JeÏí je pro na e spasení bezpodmíneãnû nutn, ale také absolutnû postaãující.

Transkript

1 Slezská církev evangelická a.v. Âlàski KoÊció Ewangelicki A.W. Obec Tfianovice JeÏí je pro na e spasení bezpodmíneãnû nutn, ale také absolutnû postaãující. pastor Vladislav Santarius Wy jesteêcie Êwiat oêcià Êwiata, nie mo e si ukryç miasto po o one na górze. Mat 5,14

2 Milí sborovníci, pfiátelé, dostává se Vám do rukou sborov bulletin vydan u pfiíleïitosti 50. v roãí vzniku samostatného sboru Slezské církve evangelické a.v. v Tfianovicích. Tento bulletin byl zpracován na základû dostupn ch archivních materiálû a také ze svûdectví dosud Ïijících pamûtníkû. V em, ktefií se podíleli na pfiípravû tohoto dokumentu, chci vyjádfiit srdeãné podûkování. V em ãtenáfiûm pak obohacení z mnoha historiografick ch údajû a skuteãností z minul ch let Ïivota sboru aï do souãasnosti. ProtoÏe se mnohé informace obsaïené v bulletinu podafiilo pfiehlednû a souhrnnû zpracovat a zvefiejnit poprvé, jsou o to cennûj í. Dûkuji Vám v em za Va e pfiímluvné modlitby, které vysíláte k Pánu za poïehnání a BoÏí vedení na eho sboru. Vfiele díky patfií rovnûï v em, ktefií slouïíte v nejrûznûj ích sloïkách, ale i jako jednotlivci na rûzn ch sborov ch i misijních akcích. V neposlední fiadû srdeãné díky za Va i obûtavost pfii brigádách a pracích v rámci na eho sboru i za Va e finanãní dary, kter mi pfiispíváte na rûzné sborové záleïitosti, ale nezapomínáte i na podporu misijní práce (sbírky na Ukrajinu, sbírky na tisk Biblí pro rozvojové zemû a mnohé dal í), a tak pomáháte k budování a rûstu Kristova tûla a jeho království na této zemi. Mili zborownicy, przyjaciele, Otrzymujecie bulletyn zborowy wydany z okazji 50. rocznicy powstania samodzielnego zboru Âlàskiego KoÊcio a Ewangelickiego w.a. w Trzanowicach. Bulletyn ten zosta opracowany na podstawie dost pnych materia ów archiwalnych oraz Êwiadectw yjàcych dotàd zborowników. Wszystkim, którzy przygotowywali ten dokument, pragn wyraziç serdeczne podzi kowania. Wszystkim czytelnikom ycz wzbogacenia mnóstwem danych historycznych i wydarzeƒ lat minionych. Mnóstwo informacji zawartych w bulletynie jest o to cenniejsze, i uda o si je po raz pierwszy w sposób jasny opracowaç i opublikowaç. Dzi kuj Wam wszystkim za Wasze modlitwy przyczynne, które zanosicie do naszego Pana o b ogos awieƒstwo i Bo e prowadzenie naszego zboru. Szczere dzi ki nale à si równie wszystkim, którzy pracujà w ró nych grupach lub indywidualnie s u à w czasie uroczystoêci zborowych i misyjnych. Niemniej dzi kuj za Waszà ofiarnoêç w czasie prac w naszym zborze, dzi kuj te za dary finansowe, którymi wspieracie ró ne sprawy zborowe, jak równie dzia ania misyjne (kolekta na Ukrain, na druk Biblii dla krajów trzeciego Êwiata itp.)pomagajàc tym w budowaniu i wzroêcie cia a Chrystusowego i Jego królestwa tutaj na ziemi. Pán aè Vám v em bohatû Ïehná administrátor sboru Tomá Tyrlík Niech Wam Pan hojnie b ogos awi! administrator zboru Tomá Tyrlík Tfianovice Trzanowice

3 Tfianovice v dobû reformaãní, protireformaãní a toleranãní Obec Tfianovice leïí 7 km na západ od âeského Tû ína a existovala jiï pravdûpodobnû ve 14. století, kdy se jmenovala Tfienkovice nebo Stfiánkovice. V písemn ch pramenech se tyto názvy poprvé vyskytují roku Tfianovice patfiily k bohat- ím obcím a v dobû reformaãní pfiijaly Lutherovo uãení. Stával zde dfievûn evangelick kostel, kter se poprvé objevuje v pramenech roku Byl s vûïí, obehnán kryt m ochozem. V roce 1654 byl odebrán náboïenskou komisí, která na Tû ínsku provádûla rekatolizaci. Totálnû zchátralá budova kostela byla v roce 1903 rozprodána na palivové dfiíví. Tfianovice jsou rovnûï spojeny se jménem tû ínského rodáka Jifiího Tfianovského, známého skladatele duchovních písní. Pfiíjmení Tfianovsk získal po svém pradûdu Adamovi, kter byl v Tfianovicích rychtáfiem. Ve stáfií se pfiestûhoval k vnukovû rodinû do Tû ína na Star trh, kde mûl Jifiího otec Valentin dûm. Tam také ve 103 letech zemfiel. Jeho zboïnost, která se odrá- Ïela v duchovních písních, mûla na pravnuka velk vliv a Tfianovsk na nûj vzpomíná ve svém ver ovaném Ïivotopise Coronis ad posteritatem:...quin et patris avus, centum et tribus aridus annis, Tranovicensis cultor Adamus Agri, qui patriae judex, proavorum sanguine cultae, a patria natis nomina simpla dedit. Qui melos accinuit, melos hora mortis in ipsa, (ac cygnus praeco funneris ille sui!) accitis fidibus, namque illudsuave melisma submisse junxit, pectore et ore canens: Jesu, aeterne Deus! tu spes mea tota, salutem in quavis hora gaudeo te esse meam; Jesu, aeterne Deus! quem fervida... caetera novit, qui gentis Bojae metra vetusta tenet. Dfievûn evangelick kostel v Tfianovicích kolem r ba také otcûv dûd, sto tfiemi jsa vyãerpán léty, z Tfianovic star Adam, kter tam sedlákem byl! Rychtáfiem v rodném jsa kraji, jenï krví praotcû vzdûlán, dûtem po rodné obci to jméno dal v em. V samotné hodinû smrti pûl píseà, píseà si zpíval (smrti své hlasatelem tak jako labuè si byl): poïádav o strunn nástroj, on sladké písnû té nápûv pfiipojil ztlumen m hlasem, zpívaje srdcem a rty: JeÏí i, vûãn BoÏe, má nadûje v ecka, mne tû í, v kaïdé Ïe hodinû Ïití ty blaho a spása jsi má. JeÏí i, vûãn BoÏe, jejï vfielá - dal í zná kaïd, kdo zná ty staré ver e, ãesk jeï národ si pûl. Trzanowice w czasie reformacji, kontrareformacji i w okresie tolerancyjnym 7 km na zachód od Czeskiego Cieszyna jest po o ona wioska Trzanowice. Trzanowice istnia y prawdopodobnie ju w XIV wieku i nosi y nazw Trzenkowice lub Strzankowice. Pierwsze pisemne wzmianki o Trzanowicach pochodzà z 1440 roku. Wioska ta nale a a do bogatszych. W czasie reformacyjnym Trzanowice przyj y nauk Lutra. Sta tutaj drewniany koêció ewangelicki, pierwsze wzmianki o nim pojawiajà si w 1652 roku; posiada wie oraz by obwarowany zas oni tà fortecà. W 1654 roku zosta zabrany przez komisj do spraw religii, która na Âlàsku Cieszyƒskim przeprowadza a rekatolizacj. W 1903 roku by zupe nie zniszczony budynek koêcio a rozsprzedany na opa. Trzanowice sà równie znane dzi ki nazwisku s ynnego cieszyƒskiego rodaka Jerzego Trzanowskiego, kompozytora pieêni religijnych. Nazwisko Trzanowski zyska po swym pradziadkowi Adamowi, który by w Trzanowicach wójtem. Na staroêç przeprowadzi si do rodziny wnuka do Cieszyna na Stary Targ, gdzie Walentyn, ojciec Jerzego, posiada dom. Tam równie majàc 103 lat umiera. Jego pobo noêç przejawiajàca si w pieêni religijnej wywiera a wp yw na prawnuka i Trzanowski na niego wspomina w swym wierszowanym yciorysie Coronis ad posteritatem:...quin et patris avus, centum et tribus aridus annis, Tranovicensis cultor Adamus Agri, qui patriae judex, proavorum sanguine cultae, a patria natis nomina simpla dedit. Qui melos accinuit, melos hora mortis in ipsa, (ac cygnus praeco funneris ille sui!) accitis fidibus, namque illudsuave melisma submisse junxit, pectore et ore canens: Jesu, aeterne Deus! tu spes mea tota, salutem in quavis hora gaudeo te esse meam; Jesu, aeterne Deus! quem fervida... caetera novit, qui gentis Bojae metra vetusta tenet. Zaznaczam, e dziadek ojca 103 letni Adam, Rolnik i wójt w Trzanowicach da dzieciom swoim Nazwisko od rodzinnej wioski, w której Trzanowscy zamieszkiwali przez pokolenia. By on pieêniarzem wielkim i z Êpiewem na ustach zszed ze Êwiata Podobnie jak ab dê wyêpiewa sobie Êmierç swojà. Kocha si w harfie i w asne pienia àczàc z jej g osem Sercem i usty Êpiewa : Jezusie, wieczny Bo e, ska o mej nadziei, Obrono najbezpieczniejsza w ka dej ycia chwili, Jezusie, wieczny Bo e Reszt zna ten, kto sobie Êpiewywa te stare wiersze czeskiego narodu. (T umaczenie Andrzeja Wantu y poprawione z uwzgl dnieniem brzmienia oryginalnego.) 4 5

