«КАЗКОММЕРЦБАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ 2014, 2013 және 2012 жж. да аяқталған жылдар іші Шоғырландырылған қаржы есептілігі және Тәуелсіз аудиторлар есебі
«КАЗКОММЕРЦБАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ МАЗМҰНЫ Бет 2014, 2013 ЖӘНЕ 2012 жж. 31 ЖЕЛТОҚСАНДА АЯҚТАЛҒАН ЖЫЛДАР ІШІ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ҚАРЖЫ ЕСЕПТІЛІГІН ДАЙЫНДАУ ЖӘНЕ БЕКІТУ ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ТУРАЛЫ БАСШЫЛЫҚ МӘЛІМДЕМЕСІ 1 ТӘУЕЛСІЗ АУДИТОРЛАР ЕСЕБІ 2-3 2014, 2013 ЖӘНЕ 2012 ЖЖ. 31 ЖЕЛТОҚСАНДА АЯҚТАЛҒАН ЖЫЛДАР ІШІ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ҚАРЖЫ ЕСЕПТІЛІГІ: Пайда мен залал жөніндегі шоғырландырылған есептіліктер 4 Басқа жиынтық кіріс жөніндегі шоғырландырылған есептіліктер 5 Қаржылық жағдай жөніндегі шоғырландырылған есептіліктер 6 Капиталдағы өзгерістер жөніндегі шоғырландырылған есептіліктер 7-9 Ақша қаражатының қозғалысы жөніндегі шоғырландырылған есептіліктер 10-11 Шоғырландырылған қаржы есептілігіне ескертулер 12-135
ТӘУЕЛСІЗ АУДИТОРЛАР ЕСЕБІ «Казкоммерцбанк» АҚ акционерлері мен Директорлар Кеңесіне: Біз 2014, 2013 және 2012 жж. ындағы қаржылық жағдай жөніндегі шоғырландырылған есептіліктерден және сол күні аяқталған жылдар іші пайда мен залал, басқа жиынтық кіріс, капиталдағы өзгерістер және ақша қаражатының қозғалысы жөніндегі шоғырландырылған есептіліктер, сондай-ақ баяндалған есеп саясатының негізгі қағидалары және басқа да түсіндірме ескертулерді қамтыған «Казкоммерцбанк» акционерлік қоғамы (бұдан әрі - «Банк») мен оның еншілес компанияларының (бұдан әрі бірлесіп - «Топ») шоғырландырылған қаржы есептілігіне аудит жүргіздік. Шоғырландырылған қаржы есептілігіне қатысты басшылық жауапкершілігі Топ басшылығы аталған шоғырландырылған қаржы есептілігінің Халықаралық қаржы есептілігінің стандарттарына сәйкес жасауға және шынайылығына, сондай-ақ басшылық, жауапсыз әрекеттер мен қателік салдарынан болған елеулі бұрмалаулары жоқ шоғырландырылған қаржы есептілігін жасауға қажетті деп санайтын ішкі бақылау жүйесі үшін жауапкершілік алады. Аудиторлар жауапкершілігі Біздің жауапкершілігіміз - өзіміз жүргізген аудит негізінде осы шоғырландырылған қаржы есептілігі жөнінде өз пікірімізді білдіру. Біз аудитты Халықаралық аудит стандарттарына сәйкес жүргіздік. Бұл стандарттар этикалық нормаларды сақтауды, сондай-ақ аудитті шоғырландырылған қаржы есептілігінде айтарлықтай бұрмалаулардың жоқ екеніне орынды сенімділік алатындай жоспарлауды және жүргізуді талап етеді. Аудит шоғырландырылған қаржы есептілігіндегі сандық көрсеткіштерді растайтын аудиторлық дәлелдер алуға және ондағы ақпаратты ашуға бағытталған шаралар жүргізуден тұрады. Іс-шараны таңдау, шоғырландырылған қаржы есептілігінің жосықсыз әрекеттер немесе қателіктер салдарынан айтарлықтай бұрмалануының қаупін бағалауды қоса, аудиторлардың кәсіби пайымдауларына байланысты болады. Осындай тәуекелдерді бағалау барысында жағдайға сәйкес аудиторлық ісшаралар әзірлеу үшін, бірақ ішкі бақылау жүйесінің тиімділігі туралы пікірін білдіру мақсатында емес, аудитор шоғырландырылған қаржы есептілігінің құрылуына және оның шынайылығына ішкі бақылау жүйесін қарастырады. Аудит сондай-ақ қолданылатын есептік саясаттың тиісті сипатын және басшылықпен жасалған бухгалтерлік есептіліктің негізділігін бағалаудан, сонымен қатар жалпы шоғыландырылған қаржы есептілігін ұсынуды бағалаудан тұрады. Аудит барысында алынған дәлелдемелер біздің өз пікірімізді білдіруге жеткілікті және тиісті дәрежедегі негіздеме болады деп ойлаймыз.
3
4
5
6
«КАЗКОММЕРЦБАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ 2014, 2013 ЖӘНЕ 2012 ЖЖ. 31 ЖЕЛТОҚСАНДА АЯҚТАЛҒАН ЖЫЛДАР ІШІ КАПИТАЛДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР ЖӨНІНДЕГІ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ЕСЕПТІЛІКТЕР Жарғылық капитал (млн.теңге) Сатып алынған меншікті акциялар (млн.теңге) Қосымша төленген капитал (млн.теңге) Жылжымайт ын мүлік пен ғимараттард ы қайта бағалау қоры Сатуға арналған қолда бар инвестициял арды қайта бағалау резерві/ (дефициті) 1 Бағамдық айырмашылықтар қоры 1 Хеджирлеу резерві 1 Міндетті резерв 1 Бөлінбеген пайда 1 (млн.теңге) Негізгі банк акционерлерінің барлық капиталы (млн.теңге) Бақыланбайтын үлес (млн.теңге) Барлық капитал (млн.теңге) 2011 ж. 31 желтоқсан 213,301 (416) (6,405) 5,488 (621) (1,273) 402 172,009 66,715 449,200 1,112 450,312 Таза (залал)/пайда - - - - - - - - (132,510) (132,510) 199 (132,311) Басқа жиынтық кіріс - - - 376 523 1,394 189 - - 2,482 4 2,486 Барлық жиынтық кіріс/(залал) - - - 376 523 1,394 189 - (132,510) (130,028) 203 (129,825) Міндетті резервтен аудару - - - - - - - (171,207) 171,207 - - - Меншікті акцияларын сатып алу - (218) - - - - - - - (218) - (218) Бұрын қайта бағаланған жылжымайтын мүлік пен ғимараттардың тозуы мен істен шығуының нәтижесінде жылжымайтын мүлік пен ғимараттарды қайта бағалау қорын есептен шығару - - - (56) - - - - 56 - - - 2012 ж. 31 желтоқсан 213,301 (634) (6,405) 5,808 (98) 121 591 802 105,468 318,954 1,315 320,269 7
«КАЗКОММЕРЦБАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ 2014, 2013 ЖӘНЕ 2012 ЖЖ. 31 ЖЕЛТОҚСАНДА АЯҚТАЛҒАН ЖЫЛДАР ІШІ КАПИТАЛДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР ЖӨНІНДЕГІ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ЕСЕПТІЛІКТЕР (ЖАЛҒАСЫ) Жарғылық капитал Сатып алынған меншікті акциялар Қосымша төленген капитал Жылжымайт ын мүлік пен ғимараттарды қайта бағалау қоры Сатуға арналған қолда бар инвестицияла рды қайта бағалау дефициті 1 Бағамдық айырмашылықтар қоры 1 Хеджирлеу резерві 1 Міндетті резерв 1 Бөлінбеген пайда 1 Негізгі банк акционерлерінің барлық капиталы Бақыланбайтын үлес Барлық капитал 2012 ж. 31 желтоқсан 213,301 (634) (6,405) 5,808 (98) 121 591 802 105,468 318,954 1,315 320,269 Таза пайда - - - - - - - - 52,122 52,122 413 52,535 Басқа жиынтық кіріс/(залал) - - - 156 (55) (928) 310 - - (517) (25) (542) Барлық жиынтық кіріс/(залал) - - - 156 (55) (928) 310-52,122 51,605 388 51,993 Міндетті резервтен аудару - - - - - - - (802) 802 - - - Меншікті акцияларын сатып алу - (55) - - - - - - - (55) - (55) Бұрын қайта бағаланған жылжымайтын мүлік пен ғимараттардың тозуы мен істен шығуының нәтижесінде жылжымайтын мүлік пен ғимараттарды қайта бағалау қорын есептен шығару - - - (185) - - - - 185 - - - 2013 ж. 31 желтоқсан 213,301 (689) (6,405) 5,779 (153) (807) 901-158,577 370,504 1,703 372,207 8
9
«КАЗКОММЕРЦБАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ 2014, 2013 ЖӘНЕ 2012 жж. 31 ЖЕЛТОҚСАНДА АЯҚТАЛҒАН ЖЫЛДАР ІШІ АҚША ҚАРАЖАТЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ЖӨНІНДЕГІ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ЕСЕПТІЛІКТЕР ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕН ТҮСКЕН АҚША ҚАРАЖАТЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ: 2014 ж. да аяқталған жыл 2013 ж. да аяқталған жыл 2012 ж. да аяқталған жыл Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтерінен алынған пайыздар 6,201 5,768 6,425 Банктерге және басқа қаржы институттарына берілген несиелер мен қаражаттан алынған пайыздар 5,921 1,913 2,293 Клиенттерге берілген несиелерден алынған пайыздар 169,085 165,291 166,576 «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ-тың облигацияларынан алынған пайыздар 19,350 - - Сатуға арналған қолда бар инвестициялардан алынған пайыздар 2,580 1,025 808 Өтеуге дейін ұсталатын инвестициялардан алынатын пайыздар 426 404 336 Банктердің және басқа қаржы институттарының несиелері мен қаражаты бойынша төленген пайыздар (22,323) (3,745) (3,996) Клиенттер қаражаты бойынша төленген пайыздар (95,932) (73,718) (65,379) Шығарылған борыштық бағалы қағаздар бойынша төленген пайыздар (28,162) (22,626) (27,590) Басқа тартылған құралдар бойынша төленген пайыздар (9,195) (1,145) (1,344) Реттелген қарыз бойынша төленген пайыздар (6,998) (7,261) (9,485) Алынған қызметтер мен комиссиялар 41,864 31,349 27,201 Төленген қызметтер мен комиссиялар (16,646) (9,179) (8,614) Басқа алынған кіріс 9,012 6,527 4,662 Төленген операциялық шығыстар (61,268) (29,628) (30,741) Операциялық активтер мен міндеттемелерді өзгерткенге дейін операциялық қызметтен түскен ақша қаражатының ағыны 13,915 64,975 61,152 Операциялық активтер мен міндеттемелерді өзгерту Операциялық активтерді (ұлғайту)/азайту: Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінде орналастырылған ақша қаражаты 959 (2,197) 16,847 Ресей Федерациясы Орталық банкінде орналастырылған ақша қаражаты 729 872 (58) Қырғыз Республикасының Ұлттық Банкінде орналастырылған ақша қаражаты (35) (6) (7) Тәжікстан Республикасы Ұлттық Банкінде орналастырылған ақша қаражаты (63) (6) 7 Қымбат металдар (335) 1,333 (543) Пайда мен залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері (15,433) (2,568) 41,643 Банктерге және басқа қаржы институттарына берілетін несиелер мен қаражат 35,228 12,106 625 Клиенттерге берілген несиелер 50,870 (39,263) (76,814) Басқа активтер 31,334 (14,434) 7,298 Операциялық міндеттемелерді ұлғайту/(азайту): Банктердің және басқа қаржы институттарының несиелері мен қаражаты 83,547 (12,886) 17,637 Клиенттер қаражаты (114,167) 137,369 79,662 Басқа міндеттемелер 626 7,656 2,626 Салық салғанға дейінгі операциялық қызметтен түсетін ақша қаражатының түсімі 87,175 152,951 150,075 Төленген пайдаға салынатын салық (10,890) (4,840) (680) Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражатының таза түсімі 76,285 148,111 149,395 10
11
«КАЗКОММЕРЦБАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ 2014, 2013 ЖӘНЕ 2012 ЖЖ. 31 ЖЕЛТОҚСАНДА АЯҚТАЛҒАН ЖЫЛДАР ІШІ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ҚАРЖЫ ЕСЕПТІЛІГІНЕ ЕСКЕРТУЛЕР 1. ҰЙЫМ «Казкоммерцбанк» (бұдан әрі - «Банк» немесе «Казкоммерцбанк») акционерлік қоғамы (бұдан әрі «АҚ») акционерлік қоғам болып табылады және өз қызметін Қазақстан Республикасында 1990 ж. бастап жүзеге асыруда. Банк қызметі 2014 ж. 2 желтоқсанда берілген 1.2.16/222/32 лицензияға сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық банкімен (бұдан әрі - «ҚРҰБ») реттеледі. Банктің негізгі қызметі коммерциялық банктік қызметтер көрсету, бағалы қағаздармен, шетел валютасымен және туынды қаржы құралдарымен операциялар жүргізу, несиелер мен кепілдіктер беру болып табылады. Банктің тіркелген офисі келесі мекенжайда орналасқан: Қазақстан Республикасы, 050060, Алматы қ., Гагарин даңғ., 135Ж-үй. 2014, 2013 және 2012 жж. дағы жағдайы бойынша Банктің Қазақстан Республикасы бойынша 23 филиалы бар. 12
Казкоммерцбанк банктік Топтың (бұдан әрі - «Топ») негізгі компаниясы болып табылады, оған қаржылық есептілікке шоғырландырылған келесі еншілес компаниялар кіреді: Атауы «Казкоммерц Секьюритиз» АҚ «Процессинг компаниясы» ЖШС Қызметін жүргізетін елі Қатысу пайызы/дауыс беруші акциялар пайызы 2014 ж. дағы жағдай бойынша 2013 ж. дағы жағдай бойынша 2012 ж. дағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасы 100% 100% 100% Қазақстан Республикасы 100% 100% 100% Kazkommerts Нидерланд International B.V. Корольдігі 100% 100% 100% Kazkommerts Нидерланд Finance II B.V. Корольдігі 100% 100% 100% Kazkommerts Нидерланд Capital II B.V. Корольдігі 100% 100% 100% «Grantum Asset Қазақстан Management» АҚ Республикасы 100% 100% 100% «Казкоммерц Life» Қазақстан өмірді сақтандыру Республикасы компаниясы» АҚ 100% 100% 100% «Казкоммерцбанк Тәжікстан Тәжікстан» ЖАҚ Республикасы 100% 100% 100% «Казкоммерц-Полис» Қазақстан Сақтандыру Республикасы Компаниясы АҚ 100% 100% 100% «Москоммерцбанк» Ресей КБ (ААҚ) Федерациясы 100% 100% 100% «КУСА ККБ-1» ЖШС Қазақстан Республикасы 100% 100% - «КУСА ККБ-2» ЖШС Қазақстан Республикасы 100% 100% - «КУСА ККБ-3» ЖШС Қазақстан Республикасы 100% - - Kazkom Realty ЖШС Қазақстан Республикасы 100% - - Казкоммерцбанк Қырғызстан Қырғызстан» ААҚ Республикасы 95.75% 95.75% 95.75% «Грантум» ЖЗҚ АҚ Қазақстан Республикасы 82.52% 82.52% 82.52% «БТА» Банкі» АҚ Қазақстан және онымен Республикасы байланысты еншілес компаниялар* 47.42% - - Қызмет түрі Бағалы қағаздар нарығындағы операциялар Төлем карточкалары бойынша процессинг операцияларын және басқа да байланысы бар операцияларды жүзеге асыру Халықаралық капитал нарығынан Банк үшін қаражат тарту Халықаралық капитал нарығынан Банк үшін қаражат тарту Халықаралық капитал нарығынан Банк үшін қаражат тарту Зейнетақы активтерін басқару Өмірді сақтандыру Коммерциялық банк Сақтандыру Коммерциялық банк Стресс активтерін басқару Стресс активтерін басқару Стресс активтерін басқару Стресс активтерін басқару Коммерциялық банк Зейнетақы қоры Коммерциялық банк * «БТА Банкі» АҚ 2014 ж. да аяқталған жыл бойынша шоғырландырылған қаржы есептілігін әзірледі, аталған есептілікке еркін қол жеткізуге болады. 2014 ж. 30 маусымда Банк және Ракишев Кеңес Хамитұлы мырза «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ-тан (бұдан әрі «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ) әрқайсысы «БТА Банкі» АҚ-тың 46.5% акцияларын сатып алды. Дәл осы уақытта «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ «БТА Банкі» АҚ-тың 4.26% көлеміндегі қалған үлесін Сенімгерлік басқару шарты бойынша Банкке тапсырды. Осының нәтижесінде Банк 50%-дан астам дауысқа және «БТА Банкі» АҚ үстінен операциялық бақылауға ие болды 13
