Rozvoj vzdělávání žáků karvinských základních škol v oblasti cizích jazyků Registrační číslo projektu: CZ.1.07/1.1.07/02.0162 ZŠ Určeno pro Sekce Předmět Téma / kapitola Zpracoval (tým 1) ZŠ Mendelova Ţáky 8. a 9.ročníku gramatika NJ Perfektum minulý čas Mgr. Kateřina Morcinková
1 PERFEKTUM Perfektum označuje běţný minulý děj nebo minulý děj, který má nějaký vztah k přítomnosti, který je v přítomnosti dokončen nebo jehoţ následky trvají do přítomnosti. Např. Der Patient ist gestorben. Pacient zemřel. Du hast einen Brief bekommen. Dostal jsi dopis. Er hat bis jetzt gelernt. Aţ doteď se učil. Was hast du gestern abend gemacht? Cos včera večer dělal? Ich habe Radio gehört. Poslouchal jsem rádio. Perfektum je tvořeno pomocným slovesem ( haben nebo sein) a příčestím minulým. 1.1 PŘÍČESTÍ MINULÉ Příčestí minulé se tvoří předponou ge- a kromě toho a) U slabých sloves příponou t (-et): Ge-mach-t (od machen), ge-arbeit-et (od arbeiten), ge-kauf-t (od kaufen) b) U silných sloves příponou en, popř.i změnou kmenové samohlásky: Ge-blieb-en (od bleiben), ge-holf-en (od helfen), ge-trag-en (od tragen) c) U smíšených sloves příponou t a změnou kořene: Ge-kann-t (Kennen), ge-brach-t (Bringen) 2
1.1.1 Příčestí minulé u slov s odlučitelnou předponou U sloves s odlučitelnou předponou vkládáme ge- mezi předponu a kmen: Zu-ge-macht (zumachen-zavřít) Aus-ge-schlossen (ausschlieβen-vyloučit) 1.1.2 Předponu ge- v příčestí minulém nedáváme: 1.) U sloves s neodlučitelnými předponami be-, ge-, ent-, emp, er-, ver-, zer-. Např. bekommen (bekommen), erzählt (erzählen), versucht (versuchen) 2.) U sloves se dvěma předponami, např.: Ausverkauft (ausverkaufen-vyprodat), vorbereitet (vorbereiten-připravit) 3.) U sloves na ieren, např.: diktiert (diktieren-diktovat), organisiert (organisieren-organizovat), kontroliert (kontrolieren-kontrolovat) 3
1.2 JAK PERFEKTUM VYTVOŘÍME Perfektum se tvoří u všech sloves podle vzorce: pomocné sloveso v příslušné osobě + příčestí minulé Ich habe ein schönes Buch gelesen. Du bist spät nach Hause gekommen. Pro vytvoření perfekta se zpravidla pouţívá pomocné sloveso haben. Pomocné sloveso sein mají slovesa vyjadřující pohyb z místa nebo změnu stavu. Př.: Er hat mir geholfen. Pomohl mi. Er hat mich gefragt. Zeptal se mě. Ich habe ihm geantwortet. Odpověděl jsem mu. Ich bin gefahren. Jel jsem.(pohyb) Ich bin gefallen. Spadl jsem.(pohyb) Sie ist geflogen. Letěla.(pohyb) Ich bin eingeschlafen. Usnul jsem.(změna stavu) Etwas ist geschehen. Něco se stalo.(změna stavu) Sie ist erkrankt. Onemocněla. (změna stavu) Také slovesa bleiben a sein mají pomocné ich bin, ačkoliv nevyjadřují pohyb ani změnu stavu: Ich bin geblieben (zůstal jsem), wir sind gewesen (byli jsme) 4
1.3 Perfektum způsobových sloves Způsobová slovesa a sloveso wissen mají v perfektu pomocné sloveso haben: dürfen - ich habe gedurft - směl jsem können - ich habe gekonnt - mohl jsem mögen - ich habe gemocht - měl jsem rád müssen - ich habe gemusst - musel jsem sollen - ich habe gesollt - měl jsem wollen - ich habe gewollt - chtěl jsem wissen - ich habe gewusst - věděl jsem Způsobová slovesa se nejčastěji uţívají ve spojení s jiným slovesem v infinitivu: Er darf nicht rauchen. Nesmí kouřit. Ich kann nicht kommen. Nemohu přijít. Wir müssen es ihm sagen. Musíme mu to říct. Er hat nicht rauchen dürfen. Nesměl kouřit. Ich habe nicht kommen können. Nemohl jsem přijít. Wir haben es ihm sagen müssen. Museli jsme mu to říct. 5