4 Boufiliv poãátek 17. století v ak neumoïnil Tfianovskému klidn pobyt v rodném kraji. Naopak po cel jeho krátk Ïivot jej vichfiice Tfiicetileté války sm kala z místa na místo. Pfiesto se do rodného kraje vracíval ãasto - roku 1620, 1621, 1625; naposledy v kvûtnu 1636, rok pfied svou smrtí. O získání kostela milosti v Cieszynie se zaslouïili i lidé spjati s územím dne - ního sboru. JiÏ roku 1691 figuruje podpis Karla Bedfiicha Pelhfiima z Tfienkovic na protokolu usnesení evangelické lechty. Václav Pelhfiim z Tfienkovic a Jan Jifií Îerovsk z To onovic patfiili roku 1709 k esti zástupcûm 44 evangelick ch stavû Tû ínska, a starali se o vystavûní JeÏí ova kostela. Pán z To onovic vûnoval JeÏí ovû kole v Cieszynie 1500 r nsk ch; z ãásti tûchto penûz mûli získat stipendium dva chlapci z jeho pfiíbuzenstva nebo jiní chudí chlapci lechtického pûvodu. Erdmann Klete von Klettenhof, majitel Hradi tû, tvofiil poãátkem 19. století jednoãlenné lechtické presbyterstvo (Kirchenvorstand) tohoto kostela. ZaloÏení hfibitova a stavba kostela. Roku 1858 byl zaloïen evangelick hfibitov. Pozemek vûnoval jist pan Gatnar. Náklady na vystavûní márnice a oplocení pozemku dosáhly v e 630,19 zlat ch. První, kdo byl pohfiben na novém hfibitovû, byl pan Knopek z Dolních Tfianovic. V roce 1890 byl hfibitovní pozemek roz ífien. Kolem hfibitova stály velké lípy, které byly roku 1931 odstranûny. 7. ledna 1894 se na svém zasedání hfibitovní zastupitelstvo rozhodlo roz ífiit márnici na kapli, v níï by se konaly bohosluïby a vysluhovala sv. veãefie Pánû. Od roku 1896 se k tomuto úãelu pofiádaly sbírky. 20. ledna 1901 se ustavil stavební v bor. TéhoÏ roku vûnoval Pawel Kukucz pozemek pro vystavûní hfibitovní kaple (na tomto místû dnes stojí kostel). Peníze, které byly sebrány na v stavbu kaple, odàal roku 1915 stát na váleãnou pûjãku (kromû toho byly zabaveny 2 zvony z vûïe márnice). BohosluÏby se konávaly na hfibitovû, po vystavûní koly roku 1905 v této kole. 3. ãervence 1927 byl ustanoven nov stavební v bor, jehoï ãleny byli Jan Kubaczka, Jan Lasota, Andrzej DanyÊ, Pawel Roman, Jerzy Lasota, Adolf Recmanik, Jerzy Sabela, Jan Rakowski, Józef èwak, Jan Niemczyk a Jan Nowak. Ti pak pfiijali odváïné rozhodnutí místo kaple postavit kostel. Na podzim 1927 byla uskuteãnûna sbírka mezi evangelíky v Tfianovicích, jejíï v nos ãinil Kã. Finanãní pomoc poskytly i jiné sbory a Fond Gustava Adolfa. Úheln kámen byl poloïen a slavnostní otevfiení vystavûného kostela se konalo dne BoÏím Slovem poslouïili faráfii z â. Tû ína a z Komorní Lhotky. Projekt kostela vytvofiil ing. arch. Tadeusz Michejda z Katowic, rodák z Albrechtic. Kostel se hfibitovem patfiil sboru v âeském Tû ínû, kterému pfiedkládal úãty ze své ãinnosti a hospodafiení. Burzliwy poczàtek XVII wieku umiemo liwi Trzanowskiemu spokojne przebywanie w kraju rodzinnym. Przeciwnie - w czasie jego krótkiego ycia zmagania wojny trzydziestoletniej rzuca y go z miejsca na miejsce. Pomimo tego do kraju rodzinnego cz sto powraca 1620, 1621, Po raz ostatni w maju 1636 roku, rok przed swojà Êmiercià. Ludzie zwiàzani z terytoriami dzisiejszego trzanowickiego zboru zasadzali si równie o koêció aski w Cieszynie. Ju 1691 roku figuruje podpis Karla Bedfiicha Pelhfiima z Trzenkowic na protokole wniosków szlachty ewangelickiej. W 1709 roku Václav Pelhfiim z Tfienkovic i Jan Jifií Îerovsk z To anovic nale eli do szeêciu przedstawicieli 44 stanów ewangelickich Âlàska Cieszyƒskiego, które troszczy y si o budow KoÊcio a Jezusowego. Pan z Toszonowic ofiarowa Szkole Jezusowej w Cieszynie 1500 ryƒskich; cz Êç pi niedzy mia a byç przeznaczona w formie stypendium dla dwu ch opców z jego pokrewieƒstwa lub innych ubogich ch opców pochodzenia szlacheckiego. Erdmann Klete von Klettenhof, w aêciciel Grodziszcza, przedstawia na poczatku XIX wieku jednoosobowe prezbiterstwo szlacheckie (Kirchenvorstansd) KoÊcio a Jezusowego. Za o enie cmentarza i budowa koêcio a W 1858 roku powsta cmentarz ewangelicki. Parcel ofiarowa pewien pan Gatnar. Koszta zwiàzane z wybudowaniem kostnicy i ogrodzenia parceli wynosi y 630,19 Z. Pierwszym pogrzebanym na tym cmentarzu by pan Knopek z Trzanowic Dolnych. W 1890 roku parcela zosta a poszerzona. Wokó cmentarza ros y du e lipy, które w 1931 roku zosta y Êci te. 7 stycznia 1894 rada cmentarna zadecydowa a o poszerzeniu kostnicy na kaplic, w której mia y odbywaç si nabo eƒstwa i miano wys ugiwaç Komuni Âwi tà. Od 1896 roku przeprowadzano w tym celu kolekty ustalono komisj budowlanà. W tym samym roku Pawe Kukucz darowa parcel w celu wybudowania kaplicy cmentarnej (w tym miejscu dziê stoi koêció ). Pieniàdze, które zosta y zebrane w celu KoÊció w Trzanowicach w 1931 roku wybudowania kaplicy, by y w 1915 roku zabrane przez paƒstwo jako po yczka wojenna. (oprócz tego wzi to dwa dzwony z wie y kostnicy). Nabo eƒstwa odbywa y si na cmentarzu, po wybuduwaniu szko y w 1905 roku w budynku szkolnym by a ustalona nowa komisja budowlana, której cz onkami byli Jan Kubaczka, Jan Lasota, Andrzej DanyÊ, Pawe Roman, Jerzy Lasota, Adolf Recmanik, Jerzy Sabela, Jan Rakowski, Józef wak, Jan 6 7

5 V sledky sãítání lidu v letech 1900 a Obec Celkov poãet obyvatel Celkov poãet obyvatel z toho evangelíkû z toho evangelíkû Vûlopolí (88%) 270 (88%) Tfianovice (63%) 472 (54%) Hradi tû (56%) 398 (51%) Tû ínsko (23%) (22%) Vznik samostatného sboru v Tfianovicích Po 2. sv. válce v ãele Evangelické hfibitovní obce (kazatelské stanice) v Tfianovicích, která patfiila sboru v Komorní Lhotce stáli: Jan Kubaczka - Horní Tfianovice, Adam Niemczyk - Dolní Tfianovice, Jan Niemczyk - Horní Tfianovice, Emil Bolek - Dolní Tfianovice, Josef Îwak - Dolní Tfianovice, Jan Rakowski - Horní Tfianovice. Po celou dobu se tito první presbytefii zab vali my lenkou zaloïit samostatn sbor v Tfianovicích, pfiiãemï nezûstalo jen Prohlá ení pro zaloïení sboru u my lenek. Roku 1949 bylo církvi naznaãeno, v Tfianovicích z r Ïe mûïe poãítat s povolením k reorganizaci pfiíli velik ch sborû a vytvofiit sbory nové. Pfiípravy k vytvofiení 12 nov ch sborû se rozbûhly v roce 1950 spoleãnû s pfiípravami IV. fiádného synodu. Na synodu byly uvefiejnûny dekrety státní správy, jimiï se povoluje vznik nov ch sborû. Sbor v Tfianovicích byl zaloïen Je nutno zdûraznit, Ïe tomu pfiedcházela mnoha prohlá ení podepsaná obãany vesnic, ktefií chtûli zaloïit svûj samostatn sbor. Tato prohlá ení se zaãala podepisovat Poãet podepsan ch v jednotliv ch vesnicích: Tfianovice - 243, Hradi tû - 151, Horní To anovice - 52, Dolní Domaslavice (Volovec, Zavadovice) - 66 Niemczyk i Jan Nowak. Ci podj li Êmia à decyzj wybudowaç zamiast kaplicy koêcio. Jesienià 1927 roku przeprowadzona zosta a wêród trzanowickich ewangelików kolekta, dzi ki której zebrano Kcz. Finansowo wspar y i inne zbory oraz Fundusz Gustawa Adolfa po o ono kamieƒ w gielny, zosta uroczyêcie otwarty nowo wybudowany koêció. Nabo eƒstwa by y odprawiane przez pastorów z Czeskiego Cieszyna i Ligotki Kameralnej. Projekt koêcio a wytworzy ing arch Tadeusz Michejda z Katowic, rodak z Olbrachcic. KoÊció wraz z cmentarzem nale a do zboru w Czeskim Cieszynie, któremu te przedstawia rachunki ze swej dzia alnoêci i gospodarowania. Wyniki spisu ludnoêci z lat 1900 i Wioska Ogólna iloêç obywateli Ogólna iloêç obywateli Z tego ewangelików Z tego ewangelików Wielopole (88%) 270 (88%) Trzanowice (63%) 472 (54%) Grodiszcz (56%) 398 (51%) Âlàsk Cieszyƒski (23%) (22%) Powstanie samodzielnego zboru w Trzanowicach Po II wojnie Êwiatowej na czele Ewangelickiej Spó ki Cmentarnej (stacja kaznodziejska) w Trzanowicach, która nale a a do zboru w Ligotce Kameralnej, stali: Jan Kubaczka Toszonowice Górne, Adam Niemczyk Trzanowice Dolne, Jan Niemczyk Trzanowice Górne, Emil Bolek Trzanowice Dolne, Josef wak Trzanowice Dolne, Jan Rakowski Trzanowice Górne. Przez ca y czas pierwszych prezbiterów nurtowa a myêl o za o eniu samodzielnego zboru w Trzanowicach, przy czym nie pozosta o tylko przy ideach. W 1949 roku koêció zosta powiadomiony, i mo e liczyç z zezwoleniem do reorganizacji zbyt du ych zborów i stworzenia zborów nowych. W 1950 roku rozpocz y si wraz z przygotowaniami IV Regularnego Synodu równie przygotowania do powstania 12 nowych zborów. Na synodzie zosta y oficjalnie og oszone dekrety w adzy paƒstwowej, które umo liwia y powstanie nowych zborów zosta za o ony zbór w Trzanowicach. Trzeba podkreêliç, i to poprzedza o mnóstwo obwieszczeƒ, które by y podpisywane przez obywateli wiosek, którzy chcieli za o- yç swój samodzielny zbór. 8 9

6 Obãané Vojkovic se rozdûlili a v podepsaném prohlá ení ze dne se rozhodli, zda chtûjí patfiit pod sbor v Komorní Lhotce nebo v Tfianovicích. Pro Tfianovice bylo 21 osob, pro Komorní Lhotku 14 osob. Poãet dûtí do 18 let, jejichï rodiãe podepsali prohlá ení o zaloïení samostatného sboru v Tfianovicích, byl 230. JelikoÏ na poãátku vznikly komplikace s pfiidruïením vesnic Dolní Domaslavice a Vojkovice, zûstaly doãasnû u dosavadních matefisk ch sborû v Komorní Lhotce a v Dolních Bludovicích. Tfianovick sbor tedy v prvopoãátku zahrnoval tyto vesnice: Dolní a Horní Tfianovice, Dolní a Horní To anovice, Hradi tû. Pozdûji pak probûhlo pfiidruïení obcí Horní Îukov a Vûlopolí a to na jejich vlastní Ïádost potvrzenou podpisy 95% obãanû Horního Îukova a 85% obãanû Vûlopolí. Dne se presbyterstvo usneslo pfiijmout tyto obce do svého sboru. To v e bylo potvrzeno Státním úfiadem pro vûci církevní JiÏ pfied zaloïením sboru v kazatelské stanici Tfianovice existovaly pûvecké sbory. Byl to polsk sbor pod vedením dirigenta Adamce a ãesk sbor pod vedením dirigenta Kupãíka. S pfiíchodem faráfie Santaria se pak díky jeho iniciativû tyto pûvecké sbory spojily. Pfied zaloïením sboru se rovnûï konaly biblické hodiny u Karla DanyÊe v Horním Îukovû. Také existoval men í soubor havajsk ch kytar, kter hrával na rûzn ch setkáních - pfiedev ím mládeïov ch. Poãátky duchovní práce ve sboru Tehdej í církev lze charakterizovat jako církev zkostnatûlou, ve sborech kromû pastora jiï nikdo jin nemûl vliv na sborov Ïivot. Pastor Santarius, kter byl ovlivnûn Spo ecznoêcià ChrzeÊcijaƒskà ve Stonavû, jeï kladla dûraz na pravost a jedineãnost Bible a zapojení laick ch pracovníkû do vedení sboru, si pfiinesl svou pfiedstavu fungujícího sboru a zaãal ji od poãátku praktikovat i pfies pfiekáïky, které mu kladlo tehdej í státní i církevní vedení. Sv m nekompromisním postojem tak ovlivnil zásadnû Ïivot tfianovického sboru a pozdûji i ostatních sborû v celém Slezsku. (JelikoÏ Spo ecznoêç ChrzeÊcijaƒska byla oficiálnû státem zakázána, vystupovala jako misijní hnutí uvnitfi Slezské církve a.v. a v jejím ãele stál faráfi Santarius). Pod jeho vedením, tehdy je tû jako administrátora, se zaãíná tedy rozbíhat sborová práce. On a jeho spolupracovníci vytvofiili v kaïdé obci náleïející ke sboru urãité centrum, kde se zvûstovalo evangelium; a to navzdory nepfiízni státních úfiadû, které chtûly ve keré aktivity zlikvidovat. Je zapoãata duchovní obnova sboru. Byly zavedeny biblické hodiny, které se konaly pfiedev ím v kostele, a to na zacz to obwieszczenie podpisywaç. IloÊç podpisów w poszególnych wioskach: Trzanowice 243, Grodziszcz 151, Toszonowice Górne 52, Domas awice Dolne ( Wo owiec, Zawadowice ) - 66 Obywatele Wojkowic podzielili si. Podpisali obwieszczenie ( ), w którym decydowali si, czy chcà nale eç do zboru w Ligotce Kameralnej czy do Trzanowic. Za Trzanowicami 21 osób,za Ligotkà Kameralnà 14 osób. Rodzice 230 dzieci do 18 lat podpisali obwieszczenie dotyczàce za o enia samodzielnego zboru w Trzanowicach. Poniewa na poczàtku zaistnia y komplikacje z przy àczeniem wiosek Domas awic Dolnych i Wojkowic, zosta y tymczasowo u swoich dotychczasowych macierzyƒskich zborów w Ligotce Kameralnej i B dowicach Dolnych. Zbór trzanowicki w swoich poczàtkach obejmowa nast pujàce wioski: Trzanowice Dolne i Górne, Toszonowice Dolne i Górne,Grodziszcz. Póêniej do àczy y si dzi ki w asnej proêbie wioski uków Górny i Wielopole, co by o potwierdzone podpisami 95% obywateli ukowa Górnego i 85% obywateli Wielopola. Dnia prezbiterstwo uchwali o przyj cie tych wiosek do swego zboru. Wszystko by o dnia potwierdzone przez Urzàd Paƒstwowy do Spraw KoÊcielnych. Ju przed za o eniem zboru istnia y w stacji kaznodziejskiej Trzanowice chóry. Chodzi o o polski chór pod dyrekcjà dyrygenta Adamca i czeski chór, który prowadzi dyrygent Kupãík. Z przyjêciem ksi dza Santariusa i dzi ki jego inicjatywie dosz o do po àczenia tych dwu chórów. Równie ju przed za o eniem zboru osbywa y si godziny biblijne u Karola Danysia w ukowie Górnym. Istnia te zespó gitar hawajskich, który wyst powa na ró nych spotkaniach, zw aszcza m odzie owych. Poczàtki pracy duchowej w zborze Ówczesny koêció mo na charakteryzowaç jako skostnia y, oprócz pastora nikt inny w zborze nie móg mieç wp ywu na ycie zborowe. Pastor Santarius b dàc pod wp ywem Spo ecznoêci ChrzeÊcijaƒskiej w Stonawie, która podkreêla a prawdziwoêç i wyjàt- Pierwsze prezbiterstwo w Trzanowicach, r