«БТА Банкі» АҚ-ты сатып алу құны төмендегідей ұсынылды: 2014 ж. 30 маусымға сәйкес Баланстық құны (аудиттелмеген) 2014 ж. 30 маусымға сәйкес Әділ құны (аудиттелмеген) Активтер Ұлттық (орталық) банктердегі ақша қаражаты мен шоттар 39,367 39,367 Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері 60,677 60,711 Банктер мен басқа қаржы институттарына берілген несиелер мен қаражат 56,873 60,676 Клиенттерге берілген несиелер 607,619 527,917 «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ облигациялары 656,216 659,116 Сатуға арналған қолда бар инвестициялар 35,319 35,317 Қауымдастырылған компанияларға инвестициялар 12,408 12,408 Іскерлік бедел 998 998 Жылжымайтын мүлік, ғимараттар, жабдықтармен материалдық емес активтер 10,768 10,768 Басқа активтер 98,220 98,220 1,578,465 1,505,498 Міндеттемелер Банктер мен басқа қаржы институттарының несиелері мен қаражаты 497,740 498,478 Клиенттер қаражаты 547,085 548,786 Туынды қаржы құралдары 10,426 10,426 Шығарылған борыштық бағалы қағаздар 87,773 105,973 Басқа тартылған қаражат 129,529 146,492 Резервтер 30,475 30,475 Кейінге қалдырылған пайдаға салынатын салық бойынша міндеттемелер 214 214 Төленетін дивидендтер 10 10 Басқа міндеттемелер 28,043 28,043 1,331,295 1,368,897 Таза активтер 136,601 Бақыланбайтын үлес 74,149 Жоғарыда көрсетілгендей сатып алынған таза активтер 136,601 Минус: «БТА Банкі» АҚ-тың еншілес компанияларындағы бақыланбайтын үлестері (2,296) Сатып алуға қатысты таза активтер 134,305 Таза сатып алынған активтер, 46.5% 62,452 Өтеу сомасы (62,452) «БТА Банкі» АҚ-тың сатып алынған таза активтерінің құнында Банк үлесінің өтелген сомадан артуы - 14
Өтеу сомасы: «БТА Банкі» АҚ (аудиттелмеген) Төленген сыйақы 31,000 Төленетін сыйақы 31,452 Еншілес компанияны сатып алудан түскен таза ақшалай түсім: 62,452 «БТА Банкі» АҚ (аудиттелмеген) Төленген ақшалай сыйақы 31,000 Минус: алынған ақша қаражаты және оның баламасы (51,595) (20,595) Сатып алу күні мойындалған, «БТА Банкі» АҚ-тағы бақыланбайтын иелену үлесі (53.5%) ағымдағы иелену үлесінің сатып алынған банктің теңдестірілетін таза активтерінің мойындалған құнындағы мөлшерлес бөлігі бойынша бағаланды және 74,149 млн. теңгені құрады. Есептік күнге сәйкес «БТА Банкі» АҚ-ты сатып алудың бастапқы есептік құны нарықтық деректердің негізінде анықталды. Несиелер (клиенттер мен банктерге ұсынылған) бойынша Банк иелігіне өткен талаптардың әділ құны 527,917 млн. теңгені және, тиісінше, 60,676 млн. құрады және олардың шарттарға сәйкес жалпы құны 3,403,990 млн. теңге және, тиісінше, 66,433 млн. теңге құрайды. Аталған шарттар бойынша ақша ағымдарына қатысты өндіріп алу күтілмейтін сомаларды иелену күніне сәйкес ең үздік бағалануы 2,796,371 млн. теңгені және, тиісінше, 9,560 млн. теңгені құрайды. «Казкоммерц Секьюритиз» АҚ акционерлік қоғам болып табылады және өз қызметін 1997 ж. бастап Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес жүзеге асыруда. Компанияның негізгі қызметі брокерлік және дилерлік операцияларды қосқанда, бағалы қағаздармен операциялар жүргізу, инвестициялар мен корпоративтік қаржы бойынша кеңестер беру, бағалы қағаздар тарату және андеррайтинг, агент ретінде бағалы қағаздар сатып алу және сату болып табылады. Компанияның ААҚ-тан АҚ-қа ауысуына байланысты ҚРҰБ-мен 2006 ж. 17 мамырда брокерлік және дилерлік операцияларды жүргізу үшін 0401201207 лицензия берілді, 2006 ж. 17 мамырда компания инвестициялық қоржынды басқаруға ҚРҰБ берген 0403200439 лицензиясын алды. «Процессинг компаниясы» ЖШС жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып табылады және өз қызметін 2004 ж. 9 шілдеден бастап Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Компания Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 64313-1910-ЖШС нөмірімен тіркелген. Компанияның негізгі қызметі төлем карточкалары және олардың басқа түрлері бойынша процессинг қызметтерін жүзеге асыру болып табылады. 15
Kazkommerts International B.V. компаниясы жауапкершілігі шектеулі серіктестік (B.V.) болып табылады және өз қызметін Нидерланды Корольдігі заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Компанияның негізгі қызметі Банк үшін шетел капитал нарығынан қаржылық ресурстар тарту болып табылады. Компанияның облигациялар мен басқа да бағалы қағаздарды шығаруды қосқанда, қарыздар мен қаражат алуға, сондай-ақ жоғарыдағы қызметтерге қатысты келісімдерге отыруға арналған 1997 ж. 1 қазанда Нидерланды Сауда Палатасымен берілген 24278506 лицензиясы бар. Kazkommerts Finance II B.V. компаниясы жауапкершілігі шектеулі серіктестік (B.V.) болып табылады және өз қызметін Нидерланды Корольдігі заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Компанияның негізгі қызметі шетел капитал нарығынан Банк үшін қаржылық ресурстар тарту болып табылады. Компанияның банктік операциялардың жекелеген түрлері мен өзге қызметті жүзеге асыруға 2001 ж. 13 ақпанда Нидерланды Сауда Палатасымен берілген 24317181 лицензиясы бар. Kazkommerts Capital II B.V. компаниясы жауапкершілігі шектеулі серіктестік (B.V.) болып табылады және өз қызметін 2000 ж. 11 сәуірден бастап Нидерланды Корольдігі заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Компанияның негізгі қызметі шетел капитал нарығынан қаржылық ресурстар тарту болып табылады. Компанияның қызметін жүзеге асыруға арналған 2000 ж. 11 сәуірде Нидерланды Сауда Палатасымен берілген 24305284 лицензиясы бар. 2011 ж. 9 қыркүйекте Банктің Директорлар Кеңесі Нидерландыда қаржы қызметін атқаратын Kazkommerts Capital II B.V. арнайы мақсаттағы еншілес компаниясын тарату туралы шешім қабылдады. 2014 ж. дағы жағдайы бойынша жабылу шаралары аяқталмағандықтан компания таратылған жоқ. «Grantum Asset Management» АҚ акционерлік қоғам болып табылады және өз қызметін 1998 ж. бастап Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Компанияның негізгі қызметі зейнетақы активтерін инвестициялық басқару болып табылады. Компанияның зейнетақы активтерін инвестициялық басқару қызметімен айналысуға арналған 2006 ж. 26 маусымда ҚРҰБ-мен берілген 0411200249 лицензиясы, инвестициялық қоржынды басқару қызметімен айналысуға арналған 2006 ж. 26 маусымда ҚРҰБ-мен берілген 0403200454 лицензиясы, клиент шоттарын жүргізу құқығынсыз бағалы қағаздар нарығында брокерлік-дилерлік қызметімен айналысуға арналған 2006 ж. 26 маусымда ҚРҰБ-мен берілген 0402200299 лицензиясы бар. 2014 ж. 12 желтоқсанда Банктің Директорлар кеңесі тарабынан «Grantum Asset Management» АҚ еншілес компанияны «Казкоммерц Секьюритиз» АҚ-тың құрамына біріктіру арқылы ерікті түрде қайта ұйымдастыру туралы шешім қабылданды. «Казкоммерц Life» өмірді сақтандыру компаниясы» АҚ акционерлік қоғам болып табылады және өз қызметін Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Компанияның негізгі қызметі өмірді сақтандыру болып табылады. Компанияның сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметтерін көрсетуге арналған 2011 ж. 6 қаңтардағы ҚРҰБ-мен берілген 2.2.42 лицензиясы бар. 2014 ж. 27 қарашада акционерлердің бірлескен жиналысында «БТА Банкінің ӨМСЕК «БТА жизнь» АҚ-ты «Казкоммерц Life» АҚ құрамына біріктіру нысаны бойынша «БТА Банкінің ӨМСЕК «БТА жизнь» АҚ және «Казкоммерц Life» АҚ компанияларын ерікті қайта ұйымдастыру туралы шешім қабылданды. «Казкоммерц-Полис» Сақтандыру компаниясы АҚ акционерлік қоғам болып табылады және өз қызметін 1996 ж. Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес жүзеге асыруда. Компанияның негізгі қызметі мүлікті, жүкті сақтандыру, автокаско, автокөлік иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру, басқа да азаматтық жауапкершілікті сақтандыру және қайта сақтандыру болып табылады. Компанияның сақтандыру және қайта сақтандыру қызметтерін көрсетуге арналған 2011 ж. 1 маусымдағы ҚРҰБ-мен берілген 2.1.13 лицензиялары бар. 16