2 Tabulka některých silných a nepravidelných sloves sloveso 3.os.č.j.přít.čas präteritum perfektum česky befehlen Er befiehlt Er befahl Er hat befohlen rozkázat beginnen Er beginnt Er begann Er hat begonnen Začít beiβen Er beiβt Er biss Er hat gebissen kousnout betrügen Er betrügt Er betrog Er hat betrogen Podvádět bewegen Er bewegt Er bewog Er hat bewogen Hnout biegen Er biegt Er bog Er hat/ist gebogen Zahnout bieten Er bietet Er bot Er hat geboten Nabízet binden Er bindet Er band Er hat gebunden Vázat bitten Er bittet Er bat Er hat gebeten Prosit bleiben Er bleibt Er blieb Er ist geblieben Zůstat denken Er denkt Er dachte Er hat gedacht Myslet essen Er isst Er aβ Er hat gegessen Jíst fahren Er fährt Er fuhr Er ist gefahren Jet fallen Er fällt Er fiel Er ist gefallen Padat fangen Er fängt Er fing Er hat gefangen Chytat finden Er findet Er fand Er hat gefunden Najít fliegen Er fliegt Er flog Er ist geflogen Letět flieβen Er flieβt Er floss Er ist geflossen Téct frieren Er friert Er fror Er hat gefroren Mrznout gehen Er geht Er ging Er ist gegangen Jít gewinnen Er gewinnt Er gewann Er hat gewonnen Vyhrát graben Er gräbt Er grub Er hat gegraben Kopat halten Er hält Er hielt Er hat gehalten Drţet heiβen Er heiβt Er hieβ Er hat geheiβen Jmenovat se helfen Er hilft Er half Er hat geholfen pomoct kennen Er kennt Er kannte Er hat gekannt Znát klingen Er klingt Er klang Er hat geklungen Znít kommen Er kommt Er kam Er ist gekommen Přijít können Er kann Er konnte Er hat gekonnt Moci, umět lassen Er lässt Er lieβ Er hat gelassen Nechat laufen Er läuft Er lief Er ist gelaufen Běhat lesen Er liest Er las Er hat gelesen Číst messen Er misst Er maβ Er hat gemessen Měřit mögen Er mag Er mochte Er hat gemocht Mít rád müssen Er muss Er musste Er hat gemusst Muset nehmen Er nimmt Er nahm Er hat genommen Vzít nennen Er nennt Er nannte Er hat genannt Nazývat raten Er rät Er riet Er hat geraten Radit 6
reiten Er reitet Er ritt Er ist/hat geritten Jezdit na koni rennen Er rennt Er rannte Er ist gerannt Utíkat rufen Er ruft Er rief Er hat gerufen Volat scheinen Er scheint Er schien Er hat geschienen Svítit schieben Er schiebt Er schob Er hat geschoben Posouvat schieβen Er schieβt Er schoss Er hat geschossen Střílet schlafen Er schläft Er schlief Er hat geschlafen spát schlagen Er schlägt Er schlug Er hat geschlagen Bít schlieβ Er schlieβt Er schloss Er hat geschlossen Zavřít schneiden Er schneidet Er schnitt Er hat geschnitten Stříhat schreiben Er schreibt Er schrieb Er hat geschrieben Psát schwimmen Er schwimmt Er schwamm Er ist Plavat geschwommen sehen Er sieht Er sah Er hat gesehen vidět sein Er ist Er war Er ist gewesen Být singen Er singt Er sang Er hat gesungen Zpívat sitzen Er sitzt Er saβ Er hat gesessen Sedět sollen Er soll Er sollte Er hat gesollt Mít povin. sprechen Er spricht Er sprach Er hat gesprochen Mluvit springen Er springt Er sprang Er ist gesprungen Skákat stehen Er steht Er stand Er hat gestanden Stát sterben Er stirbt Er starb Er ist gestorben Zemřít tragen Er trägt Er trug Er hat getragen Nosit treffen Er trifft Er traf Er hat getroffen Potkat trinken Er trinkt Er trank Er hat getrunken Pít tun Er tut Er tat Er hat getan Činit vergessen Er vergisst Er vergaβ Er hat vergessen Zapomenout verlieren Er verliert Er verlor Er hat verloren Ztratit verschwinden Er verschwindet Er verschwand Er ist verschwunden zmizet verzeihen Er verzeiht Er verzieh Er hat verziehen Odpustit wachsen Er wächst Er wuchs Er ist gewachsen Růst werden Er wird Er wurde Er ist geworden Stát se wissen Er weiβ Er wusste Er hat gewusst Vědět wollen Er will Er wollte Er hat gewollt Chtít ziehen Er zieht Er zog Er hat/ist gezogen stěhovat 7