7 zaãátku samostatnû v jazyce ãeském a polském - v pátek v 18 a v 19 hod. a v nedûli v 16 a 17 hod., pozdûji se zmûnily na spoleãné ãesko-polské. RovnûÏ v dal ích obcích se konaly biblické hodiny: Hradi tû - evangelická kola - stfieda v 17 hod., Dolní To anovice v domû Aloise evãíka ã.91 - ãtvrtek 17 hod., Volovec v domû Franti ka Îvaka ã.40 - první sobota mûsíce v 17 hod., Vûlopolí v domû Karla Kokotka ã.13 - první nedûle v 18 hod., Horní Îukov v domû Karla DanyÊe ã stfieda v 19 hod., místní evangelická kola - tfietí nedûle ve 14 a 15 hod. Krátkodobû nebo pfii urãit ch pfiíleïitostech se biblické hodiny konaly rovnûï na jin ch místech sboru. Na programu biblick ch hodin se kromû faráfie Santaria podíleli rovnûï laiãtí pracovníci, jako Karel DanyÊ - Horní Îukov 130, Franti- ek Pawlica - Horní Îukov 47, Franti ek Chalupsk - Horní Îukov 69, pozdûji Karel BoroÀ - Dobratice 266 a mnozí dal í. Byla zapoãata systematická práce s dûtmi. Kromû hodin náboïenství se v kostele v Tfianovicích a ve Vûlopolí konaly nedûlní besídky v ãeském a polském jazyce. Kromû faráfie Santaria je vedli dal í spolupracovníci: manïelka Vanda Santariusová, Kamila Guznarová, tûpánka Chalupská, Anna Îvaková, Marie Kokotková, Emilie Kunzová, Helena Smoloniová, Helena a Anna Rucké, Adolf Lasota, Jan Gryga a dal í. Pro pracovníky nedûlních besídek byla kaïd mûsíc pofiádána kolení s ukázkov mi lekcemi. kolení vedl pastor Nedûlní besídka, r Santarius. Pozdûji pfiipravovala lekce paní Gawlasová z âeského Tû ína. RovnûÏ se vytvofiil dorost a mládeï, a to pfiedev ím z nov ch konfirmandû a mlad ch lidí, ktefií dfiíve chodili do jin ch sborû, zejména do Komorní Lhotky. Instalace prvního pastora sboru v Tfianovicích (V Àatek z Pfiítele lidu ã.12 r. 1950) V nedûli dne se konaly pod vedením faráfie Jifiího Cymorka v novém sboru v Tfianovicích volby tamního faráfie. Z 529 osob oprávnûn ch k hlasování se zúãastnilo voleb 292 voliãû. V echny hlasy byly odevzdány na jediného kandidáta, dosavadního administrátora sboru Vladislava Santaria. Instalace novû zvoleného faráfie se bude slavnostním zpûsobem konat v nedûli dne kowoêç Biblii oraz w àczenie laików w prowadzenie zboru, wniós swà wyobraêni funkcjonujàcego zboru i zaraz od poczàtku (na przekór przeszkodom w postaci ówczesnych w adz paƒstwowych i koêcielnych) rozpoczà jej realizacj. Swà bezkompromisowà postawà zasadniczo wp ynà na ycie trzanowickiego zboru i pozosta ych zborów na ca ym Âlàsku. (Poniewa istnienie Spo ecznoêci ChrzeÊcijaƒskiej by o oficjalnie przez paƒstwo zakazane, przedstawia a si ona w postaci ruchu misyjnego wewnàtrz Slàskiego KoÊcio a a.w., w czele którego dalej sta ksiàdz Santarius.) Rozpoczyna si wi c rozwój pracy zborowej pod kierownictwem wtedy jeszcze administratora W adys awa Santariusa. On i jego wspó pracownicy stworzyli w ka dej gminie nale àcej do zboru pewne centrum, gdzie zwiastowano ewangeli, i to na przekór niesprzyjajàcemu nastawieniu w adz paƒstwowych, które usi owa y zakazami i ró nymi przeszkodami o zlikwidowanie wszystkich dzia alnoêci. Jest rozpocz ta obnowa duchowa zboru. Zaprowadzono godziny biblijne, które odbywa y si g ównie w koêcie e, w poczàtkach odr bnie w j zyku czeskim i polskim w piàtek o godz i i w niedziel o godz i 17.00, póêniej wspólne czesko-polskie. Godziny biblijne odbywa y si i w innych wioskach: Grodziszcz Êroda godz , Toszonowice Dolne w domu Aloise evãíka nr 91 czwartek godz , Wo owiec w domu Franti ka Îvaka nr 40 pierwszà sobot w miesiàcu o godz , Wielopole w domu Karla Kokotka nr 13 pierwszà niedziel o godz , uków Górny w domu Karola Danysia nr 130 Êroda o godz , miejscowa szko a ewangelicka trzecià niedziel o godz i Krótkotrwa o lub w czasie pewnych okazji godziny biblijne odbywa y si i w innych miejscach zboru. W programie godzin biblijnych wzi li udzia oprócz ksi dza Santariusa i laiccy pracownicy: Karol DanyÊ uków Górny 130, Franti ek Pawlica uków Górny 47, Franti ek Chalupski uków Górny 69, póêniej Karel BoroÀ Dobracice 266 i wielu innych. Rozpocz to systematycznà prac wêród dzieci. Oprócz lekcji religii odbywa y si w koêciele w Trzanowicach i w Wielopolu szkó ki niedzielne w obu j zykach. Oprócz ksi dza Santariusa w pracy tej pomagali i inni wspó pracownicy: ona Vanda Santariusová, Kamila Guznarová, tûpánka Chalupská, Anna Îvaková, Marie Kokotková, Emilie Kunzová, Helena Smoloniová, Helena a Anna Rucké, Adolf Lasota, Jan Gryga i inni. Dla pracowników szkó ki organizowano ka dy miesiàc seminaria z lekcjami pokazowymi prowadzone przez pastora Santariusa. Póêniej materia y do lekcji przygotowywa a pani Gawlasová z Czeskiego Cieszyna. Powsta równie dorost i m odzie, w sk ad którego wchodzili przede wszystkim konfirmandzi i m odzi ludzie, którzy wczeêniej ucz szczali do innych zborów, zw aszcza do zboru w Ligotce Kameralnej

8 ve 14. hod. v kostele v Tfianovicích. K této slavnosti domácí víry sousedních sborû zve tfianovické star ovstvo. ObûÏník z zahrnuje poãet vûfiících ve sboru v Tfianovicích Horní Îukov 294 Tfianovice 375 Hradi tû 259 To anovice 178 Vûlopolí 190 CELKEM 1296 Kromû duchovní práce se rozvíjela i ãinnost hospodáfiská. V roce 1952 byla v Horním Îukovû pfiestavûna márnice na kapli, kde bylo moïno konat bohosluïby. V letech pfiebudovali sborovníci malou sakristii na velk sborov sál, nad sálem a kanceláfií zahájili stavbu bytu pro pastora. Na tento úãel získali od státu subvenci ve v i Kãs (v nové mûnû). Z dûjin evangelického sboru v Tfianovicích Léta prvního odvolání pastora sboru Církevní rada SCEAV jmenovala pastora Vladislava Santaria administrátorem v Ostravû s platností od Pastor Santarius tedy musel ukonãit své pûsobení v Tfianovicích k Sbor s tím nesouhlasil, coï vyústilo v intervence na v echny kompetentní orgány, vãetnû zaslání protestního dopisu adresovaného církevní radû SCEAV, kde se mimo jiné pí e o tom, Ïe bez vûdomí místního presbyterstva byl pastor Santarius pfiemístûn do Ostravy, coï není v souladu s právními pfiedpisy. Ve sboru v Tfianovicích byl pro nedostatek duchovních administrátorem tfii mûsíce senior Josef Fukala. V polovinû fiíjna byl jmenován administrátorem sboru Karol Krzywoƒ ml., ale stihl odslouïit jen jedny bohosluïby, neboè 1. listopadu byl povolán do základní vojenské sluïby. Zaãíná dlouholet boj o pastora, kter pfietrvává nûkolik desetiletí. Presbyterstvo zasílá opûtovnû protestní dopisy, kde poïaduje vysvûtlení a sdûlení dûvodu odvolání pastora Santaria z Tfianovic. Církevní rada pak zasílá odpovûdi, kde odvolání pastora Santaria zdûvodàuje duchovními potfiebami sboru v Ostravû. Podle pamûtníkû tehdej í doby v ak hlavním dûvodem odvolání pastora Santaria z Tfianovic byla jeho aktivní práce zejména mezi mlad mi lidmi, 14 Kaple v Horním Îukovû, r Instalacja pierwszego pastora trzanowickiego zboru Zaproszenie na instalacj pastora, r.1950 (Urywek z Przyjaciela Ludu nr 12, 1950 r. ) W niedziel dnia odby y si pod kierownictwem ks. Jifiího Cymorka w nowym trzanowickim zborze wybory miejscowego ksi dza. SpoÊród 529 osób upowa nionych do g osowania w wyborach wzi o udzia 292 wyborców. Wszystkie g osy wspiera y jedynego kandydata - dotychczasowego administratora zboru W adys awa Santariusa. W niedziel o godz w koêciele w Trzanowicach odby a si uroczystoêç instalacji nowo wybranego ksi dza. Na t uroczystoêç trzanowickie prezbiterstwo zaprasza wierzàcych z sàsiednich zborów. Okólnik z zawiera dane o iloêci wierzàcych w zborze w Trzanowicach uków Górny 294 Trzanowice 375 Grodziszcz 259 Toszonowice 178 Wielopole 190 RAZEM 1296 Oprócz pracy duchowej by a bardzo aktywna i dzia alnoêç gospodarcza. W 1952 roku by w ukowie Górnym przebudowany budynek cmentarny na kaplic, gdzie mo na by o odprawiaç nabo eƒstwa. W latach przebudowali trzanowiccy zborownicy ma à zakrysti na du à sal, nad salà i kancelarià rozpocz to budow mieszkania dla pastora. Na ten cel uzyskano od paƒstwa subwencj w wysokoêci Kãs (w nowej walucie). Lata pierwszego odwo ania pastora zboru Rada KoÊcielna ÂKEAW mianowa a do funkcji administratora w Ostrawie pastora Santariusa. Z dniem pastor Santarius musia ukoƒczyç swà dzia alnoêç w Trzanowicach. Zbór nie przyjà tej wiadomoêci, co przeistoczy o si w interwencje do wszystkich organów kompetentnych, w àcznie z przes aniem adresowanego Radzie KoÊcielnej listu protestacyjnego, który mi dzy innymi zawiera wzmianki o tym, i bez wiedzy miejscowego prezbiterswa przeniesiono pastora Santariusa do Ostrawy, co 15