2012 ж. 5 қаңтарда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі «Казкоммерц-Полис» Сақтандыру компаниясы» АҚ пен «Казкоммерц Life» өмірді сақтандыру компаниясы» АҚ-тың сақтандыру холдингі мәртебесін Банктің алуына келісімін берді. Банк жоғарыда айтылған екі сақтандыру ұйымының жалғыз акционері болып табылады. 2014 ж. 18 желтоқсанда «БТА Банкінің ЕК «БТА Сақтандыру» АҚ және «Казкоммерц Полис» Сақтандыру компаниясы» АҚ акционерлерінің бірлескен кезектен тыс жиналыстарында «БТА Банкінің ЕК «БТА Сақтандыру» АҚ-ты «Казкоммерц Полис» Сақтандыру компаниясы» АҚ-қа біріктіру арқылы ерікті қайта ұйымдастыру жөнінде шешім қабылданды. «Казкоммерцбанк Тәжікстан» ЖАҚ. Банк Тәжікстанда еншілес банк ашуға 2007 ж. 6 қыркүйекте ҚРҰБ-нің 93 рұқсатын алды. «Казкоммерцбанк Тәжікстан» ЖАҚ-тың 2008 ж. 24 қаңтарда Тәжікстан Ұлттық Банкімен берілген ұлттық және шетел валютасында банк операцияларын жүзеге асыруға арналған 33/1 лицензиясы бар. Банктің негізгі қызметі коммерциялық банктік қызметті жүзеге асыру, шетел валютасымен операциялар жүргізу, несиелер мен кепілдіктер беру болып табылады. «Казкоммерцбанк Қырғызстан» ААҚ акционерлік қоғамы болып табылады және өз қызметін Қырғыз Республикасында 1991 ж. бастап жүзеге асыруда. Банк қызметі Қырғыз Республикасы Ұлттық Банкімен (бұдан әрі - «ҚРҰБ») ұлттық валютада банк операцияларын жүзеге асыруға арналған 2005 ж. 15 сәуірде берілген 010 лицензияға және шетел валютасында банк операциаларын жүзеге асыруға арналған 2005 ж. 15 сәуірде берілген 010/1 лицензияға сәйкес реттеледі. Банктің негізгі қызметі коммерциялық банктік қызметпен айналысу, жеке тұлғалардан салымдар қабылдау, төлемдер аудару, қарыздар беру, шетел валютасымен, туынды құралдармен операциялар жүргізу, несиелер және кепілдіктер беру болып табылады. «Грантум» ЖЗҚ» АҚ акционерлік қоғам болып табылады және өз қызметін 1998 ж. бастап Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Компанияның негізгі қызметі Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес салымшылардың зейнетақы жарналарын тарту және зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру болып табылады. Қор өз қызметін зейнетақы жарналарын тарту бойынша қызметті жүзеге асыруға және зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру қызметімен, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығындағы қызметпен айнылысуға арналған 2010 ж. 7 мамырдағы ҚРҰБ берген 3.2.19/38/41 мемлекеттік лицензия негізінде жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы зейнетақы жүйесінің реформалануы нәтижесінде 2014 ж. ақпанда «ГРАНТУМ» ЖЗҚ» АҚ өз салымшыларынан зейнетақы жарналарын қабылдауды тоқтатты және барлық зейнетақы активтерін Бірыңғай Жинақтаушы Зейнетақы Қорының басқаруына тапсырды. 2014 ж. 20 маусымда «ГРАНТУМ ЖЗҚ» АҚ акционерлерінің кезектен тыс Жалпы жиналысында «ГРАНТУМ ЖЗҚ» АҚ-ты ерікті тарату туралы шешім қабылданды және Тарату комиссиясы тағайындалды. 17
«Москоммерцбанк» Коммерциялық Банкі (акционерлік қоғам) (бұдан әрі - «МКБ») өз кезегінде 2001 ж. құрылған «Москоммерцбанк» Коммерциялық банкін (жауапкершілігі шектеулі серіктестігі) қайта жаңарту нысанында қайта ұйымдастыру жолымен 2010 ж. құрылды және тараптармен дауланатын міндеттемелерді қоса алғанда, оның барлық кредиторлары мен борышкерлеріне қатысты құқық иеленуші болып табылады. МКБ өз қызметін Ресей Федерациясының (бұдан әрі «РФ») заңнамасына сәйкес 2014 ж. 17 желтоқсанда банктік операцияларды жүзеге асыруға берілген 3365 лицензияның және 2014 ж. 17 желтоқсанда жеке тұлғалармен банктік операцияларды жүзеге асыруға берілген 3365 лицензияның негізінде жүргізеді. Осыған қоса МКБ бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушының брокерлік қызметті жүзеге асыруға 2008 ж. 18 сәуірде берілген 177-11190-100000 лицензиясын, депозитарлық қызметті жүзеге асыруға 2008 ж. 18 сәуірде берілген 177-11200-000100 лицензиясын, дилерлік қызметті жүзеге асыруға 2008 ж. 18 сәуірде берілген 177-11192-010000 лицензиясын алған. МКБ қызметі Ресей Федерациясының Орталық банкімен (бұдан әрі «РОБ») реттеледі. МКБ жеке, корпоративтік клиенттерге және қаржылық институттарға кең көлемде банк өнімдері мен қызмет түрлерін ұсынады. Қызметінің басым бағыттары шағын және орта бизнес кәсіпорындарына кредит беру және бөлшек сауда, корпоративті сектор болып табылады. «КУСА ККБ-1» ЖШС, «КУСА ККБ-2» ЖШС, «КУСА ККБ-3» ЖШС және Kazkom Realty ЖШС Қазақстанда 2011 ж. желтоқсанда қабылданған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне банк қызметін және қаржы ұйымдарын тәуекелдерді азайту тұрғысынан реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының заңына сәйкес, банктің жұмыс істемейтін (стресс) активтерін сатып алуды және оларды басқаруды жүзеге асыру мақсатында құралыған жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер болып табылады. «БТА Банкі» АҚ және оның еншілес компаниялары (бұдан әрі «БТА Банкі» АҚ) Қазақстанда және Ресей Федерациясында бөлшек және корпоративтік банктік қызметтер, сақтандыру, лизинг және қызметтердің өзге де қаржылық түрлерін көрсетеді. «БТА Банкі» АҚ топтың Бас компаниясы болып табылады. Банк Қазақстан Республикасында тіркелген және оның тұрақты орналасқан жері осында. «БТА Банкі» АҚ Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігімен 2008 ж. 4 наурызда берілген 242 лицензиясына сәйкес өзінің коммерциялық және жекелеген клиенттерінен салымдар қыбалдайды және кредиттер береді, Қазақстан бойынша және шетелдерге ақша аударымдарын жүзеге асырып, валюталық айырбастау операцияларын жүргізеді, сонымен қатар банк қызметтерінің басқа түрлерін ұсынады. «БТА Банкі» АҚ-тың бағалы қағаздары Қазақстан қор биржасындағы (бұдан әрі «ҚҚБ») негізгі листингке енгізілген. «БТА Банкі» АҚ-тың кейбір бағалы қағаздары Люксембург қор биржасының листингіне енгізілген және ҚҚБ-ның қайталама айналымына қабылданған. 2014 жылдың үшінші тоқсанында Банк және Ракишев Кеңес Хамитұлы мырза миноритарлық акционерлерден бір акция үшін 0.24162 теңге бағасы бойынша «БТА Банкі» АҚ-тың 11,783,301,082 жай акцияларын сатып алды. Қол жеткізілген келісімдерге сәйкес «БТА Банкі» АҚ-тың миноритарлық акционерлерінен сатып алынған барлық акциялар Банк пен Ракишев мырза арасында сол бағамен (бір акция үшін 0.24162 теңге) теңдей бөлінді. «БТА Банкі» АҚ Директорлар Кеңесінің 2014 ж. дағы шешіміне байланысты қызметін Белоруссияда жүзеге асыратын «БТА Банкі» ЖАҚ еншілес компаниясы Топтың осы шоғырландырылған қаржы есептілігінде шығарылатын қызмет ретінде қарастырылады. 18
