Polanica jest miastem uzdrowiskowym, pierwsza wzmianka pisemna pochodzi z lat 1324 1424. O tutejszych wiedziano już na początku XVII wieku. W dawnych czasach było tutaj 5 źródeł, dzisiaj leczą się tu wrodzone choroby układy krwionośnego i serca, głównie u dzieci. Produkowano tu wody mineralne o nazwie Staropolanka. W mieście znajduje się wiele parków i kolonada. Ciekawostką jest muzeum minerałów Duszniki-Zdrój Duszniki-Zdrój jest miastem uzdrowiskowym na południu Dolnego Ślązka, w histrocznej ziemi kłodzkiej. Pierwza wzmianka pochodzi 23
z 1329 roku. Duszniki-zdrój to jedno z największych i ulubionych uzdrowisk w powiecie kłodzkim. Znajduje się w Dubnickiej niżinie na granicach Gór Orlickich, Stołowych i Bystrzyckich na wysokożci 530 570 m. W mieście znajduje się ośrodek sportów zimowych o znaceniu państwowym (trenują w nim biathloniści olympijscy)oraz wiele ciekawych zabytków W pomieszcieniach starego młyna papierniczego z XVII wieku umieszczono Muzeum papieru z ekspozycją o historii papieru, ogrodem roślin włóknistych i warsztatem papieru czerpanego metodą ręczną. Ciekawostką jest parafialny pw. św. Piotra i Pawła, lecznicze źródła, piękny park uzdrowiskowy z dużą ilością drzew oraz kilometrowa aleja im. F. Chopina. Początkiem sierpinia odbywa się tu Międzynarodowy festiwal chopinowski, który jest najstarszym w powojennej Polsce. 24