9 coï se nezamlouvalo tehdej í státní vrchnosti. Odpovûdnost za sbor pfiebírá Gustav Szurman - pastor sboru Na Nivách - a to od aï do , kter se stává administrátorem ex currendo. Teprve byla mezera v pastoraãní ãinnosti sboru odstranûna jmenováním Kazimierza Suchanka, kter pracoval pod vedením Gustava Szurmana. Roku 1954 byla dokonãena v stavba bytu pro pastora, do nûhoï se pfiestûhoval Kazimierz Suchanek. Práce, kterou zapoãal pastor Santarius, se i v jeho nepfiítomnosti ve sboru rozvíjela a pokraãovala. Záznam o ãinnosti sboru z roku 1954 uvádí: Smí en pûveck sbor, r.1950 pûvecké sbory - v Tfianovicích pûsobil pûveck sbor, kter v roce 1954 tvofiilo 42 stál ch ãlenû ve vûku od let. Zpívá se v obou jazycích, zkou ky probíhají ve stfiedy v (v létû ve 20.00) a v nedûle v hod. V roce 1954 vystupoval sbor 46 krát. orchestr - ve sboru je mandolinov soubor pod vedením dirigenta profesora H awiczky v poãtu 35 hudebníkû. dorost - vedoucí dorostu je Stanislav Kaczmarczyk, setkání dorostu je kaïd t den v pátek v v poãtu osob. mládeï - mládeï má setkání v rámci pûveckého sboru v nedûli v V roce 1955 je ve sboru vedeno 1450 ãlenû. Ve kolách probíhá rovnûï v uka náboïenství, a to v Horním Îukovû, Tfianovicích, To anovicích, Vûlopolí a Hradi ti. S v jimkou To anovic bylo náboïenství Dorost, r.1950 vyuãováno ãesky a polsky. V soboty odpoledne probíhala také v uka konfirmandû. Na Ïádost presbyterstva byla 23.srpna 1956 schválena kandidátka laick ch pracovníkû ve sboru a byly zavedeny biblické hodiny v Horních To anovicích u Adama Krzy anka ã. 31 (polské) a v Dobraticích u Karla Boronû ã. 121 (ãeské). Po nûjakém ãase ONV zamítl biblické hodiny v Horních To anovicích z dûvodû hygienick ch a také proto, Ïe v malé vzdálenosti od tohoto místa se konají jiné jest sprzeczne z przepisami prawnymi. W zbore w Trzanowicach z powodu braku ksi y by przez okres trzech miesi cy administratorem senior Josef Fukala. W po owie paêdziernika mianowano administratorem zboru Karola Krzywonia m., który zdà y odprawiç tylko jedno nabo eƒstwo, gdy rozpoczà s u b wojskowà. Rozpoczyna si d ugoletni bój o pastora, który trwa kilkadziesiàt lat. Prezbiterstwo ponownie przesy a listy protestacyjne, w których domaga si wyt umaczenia powodów, dla których pastor Santarius musia odejêç z Trzanowic. W odpowiedzi Rada KoÊcielna udowadnia, i zmiany te sà spowodowane potrzebami w zborze ostrawskim. Wed ug Êwiadectw ludzi pami tajàcych tamte czasy g ównym powodem odwo ania pastora Santariusa z Trzanowic by a jego aktywna praca w zborze (zw aszcza wêród m odzie y), co nie odpowiada o ówczesnym w adzom paƒstwowym. OdpowiedzialnoÊç za zbór przebra Gustaw Szurman, pastor zboru Na Niwach (od do ), który zostaje administratorem ex currendo. Dopiero przez mianowanie Kazimierza Suchanka do funkcji administratora usuni to luk w dzia alnoêci kaznodziejskiej. Kazimierz Suchanek pracowa pod kietrownictwem Gustawa Szurmana. W 1954 roku skoƒczono budow mieszkania dla pastora; do mieszkania przeprowadzi si ks. Suchanek. Praca rozpocz ta przez pastora Santariusa naprzekór jego jego nioeobecnoêci by a kontynuowana i rozwija a si. Zapis dotyczàcy dzia alnoêci zboru z roku 1954 podaje: Chóry - w Trzanowicach dzia a chór, do którego w 1954 roku nale a o 42 sta- ych cz onków w wieku od lat. Âpiewa si w obu j zykach, próby przebiegajà w Êrody o godz (latem o godz ) i w niedziel o godz W 1954 roku chór wyst powa 46 razy. Dorost - prowadzàcym dorostu jest Stanis aw Kaczmarczyk, spotkania dorostu odbywajà si ka dy piàtek o godz (25 30 osób). Orkiestra - w zborze dzia a zespó mandolinowy, który prowadzi dyrygent prof Karol H awiczka, w zespole gra 35 muzyków. M odzie - m odzie spotyka si w ramach chóru w niedziel o godz W 1955 roku zbór obejmuje 1450 Zespó madolinowy, r.1952 cz onków. Równie w szko ach przebiega nauka religii - w ukowie Górnym, Trzanowicach, Toszonowicach, Wielopolu i Grodziszczu. Oprócz Toszonowic by a nauka religii prowadzona w obu j zykach. Nauka konfirmacyjna przebiega a ka dà sobot po po udniu

10 biblické hodiny. Navzdory tomuto zákazu biblické hodiny na tûchto i jin ch místech fakticky probíhaly. Odhalení sochy Jifiího Tfianovského Realizaci my lenky na odhalení pomníku Jifiího Tfianovského podporoval zejména pastor Santarius. Sbor jiï mûl del í dobu ve vlastnictví sochu akademického sochafie L. Pollaka z Pie Èan presbyterstvo oznámilo Církevní radû zámûr postavit památník Jifiího Tfianovského a poïádalo o dotaci Kã. K odhalení sochy do lo , kdy se pfiipomínalo 320. v roãí vydání Cithary. Odhalení pomníku, jemuï pfiedcházely ve hod. bohosluïby, bylo pfiítomno takové mnoïství lidí, Ïe se neve li do kostela a museli stát na prostranství pfied kostelem, na hfibitovû a na silnici. Byl pfiítomen i generální sekretáfi Svûtového luterského svazu dr. Carl E. Lund-Quist ze Îenevy, kter kázal na bohosluïbách v angliãtinû (tehdy nejspí poprvé zaznûla v kostele v Tfianovicích angliãtina), a mnoho dal ích hostû (napfi. prof. M. Biã, prof. J. Michalko, prof. A. Nygren). Po bohosluïbách bylo proneseno nûkolik projevû z tribuny (k tomu úãelu zvlá tû pfied kostelem zhotovené) a poté tfianovick sborovník Józef Zipser odhalil Tfianovského sochu. Návraty a dal í odvolávání pastora Santaria Od získává pastor Santarius povolení k návratu do tfianovického sboru a znovu se tak ujímá jeho vedení. Sborov Ïivot se dále rozvíjí. V roce 1957 vznikl v Tfianovicích dechov orchestr pod vedením dirigenta Josefa Kotase. V Tfianovicích bylo 9 vedoucích nedûlních besídek a 11 pomocníkû. Vedoucími byli: tûpánka Chalupská, Vanda Santariusová, Lidie Lasotová, Adolf Lasota, Karel Kaczmarczyk, Karel Hlawiczka, Emilie Kunzová a Emilie DanyÊová. TéhoÏ roku byl rovnûï opraven kostel a kolem nûj vysázen park. Po dvou letech pastorova pûsobení se sbor na svém shromáïdûní dne dovídá, Ïe pastor Santarius má b t pfiemístûn do sboru v Karviné II, a to Proti tomuto rozhodnutí se sbor tvrdû ohradil a prostfiednictvím sborového shromáïdûní podal protest, ve kterém se mimo jiné sdûluje, Ïe nepfiijmou Ïádného z knûïí, kter by byl poslán církevními úfiady (kurátorem sboru je Adam Niemczyk). 18 Slavnost pfii odhalení sochy Jifiího Tfianovského, r.1956 Na proêb prezbiterstwa przyj to dnia kandydatk pracowników laików w zborze i by y zaprowadzone godziny biblijne w Toszonowicach Górnych u Adama Krzy anka nr 31 (w j z. polskim) i w Dobracicach u Karla Boronû nr 266 (w j z. czeskim ). Po pewnym czasie ONV z powodów higienicznych zakaza o odprawianie godzin biblijnych w Toszonowicach Górnych. Dalszym powodem by o to, e w niewielkich odleg oêciach od danych miejsc sà ju odprawiane godziny biblijne. Na przekór temu zakazu godziny biblijne nadal w tych miejscach przebiega y. Ods oni cie pomnika Jerzego Trzanowskiego MyÊl, eby ods oniç pomnik Jerzego Trzanowskiego, wspiera przede wszystkim pastor Santarius. Zbór ju w ciàgu d u szego czasu posiada pomnik d uta znanego rzeêbiarza L. Pollaka z Pie Èan. Dnia prezbiterstwo zawiadomi o Rad KoÊcielnà o zamiarze wybudowaç pomnik Jerzego Trzanowskiego. Prezbiterstwo równie àda o o dotacj w wysokoêci Kcz w ramach obchodów 320. rocznicy wydania Cithary ods oni to pomnik. Przed ods oni ciem pomnika odby o si o godz nabo eƒstwo. Na uroczystoêci by o obecnych wiele ludzi, niektórzy z braku miejsca w koêciele stali przed koêcio em, na cmentarzu i na drodze. Obecny by i sekretarz generalny Âwiatowego Zwiàzku Luterskiego, dr. Carl E. Lund Quistst z Genewy, który wyg osi kazanie w j zyku angielskim (wówczas najprawdopodobniej po raz pierwszy zabrzmia w trzanowickim koêciele j zyk angielski). Byli obecni i dalsi goêcie (np. prof M. Biã, prof J. Michalko, prof A. Nygren). Po nabo eƒstwie z wybudowanej przed koêcio em trybuny wyg oszono kilka przemówieƒ a potem trzanowicki zborownik Józef Zipser ods oni pomnik Trzanowskiego. Powroty i nast pne odwo ania pastora Santariusa Orkiestra d ta, r Z dniem pastor Santarius odzyskuje pozwolenie na powrót do zboru trzanowickiego i tak znów obejmuje jego prowadzenie. ycie zborowe nadal rozwija si. W 1957 roku powstaje w Trzanowicach orkiestra d ta, którà prowadzi dyrygent Józef Kotas. W Trzanowicach by o 9 prowadzàcych szkó k niedzielnà i 11 pomocniczych. Prowadzàcymi byli: tûpánka Chalupská, Vanda Santariusová, Lidie Lasotová, Adolf