Акционерлер 2014, 2013 және 2012 жж. дағы жағдайы бойынша келесі акционерлер Банктің шығарылған жай акцияларына иелік етті: 2014 ж. 2013 ж. 2012 ж. Тікелей Акциялар Тікелей Акциялар иелік ету саны иелік ету саны %* %* Акциялар саны Тікелей иелік ету %* Alnair Capital Holding АҚ 223,922,790 33.45 223,922,790 28.79 223,922,790 28.80 «Орталық-Азия инвестициялы қ компаниясы» АҚ («ОАИК»)** 185,561,734 27.72 185,561,734 23.86 185,561,734 23.86 Субханбердин Н.С. 148,666,001 22.20 72,570,672 9.33 72,570,672 9.33 «Самұрық- Қазына» Ұлттық әлауқат Қоры» АҚ 85,517,241 12.77 165,517,241 21.28 165,517,241 21.29 Еуропалық Қайта құру және Даму Банкі - - 76,095,329 9.78 76,095,329 9.79 Басқа акционерлер 25,859,399 3.86 54,110,141 6.96 53,920,757 6.93 Барлығы*** 669,527,165 100.00 777,777,907 100.00 777,588,523 100.00 Ескертулер: *Бұл иелік ету үлестері Банкпен және оның еншілес компанияларымен сатып алынған жай акцияларды ұстап қалғандағы Банктің орналастырылған жай акцияларының жалпы санына әрбір акционердің тікелей иелік ету үлесі ретінде есептелген. Банктің еншілес компаниясы «Казкоммерц Секьюритиз» АҚ жергілікті қор биржасында Банктің маркет-мейкері болып табылады. **2014 ж. дағы деректер бойынша - «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-тан сенімгерлікпен басқаруға алынған 56,324,076 акцияларды ескере отырып, ОАИК бақылауындағы жалпы акциялар саны 241,885,810 жай акцияны құрады, үлесі - 36.13% (2013 ж.: 241,885,810 жай акциялар, үлесі - 31.10%, 2012 ж.: 241,885,810 жай акциялар, үлесі - 31.11%). ***Көрсетілген сандар Банктің жалпы орналастырған жай акциялары бойынша, Қазақстан қор биржасының талаптарына сәйкес, Банктің маркет-мейкері сатып алған акцияларды шегеріп тастағанда әрбір есептік күнге есептелед. 2014 ж. 21 мамырда Субханбердин Н.С. мырзаның Еуропалық Даму және Қайта құру Банкінен (бұдан әрі «ЕДҚБ») саны 76,095,329 дана құрайтын жай акциялардың топтамасын сатып алуына байланысты ЕДҚБ Банк акционерлерінің құрамынан шықты. 2014 жылдың үшінші тоқсанында «Самұрық-Қазына ҰӘҚ», «Орталық Азия инвестициялық компаниясы» АҚ, Субханбердин Н.С. мырза және «Alnair Capital Holding» АҚ арасында жасалған 2009 ж. 15 қаңтардағы «Казкоммерцбанк» АҚ қатысты Опциондық келісімді іске асыруды аяқтау шеңберінде Банк бір акция үшін 475.3667 теңге бағасы бойынша 108,916,455 дана жай акцияларды (соның ішінде 80,000,000 жай акцияларды «Самұрық-Қазына ҰӘҚ» АҚ-тан) сатып алды, осы арқылы еркін айналыстағы жай акциялардың санын қысқартты. 19
Негізгі акционерлер туралы ақпарат: «Орталық Азия инвестициялық компаниясы» АҚ (бұдан әрі - «ОАИК») Банктің топ менеджменті Банк акцияларына иелік ете алатын банк холдингі болып табылады. 2014 ж. дағы жағдайы бойынша ОАИК-ның жалғыз акционерлері ОАИК акцияларының 87.21% (2013 ж.: 87.21%, 2012 ж.: 87.21%) ие Субханбердин Н.С. мырза және ОАИК акцияларының 12.79% (2013 ж.: 12.79%, 2012 ж.: 12.79%) ие Банктің Басқарма Төрайымы Жусупова Н.А. ханым болды. ОАИК және Субханбердин Н.С. мырза ҚР Ұлттық Банктінің келісімімен алынған ресми банктік холдинг және Банктің ірі қатысушысы мәртебесіне ие. 2014 ж. дағы жағдайы бойынша Субханбердин Н.С. мырзаның Банк капиталындағы жалпы үлесі (тікелей және жанама) 53.70% (2013 ж.: 36.45%, 2012 ж.: 36.46%) құрады, ал Жусупова Н.А. ханымның жанама үлесі 4.62% (2013 ж.:3.98%, 2012 ж.: 3.97%) құрады. Alnair Capital Holding АҚ Қазақстан Республикасының заңнамасы шеңберінде әрекет ететін, «Alnair Capital» ЖШС жалғыз қатысушысы болып табылатын, қатысушының барлық құқықтарын және Қоғамның басқарушылық қызметін жүзеге асыратын компания. «Alnair Capital Holding» АҚ компаниялар тобы 2008 ж. бері Банктің акционері болып табылады және Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің келісімімен берілген банктік холдингтің ресми мәртебесіне ие. «Alnair Capital Holding» АҚ ЖДҚ түрінде акцияларға иемденеді, олар Орталық депозитарийдің номиналды ұстауындағы жалпы акциялар санына кіреді. «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ Қазақстан Республикасы Үкіметінің бақылауындағы ұйым. Осы шоғырландырылған қаржы есептілігі Банк Басқармасымен 2015 ж. 20 сәуірде жариялауға бекітілді. 2. ЕСЕП САЯСАТЫНЫҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ Сәйкестік туралы өтініш Осы шоғырландырылған қаржы есептілігі Халықаралық қаржы есептілігі стандарттары жөніндегі Комитет шығарған (бұдан әрі «ХҚЕСК») Халықаралық қаржы есептілігі стандарттарына (бұдан әрі - «ХҚЕС») сәйкес әзірленген. Ұсыну қағидаларын таңдаудың өзге өлшемдері Осы шоғырландырылған қаржы есептілігі Топ өзінің қызметін көзжетерлік келешекте жалғастыратынын ескере отырып әзірленді. Осы шоғырландырылған қаржы есептілігі егер басқаша көрсетілмесе, миллион Қазақстан теңгесінде берілген (бұдан әрі - «теңге»). Әділ құны бойынша бағаланатын белгілі бір қаржы құралдарын, тозу мен құнсыздануды шегерумен қайта бағаланған құны бойынша ескерілген, актуарийлік есептер мен анықталған жылжымайтын мүлік, ғимараттар мен жабдықтарнегізінде ескерілген сақтандыру міндеттемелерін қоспағанда, осы шоғырландырылған есептіліктер, төмендегі есеп саясатында көрсетілгендей, тарихи құн қағидасының негізінде әзірленген. Әдетте тарихи құн тауарлар мен қызметтерге айырбастау ретінде берілген сыйақының әділ құны негізінде анықталады. 20