11 Nicménû i pfies protesty sboru a presbyterstva musel pastor Santarius odejít a jako administrátor sboru byl ode dne povûfien faráfi Josef Fuka a. V ãervnu stejného roku pak Josefa Fuka u vystfiídal opût faráfi Kazimierz Suchanek. V této dobû vyuãovala tûpánka Chalupská náboïenství ve v ech kolách - celkem 10 tfiíd (5 ãesk ch a 5 polsk ch). Faráfi Suchanek administroval tfianovick sbor aï do roku 1965, kdy dne byl správcovstvím sboru povûfien Vladislav KiedroÀ - faráfi v Tûrlicku. Záhy v ak byl dne vystfiídán a administrátorem sboru v Tfianovicích byl jmenován faráfi Gustav Cieƒcala. V roce 1966 byl zaloïen muïsk pûveck sbor pod vedením dirigenta Gustava Hlawiczky. V roce 1969 po uvolnûní politické situace v âssr je umoïnûn návrat pastora Santaria do tfianovického sboru, kde se opût ujímá jeho vedení, pfiestoïe bydlí v Ostravû, kde je nadále administrátorem ex currendo. V nedûli 28. záfií 1969 otevfiel biskup Jifií Cymorek v Dolních Domaslavicích novou evangelickou modlitebnu. Hostem zde byl mj. i faráfi Mikulá Mitaº z Brezové MuÏsk pûveck sbor, r na Slovensku; dostavili se dokonce i pfiedseda a tajemník místního národního v boru. Stavbu obûtavû vedl presbyter (a pozdûj í kurátor) sboru v Tfianovicích Stanislav Niemczyk. Spolu s jin mi brigádníky na stavbû bezplatnû odpracovali 6175 hodin. V roce 1970 byla v Hradi ti provedena celková rekonstrukce nûkdej í evangelické koly na kapli. Lasota, Karel Kaczmarczyk, Karel H awiczka, Emilie Kunzová i Emilie Danysiová. W tym samym roku dosz o do remontu koêcio a, a dooko a koêcio a wysadzono drzewa. Po dwu latach dzia alnoêci pastora zbór na swym zgromadzeniu dnia dowiaduje si, i pastor Santarius ma byç przesuni ty do zboru w Karwinie II (od ). Decyzja ta wywo uje w czasie odbywajàcego si zgromadzenia zborowego protesty. Zborownicy podkreêlajà, i nie przyjmà adnego innego ksi dza wys anego przez organy koêcielne (kuratorem zboru by Adam Niemczyk). Na przekór protestom zboru i prezbiterstwa musia pastor Santarius odejêç i do funkcji administratora zboru by dnia wybrany ks. Józef Fuka a. W czerwcu tego roku ks. Fuka zastàpi ks. Suchanek. W tym czasie prowadzi a tûpánka Chalupská religi we wszystkich szko ach w sumie 10 klas (5 czes. i 5 polsk.). Ksiàdz Kazimierz Suchanek administrowa w trzanowickim zborze a do 1965 roku, kiedy prowadzenie zboru obejmuje z dniem Vladislav KiedroÀ ksiàdz w Cierlicku. Niebawem wszak dnia dochodzi do zmiany i zbór trzanowicki administrowa ks. Gustaw Cieƒcia a. W 1966 roku powsta chór m ski, który dyrygowa Gustaw H awiczka. W 1969 roku sytuacja polityczna w âssr si rozluênia; jest umo liwiony powrót pastora Santariusa do zboru trzanowickiego. Ponownie prowadzi zbór jako jego pastor, pomimo tego, e mieszka w Ostrawie, gdzie zostaje administratorem ex currendo. W niedziel otwarto w Domas awicach Dolnych nowy ewangelicki dom modlitwy. Otwarcia dokona biskup Jifií Cymorek. Na uroczystoêci goêci mi dzy inymi i ks. Mikulá MiÈal z Brezové na S owacji, przyby nawet i przewodniczàcy místního národního v boru wraz z sekretarzem generalnym. Pracami Kaplica w Domas awicach Dolnych, r budowlanymi kierowa prezbiter (i póêniejszy kurator) zboru w Trzanowicach Stanis aw Niemczyk. Wraz z innymi braçmi bezp atnie odpracowali godzin. W 1970 roku dosz o w Grodziszczu do zupe nej rekonstrukcji szko y ewangelickiej na kaplic. Kazatelská stanice v Hradi ti, r

12 Doba (ne)normalizace Dne byl opûtovnû odvolán pastor Santarius z tfianovického sboru a na jeho místo nastoupil faráfi Gustav Cienciala. Od spravuje tfianovick sbor senior Leopold Pavlas, bûhem této doby také ãasto slouïí ve sboru vikáfika Anna Bystrzycka. V sedmdesát ch a osmdesát ch letech dochází ke zostfienému postupu státu proti sborové práci (vedlo to k jistému oslabení sborového Ïivota, jeï se projevilo napfi. zánikem nûkter ch biblick ch hodin). Ale celkovû lze fiíci, Ïe se díky horlivosti a vytrvalosti pracovníkû udrïel sborov Ïivot ve sv ch rozmanit ch formách. Dokonce i Sekretariát pro vûci církevní ministerstva kultury âsr se zá tí konstatuje: Úãast laikû v církvi je velmi v razná a jsou tendence tyto ústavou dané zásady pfiekraãovat (zasahování do vûcí pfiíslu ejících duchovním), napfi. na biblick ch hodinách mají nebo chtûjí mít hlavní slovo. Dochází i k pokusûm ovlivàovat státní správu ve vûcech rozmísèování duchovních. Velké nebezpeãí pro církev vytváfií nûktefií laici, ktefií bez jakéhokoliv povûfiení pûsobí bez ohledu na církevní ústavu proti souãasnému vedení církve i proti zámûrûm státní správy. Od se administrátorem tfianovického sboru stává faráfi Jan Niedoba. Odvolávací dekret kurátora sboru Franti ka Chalupského, r Dopisem ze dne byl doãasn kurátor tfianovického sboru Franti ek Chalupsk protiprávnû zbaven v ech funkcí ve SCEAV v reakci na jeho vystoupení na XIV. synodu církve (roku 1991 byl rehabilitován in memoriam). Na protest proti odvolání kurátora sboru pfiestaly dosavadní pûvecké sbory a dechov orchestr vystupovat na bohosluïbách. Z tohoto dûvodu byl zaloïen nov smí en pûveck sbor pod vedením pastora Paw a Romana. Sbor poprvé vystoupil na jitfiních bohosluïbách. Dne bylo vyhlá eno uvolnûní místa na pastora tfiano- Okres (nie)normalizacji roku by pastor Santarius ponownie odwo any ze zboru trzanowickiego i na jego stanowisko nastàpi ks. Gustav Ciencia a. Od zborem trzanowickim opiekuje si równie senior Leopold Pavlas, w tym czasie w zborze cz sto s u y równie wikariusz Anna Bystrzycka. W latach siedemdziesiàtych i osiemdziesiàtych paƒstwo zaostrza swe dzia ania przeciw pracy zborowej (prowadzi o to do pewnego os abienia pracy zborowej, nast pstwem czego np. niektóre godziny biblijne przerwa y swojà czynnoêç). Owszem dzi ki gorliwoêci i wytrwa oêci pracowników ycie zboru nie usta o. Nawet Sekretariat do Spraw KoÊcielnych Ministerstwa Kultury âssr z pewnà niech cià konstatuje: Bardzo wyraêny jest udzia laików w koêciele i pojawiajà si tendencje przekraczaç pewne zasady (wtràcanie si do spraw duchownego), np. w czasie godzin biblijnych laicy majà lub chcà mieç g ówne s owo. Pojawiajà si i próby wp ywania na organ paƒstwowy w sprawach rozmieszczania duchownych. Wielkim niebezpieczeƒstwem dla koêcio a sà i niektórzy laicy, którzy bez jakiegokolwiek polecenia organizujà dzia ania przeciw kierownictwu koêcio a i przeciw organom paƒstwowym. Od administratorem trzanowickiego zboru zostaje Jan Niedoba. Listem z dnia zosta dotychczasowy kurator zboru trzanowickiego Franti ek Chalupski przeciwprawnie pozbawiony wszystkich funkcji w ÂKEAW. By a to reakcja na jego wystàpienie w czasie XIV Synodu KoÊcio a (w 1991 roku by rehabilitowany in memoriam). Na znak protestu przeciw odwo aniu kuratora odmówi y chóry i orkiestra d ta wyst pów w nabo eƒstwach. Dlatego pod kierownictwem pastora Romana powsta nowy chór mieszany. Po raz pierwszy wystàpi dnia na nabo eƒstwie jutrzennym. Dnia og oszono uwolnienie miejsca na pastora zboru trzanowickiego, poniewa prawop atnie wybrany pastor Santarius wówczas nie uzyska pozwolenia paƒstwa wykonywaç funkcj pastora w Trzanowicach. O miejsce pastora ubiega si administrator Jan Niedoba. 28 czerwca odby o si zgromadzenie zborowe, jego programem by wybór pastora. Z 319 obecnych 262 g osowa o za, 51 przeciw, 6 wstrzyma- o si od g osu. Pastorem zboru zosta wybrany Jan Niedoba. UroczystoÊç instalacji nowego pastora odby a si Nov smí en pûveck sbor, r Prezbiterstwo, r

13 Prac w zborze pod koniec okresu komunizmu (1989 roku) charakteryzuje ówczesny senior W adys aw Voln nast pujàco: Dzia ajà tu mieszane chóry, chór m ski, szkó ka niedzielna, w której dzieci sà podzielone do kilka grup, m odzie pokonfirmacyjna (dorost i m odzie ). Bardzo dobrze organizowana jest praca sióstr. W zborze dzia a orkiestra d ta i inne wokalno-muzyczne zespo y. Udzia wierzàcych w nabo eƒstwach jest najwy szy z ca ego koêcio a. Spotkanie najstarszych zborowników, r Oprócz nabo eƒstw odbywajà si te zgromadzenia ewangelizacyjne, wieczory muzyki i Êpiewu, spotkania m odzie owe i spotkania generacji Êredniej. Nie zapomina si te o najstarszych cz onkach zboru, dla których organizowane sà spotkania z Komunià Âwi tà (zbór zapewnia dojazd starszych). Jesienià 1988 roku rozpocz to przybudówk sali i mieszkania. Przybudówka by a dokoƒczona w 1989 roku. Z nowà sytuacjà politycznà po 1989 roku pojawiajà si i nowe mo liwoêci pracy zborowej i w Êrodowisku niewierzàcym. W 1991 roku ruch misyjny, który dotàd dzia a nielegalnie, otrzymuje prawne pozwolenie dzia ania w formie towarzystwa noszàcego nazw KfiesÈanské spoleãenství Spo ecznoêç ChrzeÊcijaƒska (KS SCH). KS SCH jest o ywiajàcym elementem pracy zborowej w ró nych jej dzievického sboru, neboè právoplatnû zvolen pastor Vladislav Santarius tehdy nemûl státní souhlas pro pastoraci v Tfianovicích. O místo pastora se ucházel dosavadní administrátor Jan Niedoba. 28. ãervna se konalo sborové shromáïdûní, jeï mûlo na programu volbu pastora. Z 319 pfiítomn ch hlasovalo 262 pro, 51 proti, 6 se zdrïelo hlasování. Pastorem sboru byl zvolen Jan Niedoba. Instalace nového pastora pak probûhla Církevní informátor na rok 1983 uvádí: V Tfianovicích je poãet vûfiících 850, pastorem je Jan Niedoba, kurátorem Jifií Kotas z Horních To anovic. Jan Niedoba byl pfiesunut do Bystfiice. Jako vikáfi byl Tfianovicím pfiidûlen Bedfiich Pieter z eky. Administrátorem sboru je Wilhem Stonawski. V roce 1986 byly Tfianovice pfiipojeny k Dolnímu seniorátu. Dnem pfiebírá administraci tfianovického sboru faráfi Bogus aw Kokotek z Tfiince. V 80. letech byla dle projektu Ing. arch. Karla CieÊlara provedena rekonstrukce interiéru, kter se stal moderním sakrálním prostorem, jenï koncentruje pozornost posluchaãû na monumentální kfiíï. V roce 1988 byl pfiipojen Fr dek-místek k Tfianovicím jako pátá kazatelská stanice. Sbor v dobû politického uvolnûní a demokratizace spoleãnosti. Práci ve sboru na konci období komunismu (1989) popisuje tehdej í senior Vladislav Voln takto: PÛsobí zde smí ená pûvecká sdruïení, muïsk sbor, do nûkolika skupin rozdûlené nedûlní dûtské poboïnosti, pokonfirmaãní mládeï, která pûsobí v poãetn ch dvou skupinách (dorost a mládeï). Dobfie organizována je práce sester. Sbor má vlastní dechovku a jiné hudebnû-vokální soubory. Náv- tûvnost sluïeb BoÏích je nejvy í v na í církvi. Vedle bohosluïebného Ïivota se ve sboru konají ãetná evangelizaãní shromáïdûní. Veãery hudby a zpûvu, mládeïová sejití a setkání stfiední generace. Samozfiejmû, Ïe se nezapomíná ani na ty nejstar í, pro které se pfiipravuje veãefie Pánû s dovozem a odvozem. Na podzim roku 1988 je zahájena rozsáhlá pfiístavba sálu a bytu, která byla dokonãena v roce S nov m politick m zfiízením pfiicházejí po roce 1989 i nové moïnosti práce ve sboru a také na necírkevní pûdû. V roce 1991 získává Misijní hnutí, pûsobící doposud ilegálnû, opût právní formu obãanského sdruïení pod názvem KfiesÈanské spoleãenství-spo ecznoêç ChrzeÊcijaƒska. KS-SCH je hybnou silou práce v rûzn ch oblastech sborového Ïivota, a to od práce s dûtmi aï po péãi o nejstar í ãleny sboru. Zahrnuje rovnûï náv tûvy dvou domovû dûchodcû - ve Fr dlantu a Komorní Lhotce, náv tûvy azylového domu v Karviné, pfiíleïitostná setkání v kulturních domech v Tfianovicích, Vûlopolí a v Hradi ti - adventní koncerty, velikonoãní slav- 24 Informator koêcielny w 1983 roku podaje liczb wierzàcych 850; pastorem jest Jan Niedoba, kuratorem Jifií Kotas z Toszonowic Górnych. Z dniem by Jan Niedoba przesuni ty do Bystrzycy. Wikariuszem w Trzanowicach zosta Bedfiich Pieter z Rzeki. Administratorem zboru jest Wilhelm Stonawski. W 1986 roku by y Trzanowice w àczone do Dolnego Senioratu. Z dniem administracj zboru przejà Bogus aw Kokotek z Trzyƒca. W latach 80. dosz o do rekonstrukcji interieru wed ug projektu ing arch Karola CieÊlara.Interier koêcio a tak sta si nowoczesnym przybytkiem sakralnym. Uwaga s uchaczy koncentruje si na monumentalny krzy. W 1987 roku do àczono Fr dek - Místek do Trzanowic jako piàtà stacj kaznodziejskà. Zbór w okresie rozluênienia politycznego i demokratyzacji ycia spo ecznego 25

14 nosti a jiné. Sbor se rovnûï aktivnû zapojil do oslav 400. v roãí narození Jifiího Tfianovského (1992). MládeÏ a dorost pofiádá od roku 1992 pravidelné podzimní Dny dorostu a mládeïe. Je rovnûï navázán partnersk vztah s norsk m lutersk m sborem v Jørpelandu. V letech pomáhal ve sboru vikáfi Tomasz Chudecki z Polska. Kazatelská stanice ve Fr dku-místku se osamostatnila roku V roce 1994 pfievzal administraci tfianovického sboru faráfi Jan Drózd - pastor sboru v Horní Suché. Ve sboru pak pûsobí aï do roku 2000, kdy náhle umírá. Bûhem jeho ãinnosti mu pomáhali vikáfi Tomá Tyrlík ( ) a vikáfi Janusz Ko usznik ( ). Od roku 2000 je administrátorem sboru senior Tomá Tyrlík - pastor sboru ve Fr dku - Místku. PfiíleÏitostnû vede bohosluïby diakon Emil Kroczek - pfiedseda masmediální komise SCEAV, bydlící v bytû farního sboru v Tfianovicích. V roce 1995 probûhla generální oprava kaple v Horním Îukovû a rovnûï oprava stfiechy kostela v Tfianovicích. V roce 1999 pak byla provedena oprava fasády, nov venkovní nátûr kostela a rekonstrukce vstupního schodi tû do kostela. Následnû roku 2000 byla vymûnûna dlaïba a upraveno okolí kostela. Faráfii pûsobící ve sboru v Tfianovicích Jméno Doba pûsobení Poznámka Vladislav Santarius Josef Fukala mûsíce Karol Krzywoƒ ml necelé 2 t dny Gustaw Szurman Kazimierz Suchanek Vladislav Santarius podruhé Josef Fukala mûsíce Kazimierz Suchanek podruhé Vladislav KiedroÀ mûsíce Gustaw Cienciala Vladislav Santarius potfietí 1989 Gustav Cienciala t dny Leopold Pavlas velice ãasto zastupuje vikáfika Anna Bystfiická Jan Niedoba v roce 1980 zvolen pastorem Bedfiich Pieter admin. je Wilhem Stonawski Boguslaw Kokotek Tomasz Chudecki 1993 Tomá Tyrlík Jan Drózd Janusz Ko usznik Tomá Tyrlík od dzinach. Obejmuje prac od dzieci po najstarszych cz onków zboru. Dotyczy odwiedzin dwu domów starców we Frydlancie i Ligotce Kamerelnej - odwiedzin domu azylowego w Karwinie, okazyjnych spotkaƒ w domach kultury w Trzanowicach, Wielopolu i Grodziszczu. Nast pnie to organizacja koncertów adwentowych i uroczystoêci wielkanocnych i innych imprez. Zbór równie w àczy si aktywnie do organizacji obchodów 400. rocznicy urodzin Jerzego Trzanowskiego (1992). Od 1992 roku m odzie wraz dorostem regularnie przygotowywuje Dni Dorostu i M odzie y, które odbywajà si co roku we wrzeêniu. Nawiàzano równie stosunki partnerskie z norweskim zborem luteraƒskim w Jørpelandzie. Od 1993 do 1994 roku w naszym zborze pomaga wik. Tomasz Chudecki z Polski. W 1994 roku usamodzielni a si stacja kaznodziejska we Fr dku Místku. W 1994 roku administracj zboru przyjmuje Jan Drózd pastor zboru w Suchej Górnej. W zborze pracuje a do 2000 roku, gdy nagle umiera.w czasie jego dzia- alnoêci pomagali mu wikariusz Tomá Tyrlík ( ) i wikariusz Janusz Ko usznik ( ). Od 2000 roku administratorem zboru jest senior Tomá Tyrlík pastor zboru we Fr dku Místku. Okazjonalnie nabo eƒstwa odprawia diakon Emil Kroczek, przewodniczàcy komisji masmedialnej ÂKEAW mieszkajàcy w parafialnym mieszkaniu w Trzanowicach. W 1995 roku dokonano gruntownej odbudowy kaplicy w ukowie Górnym i równie odbudowano dach koêcio a trzanowickiego. W 1999 roku odbudowano fasad, pokryto zewn trznà Êcian koêcio a nowym lakierem i zrekonstruowano schody do koêcio a. Nast pnie w 2000 roku u o ono nowy bruk i uporzàdkowano teren wokó koêcio a. Ksi a dzia ajàcy w Zborze Ewangelickim w. a. w Trzanowicach Nazwisko pastora Czas dzia alnoêci Uwagi Vladislav Santarius Josef Fukala miesiàce Karol Krzywoƒ m niespe na 2 tygodnie Gustaw Szurman Kazimierz Suchanek Vladislav Santarius po raz drugi Josef Fukala miesiàce Kazimierz Suchanek po raz drugi Vladislav KiedroÀ miesiàce Gustaw Ciencia a Vladislav Santarius po raz trzeci, 1989 Gustaw Ciencia a tygodnie Leopold Pavlas bardzo cz sto zast puje wik. Anna Bystrzycka Jan Niedoba w 1980 r. wybrany pastorem 27

15 Kurátofii evang. a. v. sboru v Tfianovicích Jméno Doba pûsobení Poznámka Jan Kubaczka Adam Niemczyk své funkce se vzdal Franti ek Chalupsk byl zbaven v ech funkcí ve sboru Adam Niemczyk podruhé Jifií Kotas Adolf Lasota Stanislav Niemczyk od 1999 Kostelníci evang. a.v. sboru v Tfianovicích Jméno Doba pûsobení Poznámka Jan Gryga Pfied vznikem samost. sboru Byl souãasnû i hrobníkem Adam Bia oƒ Byl souãasnû i hrobníkem Theodor Hrboczek spoleãnû se svou Ïenou Helena Guznarová Danu e Klusová od r Faráfii, ktefií vy li ze sboru v Tfianovicích Jméno PÛsobení Poznámka Stanislav Kaczmarczyk nynûj í faráfi âce v â. Tû ínû Na Rozvoji Vladislav Voln nynûj í biskup SCEAV Karel Bilan Krásná Ves - Slovensko po autonehodû Jan Drózd Horní Suchá, Tfianovice tûpán Marosz jáhen âce ve tramberku Marek íãan vikáfi SCEAV v Tfiinci Varhaníci Karel Adamiec, Vanda Romanová, Emilie Îwaková, Petr Roman, Rut Tomanová, Eva Niemcová, Beata Romanová Vedoucí mládeïe Adolf Lasota, Pavel Klimoszek, Karel H awiczka, Karel Kaczmarczyk, Pavel DanyÊ, âeslav Roman, Karel íman, Rudolf Marosz, Lubomír Fikoczek, Zbygniev Molin, Michal Klus, Libor Gryga Bedfiich Pieter adm. Wilhem Stonawski Bogus aw Kokotek Tomasz Chudecki Tomá Tyrlík Jan Drózd Janusz Ko usznik Tomá Tyrlík od 2000 roku Kuratorzy Zboru Ewangelickiego w.a. w Trzanowicach Nazwisko kuratora Czas dzia alnoêci Uwagi Jan Kubaczka Adam Niemczyk abdykowa Franti ek Chalupsk zosta pozbawiony z wszystkich funkcji w zborze Adam Niemczyk (po raz drugi) Jifií Kotas Adolf Lasota Stanis aw Niemczyk od 1999 roku KoÊcielni (zakrystiani) Zboru Ewangelickiego a. w. w Trzanowicach Nazwisko koêcielnego czas dzia alnoêci Uwagi Jan Gryga przed powstaniem by zarówno i grabarzem samodzielnego zboru Adam Bia oƒ by zarówno i grabarzem Theodor Hrboczek razem z swojà onà Helena Guznarová Danu e Klusová od 1998 roku Ksi a, którzy wyszli z trzanowickiego zboru Nazwisko ksi dza Dzia alnoêç Uwagi Stanislav Kaczmarczyk obecnie ksiàdz âce Cz. Cieszynie Na Rozwoju W adys aw Voln obecnie biskup ÂKEAW Karel Bilan Krásná Ves S owacja w wypadku samochodowym Jan Drózd Sucha Górna, Trzanowice tûpán Marosz diakon âce w tramberku Marek íãan wikariusz ÂKEAW w Trzyƒcu 28 29