Бағаның тікелей бақылаудан немесе бағалаудың басқа әдістемесін қолданумен есептеу арқылы алынғанына қарамастан, әділ құн активті сату барысында алынған немесе бағалау күніне сәйкес нарыққа қатысушылардың арасында жасалған қалыпты мәміленің шеңберінде міндеттемені тапсыру кезінде төленген бағаны көрсетеді. Активтің немесе міндеттеменің әділ құнын бағалау барысында, егер нарыққа қатысушылар бағалау күніне сәйкес активтің немесе міндеттеменің бағасын қалыптастыру кезінде ескеретін болса, Топ активтің немесе міндеттеменің сипаттамасын ескереді. Әділ құны бойынша бағалауды жүргізу үшін және/немесе әділ құнын бағалауға қатысты ақпаратты ашу үшін осы шоғырландырылған қаржы есептілігіндегі әділ құн, ХҚЕС (IFRS) 2 қолдану саласына жататын меншікті үлестік құралдардың негізінде төлем жасаумен жасалатын мәмілелерді, ХҚЕС (IAS) 17 қолдану саласына жататын лизингтік операцияларды, сондай-ақ әділ құнмен салыстырылатын, бірақ бұл ретте мысалы, ХҚЕС (IAS) 2 көрсетілген болуы мүмкін іске асырудың таза құны немесе ХҚЕС (IAS) 36 көрсетілген қолдану құндылығы сияқты әділ құн болып табылмайтын бағалауларды қоспағанда, жоғарыда көрсетілген тәсілмен анықталады. Казкоммерцбанк және оның еншілес компаниялары (Ресей Федерациясындағы, Тәжікстан Республикасындағы және Қырғыз Республикасындағы еншілес компаниялардан басқа) қаржы есептілігін ХҚЕС-ына сәйкес құрастырады. Ресей Федерациясындағы, Тәжікстан Республикасындағы және Қырғыз Республикасындағы еншілес компаниялар бухгалтерлік есепті жергілікті бухгалтерлік есеп стандарттары негізінде дайындайды және олардың дайындаған қаржы есептілігі ХҚЕС бойынша дайындалған қаржы есептілігіне аударылады. Осы шоғырландырылған қаржы есептілігі Банк пен оның еншілес компанияларының бухгалтерлік есеп деректері негізінде дайындалды. ХҚЕС-ына сәйкес шоғырландырылған қаржы есептілігін дайындау Банк басшылығынан есептілікте келтірілген Топ активтерінің сомасы мен міндеттемелеріне әсер ететін бағалар мен болжамдар әзірлеуді, есепті күндегі жайкүйі бойынша шартты активтер мен міндеттемелерді және есептілікте келтірілген есепті кезеңдегі кірістер мен шығыстар сомасын ашып көрсетуді талап етеді. Нақты нәтижелер осы бағалардан ерекшеленуі мүмкін. Нақты нәтижелерден анағұрлым алшақ бағалар құнсыздандыруға резервтер қалыптастырумен және қаржы құралдарының әділ құнын анықтаумен байланысты. Топ жалпы қаржы жағдайы туралы есептің баптарын өтімділік тәртібі бойынша ұсынады. Мәліметтерді қаржы жағдайы туралы есептегі күннен кейін 12 ай ішінде (қысқамерзімді) және қаржы жағдайы туралы есептегі күннен кейін 12 айдан астам уақыт ішінде (ұзақмерзімді) қайтару және өтеу бойынша бөлінген есеп 37-Ескертуде берілген. Функционалды валюта Топқа кіретін әр компанияның қаржы есептілігіне енгізілген баптар компанияға қатысы бар оқиғалар мен жағдайлардың экономикалық мәнін көрсететін валютада өлшенеді (бұдан әрі - «функционалды валюта»). Банктің функционалдық валютасы Қазақстан теңгесі болып табылады. Топтың есеп беру валютасы Қазақстан теңгесі болып табылады. Шоғырландыру қағидалары Осы шоғырландырылған қаржы есептілігі Банк және Банкпен және оның еншілес компанияларымен бақыланатын компаниялардың (құрылымдалған кәсіпорындарды қоса алғанда) есептілігінен тұрады. Компания мынадай жағдайларда басқарылады деп есептеледі, егер Банк: кәсіпорынға инвестиция нысанына қатысты өкілеттігі бар; кәсіпорынның инвестиция нысанының қызметінің ауыспалы нәтижелері бойынша құқыққа ие/тәуекелдер алады; және ауыспалы нәтиженің көлеміне ықпал ету мақсатында кәсіпорынға инвестиция нысанына қатысты өкілеттігін қолдана алады. 21
Банк, егер жоғарыда айтылған бақылау элементтерінің бірінде немесе үшеуден астамында өзгерістер болғаны туралы деректер мен жағдайларды көрсетсе, оның инвестиция нысанына бақылауының бар екеніне бағалау жүргізеді. Егер Банкке инвестиция нысанының дауыс беруші акцияларының көбі тиесілі болмаса, Банк кәсіпорынның инвестиция нысанының айтарлықтай қызметін жеке басқаруға мүмкіндік беру үшін жеткілікті дауыс беру құқығына тиесілі болған жағдайда, ол кәсіпорынға инвестиция нысанына қатысты билік ету өкілеттігіне ие. Банк кәсіпорынға инвестиция нысанына ықпал ету өкілеттігіне ие болу үшін Банктің дауыс беру құқығы жеткілікті екенін бағалау кезіндегі барлық маңызды деректер мен жағдайларды қарастырады: басқа акция иелерінің дауыс үлесімен салыстыру және бөлу бойынша Банктің дауыс беру құқығы бар акцияларының үлесі; Банкке, басқа дауыс иелеріне немесе өзге тараптарға тиесілі әлеуетті дауыс беру құқықтары; басқа шарттық келісімдерден туындайтын құқықтар; және Банктің қазіргі кезде, басқарушылық шешім қабылдау, соның ішінде алдыңғы акционерлер жиналысында дауыстарды бөлу кезінде маңызды қызметті басқаруға мүмкіндігі бар немесе жоқ екенін көрсететін кез келген қосымша деректер мен жағдайлар. Еншілес компанияны шоғырландыру Банк еншілес компанияны бақылауға алған кезде басталып, оған бақылауын жоғалтқан кезде тоқтатылады. Сонымен қатар, еншілес компанияның бір жыл ішінде алған немесе сатқан кірістері мен шығыстары Банк оны өз бақылауына алған кезден бастап Банктің осы еншілес компанияға бақылауы тоқтатылған күнге дейін пайда немесе залал және өзге жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есепке қосылады. Пайда мен залал және өзге жиынтық кірістің әрбір бөлігі Банк акционерлері мен бақыланбайтын үлес арасында бөлінеді. Еншілес компаниялардың жалпы жиынтық кірісі бақыланбайтын үлес бойынша кері қалдықтың пайда болуына алып келсе де Банк акционерлері мен бақыланбайтын үлес арасында бөлінеді. Қажет болғанда еншілес компаниялардың қаржы есептілігіне, олардың қолданылатын есеп саясатын Топ қолданатын есеп саясатының қағидаларына сәйкестендіру мақсатында түзету енгізіледі. Барлық топішілік активтер мен міндеттемелер, меншік капиталы, пайда, залал және Топ компаниялары арасындағы операциялар бойынша ақша қаражатының қозғалысы шоғырландыру кезінде алып тасталады. Бақыланбайтын үлестер Бақыланбайтын үлестер Банкке тікелей немесе жанама түрде тиесілі емес еншілес компаниялардың пайда немесе залалдарының, сонымен қатар таза активтерінің үлестерін білдіреді. Пайда мен залал туралы шоғырландырылған есепте бақыланбайтын үлестер бөлек көрсетілген, ал қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте бас компанияның акционерлік капиталынан бөлек, меншікті капиталдың құрамында көрсетілген. Бизнесті біріктіру Бизнестерді біріктіру бойынша мәмілелер сатып алу әдісі бойынша ескеріледі. Бизнестерді біріктіру кезінде төленетін сыйақы әділ құны бойынша бағаланады, ол Топпен берілген активтерді, Топтың сатып алатын бизнесінің бұрынғы иелері алдында өзіне қабылдаған міндеттемелерін, сондай-ақ бизнесті бақылау орнына алынған Топпен шығарылған үлестік бағалы қағаздарды сатып алу күніндегі әділ құнының сомасы ретінде есептеледі. Осымен байланысты барлық шығыстар, олар пайда болған кезде пайда мен залалдарда көрсетіледі. 22