16 Dirigenti pûveck ch sborû a hudebních souborû Smí en pûveck sbor (1950): Karel Adamec, Josef Kotas, Gustav Hlawiczka st., Gustav Hlawiczka ml. Mandolinov soubor, pozdûji orchestr mládeïe ( ): prof. Karel H awiczka, Jan Guznar, Jindfiich Kunz MuÏsk pûveck sbor (1966): Gustav Hlawiczka st., Gustav Hlawicka ml., Karel íman, Oto Chowaniok Smí en pûveck sbor (1980) : Pawe Roman, Irena Krzy ankova Dívãí soubor Melodie: Urszula Hudeczková, Jana Îwaková, Andrea Hlawiczková, Ingrid Hlawiczková Dûtsk soubor Paprsek (1979): Gustav Hlawiczka, Eva Jaworková, Iva Tomiczková, Kristina ímanová Dechov orchestr (1957): Josef Kotas, Josef Sikora, Jindfiich Kunz, Oto Chowaniok, Jan Pieter Akord (1963): âeslav Roman Po celou dobu trvání sboru existuje rovnûï dramatick krouïek, kter nacviãoval a hrál rûzná divadelní pfiedstavení jak na pûdû sboru, tak i mimo sbor. V souãasné dobû jej vede Anna Âmi owska. Osobnosti pûsobící v Tfianovicích Vladislav Santarius ( , , ). Narodil se ve Stonavû v rodinû horníka jako páté dítû. Po ukonãení gymnasia v âeském Tû ínû roku 1937 zahájil teologická studia v Bratislavû, pokraãoval ve Var avû a v Praze. Za II. svût. války - od roku pracoval v dole Barbora, pozdûji byl odeslán na nucené práce do Nûmecka. Po válce pracoval do roku 1946 jako úfiedník opût na dole Barbora v Karviné, v letech v Tû ínské tiskárnû jako korektor. Mezitím dokonãil dálkovû studia teologie v Bratislavû, v letech studoval i na Právnické fakultû UK. JiÏ od mládí byl ãinn v tehdej ím misijním hnutí Spo ecznoêci ChrzeÊcijaƒskiej, zejména v práci nedûlních besídek a na biblick ch hodinách. Po druhé svûtové válce byl zvolen pfiedsedou Spo ecznoêci ChrzeÊcijaƒskiej ve Slezsku. JiÏ jako student teologie vypomáhal ve sborech v Bludovicích, Ostravû a jinde. Jeho ordinace se konala v âeském Tû ínû a pak byl vikáfiem v Komorní Lhotce, kde také fiídil ústavy Betezda a Sarepta. Roku 1950 se stal faráfiem v Tfianovicích, odkud v ak byl pfiinucen odejít V letech je administrátorem sboru v Ostravû, posléze v Bohumínû. Od do opût pûsobí v Tfianovicích, v letech v rodné Stonavû, nej- 30 OrganiÊci Karel Adamiec, Vanda Romanová, Emilie Îwaková, Petr Roman, Rut Tomanová, Eva Niemcová, Beata Romanová Prowadzàcy m odzie y Adolf Lasota, Pawe Klimoszek, Karol H awiczka, Karel Kaczmarczyk, Pawe DanyÊ, âeslav Roman, Karel íman, Rudolf Marosz, Lubomír Fikoczek, Zbygniew Molin, Michal Klus, Libor Gryga. Dyrygenci chórów i zespo ów muzycznych Chór mieszany (1950): Karel Adamiec, Josef Kotas, Gustaw Hlawiczka st., Gustaw Hlawiczka m. Zespó mandolinowy, póêniej orkiestra m odzie owa ( ): prof Karol H awiczka, Jan Guznar, Jindfiich Kunz. Chór m ski (1966): Gustaw Hlawiczka st., Gustaw Hlawiczka m., Karel íman, Oto Chowaniok Chór mieszany (1980): Pawe Roman, Irena Krzy anek Zespó dziewcz cy Melodie: Urszula Hudeczková, Jana Îwaková, Andrea Hlawiczková, Ingrid Hlawiczková. Zespó dzieci cy Paprsek (1979): Gustaw Hlawiczka, Eva Jaworková, Iva Tomiczková, Kristina ímanová. Dyrygenci orkiestry d tej (1957): Josef Kotas, Josef Sikora, Jindfiich Kunz, Oto Chowaniok, Jan Pieter Akord (1963): âeslav Roman Od poczàtku istnienia zboru dzia a równie zespó dramatyczny. Zespó próbowa i wystawia ró ne sztuki teatralne. Wyst powa nie tylko w naszym zborze, lecz i poza zborem. Obecnie zespó prowadzi Anna Âmi owska. OsobowoÊci dzia ajàce w Trzanowicach Vladislav Santarius ( , , ). Urodzi si w Stonawie w rodzinie górnika jako piàte dziecko. Po ukoƒczeniu gimnazjum w Czeskim Cieszynie w 1937 roku rozpoczà studia teologiczne w Bratys awie, nast pnie w Warszawie i Pradze. W czasie II wojny Êwiatowej - od 1940 roku - pracowa w kopalni Barbora, póêniej wys ano go na przymusowe prace do Niemiec. Po wojnie pracowa do 1946 roku jako urz dnik w kopalni Barbora w Karwinie, w latach pracowa w Drukarni Cieszyƒskiej jako korektor. W tym czasie skoƒczy zaoczne studia teologiczne w Bratys awie, w latach studiowa nawet na wydziale prawa UK w Pradze. Ju od swej m odoêci by czynny 31

17 prve jako seniorátní vikáfi, posléze jako administrátor byl propu tûn z práce v církvi a do roku 1965 pracoval v rekultivaãní firmû v Karviné. Od roku 1965 je administrátorem v Ostravû, kde bydlí a pracuje do konce srpna dubna 1968 se vrací do Tfianovic, kde je pastorem do a poté administrátorem ex currendo do 15. záfií 1975, kdy je opût nucen tento sbor opustit. Pracuje pak do 1. záfií 1980 v Ostravû, kdy pro nevyfiízení jeho Ïádosti o pfiemístûní odchází do dûchodu. Po více neï sedm let je mu odepíráno povolení ke kazatelské sluïbû. KdyÏ mu povolení bylo koneãnû udûleno, hlásá Slovo BoÏí uï jen krátce. Na cestû do âeského Tû ína je ve vlaku zasaïen mrtvicí a následnû umírá dne v nemocnici v Havífiovû. Smuteãní obfiad se konal v sobotu 10. ãervna 1989 v evangelickém kostele Na Nivách v âeském Tû ínû. Rozlouãit se s ním pfii li kromû rodiny, pfiátel a ãlenû sboru ve velikém poãtu i jeho spolupracovníci na vinici Pánû. Zakrátko jej následuje jeho vûrná Ïivotní druïka, Vanda roz. Bubíková (* , ). V listopadu téhoï roku se zhroutil komunistick reïim a pfied církvi se otevfiely nové moïnosti, na které pfiipravil fiadu misijních pracovníkû právû zesnul pastor. V letech pob vá v âeskoslovensku prof. Karol H awiczka (* , ), muzikolog, pedagog, skladatel a varhanní virtuos. PÛsobil misijnû a hudebnû zejména ve sborech v Komorní Lhotce a v Tfianovicích. Pastor Santarius jej uvádí do misijní práce, kde K. H awiczka nachází iroké pole pûsobnosti - diriguje orchestry a pûvecké sbory, vede biblické hodiny a setkání mládeïe, kolí, pfiedná í, vydává zpûvníky pro pûvecké sbory ( Cytra, 1950, Cithara. 35 misijních písní pro smí ené sbory ) a pro dûti ( Stokrótki, 1948); pfiipravil téï zpûvník, kter se mûl jmenovat Hosanna a kter obsahoval pfies 1000 písní, z nichï mnohé profesor pfieloïil (pfiekládal ze sedmi jazykû). Vydal také krátk Ïivotopis Spurgeona, sbírku svûdectví Spod strzechy Êlàskiej aj. V letech se úãastní organizace misijních slavností ve Zlínû. Roku 1958 odchází do Polska (Cieszyn). Bratr Adam o nûm fiekl: On by ewangelistà i niewàtpliwie by te duszpasterzem, poniewad posiada umiej tnoêç rozmawiania z ludêmi i przemawiania do nich. Zw aszcza w okresie zaolziaƒskim zdzia al bardzo du o dobrego. Tam go ludzie wspominajà. Jan Drózd se nar. 8. kvûtna 1942 v KoÀské. Po ukonãení gymnasia v âeském Tû ínû usiloval o to, aby mohl zahájit teologická studia. Aãkoli se hlásil 4x, nikdy nedostal ani církevní, natoï státní souhlas. Vystudoval tedy dal í stfiední kolu a pracoval v Tfiineck ch Ïelezárnách jako technik, pfiiãemï se soukromû vzdûlával v teologick ch disciplínách, zvlá tû pak se vûnoval církevním dûjinám. Souãasnû pracoval ve sborech, zvlá tû v mládeïi - nejprve v âeském Tû ínû, pozdûji v Tfianovicích. Po sametové revoluci ho sbor v Suché povolal na místo diakona, kde pracoval od na pln úvazek. Roku 1993 se 32 w ruchu misyjnym Spo ecznoêci ChrzeÊcijaƒskiej, zw aszcza w pracy szkó ek niedzielnych i na godzinach biblijnych. Po II wojnie Êwiatowej by wybrany przewodniczàcym Spo ecznoêci ChrzeÊcijaƒskiej na Âlàsku. Ju jako student teologii pomaga w zborach w B dowicach, Ostrawie i innych. Jego ordynacja odby a si w Czeskim Cieszynie, póêniej zosta wikariuszem w Ligotce Kameralnej, gdzie równie kierowa zak adami Betezda i Sarepta. W 1950 roku zosta ksi dzem w Trzanowichch, skàd by zmuszony odejêç. W roku by administratorem w Ostrawie, póêniej w Boguminie. Od do jest znów ksi dzem w Trzanowicach, w latach dzia a w rodzimej Stonawie najpierw jako wikariusz senioralny, póêniej jako administrator zosta zwolniony z pracy w koêciele i od 1965 roku pracowa w zak adzie rekultywacyjnym w Karwinie. Od 1965 roku by administratorem w Ostrawie, gdzie mieszka i pracowa do koƒca sierpnia 1980 roku. 15 kwietnia 1968 powraca do Trzanowic, gdzie pracuje jako pastor do , a póêniej jako administrator ex currendo do , kiedy znów jest zmuszony opuêciç zbór. Póêniej pracuje w Ostrawie i z powodu nie przyj cia jego proêby o zmian miejsca odchodzi na emerytur. Ponad siedem lat nie otrzyma zezwolenia do s u by kaznodziejskiej. Po otrzymaniu zezwolenia g osi S owo Bo e ju tylko przez krótki okres. W pociàgu w drodze do Czeskiego Cieszyna dostaje udar mózgu, nast pstwem czego w hawierzowskim szpitalu dnia umiera. UroczystoÊç pogrzebowa odby a si w sobot 10 czerwca 1989 w KoÊciele Ewangelickim Na Niwach w Czeskim Cieszynie. Po egnaç si z nim przysz o oprócz rodziny, przyjació i cz onków zboru i szerokie grono jego wspó pracowników na winnicy paƒskiej. Krótko potem umiera jego ona Wanda z Bubików (* , ). W tym samym roku w listopadzie runà komunizm, koêcio owi otworzy y si nowe mo liwoêci, do których wielu misyjnych pracowników przygotowa w aênie zmar y pastor. W latach przebywa w Czechos owacji prof. Karol Hlawiczka (* , ) muzykolog, pedagog, kompozytor i mistrz organowy. Dzia a misyjnie i muzycznie zw aszcza w zborach Ligotce Kameralnej i w Trzanowicach. Pastor Santarius wprowadzi go do pracy misyjnej, gdzie K. Hlawiczka znajduje szerokie pole dzia alnoêci dyryguje orkiestry, chóry, prowadzi godziny biblijne i spotkania m odzie owe, prowadzi seminaria, wyk ady, wydaje Êpiewniki dla chórów ( Cytra, 1950; Cithara. 35 pieêni misyjnych chórów mieszanych ) i dla dzieci ( Stokrótki, 1948); przygotowa równie Êpiewnik, który mia nazywaç si Hosanna i w którym znajdowa o si ponad 1000 pieêni. Wiele z nich profesor przet umaczy (t umaczy z siedmiu j zyków). Wyda równie krótki yciorys Spurgeona, zbiór Êwiadectw Spod strzechy Êlàskiej itd. W latach bierze 33