Сәйкестендірілетін сатып алынған активтер мен қабылданған міндеттемелер, кейбір ерекшеліктерді қоспағанда, сатып алу күніндегі әділ құны бойынша танылады. Іскерлік бедел сатып алу құнын, сатып алынған бизнестегі иелік етудің бақыланбайтын үлесінің құнын және сатып алынған бизнестегі иелік ету үлесін сатып алушыға бұрын тиесілі болған (егер ондай бар болса) әділ құнын оны сәйкестендіруші активтер мен міндеттемелердің сатып алу күніндегі көлемінен асыру ретінде есептеледі. Егер қосымша қаралғаннан кейін сатып алу күніне сатып алынған сәйкестендіруші таза активтердің құны берілген сыйақы сомасынан, сатып алынған бизнестің иелік етудің бақыланбайтын үлесінің (бұдан әрі - «ИБҮ») құнынан және сатып алынған бизнестегі иелік ету үлесін сатып алушыға бұрын тиесілі болған (егер ондай бар болса) әділ құнынан асатын болса, мұндай өсіру иелік ету үлесін әділ құнынан төмен бағамен сатып алынған кіріс ретінде бірден пайдаға жатқызылады. Сатып алу күні әрекет ететін және оның ұстаушыларына кәсіпорын таратылған жағдайда таза активтерінің мөлшерлес үлесіне құқық беретін ИБҮ бастапқыда әділ құны бойынша немесе сатып алынған сәйкестендіруші таза активтердің танылған құнындағы ИБҮ үлесінде бағалануы мүмкін. Бағалау тәсілі әр мәмілеге жеке-жеке таңдалады. Басқа ИБҮ активтері әділ құны бойынша немесе қолдануға болатын жағдайларда басқа ХҚЕС-термен көзделген тәртіпте бағаланады. Бақыланбайтын үлес қаржылық жағдай жөніндегі шоғырландырылған есептіліктегі капиталда Негізгі банк акционерлеріне қатысты капиталдан бөлек есепке алынады. Басқа жиынтық кірістегі әрбір компоненттің пайдасы немесе залалы Негізгі банктің акционерлеріне және бақыланбайтын үлес иелеріне жатады. Жалпы жиынтық кіріс Негізгі банктің акционерлеріне және тіпті кері қалдыққа алып келсе де, бақыланбайтын үлеске жатады. Банктің еншілес компанияларға бақылауын жоғалтпайтын Банктің еншілес компаниялардағы иелік ету үлесінің өзгертулері меншік капиталда есепке алынады. Банк үлестерінің баланстық құны мен еншілес компаниядағы ИБҮ осы үлестерге қатысты өзгертулерді есепке ала отырып түзетіледі. ИБҮ түзетілетін сома мен төленген немесе алынған сыйақының әділ құны арасындағы кез келген айырмашылықтар Негізгі банк акционерлерінің меншік капиталында көрсетіледі. Банк еншілес компанияға бақылауын жоғалтқан жағдайда оны шығарудан түскен пайда немесе залал (1) алынған сыйақының әділ құны мен қалған үлестің әділ құны және (2) еншілес компаниялардың активтері (іскерлік беделді қоса алғанда) мен міндеттемелерінің баланстық құны, сондай-ақ ИБҮ арасындағы айырмашылық ретінде есептеледі. Еншілес компанияның активтерін бағалау немесе әділ құны бойынша есепке алған және басқа жиынтық кірістегі тиісті жинақталған айырмашылықтарды таныған жағдайда, басқа жиынтық кірісте бұрын танылған сома Топ тиісті активтерін сатып жібергендегідей есептеледі (яғни пайда мен залалға қайта жіктеледі немесе қолданыстағы ХҚЕС-те көзделгендей тікелей бөлінбеген пайдаға аударылады). Бұрынғы еншілес компанияға салынған қалған салымдардың бақылау жоғалған күнге әділ құны ХҚЕС (IAS) 39 «Қаржы құралдары: тану және бағалау» сәйкес бастапқы тану құны ретінде немесе (қолданылатын жағдайда) тәуелді немесе бірлесіп бақыланатын кәсіпорынға салынған салымдарды бастапқы танудың құны ретінде қабылданады. Компания немесе ортақ бақылаудағы кәсіпорыннан тұратын кәсіпорындарды біріктіру үшін, еншілес компанияның барлық активтері мен міндетемелері еншілес компанияның жеке қаржы есептілігінде бейнеленген баланстық құны бойынша есепке алынады. Еншілес компанияның таза активтеріндегі сатып алынған үлесінің баланстық құны мен сатып алу құны арасындағы айырмашылық негізгі компанияның акционерлеріне жататын тікелей капиталда көрінеді. Сатып алынған немесе бір жыл ішінде сатылған еншілес компаниялардың нәтижелері олар сатып алынған немесе олар шығарылған күннен бастап пайда мен залал жөніндегі шоғырландырылған есептілікке енгізіледі. 23
Қаржы құралдарын тану және бағалау Қаржы активтері мен қаржы міндеттемелері, Топ сәйкес қаржы құралына қатысты шарттың бір тарабы болған жағдайда, Топтың қаржы жағдайы жөніндегі шоғырландырылған есептілігінде бейнеленеді. Топ есеп айырысу күні бойынша қаржы активтері мен міндеттемелерін сатып алу және өткізудің тұрақты сипатын бейнелейді. Қаржы активтері мен қаржы міндеттемелері бастапқы әділ құны бойынша бейнеленеді. Қаржы активтері мен қаржы міндеттемелерін (пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша көрсетілетін қаржы активтері мен қаржы міндеттемелерінен басқасы) сатып алу немесе шығарумен тікелей байланысты мәмілелер бойынша шығындар сәйкесінше бастапқы тану кезінде қаржы активтерінің немесе қаржы міндеттемелерінің әділ құнын көбейтеді немесе азайтады. Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша көрсетілетін қаржы активтері мен қаржы міндеттемелерін сатып алуға тікелей қатысты мәмілелер бойынша шығындар тікелей пайда мен залалға жатқызылады. Қаржы активтері мен міндеттемелерінің құнын кейінгі бағалау қағидалары төменде сипатталған есеп саясатының тиісті ережелерінде ашылады. Қаржы активтері мен міндеттемелерін тануды тоқтату Қаржы активтері Ақша ағындарына шартты құқықтары тоқтаған жағдайда ғана немесе қаржы активтерін және тиісті тәуекелдер мен пайданы басқа кәсіпорынға тапсырған жағдайда, Топ қаржы активтерін танылуды тоқтатады. Егер Топ дерлік барлық тәуекелдерді және активтерді иеленуден пайданы өткізбесе және оны сақтамаса, және өткізілген активті бақылауды жалғастырса, ол осы активтегі өзінің үлесін және онымен байланысты ықтималды міндеттемелерді көрсетуді жалғастырады. Егер Топ берілген қаржы активтерінің дерлік барлық тәуекелдерін және оларды иеленуден пайданы сақтаса, ол осы қаржы активін есепке алуды жалғастырады, ал өткізу кезінде алынған қаражатты қарызды қамтамасыз ету түрінде көрсетеді. Қаржы активін танылуды толық тоқтатқанда активтің баланстық құны мен алынған және алуға тиіс сыйақы сомасы, сондай-ақ басқа жиынтық кірісте жинақталған кіріс немесе шығыс пайда немесе залалға жатқызылады. Егер қаржы активі толық есептен шығарылмаса (мысалы, кәсіпорын берілген активтерінің бір бөлігін сатып алу мүмкіндігін өзіне қалдырса немесе иеленумен байланысты тәуекелдердің бір бөлігі мен пайданы сақтаса (бірақ тәуекелдер мен пайданың «дерлік барлығын» емес), бірақ кәсіпорынның активке деген бақылау сақталса), Топ осы қаржы активінің баланстық құнын ұстап қалатын және есептен шығарылатын бөліктері арасында осы бөліктердің өткізу күндегі әділ құнына бара-бар етіп бөледі. Есептен шығарылатын бөлігіне бөлінген баланстық құны мен есептен шығарылатын бөлігі үшін алынған сыйақы сомасы арасындағы айырмашылық, сондай-ақ осы бөлікке бөлінген кез келген жинақталған, басқа жиынтық кірісте танылған кірістер немесе шығыстар пайда мен залалға жатқызылады. Басқа жиынтық кірісте танылған, жинақталған кірістер немесе шығыстар ұстап қалатын және есептен шығарылатын бөліктерінің әділ құнына бара-бар түрде бөлінеді. Қаржы міндеттемелері Қаржы міндеттемелерін тануды тоқтату міндеттеме орындалған, күші жойылған немесе әрекет ету мерзімі аяқталған кезде жүзеге асырылады. 24
Топ шығарған борыштық бағалы қағаздарды сатып алу немесе өтеу кезінде (реттелген міндеттемелерді қоса алғанда), Топ борыштық құралды тануды тоқтатады және ағымдағы борыштық бағалы қағаздар құны мен сатып алу немесе өтеуге кеткен шығындар арасындағы айырмашылықты білдіретін пайда мен залалды таниды. Осы сияқты есеп, егер борыштық бағалы қағаздар шығару шарттары қолданыстағы борыштық бағалы қағаздар шығарылымының шарттарынан айтарлықтай ерешеленетін қайта шығарылған борыштық бағалы қағаздарға ауыстырылса қолданылады. Қайта шығарылатын бағалы қағаздардың шарттарында елеулі өзгерістер бағаланған жағдайда, олардың сапалық және сандық сипаты, жаңа шығарылым шарттарындағы ақша қаражатының дисконтталған құны мен қолданыстағы борыштық бағалы қағаздардың ақша ағынының қалған дисконтталған құнын салыстыруды қоса алғанда назарға алынады. Қолданыстағы қаржы міндеттемелері сол кредитордың едәуір ерекшеленетін жағдайлардағы басқа қаржы міндеттемелерімен ауыстырылса немесе қолданыстағы қаржы міндеттемелерінің шарттары елеулі түрде өзгерсе, мұндай айырбастау немесе өзгерту бастапқы қаржы міндеттемелерін тануды тоқтату және жаңа қаржы міндеттемелерін тану сияқты қаралады, ал соған сәйкес ағымдағы құн арасындағы айырмашылық пайда мен залал жөніндегі шоғырландырылған есептілікте танылады. Ұлттық (орталық) банктердегі ақша қаражаты мен шоттар Ұлттық (орталық) банктердегі ақша қаражаты мен шоттар кассадағы ақша қаражатынан және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі, Ресей Федерациясы Орталық банкі, Қырғыз Республикасы Ұлттық Банкінің және Тәжікстанның Ұлттық Банкінің корреспонденттік және депозиттік шоттарындағы үш айға дейінгі бастапқы өтеу мерзімімен бос ақша қалдықтарынан тұрады. Ақша қаражаты мен олардың баламалары Ақша қаражаты қозғалысын анықтау мақсатында ақша қаражаты мен олардың баламаларына бастапқы аяқталу күні үш айға дейінгі мерзімді құрайтын банктерде орналастырылған қалдықтар, Ресей Федерациясы Орталық банкінде, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінде, Қырғыз Республикасы Ұлттық Банкінде және Тәжікстанның Ұлттық Банк депозиттелетін міндетті резервтер сомасын қоспағанда, ұлттық (орталық) банктердегі ақша қаражаты мен шоттар жатады. Қымбат металдар Қымбат металдарда көрсетілген активтер АҚШ долларына қатысты теңгенің қолданыстағы бағамын есепке ала отырып, Лондон металл биржасында белгіленген қымбат металдардың ағымдағы бағамы негізінде бейнеленеді. Қымбат металдар бағамының өзгеруі шетел валютасымен және қымбат металдармен операциялар бойынша таза пайда/(залал) ретінде бейнеленеді. Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері мен қаржы міндеттемелері Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері мен міндеттемелері (1) негізінен, таяу болашақта пайдалану мақсатында сатып алынған немесе (2) бірлесе басқарылатын сәйкестендірілетін қаржы құралдары қоржынының бір бөлігі және қысқа мерзімде нақты пайда алуға болатынын білдіретін жақын арадағы мәмілелер болып табылатын (3) бастапқы тану кезінде пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері мен міндеттемелерінің құрамында Топпен жіктелетін туынды құралдар немесе бағалы қағаздарды білдіреді. 25
Саудаға арналған қаржы активі немесе міндеттемесінен басқа қаржы активі немесе міндеттемесі бастапқы тануда мына жағдайда пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын сияқты жіктеле алады: (1) мұндай жіктелім кері жағдайда туындайтын тану немесе бағалаудың сәйкессіздігін жоққа шығарады немесе елеулі түрде азайтады; немесе (2) қаржы активі немесе қаржы міндеттемесі қаржы активтері немесе қаржы міндеттемелері тобының, немесе осылардың екеуінің де бір бөлігін қалыптастырады, оларды басқару және бағалау Топтың тәуекелді басқару стратегиясына немесе инвестициялық стратегияға сәйкес әділ құны негізінде жүзеге асырылады және осындай топтастыру ақпарат осы негізде ұйым ішінде беріледі немесе (3) бір немесе бірнеше кіріктірілген туынды құралдан тұратын келісімшарттың бөлігін құрайды және ХҚЕС (IAS) 39 «Қаржы құралдары: тану және бағалау» барлық біріктірілген келісімшарттың (актив немесе міндеттеме) пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша көрінетіндей етіп анықтауға мүмкіндік береді. Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері бастапқыда есептеледі және одан кейін әділ құны бойынша бағаланады. Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері мен міндеттемелерінің әділ құнын түзету кезең үшін пайда мен залал жөніндегі шоғырландырылған есептілікте көрсетіледі және «Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері мен міндеттемелері бойынша таза пайда/(залал)» жолында көрсетіледі. Әділ құны 35-Ескертуде берілген тәртіп бойынша анықталады. Туынды қаржы құралдары Өз қызметі барысында Топ шетел валютасымен, қымбат металдармен және бағалы қағаздармен операциялар бойынша форвардтарды, фьючерсті, своптарды, опциондарды қоса алғанда, валюталық, пайыздық тәуекелдерді және өтімділік тәуекелін басқару үшін, сондай-ақ саудасаттық мақсатында туынды қаржы құралдары бойынша келісімге отырады. Туынды қаржы құралдары алдымен келісімге отырған күнгі әділ құны бойынша бағаланады, кейін әрбір есепті кезеңде әділ құны бойынша қайта бағаланады. Әділ құны, негізгі құралдың ағымдағы нарықтық және келісілген бағалары, белгіленген нарықтық баға немесе баға модельдері және да басқа факторлар негізінде анықталады. Туынды қаржы құралдары оң қайта бағаланған жағдайда актив ретінде және теріс қайта бағаланған жағдайда міндеттеме ретінде танылады. Туынды қаржы құралдары қаржы жағдайы жөніндегі шоғырландырылған есептілікте пайда немесе залалдар арқылы танылатын әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері немесе қаржы міндеттемелеріне енгізілген. Пайда немесе залалдар арқылы танылатын әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтерімен және міндеттемелерімен операциялар бойынша таза пайда/(залал) шоғырландырылған пайда немесе залалдар есетілігіне енгізілген. Егер пайда немесе залал бойынша қайта бағаланбайтын негізгі шарттардың тәуекелдері туынды қаржы құралдарының тәуекелдері және сипаттамаларымен тығыз байланыста болмаса, басқа қаржы құралдарының құрамына кіретін туынды қаржы құралдары бөлек есептеледі. Басқа қаржы құралдарының құрамына кіретін туынды қаржы құралы, өзіне туынды құралды және туынды емес негізгі шартты қосатын гибридті (құрама) қаржы құралының бөлігі болып табылады, нәтижесінде біріктірілген құралдың, ақша ағыны жеке туынды қаржы құралының өзгерісіне сай өзгереді. Банктерге және басқа қаржы институттарына берілген несиелер мен қаражат Өзінің күнделікті қызметі барысында Топ қаражатты орналастырады және басқа банктерге, басқа қаржы институттарына әртүрлі мерзімге қарыз береді. Банктерге және басқа қаржы институттарына берілген, белгіленген өтеу мерзімі бар несиелер мен қаражат бастапқыда әділ құны бойынша және мәміле бойынша шығындар бойынша есептеледі және кейін амортизациялық құны бойынша, тиімді сыйақы мөлшерлемесі әдісі негізінде бағаланады және құнсыздануға берілген резервтерді немесе үмітсіз берешекті шегеріп есептеледі. 26