18 stal pastorem tamtéï, o rok pozdûji byl jmenován administrátorem v Tfianovicích. Od roku 1995 byl ãlenem Církevní rady. Zemfiel v sobotu 4. bfiezna 2000 v Tfianovicích v kostele, poté co nedokonãil pohfieb bl.p. Jaroslava ímana. Poslední rozlouãení s církevním radou Drózdem se konalo 11. bfiezna 2000; nad jeho rakví se sklonil mj. i fieckokatolick archimandrita Jan Sergiusz Gajek, jenï pfiipomenul slova z Mt. 5, 11. Sbor v ãíslech Poãet pokfitûn ch dûtí (celkem) 1019 Nejmen í poãet kfitûn ch dûtí 10 r. 1996, 1999 Nejvût í poãet kfitûn ch dûtí 30 r Poãet konfirmandû (celkem) 900 nejmen í poãet konfirmandû , 1996, 1997 nejvût í poãet konfirmandû Poãet svateb (celkem) 452 nejménû svateb nejvíce svateb Pohfiby (celkem) 806 nejménû pohfibû , 1961 nejvíce pohfibû Souãasnost BOHOSLUÎBY - konají se kaïdou nedûli v 8.30 hod. První a tfietí nedûli jsou v jazyce polském, druhou a ãtvrtou v jazyce ãeském. KaÏdá pátá nedûle, slavnosti a mládeïové bohosluïby, které jsou min. 4 krát v roce, jsou spoleãné v obou jazycích. BohosluÏby se konají také v kazatelsk ch stanicích v Dolních Domaslavicích, Hradi ti a v Horním Îukovû - kaïdou první a tfietí nedûli. NEDùLNÍ KOLA - zabezpeãuje duchovní program pro dûti. Pravidelná setkání se uskuteãàují v nedûli dopoledne v dobû bohosluïeb. Kromû nedûlní besídky v Tfianovicích se také dûti setkávají v Horním Îukovû (kaple) a ve Vûlopolí - v domû KokotkÛ. Pro dûti se také pofiádají jiné aktivity, napfi. letní tábory, sportovní akce ap. Poãet dûtí nav tûvující v echna setkání se pohybuje kolem 50. S dûtmi pracuje kolektiv pfieváïnû mlad ch lidí z fiad mládeïe a dorostu. Vedoucím nedûlní besídky v Tfianovicích je Rudolf Âmi owski a Alena Klusová, ve Vûlopolí Yvona Guznarová a v Horním Îukovû Irena Fleischhansová. DOROST - jedná se o mládeï po konfirmaci. Vedení dorostu si klade za prvofiad cíl dovést mladé lidi k pfiijetí JeÏí e Krista jako osobního Spasitele. Dorost se setkává pravidelnû v nedûli po bohosluïbách, kaïdou první sobotu v mûsíci pofiá- udzia w organizacji uroczystoêci misyjnej w Zlínû. W 1958 roku odchodzi do Polski (Cieszyn). Brat Adam powiedzia o nim: On by ewangelistà i niewàtpliwie by te duszpasterzem, poniewa posiada umiej tnoêç rozmawiania z ludêmi i przemawiania do nich. Zw aszcza na Zaolziu zdzia a bardzo du o dobrego. Tam go ludzie wspominajà. Jan Drózd urodzi si w Koƒskiej. Po ukoƒczeniu gimnazjum w Czeskim Cieszynie pragnà rozpoczàç studia teologiczne. Pomimo tego, e cztery razy podawa zg oszenia, nigdy nie otrzyma zgody koêcio a i w adz paƒstwowych. Po ukoƒczeniu nast pnej szko y Êredniej pracowa w hucie trzynieckiej jako technik, przy czym prywatnie kszta ci si w dyscyplinach teologicznych, szczególnie historii koêcio a. RównoczeÊnie pracowa w zborach, zw aszcza w m odzie y, najpierw w Czeskim Cieszynie, póêniej w Trzanowicach. Po rewolucji aksamitnej zbór w Suchej powo a go do s u by diakona, gdzie od pracowa pe noetatowo. W 1993 roku zosta w Suchej wybrany pastorem, rok póêniej by mianowany administratorem w Trzanowicach. Od 1995 roku by cz onkiem Rady KoÊcielnej. Z mar w sobot w Trzanowicach w koêciele nie dokaƒczajàc pogrzebu Êp. Jaroslava ímana. Ostatnie roz àczenie z radcà koêcielnym Janem Drózdem odby o si 11 marca 2000; nad jego trumnà pok oni si mi dzy innymi i greckokatolicki archimandryta Jan Sergiusz Gajek, który przypomnia s owa z Mateusza 5, 11. Zbór w liczbach Liczba ochrzczonych dzieci (Razem) 1019 Najmniejsza iloêç ochrzczonych dzieci 10 r.1996, 1999 Najwi ksza iloêç ochrzczonych dzieci 30 r Liczba konfirmandów (Razem) 900 Najmniejsza liczba konfirmandów , 1996, 1997 Najwi ksza liczba konfirmandów Liczba zawartych Êlubów (Razem) 452 Najmniejsza liczba Êlubów Najwi ksza liczba Êlubów Pogrzeby (Razem) 806 Najmniejsza liczba pogrzebów , 1961 Najwi ksza liczba pogrzebów Wspó czesnoêç NABO E STWA sà odprawiane co niedziel o godz pierwszà i trzecià niedziel w miesiàcu w j zyku polskim, drugà i czwartà w j zyku czeskim. Ka dà piàtà niedziel w miesiàcu, w czasie uroczystoêci i nabo eƒstw m odzie owych (odbywajà sie cztery razy do roku) nabo eƒstwa sà odprawiane w obu j zykach

19 dají slavnostní setkání, pravidelnû sportují, tábofií a také se setkávají na modlitebních chvílích bûhem t dne. Dorost tvofií pfiibliïnû 40 mlad ch lidí. Zodpovûdnost za dorost má Karel Guznar. MLÁDEÎ - do této sloïky pfiecházejí postupnû mladí lidé z dorostu. Obsahovû je mládeï více zamûfiena na duchovní rûst a na zapojení do sluïby. SnaÏí se sv m programem oslovit své nevûfiící pfiátelé a mladé lidi kolem sebe. Svá pravidelná setkání mívají v pátky a podobnû jako dorost organizují letní a zimní tábory, podílejí se na pfiípravách akcí zahrnujících v echny mladé lidi Pobyt mládeïe, r ve Slezsku (To anovice), také se aktivnû podílejí na vedení sboru. Poãet ãlenû mládeïe se pohybuje kolem 60 osob. Vedoucím je Libor Gryga. ODBOR SESTER - sdruïuje ãlenky sboru a jejich programem je setkávání u BoÏího Slova, vzájemná duchovní pomoc, péãe o star í a nemocné, zabezpeãování rûzn ch akcí ve sboru apod. Vedoucí odboru sester je Alena Kiszová. SKUPINA C - takto se obvykle oznaãuje skupina stfiední generace ve sboru. K pravideln m setkáním dochází estkrát roãnû. Cílem setkání je duchovní rûst, vzájemné sdílení a pfiedávání poznatkû jak v oblasti duchovní, tak i praktického Ïivota se zamûfiením na rodinu. Práci v této skupinû vede Lubomír Fikoczek. BIBLICKÉ HODINY - probíhají kaïdou nedûli odpoledne v hod. Ve vedení a zabezpeãení programu tûchto setkání se pravidelnû stfiídají v e uvedené sloïky. SETKÁNÍ STAR ÍCH - jsou organizována pro seniory sboru, ktefií jiï vzhledem ke svému vûku a zdravotnímu stavu nejsou schopni nav tûvovat v echna pravidelná setkání ve sboru. UskuteãÀují se ãtyfiikrát roãnû a jedná se o organizaãnû a programovû pfiipravena spoleãná posezení, jimï pfiedchází zpovûì a Svatá veãefie Pánû. MODLITEBNÍ SKUPINY - tato setkání probíhají bûhen t dne v jednotliv ch rodinách nebo ve sborov ch místnostech, kde se scházejí ãlenové sboru rûzn ch vûkov ch skupin, aby se modlili o sbor a vzájemnû se povzbuzovali. PùVECKÉ SBORY - v tfianovickém sboru pûsobí dva smí ené pûvecké sbory, jeden pod vedením Gustava Hlawiczky a druh fiídí Irena Krzy ankova. Své místo ve sboru má také muïsk pûveck sbor, jehoï dirigenty jsou Karel íman a Oto Chowaniok. V neposlední fiadû zde také pûsobí dûtsk pûveck soubor Równie w stacjach kaznodziejskich sà odprawiane nabo eƒstwa w Domas owicach, Grodziszczu i ukowie Górnym (ka dà pierwszà i trzeci niedziel ). SZKÓ KA NIEDZIELNA zapewnia program duchowy dla dzieci. Regularne spotkania odbywajà si w czasie niedzielnego nabo eƒstwa. Równie istniejà szkó ki niedzielne w ukowie Górnym (w kaplicy) i we Wielopolu - w domu Kokotków. Dla dzieci sà równie organizowane inne imprezy, np. obozy, imprezy sportowe itp. Na wszystkie spotkania ucz szcza oko o 50 dzieci. Z dzieçmi pracujà m odzi ludzie ucz szczajàcy do dorostu i m odzie y. Prowadzàcym szkó ki niedzielnej w Trzanowicach jest Rudolf Âmi owski i Alena Klusová we Wielopolu Yvona Guznarová a w ukowie Górnym Irena Fleischhansová. DOROST chodzi o m odzie pokonfirmacyjnà. Celem prowadzàcych dorostu jest przyprowadziç m odych ludzi do przyj cia Pana Jezusa Chrystusa jako osobistego Zbawiciela. Dorost spotyka si co niedziel po nabo eƒstwie, pierwszà sobot w miesiàcu organizujà uroczyste spotkania. Równie cz sto uprawiajà sport, organizujà obozy, a w trakcie tygodnia spotykajà si w grupach modlitewnych. Do dorostu ucz szcza oko o 40 m odych ludzi. Odpowiedzialnym za dorost jest Karel Guznar. M ODZIE do m odzie y przechodzà m odzi ludzie z dorostu. Dzia alnoêç m odzie owa ukierunkowywuje si bardziej na wzrost duchowy m odych ludzi i s u b Bogu. Swym programem stara si przemawiaç do niewierzàcych przyjació i m odych ludzi wokó siebie. Regularnie spotyka si w piàtki i (podobnie jak dorost) organizuje letnie i zimowe obozy. Równie bierze udzia w przygotowaniach imprez dla m odych ludzi na Âlàsku (Obóz Ewangelizacyjny w Toszonowicach) oraz bierze aktywny udzia w kierownictwie zboru. M odzie liczy oko o 60 osób. Prowadzàcym jest Libor Gryga. SEKCJA SIÓSTR zespala cz onkinie zboru, ich programem sà spotkania przy S owie Bo ym, wzajemna pomoc duchowa, troska o starszych i chorych, organizacja ró nych imprez w zborze itp. Przewodniczàcà sekcji sióstr jest Alena Kiszová. GRUPA C to Êrednia generacja w zborze. Regularnie spotykajà sià szeêç razy w roku. Celem spotkaƒ jest wzrost duchowy, wzajemne wspieranie si i przekazywanie sobie doêwiadczeƒ z dziedziny duchowej lub z ycia praktycznego, zw aszcza rodzinnego. Prac w tej grupie prowadzi Lubomír Fikoczek. GODZINY BIBLIJNE odbywajà si co niedziel o godz W przygotowaniu i prowadzeniu programu godzin biblijnych zmieniajà si wy ej wymienione grupy. SPOTKANIA STARSZYCH dla seniorów zboru, którzy z powodu swego wieku i stanu zdrowotnego nie mogà regularnie braç udzia w spotkaniach zborowych, sà cztery razy do roku organizowane wspólne spotkania. Chodzi o organizacyjnie i programowo przygotowane wspólne spotkanie, które wyprzedza spowiedê i Komunia Âwi ta

20 Paprsek, kter vede Eva Jaworková a Kristina ímanová. HUDEBNÍ SKUPINY - nejstar- ím hudebním tûlesem tfianovického sboru je dechov orchestr, kter pûsobí pfii mnoh ch sváteãních událostech sboru i obce. Jen o 6 let mlad í je hudební skupina Akord, která vystupuje pfiedev ím na setkáních stfiední generace. adu let jiï také pûsobí pûveck soubor Melodie, jeï je tvofien Dûtsk soubor Paprsek, r v hradnû dívkami a to dorostového vûku. Ve sboru jsou rovnûï dal í hudební skupiny rûzného Ïánru a sloïení, které tvofií pfieváïnû ãlenové dorostu a mládeïe, ale i nedûlní besídky. GRUPY MODLITEWNE spotkania te odbywajà si w ciàgu tygodnia w poszczególnych rodzinach lub pomieszczeniach zborowych, gdzie spotykajà si cz onkowie zboru ró nych grup wiekowych, eby modliç si o zbór i wzajemnie sobie dodawaç otuchy. CHÓRY w zborze trzanowickim dzia ajà dwa chóry mieszane, jeden pod kierownictwem Gustawa Hlawiczki, drugi dyryguje Irena Krzy anek. Dyrygentami chóru m skiego sà Karel íman i Oto Chowaniok.Istnieje te zespó dzieci cy Paprsek, który prowadzi Eva Jaworková i Kristina ímanová. ZESPO Y MUZYCZNE najstarszym zespo em muzycznym zboru trzanowickiego jest orkiestra d ta, która bierze udzia w ró nych uroczystoêciach zboru i wioski. Tylko o szeêç lat od orkiestry jest m odszy zespó Akord, który wi kszoêcià wyst puje na spotkaniach generacji Êredniej. Przez wiele lat istnieje te dziewcz cy zespó Melodie, w którym Êpiewajà dziewcz ta wieku dorostowego. Dalej pracujà w zborze i inne grupy muzyczne i zespo y o ró nych stylach muzycznych i o ró nym sk adzie.w ich sk ad wchodzà przewa nie m odzi ludzie z dorostu i m odzie y, tak e i z szkó ki niedzielnej